Implemetatie van de Nitraatrichtlijn in Europa, waar staan we?

Transcriptie

1 Implemetatie van de Nitraatrichtlijn in Europa, waar staan we? Sint-Laureins, 19 april 2010 Jeroen Casaer Sectorhoofd nitraten Dienst Landbouw, bosbouw en Bodem DG Milieu Europese Commissie Inhoud Sleutelbepalingen Nitraatrichtlijn Commissie rapport implementatie nitraatrichtlijn periode Evolutie intensiteit landbouwactiviteiten Trends in waterkwaliteit Aanduiding kwetsbare gebieden Actieprogramma s Mest verwerking in relatie tot EU-beleid Nieuw actieprogramma Vlaanderen - verlenging derogatie Vragen 1

2 Nitraatrichtlijn Sleutelbepalingen Richtlijn van de Raad van kracht sinds 1991 (91/676/EEG) Doelstelling: Waterverontreiniging veroorzaakt door nitraten uit agrarische bronnen te verminderen Verdere verontreiniging van die aard te voorkomen => Vertekbasis in onderhandelingen met lidstaat is steeds waterkwaliteit Nitraatrichtlijn Verplichtingen voor de lidstaten Stap 1 Aanduiding van wateren Beïnvloed zijn door verontreiniging Zouden kunnen worden beïnvloed indien beschermingsmaatregelen achterwege blijven Aanduidingscriteria Oppervlaktewater: nitraatconcentratie hoger dan waarde vastgesteld in drinkwaterrichtlijn (75/440/EEG) = 50mg/l Grondwater: meer dan 50 mg nitraat per liter Wateren die eutroof blijken te zijn => Niet enkel effectieve overschrijding telt, ook potentiële overschrijding indien geen beschermingsmaatregelen 2

3 Nitraatrichtlijn Verplichtingen voor de lidstaten Stap 2 Aanduiding van kwetsbare gebieden Gebieden die afwateren in de vastgestelde wateren en die tot verontreiniging bijdragen Belangrijk: Het correct aanduiden van kwetsbare gebieden is maar mogelijk na het hebben vastgesteld van wateren Herziening van kwetsbare gebieden minstens om de 4 jaar Geen verplichting tot aanduiding kwetsbare zones indien actieprogramma s toegepast op het hele grondgebied Nitraatrichtlijn Verplichtingen voor de lidstaten Opstellen van codes goede landbouwpraktijken Opstellen van actieprogramma s voor kwetsbare gebieden Bevatten verplicht de CGLP + maatregelen gedefinieerd in richtlijn Opvolgen effectiviteit + nemen van verscherpte maatregelen indien doelstellingen richtlijn niet bereikt Herziening minstens om de 4 jaar Monitoring van nitraten in grond-en opp. water Herziening eutrofe wateren minstens elke 4 jaar Opmaak van een evaluatierapport voor de Commissie elke 4 jaar 3

4 Actieprogramma s Belangrijke bepalingen Uitrijverbod Opslagcapaciteit Beperking van hoeveelheid bemesting gebaseerd op een balans tussen: Gewasbehoeften Stikstoftoevoer naar gewassen Hoeveelheid stikstof aanwezig in de bodem Stikstof beschikbaar door netto mineralisatie van organische stof Stikstof beschikbaar door bemesting (kunst/dierlijke) Beperken van dierlijke bemesting tot maximaal 170 kg N/ha per jaar Dierlijke mest: excrementen van vee of een mengsel van strooisel en excrementen van vee, alsook producten ervan Voorschriften voor bemesten op steile hellingen, drassige, bevroren, besneeuwde of ondergelopen grond Voorschriften m.b.t. bemestingsmethoden Actieprogramma s Derogatie mogelijkheid (dierlijke bemesting > 170 kg N/ha) Voorwaarden Correcte en volledige implementatie van de richtlijn Enkel indien ook met derogatie bemesting doelstellingen richtlijn worden gehaald Gebaseerd op objectieve criteria (vb: lang groeiseizoen, hoge stikstofbehoeften, ) Commissie beslissing + vereist een goedkeuring door nitraat comité Tijdelijk + goede opvolging van milieu impact noodzakelijk Waarom mogelijkheid derogatie in nitraatrichtlijn? Gebieden met zeer intensieve veeteelt Socio economische realiteit Laat een grotere flexibiliteit toe m.b.t. beheer van dierlijke meststoffen Wie op dit moment? Denemarken, Nederland, Oostenrijk, Duitsland, België, Ierland, Verenigd Koninkrijk 4

5 Commissie rapport periode Wetgevende basis: Art. 10 en 11 van de richtlijn Art 10: implementatie rapporten van lidstaten vereist elke 4 jaar Art 11: Samenvattend Commissie rapport voor EP en Raad Volgende items worden behandeld: Evolutie intensiteit landbouwactiviteiten Status en trends waterkwaliteit Afbakening kwetsbare gebieden Actieprogramma s Derogaties Inbreukprocedures Evolutie landbouwactiviteiten Gebruik minerale N meststoffen: Dalende trend ingezet begin jaren 90 is gestabiliseerd in de EU15 en licht stijgend voor EU 27. Gebruik minerale P meststoffen: verdere daling met 9% in de periode , daling met 1% voor EU 27 Gebruik dierlijke mest: EU 15: daling van 7,9 tot 7,6 mio ton N EU 27: daling van 9,4 tot 9,1 mio ton N De bemestingsdruk verschilt sterk per regio; hoge druk onder meer in Nederland, Vlaanderen, Noord-Italië, Bretagne, Denemarken, UK-Engeland N uitstoot door landbouw neemt af in de meeste landen; de relatieve uitstoot blijft echter hoog. Landbouw is verantwoordelijk voor meer dan 50% van totale stikstofuitstoot naar oppervlaktewater 5

6 Million tonnes / / / / / / / / / / / / /87 N P2O5 K2O 1989/ / / / / / /08 EU27 Fertilizer consumption (source EFMA 2009) EU 15 miliion tons / / / / / / / / / /78 N P2O5 K2O 1980/ / / / / / / / /05 6

7 Water kwaliteit Grondwater 66% meetpunten toont stabiele of dalende trend 34% meetpunten toont opwaartse trend 15% meetpunten > 50 mg/l NO 3 - Oppervlaktewater 70% meetpunten toont stabiele of dalende trend 30% meetpunten toont toenemende trend 3% meetpunten > 50 mg/l Grondwaterkwaliteit % of sampling points 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Malta Germany Luxembourg France Bulgaria Spain Greece Belgium United Kingdom Portugal Italy Estonia Denmark Netherlands Ireland Slovenia Czech Republic Romania Cyprus Slovakia Poland Hungary Austria Lithuania Latvia Finland Sweden EU-27 EU-15 7

8 Oppervlaktewaterkwaliteit 100% 90% 80% % of sampling points 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Malta Belgium United Kingdom Netherlands Hungary France Spain Denmark Poland Czech Republic Romania Italy Greece Luxembourg Cyprus Estonia Germany Ireland Lithuania Latvia Austria Slovenia Portugal Slovakia Bulgaria Finland Sweden EU-27 EU mg nitrate per L 8

9 Aanduiding kwetsbare gebieden +/- 40% van de EU aangeduid als kwetsbaar Inclusief de lidstaten die een actieprogramme op het hele grondgebied uitvoeren (10 lidstaten) Waterkwaliteit data toont aan dat verdere uitbreiding noodzakelijk is in verscheidene EU regio s. 9

10 NVZ designation (situation May 2009) Belgium Bulgaria Hungary France Czech Republic United Kingdom Slovakia Greece Sweden Latvia Italy Spain Estonia Cyprus Romania Portugal Poland Whole territory: Austria Denmark Finland Germany Ireland Lithuania Luxembourg Malta Netherlands Slovenia 10

11 Actieprogramma s Kwaliteit van de programma s verbeter, echter vaak onder druk van inbreukprocedures Alle lidstaten hebben actieprogramma s uitgewerkt, verschillende moeten worden verbeterd, vooral op punten zoals mestopslag,evenwichtsbemesting en uitrijregeling. Voorlichtingsdiensten en effectieve controleprogramma szijn essentieel voor een effectieve implementatie van actieprogramma s. Verslag van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement COM (2010) 47 final SEC (2010) 118 Annexes 11

12 Nitraatrichtlijn en mestverwerking Nauwelijks verwijzing naar verwerking in de richtlijn Definitie dierlijke mest : excrementen van vee of een mengsel van strooisel en excrementen van vee, alsook produkten daarvan (Engels: even in processed form) Geen verplichting om mest te verwerken in richtlijn Maar: Interessante beleidsoptie voor efficient nutriëntenbeheer die kan bijdragen tot halen van de doelstellingen richtlijn Richtlijn inzake geïntegreerde bestreiding en preventie van verontreiniging (IPPC, 2008/1/EC) BREF-document intensieve veehouderij (varkens, pluimvee): Verwijst naar actieprogramma s nitraatrichtlijn refereert naar BBT voor mestverwerkingstechnieken op boerderijniveau Mestverwerking Verhoogde belangstelling voor mestverwerking in de EU Vooral in regio s met intensieve veehouderij en hoge nutriëntendruk Eenvoudige technieken (scheiding, kleinschalige compostering) komen eveneens frequent voor in gebieden met niet intensieve veehouderij Verschillende grootschalige cooperatieve projecten zijn opgestart in oa Spanje, Nederland en België 12

13 Opportuniteiten/risico s Opportuniteiten Efficiënter nutriëntenbeheer Makkelijker exporteren van nutriënten Wijzigen van N/P ratio in mestproducten Valoriseren van eindproducten Bron van hernieuwbare energie Waardevolle schakel voor mestbeleid in regio s met intensieve veehouderij Risico s pollution swapping door vrijkomen van N-gassen Traceren van mest (sanitaire risico s) Europese Commissie Stimuleert mestverwerking als onderdeel van mestbeleid in lidstaten Stuurt aan op uitwisseling ervaringen tussen lidstaten: Conferentie in 2006, nieuwe conferentie gepland dit najaar Heeft een studie uitgeschreven voor inventaristie mestverwerkingsactiviteiten EU Installaties, toegepaste technieken, capaciteit soorten+afzetmarkten eindproducten economische/milieu performantie Overleg Actieprogramma- Derogatie Vlaanderen Basisprincipes Waterkwaliteit is de vertrekbasis Wetenschappelijke onderbouwing maatregelen Rekening houden met lokale milieuomstandigheden Voorzorgprincipe Derogatie enkel op basis van een conform actieprogramma Stand van zaken Bespreking actieprogramma Verlenging derogatie: zodra akkoord over actieprogramma 13

14 VRAGEN 14