concept Code Pensioenfondsen (18 juni 2013)

Transcriptie

1 concept Code Pensioenfondsen (18 juni 2013)

2 concept Code Pensioenfondsen, Preambule De Code Pensioenfondsen (hierna: Code) is opgesteld door de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid. Deze partijen geven hiermee een nadere invulling van goed pensioenfondsbestuur. Het huidig tijdgewricht vereist vanuit het maatschappelijk belang van het pensioenfonds dat het functioneren van het bestuur meer aandacht krijgt. Het streven naar optimaliseren van de kwaliteit van het pensioenfondsbestuur moet door pensioenfondsen inzichtelijker worden gemaakt. De Code treedt voor pensioenfondsen in de plaats van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur, die in 2005 door de Stichting van de Arbeid zijn gepubliceerd. Thema s als integraal risicomanagement, beloningen, diversiteit en verantwoord beleggen krijgen een plek in de Code, maar ook de wijze van benoeming en ontslag alsook de zittingstermijnen worden meegenomen. De Code is geen doel op zich maar een middel om de kwaliteit van het functioneren van het pensioenfondsbestuur te verbeteren en het vertrouwen van de belanghebbenden in het bijzonder en van de maatschappij in het algemeen te behouden en te versterken. Uitgangspunt hierbij is dat de kwaliteit wordt geborgd door de samenwerking van betrokken en deskundige mensen. Goed pensioenfondsbestuur ziet op álle organen van het fonds, niet slechts op het bestuur. De Code is van toepassing op alle pensioenfondsen, te weten bedrijfstakpensioenfondsen, ondernemingspensioenfondsen en beroepspensioenfondsen met een statutaire zetel in Nederland. Voor zover van toepassing wordt onderscheid gemaakt tussen de verschillende bestuursmodellen: het paritaire model, het one-tier boardmodel (gemengd model) en het onafhankelijke model 1. In de Code wordt ingegaan op de rol van het bestuur, het verantwoordingsorgaan (hierna: VO), het belanghebbendenorgaan (hierna: BO) en het intern toezicht. De Code staat niet op zichzelf, maar maakt deel uit van het volledige stelsel van bestaande wet- en regelgeving. Daarnaast geven de aanbevelingen, convenanten en codes van de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid 2 ook richting aan de governance van pensioenfondsen. Bepalend voor de werking van de Code is de wijze waarop met de intenties van de Code wordt omgegaan en niet de mate waarin deze naar de letter wordt nageleefd ( afvinkgedrag ). De Code treedt in werking op [PM..] Met deze Code is een belangrijke stap gezet in de nadere uitwerking van het thema goed pensioenfondsbestuur. De Code heeft echter een functie in een dynamische omgeving. Zowel ontwikkelingen op het terrein van de pensioenfondsen, wet- en regelgeving als maatschappelijke ontwikkelingen zullen dan ook aanleiding kunnen zijn de Code op termijn aan te passen of verder uit te werken. 1 Zie bijlage 1 voor overzicht bestuursmodellen 2 P.M. overzicht van betreffende documenten als bijlage opnemen Pagina i

3 Inhoudsopgave Inleiding 1. Algemene thema s 1.1. Taken en werkwijze bestuur 1.2. Taken en werkwijze belanghebbendenorgaan 1.3. Taken en werkwijze intern toezicht 1.4. Afleggen van verantwoording 1.5. Integraal risicomanagement 1.6. Communicatie en transparantie 1.7. Verantwoord beleggen 1.8. Uitvoering, uitbesteding en kosten, 1.9. Rol accountant en actuaris Klachten en geschillen Melding onregelmatigheden Algemeen Klokkenluidersregeling 2. Inrichting en organisatie 2.1. Benoeming, ontslag en schorsing 2.2. Geschiktheid 2.3. Stemverhouding 2.4. Zittingsduur en benoeming 2.5. Diversiteit 2.6. Integer handelen 2.7. Beloningsbeleid 2.8. Compliance Bijlage, best practices Modellen met belanghebbenden in bestuur Model 1. Paritair bestuursmodel Benoeming, ontslag en schorsing Model 2. Omgekeerd gemengd model Benoeming, ontslag en schorsing Model 3. Paritair gemengd model Benoeming, ontslag en schorsing Modellen met onafhankelijken in bestuur en toezicht Model 4. Onafhankelijk bestuursmodel Benoeming, ontslag en schorsing Model 5. Onafhankelijk gemengd model Benoeming, ontslag en schorsing Voorbeeld model beroepspensioenfonds Pagina ii

4 Inleiding 1. Algemeen De Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid hebben deze Code Pensioenfondsen opgesteld om de verhoudingen binnen het pensioenfonds en de communicatie met de belanghebbenden transparanter te maken en bij te dragen aan het verder verbeteren van de kwaliteit van het functioneren van het pensioenfondsbestuur. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft partijen hiertoe in het kader van het wetsvoorstel Versterking bestuur pensioenfondsen ook uitgenodigd. De Code komt voor pensioenfondsen in de plaats van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur, die in december 2005 door de Stichting van de Arbeid in overleg met de sector en de Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties zijn opgesteld. Evenals andere governance codes is deze Code door de sector zelf opgesteld. De pensioenfondsensector en de sociale partners betrokken bij de totstandkoming van de pensioenovereenkomst nemen de verantwoordelijkheid het functioneren van de sector te verbeteren via het opstellen van een Code en het instellen van een Monitoringcommissie. Met deze Code en de rapportage over de naleving ervan wordt beoogd een bijdrage te leveren aan het vergroten van het vertrouwen in de pensioenfondsensector. Er wordt terecht verwacht dat een pensioenfonds - in een zeer complexe omgeving - het hem toevertrouwde geld goed beheert en de belangen van alle betrokkenen evenwichtig afweegt. Betrokkenheid van al degenen die een rol spelen bij het pensioenfonds is hierbij essentieel. Het Nederlandse driepijlersysteem zorgt voor een goede pensioenvoorziening voor deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Het is van belang dat de pensioenfondsen in de tweede pijler sterk en toekomstbestendig zijn. De Code beoogt hieraan bij te dragen door normen te formuleren. Een pensioenfonds is een private not for profit instelling en als zodanig te beschouwen als een arbeidsvoorwaardelijke financiële instelling. Dit blijkt ook uit de verantwoordelijkheidsverdeling tussen de partijen die de arbeidsvoorwaarden bepalen en het pensioenfondsbestuur. Kenmerkend is dat beroepsgroepen en degenen die verantwoordelijk zijn voor de arbeidsvoorwaarden de inhoud van de pensioenregelingen bepalen en pensioenfondsen de regelingen uitvoeren. Bij de besturing van het pensioenfonds zal het belang van belanghebbenden steeds voorop moeten staan. Dit betekent ook dat de vertegenwoordigers van de belanghebbenden 3, ongeacht voor welk governance model is gekozen, een belangrijke rol spelen. Als specifiek kenmerk van een pensioenfonds geldt de opdracht de belangen van de belanghebbenden op evenwichtige wijze af te wegen. De belanghebbenden zijn degenen die hierover uiteindelijk hun oordeel moeten geven. Anders dan in andere sectoren zijn alle belanghebbenden betrokken bij het fonds. Naast een instelling met een sociale functie voor een bepaalde groep, welke blijkt uit de sociale doelstelling van het fonds en de essentiële rol van belanghebbenden binnen het 3 Belanghebbenden zijn de deelnemers, gewezen deelnemers, andere aanspraakgerechtigden, de pensioengerechtigden en de werkgever(s). Pagina iii

5 fonds, is een pensioenfonds ook een financiële instelling, waar een hoge mate van deskundigheid aanwezig dient te zijn. De Code houdt rekening met beide aspecten. In de Code zijn normen opgenomen in aanvulling op wet en regelgeving. Een belangrijk thema als geschiktheid is bijvoorbeeld in wet- en regelgeving inhoudelijk uitgewerkt en komt derhalve in de Code slechts meer procedureel aan de orde. De normen in de Code zijn leidend, maar de Code laat de eigen verantwoordelijkheid van het pensioenfondsbestuur ten aanzien van de keuzes onverlet. Het doel van de Code is het bewustzijn te stimuleren ten aanzien van goed bestuur bij bestuurders, leden van het intern toezicht, het VO en het BO; het gaat om de state of mind. Daarom is gekozen voor het pas toe of leg uit-beginsel. Hierop wordt hieronder nader ingegaan. De Code richt zich op het besturen van het pensioenfonds, het intern toezicht daarop en op het afleggen van verantwoording over wat het pensioenfonds doet, wat deze gepland en gerealiseerd heeft. Belangrijk kenmerk van goed bestuur is de aanwezigheid van adequate checks & balances. Het gaat om de verdeling van de verschillende rollen, die moeten bijdragen aan het realiseren van een optimale uitvoering van de pensioenovereenkomst. Ook diversiteit is hierbij van belang: het zorgt voor een meervoudig perspectief dat de kwaliteit van bestuur ten goede komt. Daarnaast doet diversiteit recht aan de representativiteit en herkenbaarheid van de belanghebbenden. Er zal een goede balans gezocht moeten worden in het bestuurlijk proces. Daarbij hoort dat het bestuur, gegeven zijn eindverantwoordelijkheid, in gesprek is met het VO of het BO. Dit geldt ook voor het intern toezicht dat met enige afstand de dialoog met het bestuur aangaat. Uitgangspunt bij de Code is dat een pensioenfonds een lange termijn samenwerkingsverband is van diverse belanghebbenden. De belangrijkste taak binnen het pensioenfonds is het zorg dragen voor een goede financiële beheersing en een evenwichtige belangenafweging, waardoor de hoofddoelstelling het verzorgen van inkomen bij ouderdom, arbeidsongeschiktheid en overlijden- wordt gerealiseerd. Vertrouwen van belanghebbenden in de goede uitoefening van deze taak is een voorwaarde voor de continuïteit van het pensioenfonds. Goed pensioenfondsbestuur ziet, zoals gezegd, op de juiste checks & balances tussen de bestuursfunctie, de verantwoordingsfunctie en de toezichtfunctie. Naast geschiktheid, is integer en transparant handelen daarbij een randvoorwaarde. Ook het toezicht houden hierop, maakt onderdeel uit van goed bestuur. Door vervolgens verantwoording af te leggen aan het VO dan wel het BO over (de uitvoering van) het beleid en het uitgeoefende toezicht daarop is de cirkel rond. Bestuur, verantwoording en intern toezicht zijn de drie steunpilaren waarop goed pensioenfondsbestuur rust en waarop deze Code ziet. De Code legt de nadruk op het beïnvloeden van het gedrag van bestuurders, intern toezichthouders en belanghebbenden in de verantwoordingsfunctie. Dat spreekt vanzelf als het gaat om integriteit, maar ook bij transparantie ten aanzien van de processen en bij de beloning wordt hierop de nadruk gelegd 4. Bij goede checks en balances is sprake van een kritische houding vanuit vertrouwen en een gemeenschappelijke doelstelling. Transparantie is hierbij van groot belang, maar geen doel op zich. 4 Bij de Nederlandse corporate governance code is gebleken dat gedetailleerde transparantievoorschriften niet zinvol zijn, omdat ze kunnen bijdragen aan afvinkgedrag' en aldus de inzichtelijkheid van informatie kunnen vertroebelen, met name op het gebied van bezoldiging van bestuurders. Pagina iv

6 De normen stimuleren dan ook gewenst gedrag. Beoogd wordt hiermee een wezenlijke debat binnen en tussen de verschillende organen van het pensioenfonds te bevorderen, alsook tussen het pensioenfonds en de organisaties waaraan taken zijn uitbesteed. Dat laatste wordt wel de regiefunctie genoemd. De Code besteedt aandacht aan het belang van een goede interne beheersing van processen en informatiestromen. In een pensioenfonds is het bestuur altijd eindverantwoordelijk voor alle besluiten die genomen worden, ongeacht of deze aan een pensioenuitvoeringsbedrijf of vermogensbeheerder zijn uitbesteed. De regierol van een pensioenfondsbestuur wordt in de Code nader ingevuld, voor wat betreft het bestuur. 2. Opzet en structuur van de Code In de Code zijn in hoofdstuk 1 normen opgenomen ten aanzien van algemene thema s. Hoofdstuk 2 geeft normen over de inrichting en organisatie van bestuur en intern toezicht in het algemeen, waarna in de bijlage een uitwerking per bestuursmodel wordt gegeven. Daar waar dit aan de orde is wordt onderscheid per orgaan gemaakt. 3. Naleving Code De Code is wettelijk verankerd en het pas toe of leg uit-beginsel is op de naleving van toepassing. Een pensioenfonds past de normen van de Code toe of zet in het jaarverslag gemotiveerd uiteen waarom een norm niet (volledig) is toegepast. Afwijkingen van de norm, mits gemotiveerd, kunnen gerechtvaardigd zijn. Het toepassen van de normen is mede afhankelijk van de activiteiten en overige specifieke kenmerken van het pensioenfonds. De Code is van toepassing op pensioenfondsen, die op veel gebieden verschillen, niet alleen naar type pensioenfonds, bestuursstructuur 5, type regeling (DB of DC), maar ook bijvoorbeeld naar omvang van vermogen en/of deelnemersaantallen. Het pensioenfonds richt zich, zoals ook hierna bij de eerste norm aangegeven, primair op de belanghebbenden van het fonds. 4. Monitoringcommissie Er wordt een Monitoringcommissie ingesteld. Hiermee wordt toezicht op de naleving van de Code gewaarborgd. De Monitoringcommissie bestaat uit onafhankelijke deskundigen, die belangstelling hebben voor de governance van de pensioenfondsensector. Aan de commissie wordt daarnaast een deskundige uit de sector als adviseur toegevoegd. De Monitoringcommissie heeft tot taak: De actualiteit en bruikbaarheid van de Code te bevorderen. Het jaarlijks inventariseren op welke wijze en in welke mate de normen van de Code worden nageleefd; Het uitbrengen van een verslag van bevindingen aan de Minister en de sector; Het signaleren van ontwikkelingen; Het doen van aanbevelingen over aanpassing. Werkwijze en financiering De Monitoringcommissie zal zo nodig gebruik kunnen maken van adviseurs op specifieke terreinen; Financiering van de Monitoringcommissie zal plaatsvinden door de sector, voor zover de overheid hier niet in voorziet. 5 Paritair model, gemengd model en onafhankelijk model Pagina v

7 5. Rapportages Pensioenfondsen rapporteren jaarlijks in het jaarverslag over hoe zij de Code hebben opgevolgd en plaatsen dit verslag op hun website. De Monitoringcommissie doet onderzoek naar de naleving van de Code en publiceert jaarlijks haar bevindingen, signaleert ontwikkelingen en doet aanbevelingen over aanpassing van de Code. Pagina vi

8 concept Code Pensioenfondsen, Hoofdstuk 1 Algemene thema s 1.1. Taken en werkwijze bestuur 1. Het bestuur voert de pensioenregeling uit als goed huisvader (m/v) ten behoeve van alle belanghebbenden van het pensioenfonds. Dit geldt voor het in ontvangst nemen en aanvaarden van de regeling, het beheer ervan, het beleggen van de gelden, het uitkeren van de pensioenen en het informeren van belanghebbenden. Toelichting Met goed huisvader wordt zowel de collectieve verantwoordelijkheid van het bestuur bedoeld, als die van het individuele bestuurslid. Onder belanghebbenden wordt verstaan de deelnemers, gewezen deelnemers, andere aanspraakgerechtigden, de pensioengerechtigden en de werkgever, zoals genoemd in artikel 105 van de Pensioenwet en 110 Wet verplichte beroepspensioenregeling. 2. Het bestuur maakt heldere afspraken over de beleidsruimte van het bestuur met de werkgever, de cao-partijen dan wel de beroepspensioenvereniging die de pensioenregeling bij het pensioenfonds onderbrengt. Het bestuur voert de pensioenafspraken uit zoals overeengekomen in het arbeidsvoorwaardenoverleg dan wel in de beroepspensioenvereniging. Alvorens afspraken in uitvoering te nemen, toetst het bestuur deze aan de wet, op financiële soliditeit en uitvoerbaarheid (inclusief uitlegbaarheid). Het bestuur is zich daarbij bewust van zijn positie en zijn verantwoordelijkheid. Het bestuur zal zich in geval van een negatief oordeel constructief opstellen en zich inspannen om met de arbeidsvoorwaardelijke partijen dan wel de beroepspensioenvereniging tot een voor alle partijen aanvaardbare oplossing te komen. 3. Het bestuur stelt een missie, visie en strategie op, draagt zorg voor een heldere en gedocumenteerde beleids- en verantwoordingscyclus, toetst periodiek de effectiviteit van zijn beleid en stuurt zo nodig bij. 4. Het bestuur draagt zorg voor een noodprocedure om in spoedeisende situaties te kunnen handelen. De noodprocedure heeft betrekking op de besluitvorming, zowel wat betreft organisatie als bevoegdheden. Het gaat dan om procedures, eventuele mandaten, taakverdeling, communicatie en praktische zaken zoals bereikbaarheid (telefoonlijsten), vervanging, etc. 5. Het bestuur waarborgt dat de leden van het bestuur ten opzichte van de achterban en van elkaar onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. Elk bestuurslid stelt zich bij de besluitvorming onafhankelijk op ten opzichte van zijn achterban (slechts van toepassing indien lid op zetel van werkgever, werknemer pensioengerechtigde zit) en handelt ten behoeve van alle belanghebbenden van het fonds. Een evenwichtig besluitvormingsproces houdt ook rekening met de korte- en langetermijneffecten van maatregelen op deelnemers, pensioengerechtigden, gewezen deelnemers, andere aanspraakgerechtigden en de werkgever(s). Om dit te kunnen waarmaken, waarborgt het bestuur dat de leden ten opzichte van elkaar onafhankelijk zijn en kritisch kunnen opereren. Dit laat onverlet dat een bestuurslid oog heeft voor de verschillende deelbelangen en deze transparant aan de orde kan stellen. Pagina 1

9 6. Het bestuur heeft een collectieve verantwoordelijkheid voor het goed functioneren van het bestuur. De voorzitter ziet hier op toe en is namens het bestuur het eerste aanspreekpunt voor het intern toezicht, de DPR dan wel het BO over het functioneren van bestuurders. Hij bewaakt als voorzitter de evenwichtige afweging van belangen in de besluitvorming alsmede de besluitvormings- en adviesprocedures. Naast de algemene verantwoordelijkheid, die elk lid van het bestuur heeft voor het goed functioneren, heeft de voorzitter hierbij een specifieke rol. 7. Het bestuur vervult zijn taak op transparante (open en toegankelijke) wijze, zodat belanghebbenden inzicht kunnen krijgen in de informatie, overwegingen en argumenten die aan besluiten en handelingen ten grondslag liggen. De transparante werkwijze uit zich door de communicatie over beleid, besluiten en realisatie van beleid en de bereidheid van het bestuur om in gesprek te gaan met belanghebbenden, via hun vertegenwoordiging in de DPR dan wel het BO. 8. Het bestuur legt bij alle besluiten de overwegingen mede ten aanzien van de evenwichtige belangenafweging - op grond waarvan het besluit genomen is, duidelijk vast. Transparantie ten aanzien van de besluitvorming laat overlet dat het overleg ten behoeve van de besluitvorming in het bestuur van vertrouwelijke aard is. Daardoor wordt de openheid van de discussie in het bestuur bevorderd. Het bestuur zorgt er voor dat, alvorens tot besluitvorming over te gaan, de relevante aspecten in ogenschouw zijn genomen en dat het op de hoogte is van de gevolgen die een besluit met zich mee kan brengen voor de diverse belanghebbenden mede gezien de risico s die hierbij een rol spelen. 9. Het bestuur heeft te allen tijde de eindverantwoordelijkheid en de regie over al hetgeen dat wordt uitgevoerd. Indien het bestuur de uitvoering geheel of op onderdelen heeft uitbesteed, zorgt het er voor dat het de volledige bestuursverantwoordelijkheid voor de uitvoering kan waarmaken. Daartoe maakt het bestuur effectieve afspraken over hetgeen bij de uitvoerder in naam van het pensioenfonds plaatsvindt. Het bestuur beoordeelt periodiek of het functioneren van de uitvoerder zodanig is dat voortzetting van de uitbesteding gewenst is. In paragraaf 1.8. wordt hier nader op ingegaan. 10. Het bestuur weegt de aanbevelingen van de raad van toezicht of de visitatiecommissie af. Afwijking van de aanbevelingen vergt motivering. De bevindingen van het intern toezicht zijn van zwaarwegend belang, maar laten de eindverantwoordelijkheid van het bestuur onverlet Taak en werkwijze belanghebbendenorgaan 11. Het BO voert zijn taak uit als goed huisvader (m/v) ten behoeve van alle belanghebbenden. 12. Het BO waarborgt dat de leden ten opzichte van de achterban en van elkaar onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. Pagina 2

10 Elk lid stelt zich bij het uitoefenen van zijn taak onafhankelijk op ten opzichte van zijn achterban en handelt ten behoeve van alle belanghebbenden van het fonds. Een evenwichtig besluitvormingsproces houdt ook rekening met de korte- en langetermijneffecten van maatregelen op deelnemers, pensioengerechtigden, gewezen deelnemers, andere aanspraakgerechtigden en de werkgever(s). 13. Het BO bewaakt een juiste uitvoering door het bestuur van de uitvoeringsovereenkomst/- reglement en het pensioenreglement, alsmede de evenwichtige afweging door het bestuur van de belangen van de verschillende groepen belanghebbenden. 14. Het BO onderneemt actie als het van oordeel is dat het bestuur niet naar behoren functioneert., Zie in dit kader ook norm Taken en werkwijze intern toezicht Het intern toezicht vervult zijn toezichttaak op zodanige wijze dat het een bijdrage levert aan het effectief en slagvaardig functioneren van het pensioenfonds en een beheerste en integere bedrijfsvoering door het pensioenfonds. De taak van de raad van toezicht of de visitatiecommissie laat de eindverantwoordelijkheid van het bestuur onverlet. De toezichttaak van de niet-uitvoerende bestuurders in een gemengd model, maakt onderdeel uit van de integrale bestuurstaak. 16. Het intern toezicht betrekt de naleving van de Code bij zijn taak. 17. De raad van toezicht stelt zich op als gesprekspartner van het bestuur. Voor goed toezicht is goed inzicht vereist. Dit wordt verkregen in de dialoog met (het uitvoerende deel van) het bestuur Afleggen van verantwoording 18. Het bestuur geeft inzicht in het beleid, de besluitvormingsprocedures, besluiten en de realisatie van het beleid. 19. Het bestuur beschrijft in het jaarverslag helder en duidelijk de missie, visie en strategie van het pensioenfonds en in hoeverre de gestelde doelen zijn bereikt. 20. Het bestuur legt verantwoording af over het gevoerde beleid. Het bestuur besteedt aandacht aan de afweging van de verschillende belangen van de bij het pensioenfonds betrokken groepen. 21. Het bestuur geeft in het jaarverslag inzicht in de risico s van de belanghebbenden op korte- en lange termijn gerelateerd aan het overeengekomen ambitieniveau. 22. Het bestuur rapporteert in het jaarverslag over de kosten van de uitvoering van de pensioenregeling. 6 De term intern toezicht wordt gehanteerd als zowel de raad van toezicht, de visitatiecommissie als de nietuitvoerende bestuurders bij een gemengd model worden bedoeld. In andere gevallen word expliciet de raad van toezicht of visitatiecommissie genoemd. Pagina 3

11 Bij de kosten wordt gedoeld op de integrale uitvoeringskosten op hoofdlijnen waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen de kosten van pensioenbeheer, de kosten van vermogensbeheer en de transactiekosten. De methodiek zoals opgenomen in de Aanbevelingen uitvoeringskosten van de Pensioenfederatie kan hierbij als voorbeeld dienen. 23. Het bestuur rapporteert in het jaarverslag over de naleving van de gedragscode en deze Code, alsmede over de evaluatie van het functioneren van het bestuur. 24. Het bestuur gaat een dialoog aan met de DPR dan wel het BO bij het afleggen van verantwoording Integraal risicomanagement 25. Het bestuur bevordert en borgt een cultuur waarin risicobewustzijn vanzelfsprekend is en draagt zorg voor een adequate organisatie van het integrale risicomanagement. Het bestuur definieert een passende risicostrategie en risicobeleid, inclusief de risicobereidheid. Het bestuur actualiseert deze periodiek en communiceert hierover met alle belanghebbenden. 26. Het bestuur betrekt risico s en risicobeheersing expliciet bij zijn beleidsbepaling en besluitvorming. Deze risicoafweging wordt vastgelegd Communicatie en transparantie 27. Het bestuur draagt zorg voor een open relatie en een dialoog met de belanghebbenden over het gevoerde en te voeren beleid. 28. Het bestuur investeert in contact met de belanghebbenden en bevordert het pensioenbewustzijn van belanghebbenden. 29. Het bestuur zorgt er voor dat de persoonlijke pensioeninformatie eenvoudig toegankelijk is voor belanghebbenden. 30. Het bestuur draagt zorg voor een adequaat communicatiebeleid. De informatiebehoefte van de deelnemer geldt als uitgangspunt. De informatie heeft betrekking op het wel en wee van het pensioenfonds, de relevante veranderingen en met name geeft het een duidelijk en realistisch beeld van zijn bij het pensioenfonds opgebouwde pensioen (inclusief de indexatie-ambitie), de risico s die zich kunnen voordoen en draagt bij aan het inzicht in de totale financiële situatie van belanghebbende. 31. Het bestuur meet frequent, maar tenminste elke vijf jaar, de effectiviteit van de ingezette communicatiemiddelen Verantwoord beleggen 32. Het bestuur legt zijn overwegingen omtrent verantwoord beleggen vast en zorgt ervoor dat deze beschikbaar zijn voor belanghebbenden. Hierbij wordt ook rekening gehouden met goed ondernemingsbestuur. Op grond van artikel 135, vierde lid van de Pensioenwet draagt het bestuur er zorg voor dat in het beleggingsbeleid wordt vastgelegd op welke wijze het fonds rekening houdt met milieu en klimaat, mensenrechten en sociale verhoudingen. Daarnaast past het in het kader van de corporate governance code om als belegger in ondernemingen ook goed ondernemingsbestuur te bevorderen. Pagina 4

12 33. Bij zijn beleidsbepaling houdt het bestuur rekening met de verplichtingen die het fonds is aangegaan en de verantwoordelijkheid jegens de belanghebbenden om zorg te dragen voor optimaal rendement binnen een aanvaardbaar risico. 34. Het bestuur zorgt voor draagvlak bij belanghebbenden voor de keuzes ten aanzien van verantwoord beleggen. Het is van belang voor het beleid inzake verantwoord beleggen draagvlak te creëren in dialoog met de DPR dan wel het BO Uitvoering, uitbesteding en kosten 35. Vanuit zijn verantwoordelijkheid voor al hetgeen door, namens of ten behoeve van het pensioenfonds wordt gedaan, heeft het bestuur een visie op de uitvoering van de activiteiten van het pensioenfonds. Het bestuur stelt vast aan welke eisen de uitvoering moet voldoen en bepaalt welk kostenniveau aanvaardbaar is. 36. Het bestuur legt vast voor welke wijze van uitvoering is gekozen en wat de daaraan ten grondslag liggende overwegingen zijn. Het bestuur zorgt ervoor dat deze informatie beschikbaar is voor de belanghebbenden. 37. Het bestuur zorgt dat het zicht heeft op de keten van uitbesteding. De eindverantwoordelijkheid van het bestuur, zoals genoemd in norm 10, geldt ongeacht of het via dienstverlening door derden, via uitbesteding aan derden of via uitbesteding van derden aan weer andere partijen geregeld is. 38. Het bestuur draagt zorg voor een heldere en expliciete taak- en rolverdeling tussen bestuur en uitvoering. 39. Het bestuur draagt zorg voor adequate sturings- en controlemechanismen voor de uitvoering van de activiteiten van het pensioenfonds. 40. Het bestuur draagt er zorg voor dat het beloningsbeleid van partijen aan wie taken worden uitbesteed niet aanmoedigt tot het nemen van meer risico s dan voor het fonds aanvaardbaar is, door dit onderdeel te maken van de contractafspraken bij het sluiten of verlengen van de uitbestedingsovereenkomst of via zijn aandeelhouderspositie. Onder zorgdragen wordt bijvoorbeeld verstaan dat het gehanteerde beloningsbeleid ook al in het selectieproces wordt betrokken. Beheerst beloningsbeleid sluit hoge beloningen of prestatiebeloning niet uit, maar waarborgt dat het bestuur dit heeft meegewogen en verantwoord acht gezien de verwachte rendementen. 41. Bij uitbesteding neemt het bestuur in de overeenkomst met de dienstverlener adequate maatregelen voor onvoldoende prestatie, niet naleving en schade door handelen of nalaten van de dienstverlener, of door de dienstverlener ingeschakelde derden. 42. Het bestuur bevordert dat de dienstverleners een klokkenluidersregeling hebben, waar degenen die financieel afhankelijk zijn van de dienstverlener zonder gevaar voor hun positie de mogelijkheid hebben te rapporteren over onregelmatigheden van algemene, operationele en financiële aard binnen de onderneming. Pagina 5

13 43. Het bestuur evalueert jaarlijks de kwaliteit van de uitvoering en de gemaakte kosten kritisch en spreekt een uitvoerder aan indien afspraken niet of onvoldoende worden nagekomen Rol accountant en actuaris 44. Indien er niet-controlewerkzaamheden door een accountant moeten worden verricht, wordt hiervoor een separate opdracht verstrekt. Hierbij vindt een afweging plaats of deze werkzaamheden door dezelfde accountant of hetzelfde kantoor kunnen worden uitgevoerd, die ook de controle op de jaarrekening uitvoert. 45. Het bestuur voert ten minste een maal per vier jaar een beoordeling uit van het functioneren van de accountant en de actuaris. De uitkomsten van deze beoordeling worden besproken met de accountant respectievelijk de actuaris en ter kennis gebracht van het intern toezicht Klachten en geschillen 46. Het bestuur staat open voor kritiek en leert van fouten. Het bestuur is bereid om te luisteren naar belanghebbenden en derden, maakt periodiek een analyse van fouten, evalueert besluiten en beleid en heeft een goede klachtenregeling (hieronder). 47. Het bestuur draagt zorg voor een adequate interne klachten- en geschillenprocedure, die eenvoudig toegankelijk is voor belanghebbenden en rapporteert in het jaarverslag over de klachtafhandeling en de daaruit voortvloeiende wijzigingen in regelingen of processen Melding onregelmatigheden Algemeen 48. Het bestuur draagt er zorg voor dat alle betrokkenen bij het fonds de mogelijkheid hebben te rapporteren over onregelmatigheden van algemene, operationele en financiële aard binnen het pensioenfonds en bij partijen aan wie taken worden uitbesteed. Toelichting Met alle betrokkenen wordt gedoeld op bestuursleden, leden van de DPR dan wel het BO en van het intern toezicht Klokkenluidersregeling 49. Het bestuur draagt er zorg voor dat degenen die financieel afhankelijk zijn van het fonds zonder gevaar voor hun positie de mogelijkheid hebben te rapporteren over onregelmatigheden van algemene, operationele en financiële aard binnen het pensioenfonds. 50. Duidelijk wordt vastgelegd en aan de bovengenoemde personen gecommuniceerd bij wie en op welke wijze zij hierover kunnen rapporteren. Pagina 6

14 Hoofdstuk 2 Inrichting en organisatie, Algemeen 2.1. Benoeming, ontslag en schorsing 51. Benoeming en ontslag en schorsing geschieden door belanghebbenden, zo mogelijk door het orgaan zelf, na het horen van de raad van toezicht. Op deze wijze wordt invulling gegeven aan het uitgangspunt dat het primaat ligt bij belanghebbenden. Het horen van de raad van toezicht borgt de zorgvuldigheid van de procedure. Een compleet overzicht van de uitwerking van deze norm is als best practices opgenomen in de bijlage. 52. Het bestuur zorgt er voor dat in de statuten een schorsingsprocedure is vastgelegd. Dit in aanvulling op de benoeming- en ontslagprocedure die op grond van de wet moet worden vastgelegd. 53. Het bestuur, de DPR dan wel het BO en de raad van toezicht leggen bij een vacature de eisen voor de vacante functie vast. Voor leden van het BO in een profielschets, zoals ook geldt voor bestuur en raad van toezicht. Voor leden van de DPR in een competentievisie Geschiktheid Bestuur 54. Het bestuur draagt zorg voor geschiktheid, complementariteit en continuïteit binnen het bestuur en houdt daarbij rekening met opleiding, achtergrond, persoonlijkheid, geslacht en leeftijd en toetst de geschiktheid van bestuursleden bij het aantreden en gedurende het bestuurslidmaatschap. 55. Het bestuur stelt voor iedere bestuursfunctie een specifieke profielschets op met daarin de vereiste geschiktheid en het geschatte tijdsbeslag. In de profielschets zal ook rekening gehouden worden met de visie over het al dan niet wenselijk zijn van dubbelfuncties (cao-onderhandelaar en pensioenfondsbestuurder). 56. Het bestuur draagt zorg voor een programma van permanente educatie voor de leden van het bestuur. Dit programma heeft tot doel de geschiktheid van de leden van het bestuur op peil te houden en waar nodig te verbreden of te ontwikkelen. 57. Het eigen functioneren is een continu aandachtspunt van het bestuur. Het bestuur evalueert daartoe in elk geval jaarlijks het functioneren van het bestuur als geheel en de individuele bestuursleden. Hierbij wordt één keer in de twee jaar een derde partij betrokken. Bij de evaluatie komt enerzijds aan de orde of voldoende geschiktheid, diversiteit en complementariteit aanwezig is en wordt anderzijds gedrag en cultuur bezien. In een gemengd bestuursmodel vindt ook de evaluatie van de niet uitvoerende bestuursleden wat betreft hun toezichttaak plaats. Pagina 7

15 Intern toezicht 58. Leden van het intern toezicht zijn betrokken bij het pensioenfonds, maar moeten zich zodanig onafhankelijk opstellen dat belangentegenstellingen worden voorkomen. Ze hebben daarbij het vermogen om zich kritisch te kunnen en durven opstellen richting het bestuur. Betrokkenheid van de raad van toezicht leidt tot toegevoegde waarde voor het bestuur. Onafhankelijkheid leidt tot een zuivere rolverdeling tussen bestuur en toezicht. Onafhankelijk opstellen betekent niet alleen onafhankelijk van het pensioenfonds, maar ook van de uitvoeringsorganisatie(s) en andere organisaties die betrokken zijn bij het fonds. Het gaat hierbij om een onafhankelijke opstelling en evenwichtige besluitvorming ( in mind ), voorkomen of tegengaan van (schijn van) belangenverstrengeling ( in appearance ) en formele onafhankelijkheid ( in state ). 59. De raad van toezicht draagt zorg voor complementariteit binnen de raad, collegiaal toezicht en diversiteit van het intern toezicht. 60. De raad van toezicht stelt voor iedere toezichthouder een specifieke profielschets op met daarin de vereiste deskundigheid, competenties en het geschatte tijdsbeslag. 61. Het eigen functioneren is een continu aandachtspunt van de raad van toezicht. De raad evalueert daartoe in elk geval zijn functioneren jaarlijks, waarbij een keer in de drie jaar een derde partij wordt betrokken. De betrokkenheid van ieder lid van de raad, het gedrag en de cultuur binnen de raad en de relatie tussen de raad en het bestuur maken onderdeel uit van de evaluatie. Verantwoordingsorgaan 62. Het VO bevordert geschiktheid en, diversiteit bij de leden van het VO. Het VO kan hier via het opstellen van de competentievisie, alsook via de faciliteiten die het pensioenfonds biedt, op sturen. Belanghebbendenorgaan 63. Het BO draagt zorg voor geschiktheid en diversiteit en bij het aantreden van leden van het BO en gedurende het lidmaatschap. 64. Het BO evalueert zijn functioneren jaarlijks, waarbij een keer in de twee jaar iemand van buiten het pensioenfonds wordt betrokken. Aan de orde komt of voldoende deskundigheid, diversiteit en competenties aanwezig zijn. Ook de betrokkenheid van ieder lid van het BO, het gedrag en de cultuur binnen het BO en de relatie tussen het BO en het bestuur maken onderdeel uit van de evaluatie Stemverhoudingen 65. Ieder bestuurslid heeft stemrecht. Ieder bestuurslid heeft stemrecht, ongeacht het bestuursmodel. Dat geldt dus ook voor de aan een paritair bestuur toe te voegen onafhankelijke bestuursleden. Dit laat onverlet dat bepaalde bevoegdheden kunnen aan een deel van het bestuur zijn opgedragen, zoals bijvoorbeeld de verdelingsvraagstukken aan de niet uitvoerende bestuursleden in een gemengd model. Evenzeer sluit deze norm niet uit dat stemmen worden uitgebracht door een geleding, bijvoorbeeld wanneer de feitelijke personele samenstelling (tijdelijk) niet paritair is Zittingsduur en herbenoeming 66. De zittingsduur van een bestuurslid is maximaal vier jaar. Herbenoeming is maximaal twee keer mogelijk. Pagina 8

16 67. De zittingsduur van een lid van het VO is maximaal vier jaar. Herbenoeming is een verantwoordelijkheid van de benoemende partijen of vloeit voor uit (her-)verkiezing. Er geldt geen maximum voor het aantal herbenoemingen. 68. De zittingsduur van een lid van het BO is maximaal vier jaar. Herbenoeming is maximaal twee keer mogelijk. 69. De zittingsduur van een lid van de raad van toezicht is maximaal vier jaar. Herbenoeming is maximaal één keer mogelijk. 70. Leden van een visitatiecommissie zijn maximaal acht jaar betrokken bij hetzelfde fonds Diversiteit 71. Het bestuur, het VO dan wel het BO dragen er zorg voor dat zij complementair zijn samengesteld en een redelijke afspiegeling vormen van belanghebbenden.. Een meervoudig perspectief komt de besluitvorming ten goede als vertegenwoordigers van diverse groepen bij het proces betrokken zijn. Daarom is complementariteit als norm opgenomen. Dit geldt ook als de samenstelling van de deelnemerspopulatie daar geen aanleiding voor zou geven. De norm betekent dat zorg gedragen wordt voor voldoende diversiteit aan competenties en invalshoeken in de organen. De aanwezigheid van mannen én vrouwen, alsmede van jongeren én ouderen in het bestuur dragen hier aan bij. Daarnaast wordt rekening gehouden met de opbouw van het deelnemersbestand. Het is voor het draagvlak van het fonds van groot belang dat de deelnemers en pensioengerechtigden zich vertegenwoordigd weten in de organen van het fonds. Het is eveneens van belang dat zij zich in die organen herkennen. Dat geldt eens te meer nu er steeds meer sprake is van wijziging in de verdeling van risico s. het bestuur moet daarom diversiteit in de samenstelling van organen krachtig nastreven. 72. Het bestuur stelt in overleg met het betreffende orgaan - concrete stappen vast om de diversiteit in de samenstelling van fondsorganen te bevorderen en geeft aan op welke wijze en binnen welke termijnen het de gewenste diversiteit in leeftijd en geslacht beoogt te realiseren. Het bestuur legt dit vast in een diversiteitbeleid. Jaarlijks beoordeelt het bestuur in hoeverre de gestelde doelen zijn gehaald. Driejaarlijks evalueert het bestuur het diversiteitsbeleid Het gaat om een groeimodel, waarin concrete doelen worden gesteld, die binnen haalbare termijnen bereikt kunnen worden. Er kan bijvoorbeeld rekening gehouden worden met zittingstermijnen. Een jaarlijkse beoordeling is nodig omdat op grond van de Pensioenwet rapportage moet plaatsvinden in het jaarverslag. Daarnaast is wenselijk om over een langere termijn de doelstellingen en (effectiviteit van) de ingezette middelen te evalueren. 73. In het bestuur, het VO dan wel het BO hebben tenminste één man en één vrouw zitting. 74. In het bestuur, het VO dan wel het BO hebben tenminste één lid boven en één lid onder de 40 jaar zitting. 75. De profielschetsen voor het bestuur, het BO en het intern toezicht worden opgesteld met inachtneming van het diversiteitbeleid. Ook in de competentievisie van het VO wordt hiermee rekening gehouden. Pagina 9

17 76. Bij de vervulling van een vacature wordt actief gezocht c.q. actief opgeroepen te zoeken naar kandidaten die passen in de diversiteitsdoelstellingen. Het bestuur neemt hierover tijdig contact op met degenen die betrokken zijn bij voordracht of verkiezing van kandidaten. Het kan bijvoorbeeld gaan om vertegenwoordigers van de betreffende geleding of organisaties hiervan. De diverse wijzen waarop de kandidaten in een orgaan benoemd kunnen worden is in de wet geregeld. 77. Het bestuur en het BO toetsen voorgedragen kandidaten mede aan de hand van de diversiteitdoelstellingen. Het VO bevordert dat in de procedure de competentievisie, inclusief de diversiteitsdoelstellingen worden meegenomen Integer handelen 78. De leden van het bestuur, de DPR dan wel het BO, het intern toezicht en andere medebeleidsbepalers handelen integer en dragen er zorg voor dat het eigen functioneren getoetst wordt. Iedere vorm en schijn van persoonlijke bevoordeling dan wel belangenverstrengeling tussen enig lid van en een partij waarmee het fonds een band heeft, op welke wijze dan ook, wordt vermeden. Integriteit is een noodzakelijke state of mind. Het laten toetsen hiervan maakt hier deel van uit. Deze norm beoogt te stimuleren dat functionarissen of organen het gesprek met elkaar aangaan als daartoe aanleiding bestaat. 79. De leden van het bestuur, het BO, de raad van toezicht en andere medebeleidsbepalers ondertekenen bij infunctietreding de gedragscode van het pensioenfonds en jaarlijks een verklaring omtrent naleving van de gedragsregels. De gedragscode voorziet in sancties bij overtreding. 80. Een lid maakt direct melding van (potentieel) tegenstrijdige belangen of reputatierisico. 81. Een lid meldt het voornemen een nevenfunctie te aanvaarden of te continueren aan de compliance officer, ongeacht of deze betaald of onbetaald is. 82. Het lidmaatschap van een orgaan van het pensioenfonds is niet verenigbaar met het lidmaatschap van een ander orgaan binnen hetzelfde pensioenfonds, dan wel de visitatiecommissie. Ten aanzien van het onderwerp integriteit geldt de Gedragscode Pensioenfondsen. Daarin zijn regels gesteld ten aanzien van onder meer het vertrouwelijk omgaan met gegevens van het fonds, relatiegeschenken, nevenfuncties, financiële belangen in zakelijke relaties van het fonds, voorwetenschap enz. Verbonden personen ondertekenen bij infunctietreding de gedragscode en vervolgens aan het eind van ieder jaar een verklaring over de juiste naleving daarvan. Als norm is opgenomen dat iedere nevenfunctie wordt gemeld. Dit kunnen dus ook functies betreffen die niets met het pensioenfonds te maken hebben. Een algemene meldingsplicht voorkomt echter dat een melding achterwege wordt gelaten, omdat de betrokkene in de veronderstelling verkeerde dat melding niet vereist was Beloningsbeleid 83. Het pensioenfonds voert een beheerst en duurzaam beloningsbeleid dat in overeenstemming is met doelstellingen van het pensioenfonds en dat passend is gelet op de bedrijfstak, onderneming of beroepsgroep waarvoor het fonds de pensioenregeling uitvoert. Pagina 10

18 Het beloningsbeleid is in ieder geval van toepassing op leden van het bestuur, het BO en het intern toezicht, andere medebeleidsbepalers en externe leden van adviescommissies van het fonds. In het kader van de duurzaamheid van het beloningsbeleid wordt rekening gehouden met de lange termijn belangen en de strategie van het pensioenfonds. Het bestuur en de andere organen van het fonds nemen deze uitgangspunten in acht bij het vervullen van hun taken met betrekking tot het beloningsbeleid. Het bestuur geeft zich rekenschap van het benodigde maatschappelijke draagvlak. Indien medebeleidsbepalers in dienst zijn van de onderneming en niet bij het fonds zijn de normen 43 en 44 onder paragraaf 1.8. van overeenkomstige toepassing. Het bestuur bepaalt het arbeidsvoorwaardenbeleid voor de functionarissen die in dienst zijn van het fonds. Uitgangpunt bij de vaststelling hiervan vormen de arbeidsvoorwaarden die gebruikelijk zijn in de pensioenfondsensector en die aanvaardbaar zijn gelet op de bedrijfstak, onderneming of beroepsgroep waarvoor het fonds de pensioenregeling uitvoert. 84. De beloning staat in redelijke verhouding tot de gedragen verantwoordelijkheid, de aan de functie gestelde eisen en het tijdsbeslag. Deze norm laat ruimte om - waar dat nodig is - bestuursleden, leden van het intern toezicht, andere medebeleidsbepalers en externe commissieleden met specifieke deskundigheid en competenties aan het fonds te kunnen binden, door een passende beloning te bieden. Het bestuur dient hier een verantwoorde en zorgvuldige afweging te maken tussen hetgeen past gezien aard en doelstelling van het fonds, en het belang van een kwalitatief goede besturing van het fonds. 85. Terughoudendheid wordt betracht ten aanzien van prestatiegerelateerde beloningen. Prestatiegerelateerde beloningen zijn niet hoger dan 20% van de vaste beloning en niet gerelateerd aan de financiële resultaten van het fonds. 86. Bij de bepaling van de hoogte van de beloning van de leden van het intern toezicht wordt voorkomen dat het financiële belang in de weg zou kunnen staan aan een kritische opstelling. 87. Bij tussentijds ontslag van een bestuurslid, zonder arbeidsovereenkomst, of lid van het intern toezicht wordt geen ontslagvergoeding verstrekt. Bij ontslag van een medebeleidsbepaler dient een eventuele ontslagvergoeding passend te zijn gelet op de functie en de reden van het ontslag. Het bestuur van een pensioenfonds kan gebruik maken van deskundigen die geen lid van het bestuur zijn, maar wel medebeleidsbepaler zijn, in de zin van DNB-toetsing. Te denken valt aan een onafhankelijke voorzitter of een beleggingsexpert in de beleggingscommissie. Deze personen zijn niet in dienst van het fonds, maar zijn vaak wel voor langere termijn aangesteld. Bij tussentijds ontslag kan, afhankelijk van de reden van het ontslag, voorzien worden in een vergoeding Compliance 88. Het bestuur is op de hoogte van wet- en regelgeving, de gevolgen daarvan voor het pensioenfonds en de wijze waarop invulling wordt gegeven aan wet- en regelgeving in fondsdocumenten, besluitvormingsprocessen, procedures en de uitvoering. 89. Het bestuur bewaakt dat het pensioenfonds wet- en regelgeving en interne regels naleeft (steeds compliant is). Pagina 11

19 concept versie Normen en aanbevelingen Code Pensioenfondsen, Bijlage : best practices Modellen met belanghebbenden in bestuur 7 Benoeming, ontslag en schorsing in paritair model Benoeming Ontslag Schorsing Bestuur Het bestuur stelt een profielschets vast, na horen RvT Door bestuur Op voordracht of na verkiezing vanuit de geleding van de werkgever(s), werknemers en pensioengerechtigden en na horen RvT Op voorstel bestuur en na horen RvT (bij onafhankelijke leden) Door bestuur, na horen van betreffende lid en RvT Daarbij wordt het benodigde quorum en het aantal stemmen voor een dergelijk besluit geregeld. Door bestuur Besluitvorming bij aanwezigheid hele bestuur -1 VO VO stelt competentievisie vast Gekozen door deelnemers of n.v.t. Door VO Besluitvorming bij aanwezigheid hele VO -1 7 Alle modellen zijn ook mogelijk voor beroepspensioenfondsen, een uitwerking van het model met belanghebbenden in bestuur is na model 5 opgenomen. Pagina I

20 Raad van toezicht pensioengerechtigden of benoemd door verenigingen van deze geledingen RvT stelt profielschets vast, na advies VO Door bestuur, na bindende voordracht door VO Door bestuur, na horen van betreffende lid en RvT, na bindend advies van VO N.v.t. VC Bestuur stelt profielschets vast, na advies VO Door bestuur, na bindende voordracht van VO Door bestuur, na horen van betreffende lid en VC 8 na bindend advies van VO N.v.t. 8 Bij een langere betrokkenheid van een VC zou zich zoiets kunnen voor doen. Indien per visitatie een opdracht wordt verleend, is dit niet aan de orde. Achtergrond is dat het bestuur niet eenzijdig een VC of VC-lid aan de kant kan zetten. Pagina II

21 Benoeming, ontslag en schorsing in omgekeerd gemengd model Benoeming Ontslag Schorsing Bestuur incl. toezicht De NUB s stellen een profielschets vast na horen UB s UB s door NUB s NUB s cf. paritair bestuur De voorzitter, door NUB s, op voordracht van UB s VO De VO stelt competentievisie vast Gekozen door deelnemers of pensioengerechtigden of benoemd door verenigingen van deze geledingen UB door NUB s na horen van betreffende lid en overige UB s NUB cf. paritair bestuur, na horen van betreffende lid en voorzitter De voorzitter, door NUB s, na horen van voorzitter en UB s Daarbij wordt het benodigde quorum en het aantal stemmen voor een dergelijk besluit geregeld. n.v.t. Door VO UB door NUB s NUB door NUB s, besluitvorming bij aanwezigheid alle NUB s -1 De voorzitter, door NUB s, na horen UB s Besluitvorming bij aanwezigheid hele VO -1 Pagina III

22 Benoeming, ontslag en schorsing in paritair gemengd model Benoeming Ontslag Schorsing Bestuur incl. UB s stellen profielschets vast, na horen NUB s. toezicht De UB s door bestuur op voordracht of na verkiezing vanuit de geleding van de werkgever(s), werknemers en pensioengerechtigden, cf. paritair bestuur, of in geval van onafhankelijk lid, op voorstel van UB s. NUB s stellen profielschets vast, na advies VO. De NUB s door de UB s, na bindende voordracht van VO. VO VO stelt competentievisie vast Gekozen door deelnemers of pensioengerechtigden of benoemd door verenigingen van deze geledingen UB s cf. paritair UB s door UB s model NUB s door UB s, na horen van betreffende lid en overige NUB s en na bindend advies van VO. NUB s door UB s Daarbij wordt het benodigde quorum en het aantal stemmen voor een dergelijk besluit geregeld n.v.t. Door VO Besluitvorming bij aanwezig heid hele VO -1 Pagina IV

23 Modellen met onafhankelijken in bestuur en toezicht Benoeming, ontslag en schorsing in onafhankelijk model Benoeming Ontslag Schorsing Bestuur Bestuur stelt profielschets vast na horen BO en RvT Door BO, op voorstel bestuur en na horen RvT Door BO, na horen van betreffende lid en RvT Daarbij wordt het benodigde quorum en het aantal stemmen geregeld Het gehele bestuur door BO. Dit besluit vergt een gekwalificeerde meerderheid. Het BO betrekt bij dit besluit de overwegingen van het intern toezicht bij de melding van het disfunctioneren. 9 Ingeval van ontslag van het bestuur Door BO 9 Volgens deze norm kan het BO het bestuur ontslaan (dit geldt niet voor het VO). Dit om de positie van de sociale partners en pensioengerechtigden in het BO te versterken tegenover het bestuur. Het BO kan ook gebruik maken van het enquêterecht, maar is daarbij afhankelijk van een rechterlijke beoordeling. Pagina V

24 BO BO stelt profielschets vast, na horen RvT Door het BO op voordracht of na verkiezing vanuit geleding en na horen raad van toezicht Raad RvT stelt profielschets van vast na advies BO toezicht Door BO voorziet het BO in een tijdelijk bestuur, totdat een nieuw bestuur is benoemd. Door BO na horen van betreffende lid en RvT Door BO, na horen van betreffende lid, RvT en bestuur. Door BO N.v.t. VC BO stelt profielschets vast Door BO Door BO, na horen betreffende lid en VC. Al dan niet op voorstel van VC 10 N.v.t. 10 Bij een langere betrokkenheid van een VC zou zich zoiets kunnen voor doen. Indien per visitatie een opdracht wordt verleend, is dit niet aan de orde. Achtergrond is dat het bestuur niet eenzijdig een VC of VC-lid aan de kant kan zetten. Pagina VI

25 Benoeming, ontslag en schorsing in onafhankelijk gemengd model Benoeming Ontslag Schorsing Bestuur incl. toezicht BO stelt een profielschets vast na horen NUB s UB s door BO, na horen NUB s NUB s cf. RvT bij onafhankelijk model BO BO stelt profielschets vast Door het BO op voordracht of na verkiezing en na horen NUB s UB s door BO, na horen betreffende lid en NUB s. Dit besluit vergt een gekwalificeerde meerderheid. Het BO betrekt bij dit besluit de overwegingen van de NUB s bij de melding van het disfunctioneren. 11 NUB s cf. RvT bij onafhankelijk model Ingeval van ontslag van het uitvoerende bestuur voorziet het BO in een tijdelijk bestuur, totdat een nieuw bestuur is benoemd. Door BO, na horen van betreffende lid Daarbij wordt geregeld dat het betrokken BO lid gehoord wordt voordat dergelijk besluit genomen wordt alsmede het benodigde quorum en het aantal stemmen voor een dergelijk besluit. UB s door NUB s NUB s door NUB s Door BO Besluitvorming bij aanwezigheid hele B O Volgens deze norm kan het BO het bestuur ontslaan (dit geldt niet voor het VO). Dit om de positie van de sociale partners en pensioengerechtigden in het BO te versterken tegenover het bestuur. Het BO kan ook gebruik maken van het enquêterecht, maar is daarbij afhankelijk van een rechterlijke beoordeling. Pagina VII

26 Voorbeeld model beroepspensioenfondsen met belanghebbenden in bestuur Benoeming, ontslag en schorsing in beroepspensioenfonds met belanghebbenden in bestuur Benoeming Ontslag Schorsing Bestuur Het bestuur stelt een profielschets vast, na horen RvT Door bestuur Op voordracht of na verkiezing vanuit de beroepspensioenvereni ging na horen RvT na horen RvT (bij onafhankelijke leden) Door bestuur, na horen van betreffende lid en RvT Daarbij wordt het benodigde quorum en het aantal stemmen voor een dergelijk besluit geregeld. Door bestuur Besluitvorming bij aanwezigheid hele bestuur -1 VO VO stelt competentievisie vast Gekozen door deelnemers of pensioengerechtigden of benoemd door verenigingen van deze geledingen n.v.t. Door VO Daarbij wordt het benodigde quorum en het aantal stemmen voor een dergelijk besluit geregeld. Pagina VIII