Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 658 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 10 juni 2008 De vaste commissie voor Europese Zaken 1, de vaste commissie voor Financiën 2, de vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 3 en de commissie voor de Rijksuitgaven 4 hebben op 20 mei 2008 overleg gevoerd met staatssecretaris Timmermans van Buitenlandse Zaken over: de brief van de staatssecretaris voor Europese Zaken d.d. 11 april 2008 inzake het verzoek van de vaste commissie voor Financiën over een uitgebreide kabinetsreactie met betrekking tot de EU-begrotingsherziening (22 112, nr. 631); de brief van de staatssecretaris voor Europese Zaken d.d. 11 april 2008 met de kabinetsreactie met betrekking tot de EU-begrotingsevaluatie (22 112, nr. 634); de brief van de staatssecretaris voor Europese Zaken d.d. 11 april 2008 met de kabinetsreactie op het AIV-advies «De Financiën van de Europese Unie» (22 112, nr. 636). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies 1 Samenstelling: Leden: Atsma (CDA), Van Bommel (SP), ondervoorzitter, Van der Staaij (SGP), Waalkens (PvdA), voorzitter, Van Baalen (VVD), Ormel (CDA), Spies (CDA), Van Velzen (SP), De Nerée tot Babberich (CDA), Jan Jacob van Dijk (CDA), Blom (PvdA), Eijsink (PvdA), Van Dam (PvdA), Dezentjé Hamming-Bluemink (VVD), Jonker (CDA), Irrgang (SP), De Roon (PVV), Boekestijn (VVD), Pechtold (D66), Ten Broeke (VVD), Peters (GroenLinks), Gill ard (PvdA), Jasper van Dijk (SP), Thieme (PvdD) en Wiegman-van Meppelen Scheppink (Christen- Unie). Plv. leden: Jager (CDA), De Wit (SP), Van der Vlies (SGP), Vos (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Haverkamp (CDA), Van Gennip (CDA), Lempens (SP), Schermers (CDA), Knops (CDA), Jacobi (PvdA), Samsom (PvdA), Kuiken (PvdA), Teeven (VVD), Roemer (SP), Wilders (PVV), Nicolaï (VVD), Van der Ham (D66), Van De heer De Nerée tot Babberich (CDA) legt uit dat de huidige discussie moet uitmonden in herziening van de Europese begroting na Doel is duidelijk niet het openbreken of tussentijds herzien van de meerjarenbegroting Dit beleid moet het kabinet consequent vasthouden. der Burg (VVD), Duyvendak (GroenLinks), Boelhouwer (PvdA), Van Leeuwen (SP), Ouwehand (PvdD) en Voordewind (ChristenUnie). 2 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), Vendrik (Groen- Links), Blok (VVD), voorzitter, Ten Hoopen (CDA), ondervoorzitter, Weekers (VVD), Gerkens (SP), Van Haersma Buma (CDA), De Nerée tot Babberich (CDA), Haverkamp (CDA), Dezentjé Hamming-Bluemink (VVD), Omtzigt (CDA), Koşer Kaya (D66), Irrgang (SP), Luijben (SP), Kalma (PvdA), Blanksma-van den Heuvel (CDA), Cramer (ChristenUnie), Van der Burg (VVD), Tony van Dijck (PVV), Spekman (PvdA), Heerts (PvdA), Gesthuizen (SP), Ouwehand (PvdD), Tang (PvdA) en Vos (PvdA). Plv. leden: Van der Staaij (SGP), Halsema (GroenLinks), Remkes (VVD), Jonker (CDA), Aptroot (VVD), Van Gerven (SP), Jan de Vries (CDA), Van Hijum (CDA), Mastwijk (CDA), De Krom (VVD), De Pater-van der Meer (CDA), Pechtold (D66), Kant (SP), Ulenbelt (SP), Van der Veen (PvdA), Smilde (CDA), Anker (ChristenUnie), Nicolaï (VVD), De Roon (PVV), Van Dam (PvdA), Smeets (PvdA), Karabulut (SP), Thieme (PvdD), Heijnen (PvdA) en Roefs (PvdA). Vervolg van de samenstellingen staan op blz. 2. KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2008 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

2 3 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), ondervoorzitter, Schreijer-Pierik (CDA), voorzitter, Atsma (CDA), Van Gent (GroenLinks), Poppe (SP), Waalkens (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Jager (CDA), Ormel (CDA), Koopmans (CDA), Van der Ham (D66), Van Velzen (SP), De Krom (VVD), Samsom (PvdA), Van Dijken (PvdA), Neppérus (VVD), Jansen (SP), Jacobi (PvdA), Cramer (ChristenUnie), Koppejan (CDA), Graus (PVV), Vermeij (PvdA), Zijlstra (VVD), Thieme (PvdD) en Polderman (SP). Plv. leden: Van der Staaij (SGP), Mastwijk (CDA), Ten Hoopen (CDA), Duyvendak (Groen- Links), Luijben (SP), Tang (PvdA), Boekestijn (VVD), Bilder (CDA), Biskop (CDA), Koşer Kaya (D66), Van Leeuwen (SP), Dezentjé Hamming- Bluemink (VVD), Eijsink (PvdA), Depla (PvdA), Van Baalen (VVD), Kant (SP), Blom (PvdA), Ortega-Martijn (ChristenUnie), Van Heugten (CDA), Brinkman (PVV), Kuiken (PvdA), Ten Broeke (VVD), Ouwehand (PvdD) en Lempens (SP). 4 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), Vendrik (Groen- Links), Kant (SP), Blok (VVD), Ten Hoopen (CDA), Weekers (VVD), Van Haersma Buma (CDA), De Nerée tot Babberich (CDA), Aptroot (VVD), voorzitter, Dezentjé Hamming-Bluemink (VVD), Omtzigt (CDA), Koşer Kaya (D66), Luijben (SP), Van der Veen (PvdA), Kalma (PvdA), Van Gerven (SP), Blanksma-van den Heuvel (CDA), Cramer (ChristenUnie), Tony van Dijck (PVV), Gesthuizen (SP), Ouwehand (PvdD), Heijnen (PvdA), Tang (PvdA) en Vos (PvdA), ondervoorzitter. Plv. leden: Van der Staaij (SGP), Van Gent (GroenLinks), Roemer (SP), Van der Burg (VVD), Jonker (CDA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Jan de Vries (CDA), Van Hijum (CDA), Van Beek (VVD), Boekestijn (VVD), De Pater-van der Meer (CDA), Van der Ham (D66), Gerkens (SP), Vermeij (PvdA), Kuiken (PvdA), Anker (ChristenUnie), De Roon (PVV), Irrgang (SP), Thieme (PvdD), Heerts (PvdA), Besselink (PvdA), Depla (PvdA) en Mastwijk (CDA). De opmerkingen over de «health check» van het gemeenschappelijk landbouwbeleid zijn dan ook zorgelijk. Wat heeft het kabinet voor ogen met regionalisering en differentiatie van steun nog voor 2013? Wat zijn de consequenties voor de Nederlandse landbouwsector? Als het toevallig om verbeteringen gaat, kan daarover altijd gediscussieerd worden. Het kabinet is voorstander van fundamentele hervorming en modernisering van EU-uitgaven en de financiering daarvan. Oud en achterhaald beleid moet daarbij wijken voor nieuwe prioriteiten. Wat is volgens het kabinet oud en achterhaald beleid? Denkt het kabinet dat ook de zuidelijke lidstaten die mening delen? Het kabinet schetst in de notitie de uitgangspunten voor een toekomstbestendige begroting. Daarbij schrijft het dat bij ongewijzigde begrotingssystematiek en -prioriteiten de EU niet klaar is voor nieuwe uitdagingen en om nieuwe kansen te benutten. Hoe ziet het kabinet de nieuwe systematiek? Gaat het weer om categorieën en geen verschuivingen tussen kaders? De drie uitgangspunten bij de evaluatie van de Europese begroting vallen in goede aarde: de toegevoegde waarde van EU-uitgaven, de solidariteit tussen welvarende en minder welvarende lidstaten en het constant blijven van de uitgaven als percentage van het Europese BNI (bruto nationaal inkomen). Welk percentage staat het kabinet voor ogen? Blijft het vasthouden aan het standpunt van «de bende van zes» met 1%? Door combinatie van hervorming van uitgaven en de eigen middelen met een gematigde begroting verwacht het kabinet dat de excessieve nettopositieproblematiek deels verdwijnt. Wat betekent dit? Blijft naar verwachting een deel van die problematiek bestaan? Het kabinet wenst solidariteit bij de Structuurfondsen tussen de rijke en de minst welvarende lidstaten. De lasten moeten beter worden verdeeld. Ook moet een eind komen aan het rondpompen van geld. Welvarende lidstaten moeten zelf opdraaien voor binnenlandse regio s waar het niet zo goed gaat. Dat houdt in dat de Commissie dan niet voortdurend mag dreigen dat er sprake is van staatssteun. Aan een actieve rol in de wereld van de EU besteedt het kabinet veel mooie woorden. Het kabinet ziet graag dat het EU-ontwikkelingsfonds in de EU-begroting geïntegreerd wordt. Dat heeft consequenties voor de Afrika-vredesfaciliteit. Welke plannen heeft het kabinet voor Afrika? Waarom moet dit fonds een status aparte behouden? Gaat het er nog meer militairen naartoe sturen? Een aantal landen blijft achter bij het ophogen van gelden voor ontwikkelingssamenwerking naar 0,7%. Bestaat niet het gevaar dat als de EU-gelden meer worden, lidstaten dit argument aanvoeren om nationaal minder te doen? Bij eigen middelen en modern beheer gaat het kabinet er gemakkelijk van uit dat lidstaten bereid zijn de mogelijkheid van correcties aan inkomstenkant op te geven. Vanwaar dit optimisme? Het kabinet streeft naar een nieuw stelsel van eigen middelen met het BNI-middel als enige financieringsbron, met handhaving van het huidige maximum. Wat gebeurt er dan met andere eigen middelen zoals het invoerrecht? Verdwijnen die inderdaad? Dat heeft toch consequenties voor Nederland? Het kabinet stelt dat de Commissie zich beperkt tot sectoren waar haar werk meerwaarde heeft. Daarvan is weinig te zien in de praktijk. Het is het aan de lidstaten om verantwoording af te leggen over van de EU ontvangen middelen. De lidstaatverklaring kan in dat verband al bij verschillende lidstaten vóór 2013 goed dienst doen. Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie) spreekt haar waardering uit voor de bijdrage van het kabinet aan de inzet van de Commissie. Het is goed om fundamenteel na te denken over de Europese uitgaven en inkomsten. Begrotingsherziening, prioriteiten en beheer moeten onderwerp worden van de komende verkiezingen voor het Europees Parlement. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

3 Er geldt een aantal randvoorwaarden bij vertaling van nieuwe prioriteiten naar de begroting. De begroting is onderdeel van een set aan instrumenten. Niet alle prioriteiten hoeven dus terug te komen in de begroting. Voor de begroting geldt het principe van subsidiariteit. Alleen die prioriteiten moeten opgenomen worden waarvoor EU-financiering meerwaarde heeft. Nieuwe prioriteiten in de begroting betekenen dus niet automatisch verhoging van het EU-budget. De lijn van het kabinet bij de vertaling van prioriteiten in de nieuwe begroting valt in goede aarde. Een energie- en klimaatbeleid is een uitdaging voor de EU in de komende jaren. Kan het waterbeheer als belangrijk Europees thema daaraan toegevoegd worden? De aandacht voor ontwikkelingslanden is te waarderen. Bestaat hiervoor ook steun bij andere lidstaten? De economische ontwikkeling en de concurrentiepositie krijgen logischerwijs veel aandacht in de begroting. Wordt economische groei niet te eenzijdig als doel opgevat? Het gaat uiteindelijk toch om het welzijn van mens en dier en om natuur en milieu, in lijn met de Verklaring van Tilburg? De inzet van het kabinet bij de Structuurfondsen verdient steun. Structuuren cohesiegelden moeten naar arme regio s in arme landen. Daarbij moet wel ingezet worden op duurzame groei en duurzame ontwikkeling. Kabinet en AIV (Adviesraad Internationale Vraagstukken) zetten vol in op een internationale veiligheidsrol van de EU. Daarbij past echter enige terughoudendheid, gezien het belang van de NAVO. Wat is de inzet van het kabinet hierbij? Wat verstaat het onder een zich steeds verder verdiepend nabuurschapsbeleid? Ook in de toekomst blijft een Europees landbouw- en plattelandsbeleid noodzakelijk. De voor dierziekten en weersomstandigheden kwetsbare landbouwsector voorziet immers in een van de eerste levensbehoeften en draagt zorg voor het platteland. Bij aanpassing van het gemeenschappelijk landbouwbeleid moet echter niet het geld, maar het doel leidend zijn. Vermaatschappelijking van het landbouwbeleid is alleen aanvaardbaar in geval van een passende beloning voor de diensten van boeren. Ook dient er oog te zijn voor de concurrentiepositie van Nederlandse en Europese boeren. De non-trade concerns zijn een reden voor aanvullende beloning, zolang een WTO-regeling (World Trade Organisation) uitblijft. Het huidige inkomstensysteem is niet bevredigend. De individuele kortingen voor rijkere lidstaten moeten verdwijnen. De rol van Nederland bij de focus op de nettobetalerpositie roept echter gemengde gevoelens op. Het voorstel van het kabinet: een eenduidig systeem met de zwaarste lasten voor de sterkste schouders, verdient steun. Hoe wordt hiermee een zekere bron van inkomsten gegarandeerd? Is het BNI stabiel genoeg, gezien de fluctuerende groei? Een betere controle en beheer van de Europese begroting is wenselijk. Het is niet uit te leggen dat de Europese Rekenkamer al dertien jaar geen positief oordeel heeft kunnen geven aan de EU-begroting. De lidstaatverklaring en de trendrapportages kunnen daarbij goed van pas komen. De heer Ten Broeke (VVD) vindt het goed dat na hervorming van de instellingen en de spelregels nu het budget aan de beurt is. Het budget maakt immers duidelijk welke prioriteiten de EU heeft. Het principe daarbij moet zijn «put your money where your mouth is». De uitgavenkant van de EU laat echter de prioriteiten van de vorige eeuw zien. De inkomstenkant heeft niets te maken met een eerlijke verdeling. Het streven naar één financieringsbron, het bruto-nationaal inkomen, bij de eigen middelen wordt gesteund. Het staat echter niet vast dat het om 1% gaat: eerst beleid, dan budget. Het noodzakelijk schrappen in uitgaven voor landbouw en Structuurfondsen betekent immers niet automatisch herverdeling. Bijna 80% van de uitgaven maakt Europeanen dan ook niet meer welvarend, veilig of vrij. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

4 Na 2013 moet gekapt worden met het gemeenschappelijk landbouwbeleid. De voedselprijzen op de wereldmarkt en de behoefte van een miljard mensen om niet één maar twee maaltijden per dag te nuttigen vragen om een marktgerichte productie. Bij de lopende WTO-besprekingen moet dan ook alles uit de kast worden gehaald voor acceptatie van de non-trade concerns. Eisen die de EU aan de productie van vlees stelt moeten ook voor de import maatgevend zijn. Wat is de voortgang van de WTO-onderhandelingen? De inkomenssteun voor boeren moet afgebouwd worden. Dit sociale beleid is immers nationaal beleid. Ook prijspolitiek en quotering moeten op de helling. Met het oog op een gelijk speelveld moet de landbouw gerenationaliseerd worden. In de eerste pijler moet verplichte cofinanciering ingevoerd worden in plaats van de door het kabinet gewenste openeindemodulatie naar de tweede pijler. Ook landschapsbeheer is immers een nationale zaak. Inkomen noch bossen van de Engelse koningin moet door de EU betaald worden, al helemaal niet met Nederlands belastinggeld. In Nederland echter weet een gemeente zoals Steenwijkerland van gekkigheid niet meer wat het moet doen met het door Brussel toegekende ILG-geld (investeringsbudget landelijk gebied). Het legt bijvoorbeeld fietspaden aan van dit geld. Bedrijven moeten de mogelijkheid krijgen om zich versneld te hervormen met het oog op de wereldmarkt. In Nederland is 55% van de boeren 50 jaar of ouder, waarvan 62% geen zicht heeft op een opvolger. Dat is 34% van alle boerenbedrijven in Nederland. De resultaten en het geweldige ondernemerschap van de Nederlandse boerenstand maken een versnelde hervorming en modernisering mogelijk. Nederlandse boeren kunnen daarnaast direct aan de slag om de graanschuren in landen zoals Roemenië en Bulgarije weer te openen. Bij de Cohesie- en Structuurfondsen moet het uitgangspunt zijn dat het geld gaat naar de allerarmste lidstaten. Welke criterium hanteert het kabinet daarbij? Het BNI? Nederland hoort duidelijk niet bij de armste lidstaten. Heeft het kabinet een lijst van grensprojecten met een bewijsbaar positief effect op de welvaart in Nederland? Die projecten moeten zich toch richten op harmonisering van regels en procedures en niet op de vleespotten in Brussel? Bij ontwikkelingssamenwerking bestaat een enorm gebrek aan verantwoording van de EU-uitgaven. Wat is daarop de reactie van het kabinet? Is het niet beter om begrotingssteun te stoppen en de Europese Investeringsbank ruime kredietmogelijkheden, met marktconforme rente, te geven voor boeren in de derde wereld? Een verplichte lidstaatverklaring binnen vijf jaar moet een belangrijke inzet zijn voor het kabinet. Landen die geen verklaring kunnen of willen overleggen moeten streng gecontroleerd worden en gekort op hun bijdrage. Bestaat de mogelijkheid van zo n korting? Het kabinet komt met een langetermijnvisie op de EU. Op het financiële vlak doet het kabinet er goed aan om daarbij twee rapporten te betrekken: het CPB-document (Centraal Planbureau) van november 2005 over Europese financiële perspectieven en de reactie van de Europese Rekenkamer op de budgetreview. De heer Blom (PvdA) wijst erop dat de nieuwe financiële perspectieven pas na 2013 ingaan. Er is dus nog de nodige tijd om over dit onderwerp te discussiëren, ook op detailniveau. Belangrijker dan hoeveel geld de EU uitgeeft, is de vraag waaraan de EU geld uitgeeft. Het Verdrag van Lissabon geeft bijvoorbeeld een aantal prioriteiten aan. Het gaat daarnaast om klimaat en energie, het bestrijden van terrorisme en een gemeenschappelijk asielbeleid. Het zou logisch zijn deze prioriteiten terug te zien in het EU-budget. Nederland moet weten waar de toekomst van de EU ligt. Nederland is echter nettobetaler aan de EU en moet dus het draagvlak voor Europa niet Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

5 uit het oog verliezen. In dat licht is het van belang dat Nederland iets terugkrijgt van de EU. Uitgangspunt is en blijft dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Nederland moet zich daarbij echter vooral richten op grensoverschrijdende zaken, die beter in Europees verband geregeld kunnen worden. Door die praktische meerwaarde zichtbaar te maken, wordt de burgers van Nederland de zin van Europa duidelijk gemaakt. Nederland draagt als een van de meest welvarende landen van de EU meer geld bij dan het ontvangt. Dat is een vorm van solidariteit. Het verschil met andere landen moet echter niet zo groot worden dat dit het draagvlak voor die solidariteit aantast. In de toekomst moet het EU-budget maar één financieringsbron kennen, namelijk het BNI. Het woud aan speciale kortingsregelingen voor nettobetalers moet vervangen worden door generieke maatregelen. Het gemeenschappelijk landbouwbeleid moet veranderd worden. Een idee is om veel meer te denken in termen van platteland in plaats van landbouw. Mevrouw Koşer Kaya (D66) ontvangt signalen dat «het miljard van Zalm» Nederland in EU-onderhandelingen opbreekt. Wat vindt het kabinet van deze ontwikkeling? Klimaat, energie, economie en kwaliteit van de samenleving moeten op Europees niveau aangepakt worden. De EU is daarvoor de beste oplossing, al lijkt die haar politieke kapitaal te verspelen. Het resultaat van de onderhandelingen over de EU-budgetherzieningen is echter onoverzichtelijk. Wat is hierop de reactie van het kabinet? Het consultatieproces is weerbarstig verlopen. De reactie van het kabinet liet lang op zich wachten. De fractie van D66 heeft bovendien als enige partij de moeite genomen om te reageren op de website van de Europese Commissie. Dat was toch een goede gelegenheid voor een belangrijke gedachtewisseling? De inzet van het kabinet verdient steun op grote lijnen: toekomstgericht, inzet op onderzoek en ontwikkeling en gezamenlijk energie- en klimaatbeleid. Er moet echter geen EU-geld rondgepompt worden als dat niet effectief is. Subsidiariteit is en blijft het uitgangspunt. EU-subsidies blijken vaak niet effectief op nationaal niveau. Burgers hebben echter het volste recht om te zien of hun geld doelmatig wordt besteed. Dat is ook essentieel voor een duurzaam draagvlak voor de Europese Unie. In dat opzicht is de lidstaatverklaring een enorm goed initiatief, al lijkt op dat vlak niet veel vooruitgang te worden geboekt. Wat doet het kabinet daar actief aan? De onenigheid over de nettobetalingspositie door uiteenlopende rekenmethoden moet tot het verleden behoren. Ook de berekening van de landbouwheffingen en het algemene landbouwbeleid blijft een doorn in het oog. Kan het kabinet toelichten waarom de uitgaven van de Europese Unie constant moeten blijven? Het kabinet pleit voor één financieringsbron, het BNI, aan de inkomstenkant. Daarop moet voortaan de afdracht van een lidstaat zijn gebaseerd. Kan het kabinet dit toelichten? Komen de traditionele eigen middelen weer bij de lidstaten terecht? Wat neemt de staatssecretaris als rekeneenheid? Waarom niet het individu of de burger in plaats van de lidstaat als uitgangspunt? Alleen immers bij individuele bekostiging dragen de sterkste schouders de zwaarste lasten. Invoering van een eurotaks is voor het kabinet geen optie. Kan het kabinet dit toelichten? Nu gaat toch ook een percentage van de btw naar de Europese begroting? Klopt het dat in het huidige systeem ook een arme Nederlander meer aan Europa betaalt dan een welvarende Portugees? De heer Van Bommel (SP) kan de meeste prioriteiten van het kabinet bij de budgetherziening steunen. Het budget kan inderdaad anders, maar natuurlijk ook minder. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

6 De inzet aan de uitgavenkant voor hervorming van het landbouwbeleid is zeer wenselijk. Het moet inderdaad gaan om het afbouwen van onnodige inkomenssteun. Nu komt ook veel geld terecht bij grote ondernemingen en bij de uitvoering van landschapsbeheer en bescherming van cultureel erfgoed. De inzet van het kabinet op marktwerking en de wens van een competitieve sector die de concurrentie met de wereldmarkt aan kan roept echter vraagtekens op. De wereldwijde voedselcrisis geeft de behoefte aan stabiliteit en voedselzekerheid aan en niet aan heftige prijsschommelingen. Welk effect heeft de huidige voedselcrisis volgens het kabinet op het slagen van de eigen landbouwambities? De Structuurfondsen moeten herzien worden, zodat het geld terechtkomt bij de armste lidstaten. Dit streven om de welvaartverschillen in de EU te verkleinen verdient steun. Het zal ook de steun voor het Europees beleid van de Nederlandse bevolking bevorderen. Mensen zijn niet solidair met een EU die geld van arme landen naar statistisch gezien arme regio s in rijke landen overhevelt. De rest van de Structuurfondsen moet besteed worden aan grensoverschrijdende projecten. De noodzaak daarvan moet per project bekeken worden. De ervaringen met het Cohesiefonds laten zien dat het niet zeker is dat gelden goed terechtkomen. Wat zijn de ervaringen van het kabinet met grensoverschrijdende projecten? Is er een duidelijk toetsingskader op Europees niveau? Op dit vlak is voorzichtigheid geboden, opdat geen nieuw terrein ontstaat waar grote sommen geld onjuist besteed worden. Er moet een slankere en meer efficiënte begroting komen. Het geld dat vrijkomt wordt helaas door het kabinet aan nieuwe doelen besteed, zoals concurrentievermogen van de EU, klimaat- en energiebeleid, extern optreden en samenwerking bij justitie. Dat levert gevaar op voor keuze voor prestigeobjecten zoals Galileo, voor stijgende kosten en een uitdijend EU-apparaat. De komende evaluatie moet gebruikt worden om de kam door de begroting te halen. Aan de verspilling en het rondpompen van geld moet een einde komen. Dat strookt met het uitgangspunt van het kabinet om bij elk beleid te bepalen op welk overheidsniveau dat het best kan worden uitgevoerd. Het vraagt om een eerlijke kosten- en batenanalyse. Ander beleid vraagt om een goede verantwoording van al besteed geld. Het is goed dat het kabinet het ontbreken van een goedkeurende begrotingsverklaring van de Europese Rekenkamer onaanvaardbaar noemt. Het is onacceptabel dat sommige lidstaten blijkbaar niet in staat of niet bereid zijn tot een goede verantwoording. 80% van de EU-uitgaven wordt immers besteed via de lidstaten. Het is ook terecht dat het kabinet afwijst dat veel landen geen lidstaatverklaring willen. Wat doet het kabinet echter om ervoor te zorgen dat niet meer geld op deze wijze weglekt? Het kabinet wil alleen financieren op basis van het BNI en niet op basis van een Europese belasting, zoals via de btw. Onduidelijk is echter welk percentage het kabinet kiest? Komt dat in de buurt van 1%? De meeste ambities van het kabinet worden gedeeld. De grootste vraag is hoe die te realiseren in een Unie van 27 lidstaten. Wat is de aanpak en de strategie van het kabinet? Laat het kabinet die in handen van de Commissie? Gaat het kabinet actief op zoek naar bondgenoten? Het landbouwbeleid moet onder de loep genomen worden. Renationalisatie van een aantal doelstellingen ligt dan ook voor de hand. Het landbouwbeleid is geen sociaal beleid en is onhoudbaar in het licht van de situatie van de derde wereld. De marktverstorende EU-subsidies maken de handelsrelatie met de derde wereld buitengewoon oneerlijk. De lidstaten moeten de eigen boerensector steunen. Hoe gaat het kabinet om met de health check van het gemeenschappelijk landbouwbeleid? De uitkomsten daarvan mogen immers de financiële ambities niet doorkruisen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

7 Antwoord van de staatssecretaris De staatssecretaris merkt op dat in 2013 een nieuwe meerjarenbegroting ingaat. In de aanloop daar naartoe is de lidstaten gevraagd in te gaan op de vraag hoe die eruit moet zien qua structuur en prioriteiten. De nieuwe prioriteiten voor de EU liggen bij onderzoek en ontwikkeling van nieuwe producten en nieuwe kennis, energie- en klimaatbeleid, bestrijding van grensoverschrijdende criminaliteit en een actieve rol op het wereldtoneel in sterk achterblijvende regio s zoals Afrika. Die zijn vastgesteld op basis van onderzoek en van wat de burgers belangrijk vinden. Het kabinet is niet van zins om de nieuwe prioriteiten bij de oude op te tellen en zo de begroting te verdubbelen. Dat zou de klassieke Europese oplossing zijn. Het is mogelijk de nieuwe prioriteiten in te passen zonder het budget te verhogen. Verschillende onderdelen van beleid, zoals het gemeenschappelijk landbouwbeleid en de Structuurfondsen, hebben immers hun beste tijd gehad. Het uitgangspunt is het huidige niveau van de uitgaven en niet het huidige plafond van de uitgaven. Dat zou een bijdrage van ongeveer 1% inhouden. Geld voor nieuw beleid betekent overigens simpelweg minder geld voor oud beleid. Al het oude beleid moet kritisch bekeken worden. Het kabinet zal daarbij een open oor houden voor de inbreng uit de belangenorganisaties. In dat kader concludeert het kabinet dat het handelsverstorend markt- en prijsbeleid binnen het landbouwbeleid verder afgebouwd moet worden. De inkomenssteun moet geconcentreerd worden op boeren actief in benadeelde of maatschappelijk waardevolle gebieden of op boeren die specifieke diensten of prestaties leveren. Het Cohesiefonds mag alleen gebruikt worden voor de arme landen. Het kabinet wil de grensoverschrijdende samenwerking stimuleren. Het gaat daarbij om samenwerking tussen regio s nabij nationale grenzen en regio s die met andere regio s samenwerking aangaan met een aantoonbare meerwaarde. Het is overigens illusoir om te denken dat het allemaal wel kan voor de helft van het huidige budget, gezien de omvang van de nieuwe prioriteiten. Een realistische inschatting gaat uit van een ten opzichte van nu gelijkblijvend budget. Dat is natuurlijk geen «spending target». Bekend is echter dat alle lidstaten het liefst meer uitgeven. Het kabinet kiest voor 1% van het BNI als instrument aan de inkomstenkant. De huidige systematiek met 68% BNI, 15% eigen middelen en 17% btw is immers een rommeltje en leidt slechts tot onevenwichtigheden tussen lidstaten. Het BNI echter brengt een zuivere relatie aan tussen de welvaart en de afdracht van een land. Dit systeem is ook meer transparant en gemakkelijker uit te leggen aan de burger. Daarbij is eigenlijk geen correctiemechanisme nodig. Als dat er toch komt, moet het een generiek mechanisme zijn in de vorm van een automatische correctie van niet door welvaart te klaren onevenwichtigheden. Het kabinet is om principiële redenen geen voorstander van een Europese belasting. De praktische reden is dat de EU geen leningen mag afsluiten. Het zijn overigens de lidstaten die een afdracht plegen en niet de EU-burgers. Een individuele afdracht, zoals mevrouw Koşer Kaya voorstelt, is alleen als een belasting voorstelbaar. De VS kent een federal sales tax, maar het kabinet kiest niet voor een Europese belasting. Het is overigens aan de EU-landen zelf om een eigen belastingsysteem in te richten. Dat zijn nationale keuzes. Invoering van een Eurotaks door middel van de btw zal zeker leiden tot compensatie en «rebates» omdat het een te grof instrument is. De staatssecretaris is bereid na te denken over de casus dat sommige lidstaten bewust geen onpopulaire maatregelen durven te nemen om economische groei te bevorderen. Als gekozen wordt voor het BNI betekent dit immers dat andere landen hiervan de dupe worden. Voorlopig is elke lidstaat verantwoordelijk voor de eigen begroting en systematiek. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

8 Bij keuze voor BNI wordt gedurende een begrotingsjaar afgedragen conform het dan geldende BNI. Als dat niet genoeg is om de begroting te dekken, wordt achteraf gecorrigeerd. Dat betekent dus geen last van instabiliteit bij fluctuerende groei. Als de rest van de wereld Afrika in de steek laat, moet Europa dat zeker niet doen. De EU kan met de Afrika-faciliteit wellicht stabiliteit brengen in bepaalde gebieden. Daarvoor moet die faciliteit echter buiten het EU-budget gehouden worden met het oog op de regels van de EU. Dit onderwerp heeft overigens niet alleen met instabiliteit in Afrika te maken, maar ook met de inspanningen voor een werkbaar asiel- en immigratiebeleid. Het is onbekend of lidstaten proberen te ontsnappen aan het afgesproken percentage ontwikkelingshulp van het BNI door te verwijzen naar het integreren van het EU-budget voor ontwikkelingssamenwerking in een steeds grotere EU-begroting. De lidstaten kunnen niet onder de VN-afspraken over de Millenniumdoelen uit van 0,7% aan ontwikkelingssamenwerking. Over het geheel vallen de resultaten overigens flink tegen. Het kabinet is terughoudend bij het eventueel afschaffen van de schotten tussen begrotingscategorieën. Dit dwingt de begrotingsautoriteit tot enige discipline. De EU kan niet al te lang wachten met aangeven welke kant het gemeenschappelijk landbouwbeleid op moet. Het proces van hervormen kost immers vele jaren. De uitdaging is de landbouw te hervormen zonder hogere kosten, zeker in het licht van voedselzekerheid als topprioriteit. De geweldig goede prijzen betekenen enorme kansen voor de Nederlandse landbouw als hightechsector, bijvoorbeeld de zuivel. Bij gebruik van biobrandstoffen in de EU gelden voor het kabinet twee randvoorwaarden: de zes Cramercriteria voor duurzaamheid en een duidelijk uitzicht op het commercieel beschikbaar komen van tweedegeneratiebiobrandstoffen. De stand van zaken bij de WTO-onderhandelingen biedt weinig hoop. Voorlopig lijkt er voor NAMA (non-agricultural market acces) weinig hoop en zijn bij landbouw de Europese wensen niet of nauwelijks terug te vinden in de voorzitterschappapers. Wat betreft de diensten is de inschatting dat het eindspel nog ruimte biedt voor resultaat. In de structuurfondsverordeningen wordt al getoetst op de resultaten van grensoverschrijdende samenwerking in financiële zin en in termen van groei. In de verordeningen staan ook normen voor minimumgroei. Vaak is te horen dat zonder de vaak relatief kleine Europese bijdragen veel projecten nooit van de grond zouden zijn gekomen. Europees geld lijkt nodig om ander geld aan te trekken. Gehoord de opvattingen van de VNG en de IPO is het wellicht goed om hen te vragen om de resultaten in kaart te brengen. Dat moet zowel vooraf als achteraf gebeuren. Hoeksteen van het Nederlands veiligheidsbeleid is dat een versterkte EU-bijdrage aan internationale veiligheid niet ten koste mag gaan van de rol van de NAVO. Dat verandert niet door de discussie over de meerjarenbegroting. De transatlantische veiligheid is echter gebaat bij een grotere EU-bijdrage aan de veiligheid. Dat neemt niet weg dat er ruimte is voor eigen prioriteiten voor de EU, zoals Afrika. Het waterbeheer is een prioriteit voor het kabinet bij het energie- en klimaatbeleid. Een steeds verder verdiepend nabuurschapsbeleid betekent dat geïnvesteerd moet worden in de relatie met de buurlanden van de EU, bijvoorbeeld die in Noord-Afrika en het Middellandse Zeegebied maar ook met een land zoals Rusland, zonder perspectief op EU-lidmaatschap. Het gaat om handelsakkoorden, energiesamenwerking en samenwerking op het gebied van migratie en ontwikkeling. Dit vormt een vast onderdeel van het Nederlandse buitenlands beleid. Het is onaanvaardbaar dat het beheer van de EU-begroting nog steeds niet op orde is. Overigens betekent het ontbreken van goedkeuring van de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

9 Europese Rekenkamer niet dat er gefraudeerd wordt, maar dat de besteding niet goed kan worden verantwoord. In dit licht neemt het percentage van goed verantwoorde middelen toe. Het totale resultaat is echter nog steeds zwaar onvoldoende. Slechts een minderheid van de lidstaten streeft naar het afgeven van een nationale verklaring. Dat kan ook met een systeem van boetes niet worden verholpen. In het hervormingsverdrag worden naast de Commissie ook de lidstaten verantwoordelijk voor het beheer. Dat betekent dat Nederland eventueel naar het Hof gaat als de feiten daartoe aanleiding geven. Het is onbekend dat Nederland in de onderhandelingen in de EU politiek wordt gestraft voor het miljard van Zalm. Dat miljard is dan ook een volstrekt gerechtvaardigde correctie van een volstrekt onrechtvaardig verschil in afdracht en inkomsten. Het Nederlandse parlement moet overigens eerst het nieuwe eigenmiddelenbesluit ratificeren om dat miljard te incasseren. Nadeel van het miljard van Zalm is dat bij de Nederlandse bevolking de indruk ontstaat dat het alleen om geld gaat. Het is de collectieve verantwoordelijkheid van de politiek om ook de economische voordelen van de EU te benadrukken. Het kabinet blijft verbetering van het financiële management nastreven. Het systeem van jaarlijkse samenvattingen is een stap in de goede richting. De nationale verklaring blijft echter de voorkeur houden. Samen met het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Zweden en Luxemburg moet getracht worden momentum te creëren. Wat betreft de politieke situatie biedt die, anders dan in het verleden, veel kansen voor Nederland omdat landen in andere posities terechtkomen. Zo komen er steeds meer nettobetalers, soms ook onverwachte, zoals Spanje na Deze grotere dynamiek biedt Nederland meer kans om de eigen prioriteiten breder uit te meten. Toezegging De staatssecretaris zegt toe samen met IPO/VNG te bezien hoe de kosten/ baten van regionale steun inzichtelijk kunnen worden gemaakt, zowel vooraf als achteraf. De voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken, Waalkens De voorzitter van de vaste commissie voor Financiën, Blok De voorzitter van de vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Schreijer-Pierik De voorzitter van de vaste commissie voor de Rijksuitgaven, Aptroot De griffier van de vaste commissie voor Europese Zaken, Huisinga Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr