Voorwoord door staatssecretaris Van Rijn

Transcriptie

1 Voorwoord door staatssecretaris Van Rijn De zorg in Nederland is flink in beweging. Dat geldt voor zowel cure als care. Kern van de veranderingen is dat de zorg steeds meer cliëntgericht wordt. Cliënten krijgen de regie in handen en bepalen zelf welke zorg zij willen. Zorginstellingen moeten hierop inspelen. Dat vergt het nodige van de bestuurders, maar ook van het personeel en cliënten(raden). Bestuurders moeten leiderschap tonen en hun organisatie een visie meegeven die uitgaat van cliëntgerichte zorg. Gelukkig zie ik in de sector al de nodige ontwikkelingen die hierop aansluiten. Zo heeft de Nederlandse Vereniging van Zorgbestuurders (NVZD) een accreditatie-instrument ontwikkeld voor bestuurders. Dit instrument toetst de vakontwikkeling en het zelfreflectief vermogen van bestuurders en stimuleert daarmee de professionaliteit. In het najaar van 2016 wordt de honderdste bestuurder geaccrediteerd. Ik ben ervan overtuigd dat accreditatie als belangrijke rader in een breder geheel gaat bijdragen aan de benodigde cultuuromslag bij bestuurders en hun vermogen om leiding te geven aan de ontwikkeling naar een meer persoonsgerichte zorg. Maar de veranderingen in de zorg betekenen ook het nodige voor de positie van cliënten en personeel in de instelling. Los van wat nu formeel is vastgelegd aan medezeggenschap, moeten de vertegenwoordigers van cliënten en personeel voor de toekomst hun positie opnieuw bepalen en via nieuwe wegen van medezeggenschap aansluiting houden met hun achterban. Ook de aanbieders van zorg, verenigd in de Brancheorganisaties Zorg (BoZ) besteden hier aandacht aan door een herijking van de bestaande Zorgbrede Governancecode uit Maklu 11

2 Voorwoord In de nieuwe code is prominente aandacht voor de rol van de verschillende medezeggenschapsorganen zoals de cliëntenraad, de Ondernemingsraad en de Verpleegkundige Adviesraad. De zorg is in beweging en iedereen die bij de zorg betrokken is, merkt dat. Dit boek kan daarbij een hulpmiddel zijn. Het laat raden van bestuur, medezeggenschapsorganen en medewerkers zien hoe zij hun bijdragen aan veranderingen in de zorg kunnen leveren. Ik wens iedereen daarbij veel succes. De staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Martin van Rijn 12 Maklu

3 Medezeggenschap: n medicijn? is de titel van dit boek. De titel roept veel associaties op: is er teveel medezeggenschap? Of juist te weinig? En wat zijn, eventueel, de bijwerkingen van dit medicijn? In dit boek verschillende bijdragen van experts en praktijkdeskundigen. Zij lijken eensgezind te zijn: medezeggenschap is belangrijk én een voorwaarde voor bewustwording en een betere uitvoering van beleid. Theorie en praktijk: verschillende visies op wat er gebeurt Het boek, dat een opvolger is van Wie kust de OR wakker? (Maklu 2014, gericht op de overheid), biedt perspectieven van verschillende experts. Zij hebben, vanuit hun expertise, een thema hanteerbaar en bespreekbaar gemaakt. Iedere bijdrage kent een opdracht aan de lezer of biedt inspiratie om zelf een opdracht mee te formuleren. Naast de experts zijn er ook praktijkdeskundigen gevraagd mee doen: immers zij moeten vormgeven aan datgene wat experts beschrijven. Ten slotte hopen wij een evenwichtig beeld te geven van de context van zorg- en welzijnsorganisaties om daarmee de medezeggenschappers van informatie te voorzien waarmee hij of zij aan de slag kan. Hiermee kan het gesprek met de gesprekspartner (bijvoorbeeld: wor-bestuurder of voorzitter Raad van Bestuur) van inhoud voorzien of het kan/ mag leiden tot een felle discussie of de lezer het wel eens in met de inhoud. Wij zijn ons bewust dat door een selectie te maken heel veel niet behandeld wordt. Dit is een keuze geweest van de redactie. Vorm en opbouw van het boek Dit boek komt voort vanuit een samenwerking met LOMOZ (platform voor ondernemingsraden uit de zorg en welzijnssector). Met hen hebben wij bepaald wat de reikwijdte van dit boek moest zijn. Uiteindelijk zijn wij ons terdege van bewust dat er cruciale verschillen zijn tussen beide sectoren maar ook veel gemeenschappelijke delers. In het boek is dan ook de keuze gemaakt om soms ruimte te bieden Maklu 13

4 voor specifieke bijdragen voor een sector (bijvoorbeeld van de Sociaal Economische Raad) omdat het óf inzichten kan bieden waar medezeggenschappers vanuit de andere sector wat aan kan hebben óf omdat het interessant is voor deze specifieke doelgroep. Vanuit e-democracy hebben wij de intentie, net als bij Wie kust de OR wakker?, om over twee jaar een vervolg te publiceren. Dan bepalen wij opnieuw of we één boek maken of twee. Graag nodigen wij de lezer uit om daar, tegen die tijd, over mee te denken. Het boek kent een beproefde opbouw: Externe ontwikkelingen: wat gebeurt er zoal in de omgeving van organisaties? Welke trends nemen we waar en waar moet je als lezer alert op zijn. Idenburg en Dekkers beschrijven in hun hoofdstuk de belangrijkste ontwikkelingen in beide sectoren, Wieke Paulusma vraagt aandacht voor de crux van de decentralisatieoperatie en Van Brenk cs. gaan in op de rol van de vakorganisatie in de betreffende sectoren. Interne ontwikkelingen: Astrid Westerbeek gaat in haar bijdrage in op de ontwikkelingen in HRM en functiehuizen. Belangrijk om te bekijken of de trends van Idenburg en de boodschap van Paulusma in het HR-beleid en betreffende functiehuizen zijn geborgd (of dat deze voldoende flexibiliteit kennen). Voor cliëntenraden is het interessant om te weten of de persoonsgerichte zorg (bijdrage IGZ) goed gefaciliteerd wordt in zoiets als een functiehuis. Daarnaast is de bijdrage van IGZ boeiend om te weten wat nu hun opdracht en rol is. Verder aandacht voor privacy, sturing in ziekenhuizen en de relatie met medisch specialisten. Medezeggenschap anno nu: een aantal verhalen over de wijze waarop medezeggenschap nu in organisaties is geregeld. Waar zijn ondernemingsraden mee bezig, hoe ziet het landschap er uit? Wat doen cliëntenraden en VARREN? Medezeggenschap anders: Willem Koevoets heeft geprobeerd om het idee van Marloes Pomp te vatten in een soort van functieomschrijving en positionering in de organisatie. Nephtis Brandsma heeft haar bijdrage geactualiseerd op basis van de ervaringen van het afgelopen jaar. René Snel vraagt aandacht voor de verbinding van medewerkers met de bedoeling en de hiërarchische verhoudingen. Stuk voor stuk bijdragen met een mening die ter inspiratie kunnen dienen. Bijdragen De bijdragen zijn op persoonlijke titel geschreven, De auteurs komen uit het netwerk van LOMOZ en e-democracy, aangevuld met via-via contacten. De auteurs hebben een suggestie en domein (bijvoorbeeld vakbond en zorg) meegekregen en 14 Maklu

5 verder is hen de vrije hand gelaten. De redactie heeft hier en daar suggesties gedaan maar is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de individuele bijdragen. Neem bij vragen of opmerkingen contact op de auteur. Uiterlijk moet dit boek ook zorgen voor verbinding tussen lezer en auteur. Dankwoord Onze dank gaat uit naar de medewerking van alle auteurs en in het bijzonder die van de staatssecretaris. Op het verzoek het openingswoord te schrijven werd direct enthousiast gereageerd. De bemiddeling die Ingrid Meijer en haar directeur (Omring) hier in hebben gehad, was zeer belangrijk. We kunnen niet iedereen bedanken maar willen er toch een paar personen uitlichten: Philip Idenburg en Vivian Dekkers voor hun enthousiasme en betrokkenheid. Zij vormden de eerste toezegging voor het boek en daarmee was de basis gelegd. De Tweede Kamerleden De Lange (VVD) en Leijten (SP) voor hun tijd om met ons in gesprek te gaan over medezeggenschap. Speciale dank aan alle praktijkbijdragen zoals die van Marco Wisse en Rob Stam. Zij reageerden alle twee enthousiast om mee te werken. De ondernemingsraden van het Diakonessenhuis, MUMC en TZC, Ad Mutsaers als lid van de cliëntenraad van Thebe en Cécile Vilrokx voorzitter van de VAR van Amphia. Johan Vermaak voor zijn persoonlijke verhaal. Uiteindelijk opent hij het boek als ervaringsdeskundigen en daarmee hopen wij de persoon, de cliënt of patiënt, ook als startpunt te nemen van dit boek. Tot slot, Hans van der Hurk, Cor van Weelden en Els Huisman voor het correctiewerk en de nodige vergaderingen. Herman Jongbloed en Lucy Dijkman voor hun betrokkenheid en het team van e-democracy dat ruimte en tijd maakte om werkzaamheden op te vangen. Uiteindelijk is het maken van een boek dé proeve van samenwerking. Uitgeverij Maklu bedanken wij voor hun flexibiliteit en de wijze van samenwerken: zonder hen geen boek. De redactie Maklu 15