Projectoproep Actief burgerschap op school Uitdieping van goede praktijken

Transcriptie

1 Projectoproep Actief burgerschap op school Uitdieping van goede praktijken Intervisie-aanbod voor 40 secundaire scholen 2 deelnemers per school - 3 volle dagen - 5 regionale groepen met elk 8 scholen In samenwerking met het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Context: scholen maken werk van burgerschapvorming We leven in een complexe wereld: de wereld werd een dorp en diversiteit is de norm. Jongeren worden geconfronteerd met oude en nieuwe uitdagingen en denkwijzen die hun dagelijks leven beïnvloeden en hun toekomst mee bepalen. Scholen staan voor de noodzaak om leerlingen tot kritische burgers te vormen, burgers die kunnen participeren in de samenleving, die kunnen omgaan met diversiteit, die zich een mening kunnen vormen over diverse thema s, gaande van een leefbaar milieu over solidair samenleven tot mondiale ontwikkelingsproblemen. Heel wat scholen maken werk van burgerschapseducatie, zij het vaak op een impliciete manier, gedragen door enkelingen in de school en vaak ook in projecten buiten de eigenlijke lessen. Tegelijkertijd komt via de actualiteit de politiek de school binnen en moeten leerkrachten proberen een antwoord te geven op de vragen die jongeren zich daarbij stellen. Vraag is hoe de school daarmee omgaat? Hoe worden jongeren ondersteund in discussies, hoe geeft men conflicterende thema s een plaats in hun vorming? Hoe kan de school vanuit de verschillende projecten, rond leerlingenparticipatie, rond mondiale vorming, vredesprojecten, projecten rond verdraagzaamheid komen tot een gedragen en gedeelde visie? Een visie die ingebed zit in het pedagogisch project van de school en die gedragen wordt door directie en schoolteam. In 2008 stemde het Vlaamse Parlement nieuwe vakoverschrijdende eindtermen voor het secundair onderwijs. Alhoewel Opvoeden tot burgerzin als dusdanig niet meer voorkomt in de nieuwe vakoverschrijdende eindtermen, biedt de wijze waarop deze eindtermen werden geconcipieerd, nieuwe kansen en nieuwe impulsen voor scholen in het kader van burgerschapsvorming. Om die nieuwe mogelijkheden te exploreren, bracht de Koning Boudewijnstichting, in opdracht van het departement onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, een twintigtal organisaties bijeen die materiaal en programma s rond burgerschapsvorming ontwikkelen en aanbieden aan scholen. In een aantal werkbijeenkomsten werd nagedacht over de invulling van de nieuwe vakoverschrijdende eindtermen en de samenwerking tussen aanbieders en scholen. Het traject dat deze organisaties samen aflegden, mondde uit in het Forum Actief BREDERODESTRAAT 21 B-1000 BRUSSEL TEL FAX INFO@KBS-FRB.BE BANK VAN DE POST IBAN: BE BIC: BPOTBEB1

2 Burgerschap en Onderwijs dat de Stichting in het Vlaams Parlement organiseerde op 12 mei Scholen, aanbieders en beleid toetsten er hun praktijken en visies aan elkaar. De vragen die aan bod kwamen, waren: - Hoe pakken scholen burgerschapseducatie aan, in het kader van de nieuwe VOEt? - Hoe kan een school een democratische houding uitstralen? Wat betekent de school als oefenterrein voor houdingen en competenties in dat verband? - Is samenwerking met externen nodig? En waarvoor is ze nodig en hoe organiseren we die samenwerking? - En als scholen samenwerken met externen, wat is dan de rol van de pedagogische begeleidingsdiensten en hoe zit het met de samenwerking tussen externen en pedagogische begeleidingsdiensten? - Hoe kan de nascholing rond burgerschapseducatie worden aangepakt en verbeterd? Tijdens het Forum werd ook een werkinstrument voorgesteld, ontwikkeld door professor Dimo Kavadias en Britt Dehertogh, op basis van onderzoek en op basis van de bevindingen tijdens de werkbijeenkomsten. Het werkinstrument is een spiegel die scholen vragen voorhoudt rond: 1. de visie van de school op actief burgerschap; 2. de organisatorische inbedding ervan in de school; 3. het proces van de werking: hoe pakt een school burgerschapseducatie aan? 4. de omstandigheden of condities waarin de school aan burgerschapseducatie werkt. De focus van dit project: leren uit en uitdiepen van goede praktijken rond burgerschapseducatie. De Koning Boudewijnstichting wil 40 scholen bijeenbrengen die: - deze thematiek belangrijk vinden en daaraan werken, - in dat verband willen leren van andere scholen, - en op die manier meewerken aan een publicatie ter zake. De hierboven vermelde vragen en analyses vormen het uitgangspunt voor deze projectoproep; de inzichten en praktijken van de deelnemende scholen de verdere invulling ervan. Vijf regionale groepen van telkens acht scholen ontmoeten mekaar op drie vaste dagen voor praktijkuitwisseling en om gedeelde visies en modellen over geslaagde burgerschapsvorming te ontwikkelen. De input voor deze intervisiebijeenkomsten zijn de praktijken en aanpakken van scholen die succesrijk bleken te zijn, alsook de drempels en obstakels die al dan niet overwonnen werden. Zowel de aanpakken die de school als geslaagd beschouwt als die waaruit met vallen en opstaan geleerd werd, zijn uitermate belangrijk voor een goede praktijkuitwisseling die het anekdotische overstijgt. De ervaring leert dat dit soort peer-review of leren van collega s hoog wordt gewaardeerd en veel inspiratie en materiaal aanbrengt voor de eigen praktijk en visieontwikkeling ter zake. Naderhand plant de Stichting een publicatie om ook andere scholen rond het thema actief burgerschap tips en goede praktijken mee te geven. Ook het beleid kan uit deze praktijkuitwisseling lessen trekken. 2/5

3 Het concrete aanbod In het voorjaar van 2012 brengen we in vijf regio's - gespreid over Vlaanderen - telkens 8 secundaire scholen samen. Dit op drie vrijdagen tussen februari en april. Twee deelnemers per school kunnen zich inschrijven, waarvan één iemand een coördinerende functie heeft. Dat betekent dat 40 scholen kunnen intekenen op dit aanbod. Per groep streven we naar een gemengde samenstelling (onderwijsvormen) en werken we netoverschrijdend. Scholen worden gegroepeerd per regio; ook de thematieken die ze gemeen hebben met andere scholen zullen bij de groepsindeling meespelen. Het aanbod bestaat uit drie sessies van praktijkgerichte intervisie, zijnde drie volledige vrijdagen (9.00 tot uur) in het voorjaar van Elke deelnemende school ontvangt bovendien een kleine beurs van 200 euro als onkostenvergoeding. Elke sessie vindt plaats in één van de deelnemende scholen, die daarvoor een bijkomende vergoeding van 200 euro ontvangt voor cateringkosten e.d.m. Voor deze praktijkuitwisseling zoeken we scholen uit het secundair dagonderwijs (ASO, TSO, KSO, BSO en BUSO) Wie wenst deel te nemen kan zich online inschrijven via een overzichtelijk projectdossier (zie verder). Een jury samengesteld door de Koning Boudewijnstichting beslist over de deelname en over de groepsindeling. In dit online-dossier vragen we onder meer aan te geven - welke concrete praktijken/ervaringen u als geslaagd beschouwt: voorbeelden van een goede aanpak van burgerschapseducatie (met een korte omschrijving waarom u ze geslaagd wilt noemen); - op welke obstakels/drempels u bent gestoten (met een korte omschrijving van deze drempels en obstakels). We vragen dit omdat we dit materiaal als uitgangspunt voor de intervisie zullen gebruiken. Tegelijk waken we over het bredere perspectief: we willen méér dan de gemelde praktijken/ervaringen naast elkaar plaatsen. We willen dit overstijgen en samen zoeken naar achterliggende processen en modellen waar iedere school bij gebaat is. Inhoud en organisatie van de drie dagen De uitdaging én de inzet van de driedaagse is: hoe in de school een beleid i.v.m. burgerschapsvorming ontwikkelen dat aandacht heeft voor: - de individuele leerling, hoe worden bewuste burgers gevormd? - het leerkrachtenniveau: hoe worden leerkrachten ondersteund in VOEt en meer bepaald in het werken rond burgerschapseducatie? - het schoolniveau: hoe worden de VOEt en meer bepaald burgerschapseducatie in de schoolvisie en het pedagogisch project van de school vertaald? Welke weerslag kent dit op de schoolorganisatie en schoolcultuur? 3/5

4 Elke voormiddag wordt de praktijk van een school geconfronteerd met die van andere scholen. s Namiddags wordt verder gewerkt aan een gemeenschappelijke visie, modellen, aanpakken, gericht op een bruikbare output. Tussen de sessiedelen door krijgen de scholen ook de kans informeel ervaringen uit te wisselen. Als algemene leidraad wordt tijdens de drie dagen het Reflectie-instrument Actief Burgerschap (SO) gebruikt, dat werd ontwikkeld door prof. Kavadias en Britt Dehertogh. Het instrument is een uitgebreid vragenbaak gegroepeerd rond vier invalshoeken: 1. de visie van de school op actief burgerschap 2. de organisatorische inbedding 3. het proces van de werking 4. de omstandigheden of condities Het instrument kan ook gebruikt worden los van deze sessies, bijvoorbeeld om een interne analyse te maken van het burgerschapsklimaat binnen de school. Via deze link kan je verder dooklikken naar dit instrument (Traject Actief Burgerschap) : Elk van de drie vrijdagen gaat telkens door in één van de deelnemende scholen. In het projectdossier geeft u dus ook aan of u bereid bent 7 collega-scholen + de begeleiders (18 personen) te ontvangen op één van de drie dagen. De gastschool zorgt voor een goede vergaderzaal met flappenbord en projectiemogelijkheid, voor een goed onthaal en een lichte middaglunch. De school wordt hiervoor vergoed met een ondersteuningsbedrag van 200 euro. De sessies staan onder begeleiding van professionele mensen die ook vanuit hun achtergrond ervaring hebben met het thema. Elke groep heeft een vaste begeleider en een verslaggever. De praktijken, de ontwikkelde visie, de modellen,... worden samengebracht in een publicatie die de Stichting naderhand zal uitgeven. Praktisch De drie intervisiedagen vinden plaats op: vrijdag 17 februari 2012 vrijdag 23 maart 2012 vrijdag 27 april 2012 telkens van 9.00 tot uur. Elke deelnemende school stuurt twee vaste deelnemers, waarvan één iemand een coördinerende functie heeft; is bereid op één van de drie dagen een groep van ongeveer 20 mensen te ontvangen en een goed uitgeruste vergaderzaal te voorzien; engageert zich de drie vrijdagen te volgen met twee vaste deelnemers; engageert zich om op één van de drie dagen de eigen praktijk in een presentatie als case naar voor te brengen; ontvangt een beurs van 200 als onkostenvergoeding en 200 extra wanneer zij als gastschool fungeert; gaat akkoord dat de door de school aangebrachte informatie kan gebruikt worden in een publicatie van de Stichting. 4/5

5 Timing Het projectdossier wordt ten laatste tegen 17 november 2011 online ingediend. De school wordt ingelicht over haar deelname (of eventuele weigering) ten laatste tegen eind januari Wie inschrijft houdt alvast volgende vrijdagen vrij: 17/2, 23/3 en 27/4/2012. Informatie Meer informatie vindt u op Voor specifieke vragen over de inhoud van deze oproep kunt u contact opnemen met Jan Blondeel op het telefoonnummer of per blondeel.j@kbs-frb.be 5/5