kleine landschapselementen

Transcriptie

1 KLE

2 kleine landschapselementen Hoofdstuk 2 Inhoudsopgave: hagen, heggen, houtkanten en houtwallen natuurwaarde landbouwwaarde aanleg beheer bomenrijen en solitaire bomen natuurwaarde landbouwwaarde aanleg beheer

3 kleine landschapselementen = niet-spectaculair opvallende elementen in landelijk gebied vb. bermen, houtkanten, heggen, hagen, poelen, sloten, taluds, graften, uitingen van CULTUUR, GRONDGEBRUIK en STREEKEIGENHEID HOOFDKENMERK van landschapstype - RICHTBAKENS

4 kleine landschapselementen na WOII: schaalvergroting en intensivering landbouw traditionele functies KLE verloren ecologische functies KLE verdwenen nu: KLE herontdekt VLM beheerovereenkomst subsidies gemeenten of provincies

5 kleine landschapselementen belang streekeigen plantgoed = bomen, struiken en kruiden die in eigen streek van nature thuis zijn vb: éénstijlige meidoorn, sleedoorn, sporkehout, lijsterbes,

6 kleine landschapselementen belang streekeigen plantgoed voordelen: - vergroot belevingswaarde en karakter van beplantingen goedkoper - beter bestand tegen ziektes, schimmels en insectenvraat - grotere natuurwaarde

7 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen Hoofdstuk 2

8 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen Wat is wat?

9 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen Heg = dichte rij struiken die vrij mag uitgroeien en minder dan 1 keer om 2 jaar wordt gesnoeid

10 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen Haag = zelfde opbouw als heg, maar frequent (ongeveer jaarlijks) gesnoeid

11 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen Houtkant = strook met struiken en/of bomen op dezelfde hoogte als het omringende land, die op regelmatige tijdstippen (om 5 à 20 jaar) afgezet wordt

12 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen Hakhoutstoof: = speciale vorm van houtkant, door het periodiek afzetten van de houtige begroeiing ontstaat een knot tegen de grond Bron: RLH

13 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen Houtwal: = houtkant op een langgerekte verhoging

14 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: natuurwaarde Hoofdstuk 2

15 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: natuurwaarde

16 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: natuurwaarde stapsteen- en corridorfunctie

17 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: natuurwaarde

18 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: natuurwaarde momenteel = mager restant van wat ooit alomtegenwoordig was

19 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: landbouwwaarde Hoofdstuk 2

20 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: landbouwwaarde veekering en bescherming tegen extreme weersomstandigheden bron: Billeau

21 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: landbouwwaarde verbetering van drainage en minder bodemerosie

22 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: landbouwwaarde windschermfunctie

23 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: landbouwwaarde driftbeperking

24 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: landbouwwaarde windsingel bevorderen functionele agro-biodiversiteit

25 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: landbouwwaarde windsingel bevorderen functionele agro-biodiversiteit

26 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: landbouwwaarde productie van gerief- en brandhout

27 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: landbouwwaarde oeverversteviging

28 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: landbouwwaarde bijdrage aan aantrekkelijk landschap

29 Hoofdstuk 2 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: aanleg

30 aanleg houtige KLE Planten kennen helpt geschikt voor beoogde beheer rekening houden met habitus & beworteling aandacht standplaats bron: Provinciebestuur W-Vl 2004

31 aanleg houtige KLE verkrijgbaar via:

32 aanleg houtige KLE Vuistregels: inkuilen menging tijdstip en weer bescherm tegen veevraat wettelijke afstandsregels bron: Landschapsbeheer Nederland, 1998

33 aanleg houtige KLE Voorkeur haagsoorten: beuk Fagus sylvatica haagbeuk Carpinus betulus veldesdoorn Acer campestre sleedoorn Prunus spinosa éénstijlige meidoorn - Crataegus monogyna hulst Ilex aquifolium wilde liguster Ligustrum vulgare

34 Hoofdstuk 2 hagen, heggen, houtkanten en houtwallen: beheer

35 beheer hagen en heggen Vormsnoei: strak geschoren haag:1 hoofdtak per plant die later de stam vormt, bv. (haag)beuk of trapeziumvorm: na 1 à 3 jaar op 10 cm afzetten bron: Carette 2005

36 beheer heggen en hagen Reguliere onderhoudssnoei: 1 tot 2 keer/jaar of minder frequent (vrij uitgroeiend) ideale maat soortenrijkdom: 1,4m hoog en 1,2m breed 1 keer/jaar: na broedperiode: juliaugustus of 2 keer/jaar: juni en wintermaanden

37 beheer heggen en hagen vroeger: meidoorn aanzien als verspreider perenvuur nu: perenvuur vrijwel altijd veroorzaakt door besmettingshaarden in dezelfde of naburige perenpercelen, niet door meidoornhagen belangrijk: kans op besmetting inperken snoeien vóór de bloei (tussen 1/11 en 1/03)

38 beheer heggen en hagen Voorkom achterstallig onderhoud!.

39 beheer heggen en hagen

40 beheer heggen en hagen

41 beheer houtkanten behalve randbeheer, ook volledig afzetten om 5 tot 20 jaar afzetten op 20 cm hoogte gefaseerd afzetten geef verjonging voldoende kans. afzetten buiten broedseizoen manueel met slag- en zaaggereedschap bron: Carette 2005

42 beheer houtige KLE beheerovereenkomst VLM: aanplanten en onderhouden van houtige KLE meer info:

43 bomenrijen en solitaire bomen Hoofdstuk 2

44 bomenrijen en solitaire bomen Bomenrijen: vrijwel altijd aangeplant markante herkenningspunten

45 bomenrijen en solitaire bomen Knotbomenrijen:

46 bomenrijen en solitaire bomen Solitaire bomen: bijzondere soort en respectabele ouderdom info geschiedenis landschap

47 Hoofdstuk 2 bomenrijen en solitaire bomen: landbouwwaarde

48 bomenrijen en solitaire bomen: landbouwwaarde richtbakens in landschap aanduiding scheidingslijn bescherming vee tegen weersomstandigheden uitzonderlijke cultuurhistorische waarde

49 bomenrijen en solitaire bomen: landbouwwaarde agroforestry = combinatie bomen(rijen) en éénjarige gewassen of graasweides

50 bomenrijen en solitaire bomen: landbouwwaarde Knotbomen: perceelsscheiding bestrijding van erosie bescherming vee weersomstandigheden natuurlijke drainage windscherm hout aantrekkelijk landschap

51 Hoofdstuk 2 bomenrijen en solitaire bomen: natuurwaarde

52 bomenrijen en solitaire bomen: natuurwaarde Voornaamste functies: broed-, schuil- en overwinteringplaats voedselbron vaak enige oude hout stapsteen- en corridorfunctie in landschap

53 bomenrijen en solitaire bomen: natuurwaarde Knotbomen kiemplaats voor tal van planten nest- en schuilgelegenheid voedsel en vaste stek corridor- en stapsteen

54 Hoofdstuk 2 bomenrijen en solitaire bomen: aanleg

55 bomenrijen en solitaire bomen: aanleg Welk plantgoed? streekeigen groen standplaats beïnvloedt keuze aandacht voor soorten die voedsel bieden aan vogels en insecten aandacht maat plantgoed

56 bomenrijen en solitaire bomen: aanleg Wanneer? winterkale bomen: half november tot half april wintergroene houtachtige planten: oktober niet onmiddellijk aangeplant: bomen inkuilen

57 bomenrijen en solitaire bomen: aanleg Waar? rekening met omliggende landschap rekening met ruimtebeslag volwassen boom aandacht pen- of oppervlaktewortel

58 bomenrijen en solitaire bomen: aanleg Hoe? plantdiepte: wortelhals boven maaiveld in slechte grond: grotere kuil en goede grond gebruik steunmateriaal plaats één of twee boompalen bevestig boom met steunband aan boompaal hou rekening met overheersende windrichting bron: Van Paassen A. en Schrieken N., 1998

59 bomenrijen en solitaire bomen: aanleg Hoe niet?

60 bomenrijen en solitaire bomen: aanleg Bescherming? vraat: gebruik duurzaam en stevig materiaal (bv. tamme kastanje of valse acacia) tegen bodemverdichting: afzetten van de wortelzone maaischade: belangrijke oorzaak slechte groei of sterfte bron: Landschapsbeheer Nederland, 1998

61 bomenrijen en solitaire bomen: aanleg Knotbomen? meest geschikte locaties: op natte gronden aansluiting op bestaande rijen of opvulling methode van planten: planten poten stekken plantafstand in de rij: 6 tot 8 m

62 Hoofdstuk 2 bomenrijen en solitaire bomen: beheer

63 bomenrijen en solitaire bomen: beheer Eerste jaren na de aanplant: plantenspiegel vrij houden geen bestrijdingsmiddelen vormsnoei: zijtakken inkorten tot 20 à 30 cm van harttak (zij)takken die de doorgang belemmeren verwijderen! grote wonden vermijden: takaanzet behouden bron: Stubbe & Hendriks, 1992

64 bomenrijen en solitaire bomen: beheer Opkronen of opsnoeien van bomen = zorgen voor takvrije taklengte langs wegen, oprijlanen, gebouwen, direct achter einde van takkraag zo glad mogelijk afzagen verwijder zware dode takken snoei nooit meer dan 20% weg

65 bomenrijen en solitaire bomen: beheer Opkronen of opsnoeien van bomen WEL NIET

66 bomenrijen en solitaire bomen: beheer Knotbomen voorkom achterstallig onderhoud!

67 bomenrijen en solitaire bomen: beheer Knotbomen knotten: om 6 à 10 jaar kale bomen -5 C schuin afzagen niet alle bomen in zelfde jaar vanaf 2 de groeiseizoen:stikken

68 bomenrijen en solitaire bomen: beheer Knotbomen knotten: gebruik kettingzaag gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen: helm lederen handschoenen veiligheidsbroek en -schoeisel

69 bomenrijen en solitaire bomen: beheer hydraulische knipschaar hydraulische tang met kettingzaag enkelvoudige cirkelzaag bron: Delarue & Willem, 2006

70 Wat met de houtopbrengst? 1. geriefhout: * weidepalen * wilgentenen Foto s geriefhout

71 Wat met de houtopbrengst? 2. gehakseld hout

72 Wat met de houtopbrengst? 3. brandhout

73 Wat met de houtopbrengst? 4. nieuw plantgoed Foto s

74 Wat met de houtopbrengst? 5. composteringsproces

75 Wat met de houtopbrengst? 6. Afval met natuurvriendelijke aanwending

76 BEDANKT VOOR UW AANDACHT! VRAGEN? bronnen foto s: RLH Bileau PCF DAT Csd BoBoL Proclam RLHoutland Oliver Dochy RLMeetjesland Pieter Verdonckt t Boerenlandschap Bioweb KUL Kortrijk Stubbbe & Hendriks 92 Stubbe, Delarue & Willems, 06