Transport groeit door op volume

Transcriptie

1 Transport en Logistiek Vooruitzicht Transport groeit door op volume Volumegroei Transport en Logistiek 2% ,7% 2015 Wegvervoer profiteert het meest van de herstellende binnenlandse markt F 16F Rentabiliteitsverbetering door hoger volume en hogere productiviteit kosten volume tarieven winst + ING Economisch Bureau / augustus 2015

2 Groei volledig volumegedreven en internationaal wisselend Binnenlandse logistiek nu centrum van groei De transport- en logistieksector zet in 2015 de positieve koers voort. De volumegroei zwelt na een plus van 2% in 2014 verder aan tot 2,7%. Dit is vooral te danken aan de verbreding van het economisch herstel. Sinds de wegtransportsector in 2014 aanhaakte door verbetering in de bouw en de detailhandel, wordt het herstel breed gedragen. De afgelopen kwartalen waren voor de transport- en logistieksector boven verwachting, wat het ondernemersvertrouwen goed heeft gedaan. Dit is onder andere terug te zien in de investeringen. Internationale vraag groeit, maar is volatiel en wisselend per productcategorie In de rest van 2015 zet het herstel in de transporten logistieksector door. Waar de binnenlandse markt nu duidelijk aantrekt, groeien de internationale vrachtvolumes dit jaar vooral de door export van olie en chemische producten, machines, apparaten en voertuigen. Met de tegenvallende wereldhandel is de internationale afzetmarkt bovendien beweeglijk en die grotere volatiliteit is naar verwachting ook blijvend. Al met al zet het herstel in de logistieke sector door, maar is het tempo wisselend en gaat de bedrijvigheid niet op alle fronten twee stappen vooruit. * Groen licht voor transport en logistieksector, ING Economisch Bureau maart 2015 Vooruitgang steunt volledig op volume Eerder constateerden we dat bedrijven in transport en logistiek dit jaar de ruimte krijgen om aan rentabiliteitsverbetering te werken*. De sector groeit echter uitsluitend op volume. Al langere tijd stijgen de tarieven nauwelijks. Het afgelopen jaar werd dit (deels) ingegeven door de daling van de brandstofprijzen. Het speelveld blijft hiermee uitdagend. In de afgelopen vijf jaar is er slechts één jaar geweest waarin de vervoersprijzen sterker stegen dan de inflatie (2010). Financiële verbetering door andere keuzes Financiële vooruitgang moet dus van binnenuit worden gerealiseerd, door andere keuzes en efficiëntieverbetering. De uitdaging hierbij is ondermeer om de arbeidsproductiviteit ( per arbeidsjaar in 2014) te laten stijgen. Het optimisme moet dus enigszins worden getemperd, al kan de sector in 2015 net als in 2014 rekenen op een groei die boven die van de economie uitkomt. Vooral het wegvervoer maakt in vrachttermen een inhaalslag door langverwachte verbetering van de binnenlandse economie en de terugkeer van de consument. Een keerzijde is overigens wel dat de filezwaarte na een daling van 4 jaar sinds begin 2015 weer toeneemt. Productie en omzetverwachting transport en logistiek Volume* Bron: CBS, ING EB *betreft productievolume **incl. personenvervoer F Tarieven transport en logistiek Inflatie F 2016F Wegtransport 1,6% 2,5% 1,9% Vervoer over water 2,1% 3, 3,2% Vervoer door de lucht** 3,2% 2,7% 2,6% Logistieke dienstverlening 1,7% 3,3% 3,5% Transport en logistiek totaal 2, 2,7% 2,5% Omzet Transport en logistiek totaal 2,2% 2,5% 3,5% Wegtransport 3,7% 2,5% 3, Logistieke dienstverlening 2,7% 4, 4,5% Prijsontwikkeling in transport en logistiek blijft al jaren achter bij de inflatie (in % j.o.j.) Bron: CBS, ING Economisch Bureau De transportprijzen zijn in vijf jaar gemiddeld ca. 4% achtergebleven. ING Economisch Bureau 2

3 Aantrekkende binnenlandse markt zorgt voor positieve flow in het wegvervoer Volume na keerpunt stevig in de lift Na moeilijke jaren weet de wegtransportsector sinds 2014 de lijn omhoog vast te houden. Het vrachtvolume neemt dit jaar naar verwachting met 2,5% toe met een vergelijkbare omzetstijging. Met een groter nationaal aandeel, volgt het wegtransport vooral de bouw (+3%) en de detailhandel (+2%), wat verbetering bij klanten in verschillende consumentenmarkten oplevert. Vrijwel alle deelmarkten zijn hiermee herstellende Keerpunt in daling van winstgevendheid Na een jarenlange daling van de rentabiliteit vanaf 2000, is het keerpunt bereikt. De gemiddelde winstgevendheid in het wegvervoer is in 2014 voor het tweede achtereenvolgende jaar verbeterd en de verwachtingen van transporteurs voor 2015 zijn gematigd positief. De verbetering van de winstgevendheid is te danken aan de volumestijging die voor veel transporteurs al vrij snel in een betere efficiëntie en dus productiviteit resulteert. Maar ook de kostenontwikkeling is gunstig geweest. Door de late totstandkoming van de CAO-beroeps-goederenvervoer is er in 2014 geen algemene loonkostenstijging geweest. Ook hebben de brandstofkosten zich met een daling van de olieprijs gunstig ontwikkeld en lijkt een echte stijging voorlopig niet aan de orde. Economische verbetering verlicht tariefdruk nauwelijks Met de 2,25% hogere lonen voor chauffeurs per 01/01/15 gaan de kosten in 2015 naar verwachting weer stijgen. De licht gedaalde tarieven wijzen er echter op dat deze stijging niet (volledig) doorberekend is in de nieuwe contracten. Dit laatste blijft ondanks het economische herstel een lastig begaanbare weg voor veel bedrijven, ook al is de aandacht voor correcte inzet van goedkope buitenlandse chauffeurs verscherpt. In het internationale wegtransport woedt de concurrentiestrijd op (loon)kosten voort. Dat het Europese speelveld met een lappendeken van nationale wetgeving eerder ingewikkelder wordt dan eenvoudiger blijkt bijvoorbeeld uit de invoering van de kilometerheffing in België per 01/01/16. Efficiëntieslagen nodig voor verdere vooruitgang van het resultaat Naast het effect van een groter volume zal verdere resultaatverbetering ook intern op eigen kracht moeten plaatsvinden. Dit kan bijvoorbeeld door verfijning van planning, samenwerking of het verleggen van de focus. Het belang van verdere efficiëntieslagen zorgt ervoor dat de kloof tussen grote en kleine bedrijven toeneemt. Vaak zijn immers forse ICT-investeringen een vereiste. In winstgevendheid is er een spreiding van zo n 1-punt naar deelmarkt. Vervoer van bouwmaterialen scoorde in 2014 aan de onderkant van de range, fysieke distributie aan de bovenkant. Trendbreuk in tussen steeds verder gedaalde gemiddelde rentabiliteit* 4% 2% -2% -4% -6% Bron: NEA * voor bedrijven excl. Zzp-ers en na gewaardeerd loon Platooning en automatisch rijden, maar eerst terugkeer van het chauffeurstekort Het stadium dat de groei met de bestaande capaciteit kan worden opgevangen is voorbij. De vraag naar chauffeurs begint (in het nationale vervoer) weer te stijgen, terwijl het corps vergrijst en de uitstroom toeneemt F Binnenlands vervoer Internationaal vervoer Leeftijd chauffeurs 14% 19% 13% Bron: Sectorinstituut Transport en Logistiek 26% <30 jaar >55 jaar ING Economisch Bureau 3

4 Havens tonen een gemengd beeld Havenoverslag pakt onderliggend niet door De Rotterdamse haven heeft een sterk half jaar achter de rug. De overslag groeide met 6,8%. Toch is de impact op de logistieke sector een stuk minder aangezien de groei grotendeels voor rekening kwam van de oliehandel. Ook in de Amsterdamse haven was de handel in minerale olie (brandstoffen) beeldbepalend. Daarbuiten zet de sterke jaaropening niet echt door. De Rotterdamse containeroverslag groeide met 2,3% (in TEU met 3,7%) en liep in het tweede kwartaal zelfs iets terug. Op dit punt blijft de haven achter bij Antwerpen, waar de containeroverslag 4% groeide (in teu zelfs met 9,5%). Deels is dit verklaarbaar doordat de groei in de bestaande Rotterdamse terminals tegen de grenzen aanloopt en de bijdrage van de Tweede Maasvlakte in 2015 nog beperkt is. Totaal gezien is de verwachting dat de Rotterdamse overslag over heel 2015 met 4% zal groeien. Zeevaart groeit in volume èn volatiliteit Het zeevervoer heeft last van de haperende wereldhandel en kan daardoor nog niet op volle vaart komen. Niettemin wordt voor het totale vervoer over water (inclusief binnenvaart) een volumegroei van zo n 3% verwacht. Schaalvergroting van schepen, maar ook door samenwerking van rederijen heeft grote invloed op de sector. Wereldwijd zijn er in het containersegment tientallen schepen (van de grootste categorie > teu) in bestelling, wat overcapaciteit vergroot en de tarieven onder druk houdt en volatieler maakt. Dit straalt ook af op andere delen van de zeevaart. De per saldo gedaalde tarieven zijn ook de reden voor de stagnerende omzetgroei bij Nederlandse bedrijven. Het shortsea vervoer heeft daarbij specifiek last van afgenomen vervoer naar Rusland, maar wordt ook gestimuleerd door de groei van de Britse economie. Dit is ook te zien in het toegenomen roll-on roll-off vervoer per ferry, waarbij de problemen bij de Eurotunnel in Calais een extra impuls zijn. In de tweede helft van het jaar zal dit beeld een rol blijven spelen. Totale overslag Rotterdamse haven stijgt (j.o.j.) stijgt vooral door overslag van natte bulk II Bron: Havenbedrijf Rotterdam, ING EB Totale overslag Containers Totaal nat massagoed (vooral olieproducten) ING Economisch Bureau 4

5 Luchtvracht heeft groeispurt achter de rug Luchtvracht heeft groeispurt achter de rug Het goederenvervoer door de lucht heeft na de sprong voorwaarts in 2014 (+7%) moeite om het niveau vast te houden (zie figuur). In het eerste half jaar daalde het vrachtvolume via Schiphol met 2%, wat volledig te wijten is aan de dalende inkomende stroom (-7%). Dit heeft weinig te maken met de terugtrekkende beweging die KLM/Air France of de concurrentiepositie van Schiphol, die onverminderd sterk blijft. De correctie komt vooral door de afkoelende Chinese exportmotor en het feit dat het verre Oosten traditioneel het belangrijkste continent is voor luchtvracht). Ook de fors gedaalde handel met Rusland (o.a. bloemen) speelt hierbij een rol. In het algemeen verliest luchtvracht momentum doordat de economische onzekerheid is afgenomen en werkkapitaal voordelig beschikbaar is. De behoefte aan de snelheid van luchtvracht is daardoor afgenomen. Passagiersvervoer blijft doorgroeien De pas op de plaats van het vrachtvervoer geldt niet voor het personenvervoer. Dat vertoont een aanhoudend robuust beeld. In de eerste helft van 2015 was het aantal passagiers al 18% groter dan in 2008, waar de luchtvrachtoverslag nog altijd 2% kleiner is. Luchtvracht Schiphol licht gedaald, aantal passagiers stijgt door (j.o.j.) jun Groei overslag luchtvracht Schiphol Groei aantal passagiers Schiphol Bron: Havenbedrijf Rotterdam, Schiphol, ING EB Lagere structurele groei door verschuiving naar zee Het luchtvrachtvervoer heeft structureel last van de verschuiving naar het water. Dit speelt vooral bij kwetsbare producten als bloemen en medicijnen en kleding. Deze trend heeft zich het vorige decennium al ingezet, maar versterkt zich nu. Daar komt bij dat de nieuwe zijderoute over het spoor van China naar Europa zich kan ontwikkelen tot nieuwe concurrent. Mondialisering blijft op lange termijn naar verwachting wel voor groei zorgen, maar minder dan de sector gewend is. ING Economisch Bureau 5

6 Binnenvaart gaat vooruit, maar blijft het verleden meetorsen Binnenvaart profiteert van aantrekkend volume, maar impact is gering De binnenvaart blijft last houden het verleden. De vrachtvolumes ontwikkelen zich in totaliteit redelijk goed in 2015, maar dit weegt niet op tegen de ontstane overcapaciteit, die boven de versnipperde markt blijft hangen. Hierdoor zal de totale omzet dit jaar opnieuw niet aan herstel toe komen (zie figuur). Onder het sectorgemiddelde schuilen wel flinke onderlinge verschillen. Zo presteert de droge ladingvaart nu substantieel beter dan de tankvaart, waar dat eerder andersom was. En daarnaast kent vrijwel elk segment opvallend genoeg ook bedrijven die het redelijk goed doen. Containervervoer vooruit, tankvaart achteruit De binnenvaart moet het voor groei vooral hebben van het containervervoer en dit ontwikkelt zich positief, ondermeer met intensievere bediening van de binnenlandse markt. Het vervoer van erts en kolen - dat grotendeels naar Duitsland gaat - staat nu onder druk als gevolg van de energie-wende. Het bouw gerelateerde vervoer van zand en grind groeit weer. Het vervoer van natte bulk blijft door de volatiele oliemarkt en herstellende industrie goed op peil, echter hier drukt het structurele effect van de schaalvergroting en voortdurende nieuwbouw sterk op de markt. Hoewel de tankvaart kleiner is dan de droge ladingvaart zorgt dit ervoor dat de totale omzet toch in de min blijft. Een uitgebreide analyse van de tankvaart en het toekomstperspectief is te vinden in het ING-rapport Binnentankvaart verliest koers Binnenvaartomzet krijgt niet de kans te herstellen (j.o.j.) 15% 12% 1 7% 5% 2% 1% -5% -1% -1% -1-7% -15% -2-18% -25% Bron: berekeningen ING Economisch Bureau o.b.v. CBS ING Economisch Bureau 6

7 Na opslag komt ook andere logistieke dienstverlening op stoom Logistieke diensten opnieuw sterkste groeier binnen transport en logistiek De logistieke dienstverlening ontwikkelt zich dit jaar opnieuw tot grootste groeier binnen transport en logistiek. Het volume van de vervoersondersteunende diensten als supply chain management en value added logistics neemt naar verwachting met zo n 3,5% toe en de omzet groeit nog iets sterker (zie figuur). Nadat de economische crisis in 2012 en 2013 ook vat kreeg op de logistiek, herstelt de deelmarkt zich stevig. Dat is ook nodig om de transport en logistieksector hoogwaardiger te maken. Veel Neder-landse bedrijven uit het voormalige wegtransport hebben zich (deels) omgevormd tot logistiek dienstverlener. Bij warehousing ingezette groei verbreedt zich In een eerder stadium werd de groei van de logistiek gedreven door warehousing. Sinds het medio 2013 ingezette herstel is de dynamiek hier met wederopbouw van voorraden groot. Het afgelopen jaar was de opname van nieuw logistiek vastgoed dan ook hoog (bron: DTZ-Zadelhoff). In 2015 trekt ook de overige logistieke dienstverlening aan. Het optimisme van bedrijven aan het begin van het jaar lijkt zich ook in klinkende munt te vertalen. Met name Zuid-Nederland scoort goed als (Europese) vestigingslocatie en de logistieke dienstverlening profiteert van uitbesteding van specialistische warehousing (zoals voor E- commerce en chemische producten). Herstel van de Europese economie biedt hier in de rest van 2015 en 2016 verdere groeikansen. Omzetgroei logistieke dienstverlening en opslag (j.o.j.) 1 5% -5% I 2015F Transport en logistiek Bron: berekeningen Logistieke ING Economisch dienstverlening Bureau (totaal) o.b.v. CBS Opslag Bron: berekeningen ING Economisch Bureau o.b.v. CBS Logistieke diensten: een Nederlandse exportmotor Diensten op het gebied van logistiek en supply chain management hebben een niet te onderschatten aandeel van 7% in de totale export en 24% in de dienstenexport Bron: Dinalog, CBS ING Economisch Bureau 7

8 Meer weten? Kijk op ing.nl/kennis Of neem contact op met: Online groei en aanpassing logistiek business model Dit vooruitzicht geeft aan dat voor een belangrijk deel positieve trends in de sector worden gedragen door terugkerende volumes als gevolg van consumentenbestedingen. Tarieven verbeteren echter niet en rendement moet van efficiencyverbetering komen. De retailomzet trekt nu weer aan na jaren van malaise. In die zelfde periode groeiden de online bestedingen wel en de verwachting is dat deze groei zal doorzetten. De veranderingen in de keten zorgen voor andere spelers en dus andere klanten. Verder zullen goederen op andere locaties worden aangehouden. De eisen die aan die locaties worden verbonden leiden tot een nieuwe categorie E Warehouses. En tenslotte ontstaat er een geheel andere dynamiek van orderen levering grootte en levering frequentie. Er komt een nieuw type dienstverleners op, de E- fulfilmentbedrijven. Maar ook een deel van de bestaande logistieke dienstverleners zal met de online groei van deze bedrijven meegroeien en volumes aan zich binden. Traditionele logistieke dienstverleners die actief zijn met goederen die hun weg naar de gebruikers vinden via online kanalen en die niet een deel van de bijbehorende e-fulfilmentmarkt naar zich toe trekken, kunnen het heel lastig krijgen. Wie hier niet op in speelt dreigt een deel van de omzet te verliezen en ook een gedeeltelijk verlies van omzet kan al grote impact op de efficiency hebben met negatieve gevolgen voor het rendement. Op basis van sector informatie en kennis nadenken over je huidige business model en over de houdbaarheid daarvan in de toekomst is de moeite waard. Het loont vanuit zowel een defensief als offensief standpunt. Machiel Bode Sectormanager Transport & Logistiek Rico Luman Machiel Bode Disclaimer ING Economisch Bureau Rico.luman@ing.nl Sectormanagement Transport en Logistiek Machiel.bode@ing.nl De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uit oefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Deze publicatie is louter informatief en mag niet worden beschouwd als advies. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk - en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 3 augustus ING Economisch Bureau 8