Uitgebreide toelichting van het meetinstrument. Short Nutritional Assessment Questionnaire (SNAQ ) 1 Algemene gegevens

Transcriptie

1 Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Short Nutritional Assessment Questionnaire (SNAQ ) Maart 2011 Review: M. van Gastel Invoer: E v Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Niet gespecificeerd Aandoening (ICD) Domein Menselijk functioneren (ICF) Voeding/ spijsvertering Voeding Korte beschrijving De SNAQ is een checklist, waarmee de mate van ziektegerelateerde ondervoeding bij patiënten in het ziekenhuis of in de ouderenzorg vastgesteld kan worden. Deze lijst is ontwikkeld voor gebruik in de acute zorg. In de ouderenzorg wordt gebruik gemaakt van een aangepast versie: de SNAQRC. De SNAQ bestaat uit 3 vragen over onbedoeld gewichtsverlies,verminderde eetlust en het gebruik van drink- of sondevoeding in de afgelopen tijd. Per vraag wordt gescoord op een driepunts- of tweepuntsschaal. Aan de totaalscore zijn gewenste interventies gekoppeld. Het invullen kost minder dan 5 minuten per patiënt ( 1 ). Doelgroep patiënten in ziekenhuizen, poliklininieken, ouderenzorg, thuiszorg en revalidatie. Auteur: Oorspronkelijke versie Kruizenga HM, Seidell JC et al., 2005( 1 ) Nederlandse versie Kruizenga H, Seidell et al, Doel van het meetinstrument Combinatie van inventariserend/screenend 1

2 3 Soort/ Vorm van het meetinstrument Vragenlijst Opbouw totaal 3 items, vraag 1 (2 items); 2 (1 item); 3 (1 item). Invulinstructie Gesloten vragen in te vullen door professional Meetniveau meetniveau ordinaal:vraag 1: 0, 2 of 3 punten, vraag 2: 0 of 1 punt, vraag 3: 0 of 1 punt De totaalscore kan liggen tussen 0 (geen ondervoeding) en 5 punten (zwaar ondervoed). Als afkappunt wordt een score van 2 punten (gemiddeld tot zwaar ondervoed). 4 Verkrijgbaarheid Opvraagbaar bij Geschatte kosten gratis te downloaden Copyright ja, bronvermelding bij gebruik van het instrument is vereist 5 Methodologische kwaliteit Interne consistentie Gehele lijst: Cronbach s α: 0.51 N=868, populatie thuiswonende cliënten van 53,3 jaar ± 20.2 jaar ( 2 )ENG Reproduceerbaarheid Betrouwbaarheid (reliability) Gehele lijst: ICC : N=290: populatie patiënten op interne en oncologische ziekenhuisafdelingen ( 1, 3 ) NED Overeenkomst (agreement) Kappa, inter tussen verpleegkundigen 0.69 (95% CI ): N=47, populatie: ziekenhuispatienten.kappa, inter tussen verpleegkundigen en diëtist 0.91(95% CI ): N= 47 ( 1 ) NED Validiteit Content validity de inhoud is ontwikkeld op basis van quality of life vragenlijsten (EORTC-C30 en EORTC H&N 35) en van enkel uitgebreide screeningsinstrumenten, aangevuld met inbreng van experts. Vervolgens is vastgesteld welke vragen het meest relevant zijn bij patiënten op chirurgische ziekenhuisafdelingen ( 1, 3 ). Deze dekken in grote mate de predictieve klinische waarden die de aan proteïnen- en energiebehoefte bij zwaar ondervoede ziekenhuispatienten voorspellen. N= 830 NED ( 4 ) Criterion validity Er is geen gouden standaard vanwege het ontbreken van consensus over ziektegerelateerde ondervoeding ( 1, 5, 6 ). Predictive validity In een studie bij 290 patiënten van chirurgische en een oncologieafdeling maten Kruizenga ( 1 )en Phillips ( 2 )de predictieve validiteit bij 2 groepen ( A en B) NED/ENG 2

3 Tabel: Predictieve validiteit van de SNAQ 2 (gemiddeld en zwaar 3 punten(zwaar ondervoed) ondervoed) Populatie A Populatie B Populatie A Populatie B sensitivity 86% 79% 88% 76% specifity 89% 83% 91% 83% Positive 79% 70% 78% 62% predictive value Negative predictive value 93% 89% 96% 91% In een review ( 6 ) werden deze waarden samengevat tot: sensitivity 86(77-92) en specifity 89 (84-93). In een onderzoek ( 7 )bij 1107 preoperatieve patiënten met verschillende ziekten en ondergane behandelingen vertoonde de hoog risicogroep ( 3) een area under the curve (AUC) van 0.74 (95%CI: tegen de gemiddeld risicogroep (0-2 punten) 0.78 (95%CI: ) NED. Bij poliklinische patiënten gaf de AUC een waarde aan van 0.87 (95%CI: ) N=89, SNAQ 2 punten en 0.85 (95%CI: ) N= 78, SNAQ 3 punten( 7 ). De sensitiviteit voor opgenomen patienten scoorde 79%, specifiteit 83%, PPV 70% en NPV 89%, tegenover de poliklinische populatie: Sensitiviteit 5-67%, specifiteit 97-98%, PPV 69-72% en NPV 94-97%. Beide groepen lieten een SNAQ-score van 2 punten zien. NED Construct validity Patienten met een SNAQ score van 3 scoorden hoger op op de schaal voor kwaliteit van leven (SF-36), dan patienten met een SNAQ score van 0-2 en hoger. Ook bleek een hogere complexiteit van zorg (INTERMED)gemeten te worden in de hoog-risicogroep: Odds Ratio (OR)5.3 (95%CI: ) NED. 67% van de hoog-risicogroep scoorde laag op de handgreeptest, tegen 51% in de gemiddeld tot laag risicogroep. De OR op een lage Fatfreeindex(FFMI) was 2.8 (95%CI: ) ( 8 ) Responsiviteit / longitudinale validiteit Elia en collega s ( 5 )constateerden een vermindering in de opnameduur (LOS). De interventiegroep (N=297)verbleef gemiddeld 1.13 dag( dag) korter in het ziekenhuis dan de controlegroep dagen (N=291)) in het ziekenhuis bij patiënten op verschillende ziekenhuisafdelingen ENG. Dit kostte wel extra geld ( 86, maar dit werd gecompenseerd door verminderde kosten van opname ( ). De gewichtstoename tijdens verblijf bleek niet significant ( 8, 9 ) ENG/NED. 3

4 6 Hanteerbaarheid/ Feasibility Taal Nederlands Benodigdheden invulformulier Randvoorwaarden professional vult de vragen in m.b.v. de antwoorden van de cliënt, al dan niet aangevuld met professionele observatie of rapportage Benodigde tijd ongeveer 5 minuten Gebruikershandleiding ja, betreft de te nemen maatregelen na constatering van matige of enrstige ondervoeding, in hoofdlijnen vermeld op het scoreformulier 7 Normgegevens Uitkomstklassen De SNAQ bestaat uit ordinale categorieën Interpretatie score van 1-2: gemiddeld ondervoed, score van 3: zwaar ondervoed. Aan elke score is een voorstel voor verder behandeling en verwijzing verbonden. 8 Overige gegevens Voor verzorgings- en verpleeghuisclienten is de SNAQ RC ontwikkeld.. Aan de vier vragen is het berekenen van de BMI toegevoegd ( 10 ). Daarnaast bestaat de SNAQ65+, die de bovenarmomtrek, gewichtsverlies en BMI-berekening bevat. Deze instrumenten zijn te downloaden van 4

5 9 Literatuurlijst 1. Kruizenga HM, Seidell JC, de Vet HC, Wierdsma NJ, van Bokhorst-de van der Schueren MA. Development and validation of a hospital screening tool for malnutrition: the short nutritional assessment questionnaire (SNAQ). Clin Nutr Feb;24(1): Phillips MB, Foley AL, Barnard R, Isenring EA, Miller MD. Nutritional screening in community-dwelling older adults: a systematic literature review. Asia Pac J Clin Nutr. 2010;19(3): Kruizenga HM. Screening and treatment of malnourished hospital patients Leistra E, Willeboordse F, van Bokhorst-de van der Schueren MA, Visser M, Weijs PJ, Haansvan den Oord A, et al. Predictors for achieving protein and energy requirements in undernourished hospital patients. Clin Nutr Mar Elia M, Zellipour L, Stratton RJ. To screen or not to screen for adult malnutrition? Clin Nutr Dec;24(6): van Venrooij LWM, de Vos R, Borgmeijer-Hoelen AMMJ, Kruizenga HM, Jonkers-Schuitema CF, de Mol BAMJ. Quick-and-easy nutritional screening tools to detect disease-related undernutrition in hospital in- and outpatient setting: A systematic review of sensitivity and specifity. the European E- journal of Clinical Nutrition and Metabolism. [review]. 2007;2. 7. Neelemaat F, Kruizenga HM, de Vet HC, Seidell JC, Butterman M, van Bokhorst-de van der Schueren MA. Screening malnutrition in hospital outpatients. Can the SNAQ malnutrition screening tool also be applied to this population? Clin Nutr Jun;27(3): Kruizenga HM, Van Tulder MW, Seidell JC, Thijs A, Ader HJ, Van Bokhorst-de van der Schueren MA. Effectiveness and cost-effectiveness of early screening and treatment of malnourished patients. Am J Clin Nutr Nov;82(5): Anthony PS. Nutrition screening tools for hospitalized patients. Nutr Clin Pract Aug- Sep;23(4): Kruizenga HM, de Vet HC, Van Marissing CM, Stassen EE, Strijk JE, Van Bokhorst-de Van der Schueren MA, et al. The SNAQ(RC), an easy traffic light system as a first step in the recognition of undernutrition in residential care. J Nutr Health Aging Feb;14(2):