Toegang provinciale jeugdzorg Gooi en Vechtstreek

Transcriptie

1 Toegang provinciale jeugdzorg Gooi en Vechtstreek De provincie Noord-Holland heeft de regio Gooi en Vechtstreek de mogelijkheid geboden, de toegang tot de provinciaal gefinancierde jeugdgang via BJZ vervroegd (2014) over te nemen. De vorm waarin dit gegoten kan worden en de verantwoordelijkheden voor jeugdigen die toegeleid worden naar ondersteuning zullen onderwerp van gesprek zijn met de provincie Noord-Holland. Zowel ambtelijk als bestuurlijk is er oog voor de risico s van dit aanbod. Niettemin biedt deze gelegenheid, kansen voor gemeenten, al was het maar dat het de gemeenten dwingt eerder na te denken over hervormingen in de uitvoering. Geen luxe gezien het krappe tijdspad van de transities. In deze notitie wordt het beoogde model voor de toegang tot jeugdhulp in de Gooi- en Vechtstreek toegelicht. Vervolgens wordt de meerwaarde van een vervroegde toegang verkend en het ambitieniveau voor het vormgeven van een vervroegde toegang. Tot slot worden de randvoorwaarden voor een vervroegde overgang van de toegang beschreven en een korte schets gegeven van de eerste stappen in de voorbereiding. 1. Toelichting beoogd model voor toegang tot jeugdhulp in de Gooi- en Vechtstreek Gemeenten in de Gooi en Vechtstreek hebben besloten om de toegang tot jeugdhulp zelf uit te voeren en deze te beleggen in een brede integrale toegang voor het sociale domein. De winst die gemeenten daarmee willen behalen t.o.v. de huidige situatie: Voor jeugdigen en gezinnen realiseren we één toegang tot ondersteuning, waarbij de vraag van jeugdigen en gezinnen integraal wordt benaderd: één gezin één plan en waarbij de resultaten voor participatie centraal staan en niet de beschikbare voorzieningen. Door de lokale inbedding van de toegang, wordt de jeugdhulp zoveel mogelijk dichtbij en binnen de normale context van het gezin gerealiseerd. Daarbij worden ook andere mogelijkheden dan het huidige geïndiceerde aanbod onderdeel van de mogelijke oplossing. De indicatie en toewijzing van ondersteuning worden in één gemeentelijke toegang belegd. Nu zijn indicatiestelling en toewijzing vwb de AWBZ zorg twee gescheiden trajecten (CIZ/BJZ en Zorgkantoor). Hierdoor sluiten (uniforme en statische) indicaties onvoldoende aan bij het individuele gewenste aanbod (op maat en dynamisch). Uitgangspunten voor de vormgeving van de toegang De toegang naar jeugdhulp (wat in de jeugdwet een voorziening wordt genoemd) wordt uitgevoerd door de gemeente. Professionals in dienst van de gemeente kennen jeugdhulp toe. Gemeenten zorgen voor een integrale toegang: binnen het gemeentelijk loket 1 is er sprake van het integraal toekennen van ondersteuning (één gezin, één plan). Gemeenten hanteren in de toegang een gekantelde werkwijze (toegang nieuwe stijl): de vraag is uitgangspunt, de beoogde resultaten zijn leidend, de klant heeft zoveel mogelijk zelf de regie op de gekozen oplossingen, er wordt uitgegaan van de eigen mogelijkheden en die van het sociale netwerk en ondersteuningsplannen zijn waar nodig gericht op de langere termijn. Gemeenten in Gooi en Vechtstreek werken samen: zij kiezen voor een zelfde werkwijze, regelen gezamenlijk ondersteunende diensten voor de lokale uitvoering, waaronder de inkoop/subsidiering van jeugdhulp. Om dit te realiseren geven zij vorm aan een regionale ondersteuningstructuur. Gemeenten geven als onderdeel van de toegang - bovenlokaal uitvoering aan een AMK (gecombineerd met SHG), een punt voor crisismeldingen en de verzoeken tot onderzoek bij de Raad voor de Kinderbescherming. 1 Een loketfunctie bestaat niet (alleen) uit een fysiek loket, maar uit een team van professionals die gesprekken voeren met jeugdigen en gezinnen op de meest geschikte plek (bij mensen thuis, op school, bij de gemeente, etc.). En die - vergelijkbaar met de huidige schakelfunctie van BJZ - deel uit maken van de zorg- en signaleringsstructuren onderwijs en veiligheid.

2 Positie toegang in jeugddomein In onderstaand schema is de positie van de gemeentelijke toegang sociaal domein aangegeven. In het schema is de toegang sociaal domein nog een red box. In de volgende paragraaf is een eerste uitwerking gegeven van de vormgeving van de gemeentelijke toegang, zowel op lokaal als op bovenlokaal niveau. Gezin en omgeving Buurt School Psz Kinderopvang Sportvereniging 1 Zorg- en signaleringsstructuren/ preventieve ondersteuning ZAT/HGW CJG, JGZ, Welzijnswerk Veiligheid 4 Toegang sociaal domein (Jeugd)hulp Huisarts 5? De pijlen in het schema geven de relaties aan van de toegang met de andere actoren in het jeugddomein. In het plan van aanpak voor de transitie jeugdzorg is beschreven welke aspecten van deze relaties vragen om nadere uitwerking. Hieronder een korte uitwerking v.w.b. de directe relaties met de toegang: Relatie 4: Gemeenten bepalen de afbakening tussen vrij toegankelijke basisvoorzieningen en de - via de gemeentelijke toegang in te zetten - individuele jeugdhulp. Daarmee wordt de ruimte bepaald voor instellingen in het preventieve domein om direct ondersteuning in te zetten en zwaardere geïndiceerde 2 zorg te voorkomen. De ervaringen in de pilot Eerder en Dichtbij zullen meegenomen worden bij dit vraagstuk. De verbinding tussen signalerings- en zorgstructuren en de gemeentelijke toegang. Denkbaar is te werken met schakelfunctionarissen van de gemeentelijke toegang in de zorg- en signaleringsstructuren. Relatie 5 Huisartsen krijgen volgens de concept Jeugdwet de mogelijkheid om direct te verwijzen naar alle vormen van jeugdhulp. VNG, rijk en huisartsen zullen hierover afspraken maken in de vorm van een protocol waarin o.a. de mogelijkheid is opgenomen voor gemeenten om het volume van de 2 De term indicatie past niet goed bij het begrippenkader van de Toegang Nieuwe Stijl. Met indicatie bedoelen we hier resultaatbepaling op basis van een of meer vraaggestuurde gesprekken.

3 door huisartsen verwezen zorg te beheersen. Gemeenten en huisartsen zullen op lokaal niveau verdere afspraken moeten maken over het doorverwijzen door huisartsen (proces, inhoud, volume). Relatie 6: Gemeenten maken in gesprek met ouders en kinderen een ondersteuningsplan (het wat). Aanbieders bieden ondersteuning op basis van dit ondersteuningsplan (het hoe). Gemeenten geven uitvoering aan de zorgcoördinatie/casemanagement. Gemeenten moeten een standpunt bepalen over de vraag of aanbieders zowel voor als na het loket ondersteuning kunnen bieden. Het belang van het voorkomen van zwaardere ondersteuning is immers tegengesteld aan het juist gericht zijn op het leveren van deze vormen van ondersteuning. Uitgangspunt is de vraag centraal. Dat betekent dat aanbod op maat mogelijk moet zijn en daarbij passende financiering. Dat kan betekenen dat voor bepaalde vormen van jeugdhulp budgetsubsidies worden omgezet in een inkooprelatie. Model voor de toegang In het model hebben we eerste uitwerking gegeven van de invulling van de gemeentelijke toegang. Zie daarvoor ook de uitgangspunten die we aan het begin van de memo hebben benoemd. Bij het vormgeven van het model van toegang willen we recht doen aan het uitgangspunt van een integrale lokale toegang, maar daarnaast zullen we ook op bovenlokaal niveau een meldpunt voor kindermishandeling en huiselijk geweld organiseren. Dat betekent dat in onze regio vragen en signalen over jeugdigen en gezinnen op twee manieren bij de gemeenten binnen kunnen komen. Namelijk via de brede lokale toegang sociaal domein en het bovenlokale meldpunt kindermishandeling/huiselijk geweld en crisismeldingen. Bij de eerste beoordeling van een vraag of een signaal over jeugdigen en gezinnen, ligt de nadruk bij het meldpunt kindermishandeling/huiselijk geweld vanzelfsprekend op het risico voor de veiligheid. Bij een melding in de lokale toegang is alertheid op aspecten van veiligheid van belang, maar ligt de nadruk meer op de eerste verheldering van de vraag om ondersteuning. De organisatie achter deze twee ingangen is onze ogen één. Meldingen worden in hetzelfde ICT systeem geregistreerd. Beide ingangen kunnen afspraken inplannen met de professionals (lokale en bovenlokale professionals) etc. Op lokaal niveau is de besluitvorming over de inzet van jeugdhulp belegd. Bovenlokaal is naast juridische en inkoopexpertise ook de inhoudelijke expertise georganiseerd die nodig kan zijn voor de beoordeling van de inzet van jeugdhulp op lokaal niveau. We denken hier aan medische expertise, een gedragsdeskundige, deskundigheid op het gebied van (L)VB etc. Ook de benodigde deskundigheid voor het doen van AMK onderzoeken en de het doen van verzoeken tot onderzoek door de Raad van de Kinderbescherming kan bovenlokaal worden georganiseerd. Samenvattend zijn de kernbegrippen: Lokaal: Breed gesprek, integrale vraaggestuurde benadering, professionals zijn generalisten (T-shaped), besluitvorming over inzet jeugdhulp. Regionaal Meldpunten AMK/SHG en crisis, focus op veiligheid en risico Faciliterende backoffice, professionals zijn specialisten, inzetbaar in lokale teams toegang

4 Model TOEGANG SOCIAAL DOMEIN (perspectief jeugd) VRAGEN EN SIGNALEN MELDING EN 1 e BEOORDELING ONDERSTEUNINGSPLAN INZET JEUGDHULP School KDV PSZ Direct van Ouders en kinderen AMHK Crisismeldingen Directe inzet spoedeisende zorg? Risico mbt veiligheid? Bovenlokale backoffice AMK onderzoekers Gedragsdeskundige Deskundigheid (L)VB Arts Inkoper Jurist E E Expert Op basis van maatregel Kinderrechter Spoedeisende zorg/crisisdie nst Jeugdbescher ming Jeugdreclasse ring CJG/uitvoerd ers preventieve activiteiten Politie Veiligheidshuis Lokaal KCC Sociaal Domein BOVENLOKAAL LOKAAL Enkelvoudig? Meervoudig? Multiproblem? E Lokale Procesregie en/of multidisciplinair team C C Jeugdhulp VB GGZ Ambulant Pleegzorg Residentieel Gesloten Aanbod Wmo, arbeid en inkomen Huisarts Consulent Preventief basisaanbod binnen gemeente tussen gemeente en vraag/aanbod

5 2. Verkenning/ analyse meerwaarde vervroegde overgang provinciale jeugdzorg Waar ligt voor gemeenten de meerwaarde van een vervroegde overgang? Leren Gemeenten gaan zowel de rol van de provincie als opdrachtgever van jeugdzorginstellingen en de rol van BJZ als toegang naar de jeugdzorg overnemen. Een vervroegde overgang geeft de mogelijkheid om al voor de definitieve overgang te leren van: huidige werkprocessen, benodigde deskundigheid etc, huidige dossiers jeugdigen en gezinnen in zorg, wijze van indicatiestelling/resultaatbepaling, wijze van subsidieafspraken maken / inkopen. Dit leerproces is inmiddels gestart en zal grotendeels al vóór een eventuele vervroegde overgang moeten plaatsvinden. Ontwikkelen Voor gemeenten is een vervroegde overgang van provinciale jeugdzorg het meeste interessant als zij kunnen vormgeven aan de toegang tot jeugdhulp in de integrale context die hierboven is geschetst. Maw wanneer zij de Toegang Nieuwe Stijl kunnen gaan vormgeven: (integraal, participatiegericht, eigen verantwoordelijkheid, vraaggericht, inzet sociaal netwerk, tijdig, lange termijn perspectief). De meerwaarde van een vervroegde overgang is dat gemeenten: werkprocessen ontwikkelen en verfijnen, vraaggestuurde gespreksvoering en resultaatbepaling ontwikkelen en trainen. benodigde deskundigheid en formatie kunnen bepalen en profielen ontwikkelen. Starten van werving en selectie voor de uitvoeringsorganisatie per kunnen beoordelen hoe zij met lopende dossiers willen omgaan (in de laatste concepttekst van de Jeugdwet staat overigens dat deze nog een jaar na de transitie doorlopen). uitwerken hoe zij de 15% bezuiniging op de budgetten voor jeugdhulp gaan realiseren. Inkopen voor 2015 De ervaringen in de integrale toegang meenemen bij de keuzes voor wijze en omvang van inkoop van jeugdzorg. (wellicht wel wat optimistisch, keuzes zullen we op meer dan ervaringen met integrale toegang moeten baseren) In 2014 afspraken maken met jeugdzorgaanbieders over de inkoop van jeugdzorg voor 2015 en daarbij de expertise van de provincie benutten. Meerwaarde voor de provincie: Zorgvuldige overdracht van taken Voorkomen van frictiekosten. NB Naar verwachting zullen VNG, IPO en Rijk nadere afspraken maken over overgangsmaatregelen voor de jeugdzorg. De inhoud van de maatregelen is nog niet bekend maar heeft mogelijk betrekking op het beperken van frictiekosten m.b.t. de afbouw van BJZ. Maar wat dat voor gemeenten en provincie gaat betekenen is nog niet duidelijk. 3. Op welke onderdelen is een vervroegde overgang haalbaar en zinvol en met welke ambitie? Een vervroegde overgang van de toegang tot provinciale jeugdzorg kan op verschillende ambitieniveaus worden vorm gegeven: Financieel en inhoudelijk opdrachtgeverschap bij gemeenten: gemeenten zijn inhoudelijk en financieel opdrachtgever voor de inzet van jeugdhulp. Zij hebben het mandaat en de budgetten voor de inzet van jeugdhulp.

6 Inhoudelijk opdrachtgeverschap: gemeenten maken met jeugdigen en gezin het ondersteuningsplan te maken en verstrekken opdracht aan instellingen voor jeugdhulp, binnen de door de provincie met instellingen afgesproken financiële en inhoudelijke kaders. Meekijken: gemeenten kijken mee met de provincie (rol opdrachtgever) en BJZ (rol toegangsbepaler) en krijgen inzicht in de dossiers. Het onderdeel waar we als gemeenten de meeste mogelijkheden hebben om vorm te geven aan een toegang nieuwe stijl en waarbij ook de meeste mogelijkheden liggen om te sturen op aanbod op maat, is de jeugdhulp in het vrijwillige kader (waaronder de via CIZ en BJZ geïndiceerde AWBZ ondersteuning). Bij de uitvoering van de functie AMK en uitvoering van jeugdhulp en maatregelen in het gedwongen kader, hebben gemeenten veel minder beleidsvrijheid en lijkt een vervroegde overgang minder meerwaarde te hebben. Conclusie: Meest zinvol en haalbaar is dat gemeenten in 2014 het inhoudelijk opdrachtgeverschap voor de inzet van (provinciale) jeugdhulp in het vrijwillige kader gaan uitvoeren. Het financiële opdrachtgeverschap is in 2014 nog niet haalbaar. Dat zou betekenen dat gemeenten in 2013 al de inkoop/subsidierelatie met jeugdzorgaanbieders zouden moeten vormgeven. Gemeenten zijn nog niet zover. Voor wat betreft de uitvoering van het AMK en de inzet van jeugdhulp in het gedwongen kader willen gemeenten meekijken bij de uitvoering door BJZ. 4. Randvoorwaarden a) Gemeenten starten in 2014 met de implementatie van een integrale toegang sociaal domein Gemeenten willen de toegang tot jeugdzorg vormgeven in een integrale toegang sociaal domein. Denkbaar is dat een deel van de medewerkers van het huidige team toegang van BJZ een plek krijgt in de lokale gemeentelijke toegang. Dat betekent dat gemeenten in 2014 ook daadwerkelijk moeten starten met het uitvoeren van deze integrale toegang. b) Gemeenten hebben voldoende personele capaciteit in de uitvoering voor het implementatieproces De vervroegde toegang moet worden voorbereid in de zin dat de werkprocessen zijn uitgewerkt, dat gemeenten zoveel mogelijk werken met dezelfde methodieken voor vraagsturing en resultaatbepaling en dat gemeenten de profielen voor de medewerkers in de toegang hebben uitgewerkt wordt benut om al doende te leren en bij te stellen. Dat betekent dat gemeenten voldoende personele capaciteit in de uitvoering moeten hebben om dit leerproces te kunnen vormgeven (monitoring, intervisie, casusbesprekingen, betrokkenheid Wmo en Soza, etc.) c) Gemeenten krijgen mandaat voor inzage in de dossiers jeugdigen en gezinnen in jeugdzorg d) Gemeenten kunnen voor de beoordeling van de inzet van jeugdhulp gebruik maken van de deskundigheid binnen BJZ BJZ heeft o.a. een arts en gedragsdeskundige in dienst. Als gemeenten inhoudelijk opdrachtgever zijn voor de jeugdhulp in het vrijwillige kader, moeten zij zo nodig gebruik kunnen maken van de expertise van deze medewerkers. e) Gemeenten hebben inzicht in gegevens bedrijfsvoering BJZ Als gemeenten taken gaan overnemen, moeten zij een goed beeld hebben van de kosten van de bedrijfsvoering (personeel, huisvesting, overige kosten) en de vertaling in de kostprijs van de verschillende trajecten binnen BJZ. f) Provincie en gemeenten bereiden gezamenlijk de inkoop/subsidie van de jeugdzorgaanbieders voor, voor de jaren 2014 en Voor de inzet van jeugdhulp in 2014 lopen gemeenten mee in het traject van het maken van afspraken met jeugdzorgaanbieders door de provincie. Gemeenten willen met de provincie kijken naar de mogelijkheden om al in 2014 een deel van de budgetten voor ambulante jeugdhulp in te zetten voor nieuwe vormen van intensief preventieve ondersteuning. Voor de jeugdhulp in 2015 is

7 de gemeente aan zet om afspraken te maken over de inkoop/subsidie van jeugdhulp. De provincie kan de gemeente hierbij adviseren. g) Professionals van het team toegang JHV (en team AWBZ?) van BJZ maken bij een vervroegde overgang tot 2015 deel uit van de lokale gemeentelijke teams voor toegang. Gemeenten besluiten op basis van een personeelsplan (benodigde capaciteit, competenties, vaardigheden en deskundigheid) uiteindelijk over de aanstelling van professionals in de gemeentelijke toegang na 1 januari h) De provincie en BJZ blijven tot 2015 eindverantwoordelijk voor jeugdigen en gezinnen in jeugdzorg. i) Provincie ondersteunt in de kosten van de projectleiding voor de vervroegde overgang. 5. Globale beschrijving proces tot vervroegde overgang Stap (voorbereiding door transitieteam) Stappenplan richting vervroegde overgang, met daarin afspraken over randvoorwaarden en provinciale subsidie project vervroegde overgang. Besluitvorming in colleges en door provincie. Gezamenlijke voorbereiding subsidiering/inkoop. voor jeugdhulp 2014 en Resultaatbepaling (voorheen indicatiestelling) jeugdhulp ontwikkelen als onderdeel van toegangsproces sociaal domein. Werkprocessen uitwerken, inclusief processen informatie-uitwisseling (o.a. registratie) met BJZ en inzet deskundigheid. Afspraken over detachering medewerkers toegang BJZ in periode voorafgaand aan de definitieve transitie. Uitwerking van plan voor lerend ontwikkelen: intervisie, monitoring, etc. Met provincie Met BJZ Per gemeente met uitvoeringsloket Vormgeven integrale toegang sociaal domein voor eigen uitvoering Werkprocessen op maat voor eigen uitvoering Plek in eigen uitvoering voorbereiden Capaciteit voor implementatie vrijmaken 6. Besluitvorming 28 maart: informeren pfho sociaal domein. 3 april: op basis van ambtelijke verkenning met de provincie: go/no go in de stuurgroep jeugd 17 april: stuurgroep jeugd met gedeputeerde Sweet: besluit tot nadere uitwerking op basis van globaal stappenplan en randvoorwaarden Juni: besluitvorming in colleges gemeenten Gooi en Vechtstreek. Besluit GS provincie