Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding. Technische Informatica, voltijd

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Informatica, voltijd Hogeschool van Utrecht Faculteit Natuur en Techniek - FNT Instituut voor Innovatie, Industrie en Informatica

2 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Informatica voltijd CROHO nr Hogeschool van Utrecht Faculteit Natuur en Techniek FNT Instituut voor Innovatie, Industrie en Informatica Hobéon Certificering BV Juni 2005 Auditteam: Drs. W.G. van Raaijen W.A.A. Markenstein Dr. J. Bruinsma Drs. R.F. Stapert K.J.A. Legemate J.W. Verhaar

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Bereik van de beoordeling Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 16 en 17 juni Beslisregels 6 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 7 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 7 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 7 Facet 1.2. Niveau Bachelor 10 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 12 Onderwerp 2: Programma 13 Facet 2.1. Eisen HBO 13 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 15 Facet 2.3. Samenhang Programma 17 Facet 2.4. Studielast 19 Facet 2.5. Instroom 20 Facet 2.6. Duur 22 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 23 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 25 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 27 Facet 3.1. Eisen HBO 27 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 29 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 30 Onderwerp 4: Voorzieningen 32 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 32 Facet 4.2. Studiebegeleiding 34 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 36 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 36 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 38 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 39 Onderwerp 6: Resultaten 41 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 41 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema Technische Informatica, voltijd Integraal oordeel / advies aan NVAO 46 BIJLAGE I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen externe auditoren. BIJLAGE II: Programma visitatie 16 en 17 juni 2004.

4 1. INLEIDING 1.1. Bereik van de beoordeling De Hogeschool van Utrecht, in casu de Faculteit Natuur en Techniek (FNT), verzorgt (o.a.) een HBO bachelor opleiding Technische Informatica 1 en een HBO bachelor opleiding Informatica. 2 De TI-opleiding is een voltijdopleiding. De TI-opleiding en de I-opleiding, beide via een neutrale conversie in 2003 in de plaats gekomen van de opleiding Hogere Informatica (HI) 3, zijn ondergebracht in het Instituut voor Innovatie, Industrie en Informatica (I 3), waarvan overigens ook de opleiding Algemene Operationele Technologie (AOT) deel uitmaakt. De opleiding Hogere Informatica 4 wordt afgebouwd. De laatste studenten zullen in 2007 afstuderen. De TIen de I-opleiding zijn nog niet volledig in uitvoering. In het cursusjaar worden de programma s als volgt aangeboden: Jaar 1: Jaar 2, 3 en 4: Technische Informatica en Informatica; Hogere Informatica. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de Informaticaopleidingen en varianten. Opleidingsnaam Hogere Informatica 1) Opleidingscode Naam Locatie Afkorting Varianten CROHO Voltijd Deeltijd Duaal Hogere Informatica Utrecht HI HI-vt HI-dt Information Engineering Amersfoort IE IE HI-duaal Informatica Utrecht I I-vt I-dt I-duaal 4) Informatica 2) Information Engineering Amersfoort IE IE Technische 2) Technische Informatica Informatica Utrecht TI TI-vt 3) 1) in afbouw; laatste inschrijvingen september ) in opbouw; eerste inschrijvingen in september ) de laatste lichting is gestart in september 2001 met een groep medewerkers van Koninklijke KPN N.V. 4) gestart in september 2003 onder de naam: Opleiding Systeembeheer Hobéon Certificering heeft als Visiterende en Beoordelende Instantie (VBI) deti-opleiding en de I-opleiding in één gezamenlijk traject beoordeeld, omdat zij beide, zo heeft Hobéon Certificering kunnen vaststellen, worden aangeboden binnen één gemeenschappelijk kader (managerial, organisatorisch, beleidsmatig, onderwijskundig en qua feitelijke uitvoering). Zijn bevindingen heeft Hobéon Certificering evenwel in twee afzonderlijke rapporten neergelegd. 1 In het rapport kortheidshalve TI-opleiding genoemd. 2 In het rapport kortheidshalve I-opleiding genoemd. 3 CROHO nr In het rapport kortheidshalve HI-opleiding genoemd. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie 4.0 1

5 De beoordeling, in het onderhavige rapport weergegeven, is gericht op een accreditatiebeslissing met betrekking tot de HBO bachelor opleiding Technische Informatica, voltijd CROHO nr Bij een aantal facetten is de beoordeling van de TI-opleiding mede gebaseerd op de bevindingen bij de HIopleiding. Bij facet 2.8 (daar waar het betreft de beoordeling van stages en afstudeeropdrachten), bij facet 5.3 (daar waar het de betrokkenheid van alumni betreft) en bij de facetten 6.1 en 6.2. is de beoordeling van de TI-opleiding uitsluitend gebaseerd op de bevindingen bij de opleiding HI. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie 4.0 2

6 1.2. Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de TI-opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van de onderzochte opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Om de beoordeling voor alle partijen inzichtelijk te maken heeft Hobéon Certificering bovengenoemd Accreditatiekader nader uitgewerkt in een checklist ( Checklist Accreditatie HBO Bachelor ) waarin per facet het betreffende NVAO-criterium nader is gespecificeerd in zogeheten deelvragen. Voorafgaand aan het feitelijk accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de Hogeschool van Utrecht, de Faculteit FNT en de opleiding Technische Informatica ervan op de hoogte gesteld, dat deze checklist bij de beoordeling van de TI-opleiding gehanteerd zou worden Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de TI-opleiding geldt het volgende. De Hogeschool van Utrecht heeft een set van ijkpunten (EVINAC) ontwikkeld, die (o.a.) dienen als een instellingsspecifieke vertaling van het accreditatiekader van de NVAO en die op een aantal aspecten een eigen (streef-)norm bevatten. De TI-opleiding heeft in de Management Review, die overigens ook betrekking heeft op de I-opleiding, aangegeven hoe zij zich verhoudt tot deze normstelling. De TI-opleiding heeft zich voor wat betreft de beroepsprofielen, de opleidingscompetenties en haar onderwijskundige doelstellingen gebaseerd op tenminste het landelijk TI-beroepsprofiel en de daaraan gerelateerde opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de Informatica opleidingen en het beroepenveld (zie facet 1.1.: Domeinspecifieke eisen ). Het auditteam heeft het instellingsspecifieke (EVINAC) referentiekader en het opleidingsspecifieke TI-referentiekader beoordeeld en vervolgens vastgesteld, dat deze in voldoende mate gespecificeerd zijn en ook passend zijn voor een opleiding Technische Informatica op HBO-niveau. Het auditteam heeft deze kaders in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het betreft hier een analyse en beoordeling van de door de TI-opleiding, in casu het Instituut I 3, geleverde schriftelijke informatie: (i) Management Review 5, (ii) periodieke managementverslagen en (iii) de onderliggende documentatie die o.a. betrekking had op: strategische keuzen en de positie in de markt, interne organisatie, systematiek interne kwaliteitszorg, ontwikkelingen in het beroepenveld, beroeps- en opleidingsprofielen, (validatie) eindkwalificaties, curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, werkvormen, stagebeleid, toetsing en beoordeling, kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, internationalisering, instroombeleid, studiebegeleiding, rendement. Op basis van de door de TI-opleiding, in casu het Instituut I 3, aangeleverde documentatie, die naar het oordeel van het auditteam volledig en helder is, kon het auditteam zich een goed beeld vormen van de primaire en secundaire processen van de TI-opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, werkveldrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. 5 De Management Review heeft betrekking op zowel de TI-opleiding als de I-opleiding. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie 4.0 3

7 Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een tweedaagse visitatie 6, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten één externe onafhankelijke deskundige op het gebied van Technische Informatica, één externe onafhankelijke deskundige op het gebied van Informatica 7, twee studenten, één lead auditor vanuit Hobéon Certificering en één secretaris eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. Hieronder volgen enkele voorbeelden van de tijdens de visitatie geraadpleegde additionele documentatie: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de TI-opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; portfolio s van studenten en de (schriftelijke weergave van de) beoordeling daarvan door docenten; stageverslagen en -beoordelingen; de zogeheten beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten; Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het TI-opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs vermelde facetten beoordeeld op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de Faculteit FNT en de betreffende TI-opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 6 Visitatie heeft op 16 en 17 juni 2004 plaatsgevonden. 7 Binnen dit traject heeft Hobéon Certificering, zoals gezegd, ook de HBO bachelor opleiding Informatica beoordeeld. De neerslag van die beoordeling is vastgelegd in een afzonderlijk rapport: Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, voltijd, deeltijd en duaal. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie 4.0 4

8 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld. Voorzitter: Drs. Willem van Raaijen senior adviseur Hobéon Certificering. Leden: Wilfried Markenstein Dr. Jan Bruinsma Karin Legemate Joost Verhaar Drs. Robert Stapert werkzaam bij Nedap NV als Embedded Software Engineer Security Control Systems Research & Development; werkzaam bij de ING Groep (OPS&IT) als Vendormanager Europe; 2 e jaarsstudent Hogeschool van Amsterdam, Academie voor Lichamelijke Opvoeding; afgestudeerd aan de Haagse Hogeschool, Bestuurskunde/Overheidsmanagement, thans student aan de Universiteit van Amsterdam, Sociologie; senior adviseur Hobéon Certificering. Secretaris: Drs. Robert Stapert senior adviseur Hobéon Certificering. Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding noodzakelijke expertise aanwezig is. Enerzijds expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en anderzijds expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De werkvelddeskundigen, Markenstein 8 en Bruinsma 9, hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Markenstein en Bruinsma hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan TI- (en I-) professionals op HBO-niveau. De deskundige onderwijs, Stapert, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Stapert heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers van de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 16 en 17 juni 2004 Zie Bijlage II. 8 Werkvelddeskundige Technische Informatica. 9 Werkvelddeskundige Informatica. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie 4.0 5

9 Beslisregels Met als uitgangspunt de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader 10 heeft Hobéon Certificering de volgende beslisregels toegepast. A. De scores op de per onderwerp gerubriceerde facetten leiden tot een score op het betreffende onderwerp en wel volgens de regels onder C. B. Binnen de beoordeling van een facet is er ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie; (beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven dan omgekeerd); primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. C. Van facetten naar onderwerp. Hier geldt het volgende: een onderwerp krijgt de score voldoende indien alle facetten tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits er een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende ; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien één facet onvoldoende heeft gescoord en er geen acceptabel verbeterplan voor dit facet beschikbaar is; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien meer dan één facet onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. D. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, dan wordt dat met inachtneming van de regels onder E, als extra aantekening vermeld. E. Met betrekking tot de extra aantekening geldt het volgende: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 11 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent als alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 10 Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een Onderwerp uitsluitend onvoldoende of voldoende scoren; een Facet kan volgens diezelfde regels onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. 11 In het NVAO-Accreditatiekader worden bij Onderwerp 2 ( Programma ) acht Facetten onderscheiden. Eén van die Facetten (Facet 2.6.) betreft de duur van de opleiding. Het daarbij behorende criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil die opleiding überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatieonderzoek. Duur is dus van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Rendement of Kwaliteit Personeel. Bij de beslissing of het Onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het Facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie 4.0 6

10 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen De basis voor de eindkwalificaties van de TI-opleiding wordt gevormd door het landelijk overeengekomen beroepsprofiel en de daarvan afgeleide beroepscompetenties van de Technisch Informaticus. Het TI-beroepsprofiel en de TI-beroepscompetenties zijn in 2000 opgesteld door het zogeheten HBO-I Platform, waarin (o.a.) alle Informaticaopleidingen zijn vertegenwoordigd, en vervolgens is dit TIprofiel door het beroepenveld gevalideerd: het HBO-I Platform heeft een veertigtal toonaangevende nationaal en internationaal opererende bedrijven en organisaties (binnen en buiten de IT-sector) geraadpleegd en deze hebben zich positief uitgesproken over het ontwerp van het HBO-I Platform. Het TI-profiel is geformuleerd in termen van de kernactiviteiten van een Technisch Informaticus: (i) analyse van technische informatiesystemen en technische (bedrijfs)processen, (ii) analyse van de interactie tussen omgeving en technisch informatiesysteem, (iii) advisering gericht op optimale inzet van technische informatiesystemen, (iv) ontwerpen, bouwen en implementeren van technische informatiesystemen, (v) beheer en onderhoud van infrastructuur en technische informatiesystemen. Aan de hand daarvan worden tien generieke competenties en veertien TI-beroepscompetenties onderscheiden die elk op hun beurt nader zijn uitgewerkt in eindkwalificaties geformuleerd in termen van (in totaal) ca 50 competenties. Deze 14 beroepscompetenties hebben betrekking op bijvoorbeeld: (i) analyse van technische bedrijfsprocessen en daarbinnen van technische processen, (ii) interactie tussen technische processen, (iii) ontwerp van technische informatiesystemen, (iv) ontwikkelen, bouwen en testen van embedded systems, (v) ontwerp van technische infrastructuur, (vi) exploitatie en beheer van technische infrastructuur maar ook op (vii) het inrichten van onderzoek-, ontwikkel- en beheertrajecten binnen een multidisciplinaire setting en -meer in het algemeen- op (viii) het functioneren binnen een beheerorganisatie. Analyse van het landelijk overeengekomen TI-profiel laat zien, dat dit profiel rechtdoet aan de specifieke eisen die binnen het TI-domein worden gesteld aan Technische Informatici op HBO-niveau. Het TI-profiel en de daarvan afgeleide TI-competenties bestrijken het totale palet van beroepsuitoefening met een voldoende balans tussen de specifieke TI-compe tenties en de meer generieke competenties. Dit geldt ook voor de nadere uitwerking die de TI-opleiding via de bovengenoemde 50 deelcompetenties aan het TI-profiel heeft gegeven Dat de TI-opleiding ook in haar programma het landelijk TI-profiel, de landelijk overeengekomen TI-beroepscompetenties en -eindkwalificaties als uitgangspunt hanteert, blijkt uit het zogeheten Onderwijsdocument, dat voor de TI-opleiding (èn voor de I-opleiding) richtinggevend is voor de inrichting van haar onderwijs. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie 4.0 7

11 De TI-opleiding heeft zich expliciet aan de landelijk overeengekomen eindkwalificaties gecommitteerd, zo concludeert het auditteam uit het in het Onderwijsdocument beschreven thematisch geordende TIcurriculum, waarbij elk thema en de daarbinnen aangeboden vakken expliciet worden toegelicht door hen telkens in verband te brengen met de TI-eindkwalificaties De TI-opleiding bereidt de studenten voor op functies als: control engineer, embedded software engineer, systeemspecialist, technisch ontwerper, technisch ICT specialist. Duidelijk functies die een hoog kennisniveau vooronderstellen Binnen het landelijk overeengekomen TI-profiel legt de Utrechtse TI-opleiding extra accenten op: Wireless Systems: de opleiding ziet dit als een grote groeimarkt in de komende jaren waar ook haar grote kennis over protocollen (opgedaan in het Telematica-project in de jaren 90) toegepast kan worden; Embedded Systems: in samenwerking met de opleidingen Elektrotechniek en Industriële Automatisering en het aan de faculteit FNT verbonden lectoraat Microsysteemtechnologie. Deze Utrechtse inkleuring is (mede) tot stand gekomen in samenwerking met het College van Toezicht (zie en 2.1.4) en zij spoort met de huidige stand van zaken binnen het TI-domein, zo oordeelt ook het auditteam Informaticaontwikkelingen zijn internationaal van karakter. Internationale ontwikkelingen vinden hun weg naar de opleidingen via het College van Toezicht waarin internationaal opererende bedrijven zoals Philips, IBM, LogicaCMG zijn vertegenwoordigd. Analyse van het TI-opleidingsprogramma laat zien, dat de internationale dimensie inhoudelijk voldoende aan bod komt. Internationale samenwerking vindt tot op heden op ad hoc basis plaats via gastcolleges verzorgd door bijvoorbeeld docenten van het Instituto Superior de Engenharia de Coimbra - ISEC in Portugal. Ook verzorgen docenten van de TI-opleiding gastcolleges in het buitenland: een en ander tot op heden overigens op beperkte schaal. Datzelfde geldt voor buitenlandstages: de afgelopen jaren hebben in totaal ongeveer 30 (HI-)studenten stage gelopen bij bedrijven in het buitenland. Het auditteam constateert, dat internationale samenwerking binnen de TI-opleidingsstrategie (nog) geen substantiële plaats heeft. De prioriteiten van de TI-opleiding liggen elders: o.a. de verdere uitwerking van het programma, en het competentiegericht maken van het onderwijs. Het auditteam kan zich vinden in de gekozen prioriteitstelling en hecht voorlopig meer gewicht aan de opleidingsinspanningen gericht op de interne kwaliteitszorg dan aan acties richting buitenlandse partners. Temeer daar onderwijsinhoudelijk de internationale dimensie voldoende aandacht krijgt. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie 4.0 8

12 Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding als voldoende. De eindkwalificaties van de TI-opleiding zijn aantoonbaar de resultante van landelijk overeengekomen beroepsprofielen en opleidingsprofielen, waarmee zij voldoet aan de eisen die door vakgenoten uit andere verwante opleidingen worden gesteld. Deze landelijk overeengekomen kwalificaties zijn voorts door het beroepenveld gevalideerd. Landelijk, maar ook door het College van Toezicht, verbonden aan het Instituut I 3. De Utrechtse inkleuring is gebaseerd op een keuze die voldoende recht doet aan de huidige ontwikkelingen binnen het TI-domein. De Utrechtse inkleuring is aantoonbaar door het beroepenveld (i.c. het College van Toezicht) gevalideerd. De eindkwalificaties van de TI-opleiding zijn concreet en gedetailleerd uitgewerkt en vormen daardoor, naar het oordeel van het auditteam, een helder referentiepunt voor het curriculum van de betreffende TI-opleiding. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie 4.0 9

13 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de TI-opleiding geanalyseerd om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de zogeheten Dublin Descriptoren. In de Dublin Descriptoren worden de onderstaande dimensies onderscheiden, bij elk waarvan hier een beschrijving wordt gegeven in relatie tot de respectieve eindkwalificaties. Voor zover het sectoroverstijgende kwalificaties betreft zijn de TI-kwalificaties gebaseerd op de 10 generieke kwalificaties zoals door de commissie Franssen vastgelegd in haar rapport Prikkelen, presteren en profileren. Het in vermelde Onderwijsdocument, waarin de 14 beroepsspecifieke en de 10 generieke kwalificaties zijn uitgewerkt naar ca 50 deelcompetenties alsmede de programmabeschrijving van de TI-opleiding vormden de basis voor de analyse van het auditteam. In dit document wordt duidelijk aangegeven op welke wijze de generieke en beroepsspecifieke kwalificaties in de doelstellingen en het programma van de TI- opleiding worden gerealiseerd. Kennis en inzicht De bijzondere eindkwalificaties zijn geformuleerd in 14 beroepsspecifieke competenties en wel zodanig dat zij niet kunnen worden verworven zonder gedegen kennis van en inzicht in bijvoorbeeld: (i) interfacing en hardware aansturing, (ii) operating systems, (iii) computer architectuur, (iv) embedded systems / realtime systems, (v) programmeertalen, (vi) exploitatie en beheer van technische infrastructuur, (vii) nieuwe ontwikkelingen binnen het TI-domein teneinde te kunnen nagaan of implementatie ervan financieel, juridisch, organisatorisch haalbaar is. Toepassen Kennis en inzicht De beroepsspecifieke competenties zijn onderverdeeld in deelcompetenties, alle expliciet gericht op professionele toepassing van kennis en inzicht. Een toepassing die de studenten via het maken van de in de eindkwalificaties genoemde beroepsproducten moeten demonstreren. (Voor voorbeelden: zie 2.1) Oordeelsvorming Zowel de (generieke) HBO-competenties als de beroepsspecifieke competenties behelzen vaardigheden, expliciet gericht op het maken van keuzes in de beroepsuitoefening op tactisch en operationeel niveau. Dit veronderstelt dat de student in staat is problemen te analyseren en mogelijke oplossingsstrategieën tegen elkaar af te wegen. Dit wordt in de deelcompetenties van de TI-opleiding zichtbaar gemaakt. Communicatie In de eindkwalificaties neemt professionele communicatie een prominente plaats in. Iets wat tot uiting komt doordat de TI-opleiding in haar programma en werkvormen expliciet anticipeert op het opereren van de Technisch Informaticus in (multidisciplinaire) teams waar professionele communicatie een belangrijke kritische succesfactor is. Leervaardigheden Voor de TI-opleiding geldt, dat de te verwerven competenties een aantal metavaardigheden van de studenten veronderstellen die expliciet op het eigen leren zijn gericht opdat de student in staat is vervolgstudies op een hoger niveau te doorlopen. Deze metavaardigheden staan in de eindkwalificaties vermeld in termen van de eigen ontwikkeling als professional. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

14 Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de TI-opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de TI-eindkwalificaties bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en voorts met een diepgang die overeenkomt met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen; de TI-eindkwalificaties zijn uitgewerkt in ca 50 deelcompetenties en daarmee heeft de TI-opleiding een concreet referentiekader geoperationaliseerd; de TI-eindkwalificaties zijn aantoonbaar verankerd in het TI-programma. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

15 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende eindkwalificaties van de TI-opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de TI-opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. Beroepsonderwijs De eindkwalificaties van de TI-opleiding zijn geformuleerd in termen van competenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd; landelijk en (via het College van Toezicht) regionaal. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor de Technisch Informaticus relevante werkveld geborgd. Voor het overige wordt de oriëntatie HBO in het programma van de TI-opleiding zichtbaar. Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1. De bevindingen van het auditteam (m.b.t. de opleiding HI) zoals beschreven onder facet 6.1. laten zien, dat de eindkwalificaties aansluiten bij het niveau dat door het werkveld van een beginnend beroepsbeoefenaar wordt verwacht. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de TI-opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de TI-eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel van de Technisch Informaticus. (Zie onder facet 1.1.); in de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke deelkwalificaties en competenties wordt ook het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar (Technisch Informaticus) geformuleerd. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de TI-opleiding als voldoende. De TI-opleiding heeft goed zicht op de ontwikkelingen in het werkveld en zij heeft haar inzicht qua thematiek en diepgang adequaat vertaald naar opleidingsdoelstellingen waarbij zij het werkveld uitdrukkelijk heeft betrokken. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

16 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen HBO; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen De programmabeschrijving van de TI-opleiding laat zien, dat de opleidingsstructuur veel openingen biedt naar de beroepspraktijk. Het curriculum van de opleiding kent een thematische opbouw, waarbinnen de studenten op projectmatige wijze werken aan beroepsproducten Zie ook Ter illustratie worden thema s in het programma van het eerste en tweede studiejaar beschreven. Het 1 e jaar 12 kent vier thema s. Eén thema is gericht op beroepsoriëntatie waarin studenten zich o.a. via interviews met vertegenwoordigers uit het beroepenveld een beeld vormen van het werkveld van de Technisch Informaticus en van de Informaticus. Voorts leert de student op welke manier bepaalde software en hardware kunnen worden gebruikt en op welke wijze een project effectief kan worden uitgevoerd. De overige drie thema s staan in het teken van een beroepsproduct op het maken waarvan de studenten worden voorbereid via concrete projecten. Het gaat hier om de thema s: Grafische User-Interface, Besturingssoftware, Objectoriëntatie & Tools. Binnen het thema Besturingsoftware, bijvoorbeeld, maakt de student kennis met een belangrijk onderdeel van de Technische Informatica. Het betreft het bouwen van software waarmee apparaten worden aangestuurd (in het bijbehorende project: een wasmachine). Naast de software moet ook het onderliggend technische systeem bestudeerd worden om tot een succesvolle besturing te komen. Elk project behelst een opdracht die ontleend is aan reële beroepssituaties. Op die wijze creëert de opleiding reeds in het 1 e jaar een leeromgeving met een zichtbare interactie tussen opleiding en werkveld. De thematische opbouw en de daaraan gerelateerde projecten zijn ook in 2 e jaar van de TI-opleiding het leidende beginsel. Bijvoorbeeld het thema Interfacing en Hardware Aansturing en Real time en Embedded Systems. Als voorbeeld het thema Interfacing en Hardware Aansturing: dit thema is bedoeld om de student kennis te laten maken met de wijze waarop software op het niveau van de elektronica kan worden ingezet. In eerste instantie wordt gewerkt met microcontrollers in een kale omgeving, de software is relatief eenvoudig en de nadruk ligt op de koppeling met de wereld. 12 De TI-opleiding en de I-opleiding voltijd, Utrecht kennen een nagenoeg gemeenschappelijk 1 e jaar. Projecten worden opleidingsspecifiek ingevuld. De naamgeving van de thema s is in verband hiermee bij TI en I verschillend. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

17 In tweede instantie wordt de aansturing in de context van een operating system geplaatst en wordt een devicedriver gebouwd en getest. Met deze ervaring is de student in staat om de applicatiesoftware met de onderliggend hardware met daaraan gekoppeld het technisch systeem te koppelen Het auditteam heeft kunnen constateren dat de projecten gericht zijn op het maken van reële beroepsproducten zoals: een grafische user-interface, een object-oriented besturingssysteem (bijvoorbeeld voor een wasmachine), een op een microcontroller gebaseerd systeem (bijvoorbeeld voor een lichtkrant), een via webinterface aangestuurde device driver, een spelcomputer en een vision systeem met behulp van een PDA. Overigens komen in de hoofdfase van de TI-opleiding de projectopdrachten veelal in samenwerking met het beroepenveld tot stand. Daardoor wordt de reeds in de propedeuse aangevangen interactie tussen de opleidingen en het werkveld versterkt Voorts kent de TI-opleiding een stageperiode van een halfjaar die plaatsvindt in het 1 e semester van het 3 e jaar. De afstudeerfase van de opleiding is gewijd aan een nadere specialisatie en aan de afstudeeropdracht die door de student wordt uitgevoerd binnen het bedrijf of de organisatie in opdracht waarvan de student zijn eindwerkstuk/beroepsproduct maakt. De externe opdrachtgever en het College van Toezicht zijn rechtstreeks bij de beoordeling van de afstudeeropdracht betrokken. Samenvattend concludeert het auditteam, dat de TI-opleiding op deze wijze voldoende mogelijkheden creëert voor de student om zichzelf te scholen (en geschoold te worden) in een interactie met de beroepspraktijk De interactie tussen de TI-opleiding en de beroepspraktijk vindt ook plaats via bijeenkomsten met het College van Toezicht, samengesteld uit vertegenwoordigers van het beroepenveld. Uit de verslaglegging blijkt, dat het in dit college vertegenwoordigde beroepenveld een belangrijke rol speelt in de TI-opleiding via het inbrengen van actuele (ook internationale) werkveldontwikkelingen die relevant zijn voor de opleiding. Iets waar de opleiding aantoonbaar gebruik van maakt, zo kon het auditteam constateren bij het inzien van de projectopdrachten en het ondersteunende studiemateriaal. De projectopdrachten hebben een grote realiteitswaarde en zijn inderdaad geënt op de actuele taken van een Technisch Informaticus Op basis van de literatuurlijsten van de TI-opleiding concludeert het auditteam dat de gebruikte vakliteratuur in hoge mate werkveldrelevant is en van een niveau dat van HBO bachelor opleidingen mag worden verwacht. Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt voor de TI-opleiding dit facet als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de interactie met de beroepspraktijk wordt aantoonbaar ingezet om de relevantie, de actualiteit en de kwaliteit van het opleidingsprogramma te waarborgen; de ontwikkeling van kennis en beroepsvaardigheden van de studenten vindt plaats via goed gekozen vakliteratuur, via door de beroepspraktijk ingebrachte projectopdrachten/ afstudeeropdrachten en via aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

18 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen De samen met het beroepenveld opgestelde eindkwalificaties van de TI-opleiding zijn uitvoerig gedocumenteerd. Deze documentatie bevat o.a. een onderliggende beschrijving van de beroepsspecifieke ontwikkelingen op het gebied van o.a. draadloze systemen, embedded software en realtime systemen. Het onderwijsprogramma sluit hier voldoende op aan. Uit de opzet van de projecten waaruit het TIprogramma is opgebouwd, wordt dit aantoonbaar: draadloze systemen wordt o.a. teruggevonden in het project vision-systeem m.b.v. een PDA, embedded software wordt o.a. teruggevonden in het project spelcomputer en real time systemen wordt o.a. teruggevonden in de projecten besturingssysteem (voor een wasmachine) en device driver. (Zie ) Elk project is gericht op een leerdoel (het verwerven van een of meer deelcompetenties) en ook op het maken van een beroepsproduct, individueel of in groepsverband. Voorbeelden daarvan werden het auditteam getoond. Op basis daarvan is het auditteam van mening, dat de eisen waaraan deze beroepsproducten (moeten) voldoen, expliciet anticiperen op die welke in het TI-beroepenveld worden gesteld. Daarmee wordt in het TI-programma een direct en zichtbaar verband gelegd tussen de inhoud, het niveau en de oriëntatie van het programma enerzijds en de TI-eindkwalificaties anderzijds. Het auditteam heeft op basis van het TI-programma en op basis van een analyse van verschillende blokbeschrijvingen goed zicht gekregen op de inhoud, het bereik en het niveau van de doelstellingen en op de mate van concreetheid. Het auditteam concludeert, dat op de verschillende niveaus van het programma (semester, blok, project, practicum, module) een duidelijke relatie bestaat tussen deze doelstellingen (leerdoelen) en de TI-eindkwalificaties. Samenvattend merkt het auditteam op, dat de opleiding er op deze wijze voldoende in is geslaagd op alle niveaus binnen het programma de functionaliteit van de programmaonderdelen (ten opzichte van elkaar en in het perspectief van de TI-eindkwalificaties) inzichtelijk te maken. Het auditteam is daar positief over Door de koppeling van de projectresultaten (output) aan de leerdoelen is de mate waarin de student de leerdoelen heeft gerealiseerd, goed toetsbaar, waarmee het auditteam wil aangeven dat de leerdoelen vertaald zijn naar concreet professioneel gedrag dan wel naar professionele producten. (Zie ook de bevindingen onder facet 2.8.) De vormgeving van de blokken en de projecten gaat uit van een leeromgeving waarin het leerproces van de student centraal staat en waarbij de kennis (verworven via ondersteunende modulen) en de vaardigheden (verworven via de practica), door de student in stelling moeten worden gebracht wil hij de projectopdrachten met succes kunnen uitvoeren. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

19 Onderdeel van dit leerproces is voorts zelfreflectie en zelfregulatie die de student inzicht geven in zijn eigen leerproces en leerstijl. Op die wijze worden studenten in staat gesteld hun eigen leerproces te sturen. Het totale programma is zodanig opgezet dat studenten ook deze competentie stap voor stap kunnen verwerven Inhoud en vormgeving van de afzonderlijke modulen en practica bieden de studenten de gelegenheid om de vereiste deelcompetenties te verwerven. De wijze waarop vervolgens de modulen en practica via projecten in een in complexiteit opklimmende reeks in het totale programma van de opleiding zijn gepositioneerd, maakt het de student mogelijk alle TI-eindkwalificaties op het vereiste niveau te verwerven. Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: het TI-programma en de leerdoelen van de onderscheiden programmaonderdelen zijn in termen van inhoud, bereik en niveau een adequate concretisering van de geformuleerde TI-eindkwalificaties; inhoud en vormgeving van de afzonderlijke modulen, practica en projecten alsmede hun positionering binnen het totale TI-programma stellen de student in de gelegenheid de geformuleerde TIeindkwalificaties op het vereiste niveau te verwerven. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

20 Facet 2.3. Samenhang Programma Criterium Het facet Samenhang Programma is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het studieprogramma inhoudelijk samenhangend? Bevindingen De voor de TI-opleiding geldende generieke HBO-competenties en specifieke TI-beroepscompetenties zijn aantoonbaar (zie o.a. de bevindingen bij facet 1.1) ontleend aan het landelijk vastgestelde TI-profiel. De eisen die aan een Technisch Informaticus worden gesteld, zijn in bedoeld profiel beschreven in onderling samenhangende deelcompetenties. Het auditteam is daar positief over. Uit de TI-programmabeschrijving blijkt, dat de opleiding een thematische opbouw heeft in zogeheten blokthema s (in het 1 e jaar) en semester thema s (in de hoofdfase). Dankzij de thematische structuur heeft de opleiding een instrument om de onderlinge samenhang tussen de onderscheiden (aan deelcompetenties gekoppelde) programmaonderdelen te realiseren. Daardoor wordt de horizontale samenhang bevorderd. (Zie voor thema s en beroepsproducten: facet 2.1 en 2.2.) De onderscheiden competenties komen, dankzij de concentrische opbouw van het opleidingsprogramma, telkens opnieuw aan bod, wat de verticale samenhang tussen de programma-onderdelen versterkt. Niet alleen in de programmabeschrijving maar ook in de detailinformatie op moduleniveau waarover het auditteam tijdens de visitatie kon beschikken, wordt de samenhang zichtbaar gemaakt. En wel als volgt: de projecten (en de flankerende practica en theoriemodulen) waaruit het programma is opgebouwd, zijn qua onderwerp en inhoud telkens en expliciet ontleend aan het overkoepelend semesterthema; kernelement in de vormgeving van elk blok (en daarbinnen: de projecten) is een sterke interactie tussen theorie en praktijk; de projecten (en de flankerende practica en theoriemodulen) zijn aantoonbaar gericht op het maken van beroepsproducten, hetgeen impliceert dat studenten leren kennis en vaardigheden uit verschillende deelgebieden te integreren; de projecten (en de flankerende practica en theoriemodulen) zijn zodanig ontworpen en in het programma gepositioneerd dat zij ten opzichte van elkaar een anticiperende dan wel verdiepende functie hebben in het leerproces van de student; de programmaopbouw is concentrisch: de leerdoelen en de daaraan gerelateerde opdrachten nemen in complexiteit toe, waardoor de verticale samenhang wordt gewaarborgd; de studieloopbaanbegeleiding richt zich op de samenhang in de individuele leerroute van de student en op zelfreflectie en zelfsturing door studenten; alle projecten (en de flankerende practica en theoriemodulen) tezamen bestrijken alle eindkwalificaties; in de stage maakt de student kennis met de beroepspraktijk en voert opdrachten uit die aansluiten bij de projecten van het binnenschools programma; ook de afstudeeropdracht vormt een wezenlijk onderdeel van het buitenschools curriculum. Bij de afstudeeropdracht is er een nauwe relatie tussen het studieprogramma van de student en de afstudeeropdracht die hij moet uitvoeren. Elke afstudeeropdracht wordt begeleid door een docent die als afstudeerbegeleider optreedt en toeziet op de kwaliteit van het werk en de relevantie van de opdracht voor de opleiding. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

21 Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding als voldoende. Inhoud en planning van het programma van de TI-opleiding zijn op een consistente wijze op elkaar afgestemd waardoor de onderscheiden programmaonderdelen (theoriemodulen, practica en projecten) tezamen een coherent geheel vormen; De strak doorgevoerde thematische ordening waarborgt een horizontale samenhang tussen theoriemodulen, practica en projecten. De leerdoelen en de daaraan gerelateerde beroepsproducten nemen in complexiteit toe, waardoor de verticale samenhang wordt bevorderd. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

22 Facet 2.4. Studielast Criterium Het facet Studielast is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het programma studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen? Bevindingen In het TI-programma is de studielast per module vastgesteld in termen van studiepunten (ECTS) en hij is evenwichtig over het TI-programma gespreid, zo laat analyse van het programma zien. Per onderwijsblok (elk semester kent twee blokken) wordt het onderwijsproces geëvalueerd door studenten en docenten. De studielast is één van de onderdelen die daarbij aan de orde komen, waarbij telkens wordt nagegaan of de formele studielast overeenkomt met de feitelijke studielast. Studenten geven aan (ook tijdens de visitatie en via het zogeheten hogeschoolbrede Studenttevredenheidsonderzoek) dat zij de studielast niet als een probleem ervaren. De genoemde blokevaluaties laten hetzelfde beeld zien. Studenten van de TI-opleiding hebben voorts via het 1 e jaarsproject Studie- en beroepsoriëntatie (samen met de I-opleiding) reeds in het begin van hun opleiding goed inzicht in de opbouw van het opleidingsprogramma en in de daaraan gekoppelde studielast per onderdeel. Op die wijze kunnen zij in hun Persoonlijk Ontwikkelplan (POP) met de te verwachten studielast rekening houden Evaluatie van de studielast vindt ook plaats via gesprekken met individuele studenten in het kader van de studieloopbaanontwikkeling (SLO). Bij die gesprekken, zo blijkt uit de studievoortgangverslagen waar het auditteam inzage in heeft gehad, wordt telkens nagegaan of de studievoortgang voldoende dan wel onvoldoende is. Bij onvoldoende voortgang worden samen met de student de belemmerende factoren geïdentificeerd en wordt een traject afgesproken om de studievoortgang te optimaliseren. Overigens blijkt uit de betreffende verslagen, uit het Studenttevredenheidsonderzoek en uit de gesprekken met studenten tijdens de visitatie, dat de studeerbaarheid door de studenten positief wordt beoordeeld. Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding als voldoende. Belangrijk is, dat het auditteam heeft kunnen constateren, dat de TI-opleiding zowel op studentniveau als op programmaniveau systematisch aandacht besteedt aan de relatie tussen de formele en feitelijke studielast. De TI-opleiding beschikt via de blokevaluaties en de studieloopbaanontwikkeling SLO over een instrumentarium om èn op studentniveau èn op programmaniveau de factoren die de studievoortgang belemmeren, te identificeren en op basis daarvan remediërende maatregelen te treffen dan wel op programmatisch niveau tot herschikking over te gaan. Studenten beoordelen de (spreiding van de) studielast, de studeerbaarheid en de wijze waarop de TIopleiding via SLO eventuele problemen identificeert en vervolgens bijdraagt aan de oplossing ervan, als positief. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

23 Facet 2.5. Instroom Criterium Het facet Instroom is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluit het programma qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek? Bevindingen Met ingang van het studiejaar kennen de TI-opleiding en de I-opleiding (voltijd Utrecht) een nagenoeg gemeenschappelijke propedeuse. Het 1 e kwartaal (onderwijsblok) is expliciet gewijd aan studie- en beroepsoriëntatie. Het is een intensief programma dat studenten niet alleen zicht geeft op het toekomstige TI- en I-beroepenveld, maar ook op de eisen die aan hen zullen worden gesteld om de TIopleiding (dan wel de I-opleiding) met succes af te ronden. De opleidingen beogen daarmee enerzijds de studenten zeer tijdig in staat te stellen hun geschiktheid voor de TI- (dan wel de I-)opleiding te beoordelen en anderzijds de studiebegeleiding heel specifiek op de behoefte van de individuele student af te stemmen. De verwachting is dat met de opzet van deze gemeenschappelijke propedeuse een betere aansluiting bij de kwalificaties van de instromers wordt gerealiseerd, maar ook dat de studenten een goede afweging kunnen maken bij hun keuze voor het TI-profiel dan wel het I-profiel. Uiteindelijk zal dit moeten leiden tot een verbetering van het rendement van zowel de propedeuse als de hoofdfase. Over de resultaten kan nog niets worden gezegd. Wel waardeert het auditteam de opzet van de gemeenschappelijke propedeuse positief Aan instromende studenten die op het gebied van wiskunde deficiënties vertonen, wordt via een zomercursus de mogelijkheid geboden het vereiste ingangsniveau te realiseren Voor de instroom vanuit het MBO heeft de TI-opleiding samen met de I-opleiding en de opleiding Bedrijfskundige Informatica (die overigens bij een andere faculteit is ondergebracht) een longitudinale leerweg ontwikkeld in samenwerking met o.a. enkele regionale ROC s. Via deze leerweg volgen studenten een afzonderlijk programma waarbij het laatste MBO-jaar en het eerste HBO-jaar zijn gecombineerd. Dit leidt voor deze studenten tot een vrijstelling van 57 ECTS voor de propedeuse. Voorts kunnen afgestudeerde MBO ers (ca. 20 % van de instroom) een verkort traject volgen. Aan de hand van de cijferlijst en via een intakegesprek wordt beoordeeld of en zo ja in welke mate een bepaalde kandidaat voor zulk een traject in aanmerking komt De studenten zijn tevreden over de mogelijkheden om bij aanvang van de studie tekorten weg te werken. Zij zijn ook tevreden over de studiebegeleiding en studieadvisering. Dit blijkt uit het Studenttevrede nheidsonderzoek. Een beeld dat tijdens de visitatie in de gesprekken met studenten werd bevestigd Het auditteam heeft op basis van het TI-programma en een analyse van de verschillende modulebeschrijvingen geconcludeerd dat het programma goed aansluit bij de kwalificaties van de instromende studenten. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

24 Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding als voldoende. Qua vorm en inhoud wordt in het opleidingsprogramma voldoende rekening gehouden met de verschillen in de beginkwalificaties van de instromende studenten en wel via de propedeuse met een intensief oriëntatieprogramma; aanvullende wiskundecursussen; speciale voorziening voor MBO ers: combinatie van laatste MBO-jaar en eerste HBO-jaar. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

25 Facet 2.6. Duur Criterium Het facet Duur is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: 13 Voldoet de opleiding aan de formele eis (240 ECTS) m.b.t. de omvang van het curriculum van een HBO bachelor opleiding? Bevindingen Het totale aantal studiepunten van het TI-programma bedraagt 240 ECTS. Daarmee voldoet de TI-opleiding aan de formele eis die aan HBO bachelor opleidingen wordt gesteld. Oordeel: voldoende Het auditteam heeft geconstateerd, dat de TI-opleiding een omvang heeft van 240 ECTS, reden dit facet als voldoende te kwalificeren. 13 In feite gaat het hier niet om een criterium, maar om een formele vereiste. Zie de voetnoot bij beslisregel E. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

26 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud Criteria Het facet Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAOcriteria: Is het didactisch concept in lijn met de doelstellingen? Sluiten de werkvormen aan bij het didactisch concept? Bevindingen Het onderwijsprogramma van de TI-opleiding is gericht op het verwerven van competenties. Een en ander is goed uitgewerkt in de curriculumbeschrijving van de TI-opleiding. Het didactisch concept van de TI-opleiding is uitdrukkelijk gericht op competentieverwerving en het gaat uit van de volgende algemene basisnoties: (1) de student is verantwoordelijk voor zijn eigen leerproces, (2) het leerproces is gericht op het verwerven van competenties, (3) zelfreflectie en zelfevaluatie zijn onderdeel van het leerproces, (4) dialoog met medestudenten en docenten is onderdeel van het leerproces, (5) resultaten van het leerproces zijn toetsbaar. Deze noties sluiten rechtstreeks aan bij de (deel)competenties die sterk de nadruk leggen op (1) leren leren in een professionele context, (2) resultaatgericht handelen, (3) self-assessment, (4) teamwork, (5) eigen verantwoordelijkheid en (6) zelfinitiatief Het didactisch model van de TI-opleiding past binnen het thematisch geordend en projectgericht onderwijs. Het gaat hier om het zogeheten 4C/ID model: four components-instructional design model. Dit model kent vier onderdelen: leertaken: realistische aan de beroepspraktijk ontleende situaties, gekoppeld aan een geïntegreerd samenstel van leerdoelen; deeltaken: gericht op het verwerven van deelvaardigheden; ondersteunende informatie: het verwerven van kennis nodig voor de uitvoering van leertaken; just-in-time informatie: het verschaffen van informatie in de context van de leertaakuitvoering. Het didactisch model sluit goed aan bij de doelstellingen van de opleiding. Bovendien is dit didactisch model -met een groot accent op de interactie tussen kennisverwerving en taakuitvoering- voldoende in het opleidingsprogramma verankerd, zo heeft het auditteam aan de hand van het TI-curriculum kunnen vaststellen Het onderwijsprogramma van de TI-opleiding, zo bleek uit de documentatie, maar ook uit de gesprekken tijdens de visitatie, kent een scala aan werkvormen zowel individueel als in groepsverband. Daarbij stelt elke student zijn eigen persoonlijk ontwikkelplan (POP) op. Het auditteam heeft tijdens de visitatie inzage gehad in enige van deze ontwikkelplannen. Zij geven een goede indruk van de wijze waarop studenten zich committeren aan de eisen van de TI-opleiding en aan hun eigen route daarbinnen. Analyse van het TI-programma (het leerplan, de per blok geldende deelleerplannen en -voor het buitenschools curriculum- de stageovereenkomsten) laat zien voorts zien, dat bovenstaand didactisch concept inderdaad in praktijk wordt gebracht en dat de werkvormen direct daarop aansluiten. Al naargelang het gaat om kennis, inzicht, vaardigheden, attitude wordt een keuze gemaakt uit bijvoorbeeld: hoor- en werkcolleges, practica en zelfstandig werken (individueel en zeer nadrukkelijk ook in groepsverband binnen de Technische Informatica en, daar waar relevant, samen met de I-opleiding). Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

27 Het zelfstandig werken krijgt veel nadruk doordat het TI-programma, zoals gezegd, sterk projectgestuurd is, waarbij elk project moet leiden tot een beroepsproduct dat door een student of door een groep studenten moet worden opgeleverd. De colleges en practica staan uitdrukkelijk in het teken van het project dat het hart van elk blok vormt Uit het Studenttevredenheidsonderzoek blijkt, dat studenten dit scala van werkvormen waarderen. Een beeld dat tijdens de visitatie werd bevestigd. Studenten geven aan dat het TI-programma hun voldoende mogelijkheden biedt tot (bijv.) zelfsturing, kennis- & vaardigheidsverwerving en teamwork Naarmate de opleiding vordert, neemt de complexiteit van de projecten (en dus ook van de te maken beroepsproducten) toe en wordt bovendien in toenemende mate een beroep gedaan op het zelfinitiatief van de student. Deze projectmatige aanpak kent een sterke interactie tussen de studenten onderling en tussen de student en de docenten. Docenten spelen daarbij een informerende, stimulerende, beoordelende, adviserende en -waar nodig- sturende rol. Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: het didactisch concept van de TI-opleiding is expliciet gericht op het verwerven van competenties; kennisverwerving en taakuitvoering worden via het programmadragend 4C/ID-model telkens rechtstreeks met elkaar in verband gebracht; de (gevarieerde) werkvormen zijn direct ontleend aan het didactisch concept. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

28 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing Criterium Het facet Beoordeling en Toetsing is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt door de beoordelingen, toetsingen en examens adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd? Bevindingen In formele zin is het proces van beoordeling en toetsing (inclusief een klachtenregeling) voldoende geregeld op zowel hogeschool- als faculteitsniveau. Op het niveau van de opleiding is e.e.a. uitgewerkt naar elke module waarin telkens zijn aangegeven: het object van de toetsing en de toetsvorm. Voorafgaand aan elke toetsing worden de studenten geïnformeerd over de wijze van normering. Studenten hebben voorts de gelegenheid om van de betreffende docenten feedback te verkrijgen over de resultaten. Blijkens het Studenttevredenheidsonderzoek zijn studenten van de opleiding tevreden over de wijze van beoordeling en toetsing en over de relatie tussen toetsing en leerdoelen. Dit beeld werd tijdens de visitatie bevestigd Toetsing vindt, naar het oordeel van het auditteam, te zeer plaats op individueel docentniveau: de individuele docent stelt de toetsen op. Dit geldt eveneens voor de beoordeling die (m.u.v. de projecten en practica) ook door individuele docenten wordt gedaan. Daardoor is de kwaliteitsborging van de toetsing niet voldoende gegarandeerd. Het Instituut I 3 en (dus) ook de TI-opleiding delen dit oordeel en zij hebben gedurende het studiejaar concrete maatregelen in uitvoering genomen om de intrinsieke kwaliteit van de toetsing te borgen: nagenoeg alle modulen worden door meerdere docenten ontwikkeld en uitgevoerd; toetsen met bijbehorende beoordelingsnormen worden in onderling overleg opgesteld; bij overdracht naar andere docenten wordt het lesmateriaal en het in ruime mate beschikbare toetsmateriaal overgedragen en besproken; toetsresultaten zijn onderwerp van gesprek in besprekingen met studenten en in docentenvergaderingen mede in het perspectief van de methodologische en technische kwaliteit van de gehanteerde toetsen. Op deze wijze wordt, en het auditteam vindt dat positief, in ieder geval een begin gemaakt de kwaliteit van toetsen en beoordelen te borgen. Het auditteam hecht groot belang aan de kwaliteitsborging van de toetsing, omdat toetsing een centraal onderdeel vormt van het onderwijs. Vanuit die optiek zou de TIopleiding (beter: het Instituut I 3) een voorziening moeten treffen om de methodologische ondersteuning van docenten verder vorm te geven. Dit geldt a fortiori voor het zogeheten toetsen van competenties, omdat dààr de traditionele toetsmethoden en -technieken door assessmenttechnieken moeten worden vervangen. In zijn verbeterplannen geeft het Instituut I 3 aan dit aspect hoge prioriteit. HI-Opleiding De bevindingen zoals beschreven in 2.8.1, zijn onverkort van toepassing op de HI-opleiding Voor stages en afstudeeropdrachten is een protocol ontwikkeld waarbij de doelstellingen in termen van te verwerven competenties en op te leveren producten getoetst en beoordeeld worden in samenspraak met de betreffende organisaties waarbinnen de stages en afstudeerprojecten plaats vinden. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

29 Bij de beoordeling van een afstudeerproject zijn betrokken twee docenten, de externe opdrachtgever en een lid van het College van Toezicht. Bovenstaande blijkt uit beoordelingsverslagen die het auditteam tijdens de visitatie heeft ingezien Samenvattend is het auditteam van oordeel, dat de huidige toetspraktijk laat zien dat de toetsen valide en betrouwbaar zijn en dat de procesgang transparant is. De kwaliteit van beoordeling en toetsing is weliswaar voldoende, maar de borging van de kwaliteit zou verder versterkt moeten worden. Gelet op de prioriteit die het Instituut I 3 en de TI-opleiding aan dit aspect geven, beoordeelt het auditteam facet 2.8 positief. Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding en de HI-opleiding als voldoende. Het auditteam heeft bij zijn oordeelsvorming ook betrokken de wijze waarop binnen de HI-opleiding stages en afstudeeropdrachten worden getoetst en beoordeeld. Bij de toetsing en beoordeling van laatstgenoemde twee programmaonderdelen is het werkveld rechtstreeks betrokken. De borging van de kwaliteit van het beoordelen en toetsen zal nog sterker aangezet moeten worden, toch komt het auditteam tot een positief oordeel. Enerzijds omdat de huidige toetsen valide en betrouwbaar zijn en de organisatie ervan transparant, anderzijds omdat de opleiding aan het verbeteren van de kwaliteitsborging van beoordeling en toetsen hoge prioriteit geeft, ook en uitdrukkelijk in het perspectief van het competentiegericht leren. SAMENVATTEND OORDEEL PROGRAMMA : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt voor de TI-opleiding het Onderwerp Programma als voldoende. De TI-opleiding kent een programma dat in termen van kennis-, attitude- en competentieontwikkeling aantoonbaar op HBO-niveau is gesitueerd. Het TI-programma is qua oriëntatie en organisatie duidelijk gericht op het TI-werkveld. De praktijkgerichtheid, de concentrische opbouw, de thematische ordening en de gerichtheid op beroepstaken zijn een goede waarborg voor de interne samenhang van het TI-programma. Het TI-programma biedt ruime mogelijkheden aan de studenten om hun opleiding tot Technisch Informaticus te realiseren via interactie met het werkveld. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

30 Onderwerp 3: Inzet van Personeel Dit onderwerp kent drie facetten: 1. eisen HBO; 2. kwantiteit personeel; 3. kwaliteit personeel. Facet 3.1. Eisen HBO Criterium Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt het onderwijs voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk? Bevindingen Blijkens informatie van de opleiding (CV s Personeel) beschikken de docenten van de TI-opleiding over voldoende competenties om de kwaliteit van de opleiding te waarborgen. Voorts onderhouden zij frequente contacten met stagebiedende organisaties. Uit het opleidingsprogramma blijkt, dat deze contacten een aanmerkelijk effect hebben op de inhoud (projectopdrachten) van de TI-opleiding De TI-opleiding hecht groot belang aan interactie met het werkveld. Het beleid van de opleiding is er dan ook uitdrukkelijk op gericht de relatie tussen haar docenten en het werkveld te structureren teneinde de interactie tussen beide partijen (opleidingsbreed) te borgen. Van elke docent wordt verwacht dat hij zijn relaties met het werkveld aantoont. In het kader van de jaarlijkse functioneringsgesprekken worden deze relaties met het beroepenveld in kaart gebracht en geëvalueerd. Op deze wijze krijgt de opleiding een goed overzicht (kwantitatief en kwalitatief) van het professioneel relatienetwerk van het docentencorps. (Zie ook: 3.1.6) De TI-opleiding (samen met de I-opleiding) schakelt gemiddeld per jaar ca. 30 gastdocenten in. Daarmee heeft de TI-opleiding een belangrijk instrument in handen om de actuele beroepspraktijk en de daarmee verbandhoudende professionele vraagstellingen rechtstreeks in het opleidingsprogramma te brengen. Reden voor de TI-opleiding ernaar te streven dit aantal verder uit te breiden Voorts heeft de TI-opleiding (samen met de I-opleiding) reeds een aannamebeleid in gang gezet dat erop gericht is personeel aan te trekken voor korte periodes en met specifieke deskundigheid. (Het zogeheten Personeel Niet In Loondienst-PNIL.) Thans zijn er in beide opleidingen acht van deze specialisten werkzaam De begeleiding in het kader van de afstudeeropdracht tijdens het 4 e studiejaar (HI-opleiding) vindt plaats door docenten in samenwerking met vertegenwoordigers uit de organisaties waar de student zijn opdracht uitvoert. Deze contacten met de zogeheten externe opdrachtgevers zijn eveneens een belangrijk middel waarmee een substantiële verbinding wordt gelegd tussen de opleiding en TI-werkveld Tenslotte geeft het auditteam de opleiding in overweging tenminste op het niveau van het Instituut I 3 een systeem van relatiemanagement te ontwikkelen. Dat maakt een efficiënt gebruik van de werkveldcontacten mogelijk en het bevordert de effectiviteit ervan. Bovendien stelt een actief aangestuurd relatiebeheer het management in staat om op gerichte wijze het netwerk te verbreden, indien het totale netwerk van het docententeam niet werkvelddekkend zou zijn. Samenvattend is het auditteam van oordeel dat via het personeel van de TI-opleiding voldoende verbanden met het werkveld worden gelegd. Verbanden die ook op de programmaopbouw en de opdrachten aan studenten ( beroepsproducten, afstudeerprojecten) een zichtbaar effect hebben. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

31 Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de huidige praktijk laat zien, dat de docenten van de TI-opleiding frequent en intensief contacten onderhouden met het TI-werkveld; door middel van hun contacten leggen de docenten van de TI-opleiding een concrete verbinding tussen werkveld en programma; de TI-opleiding schakelt systematisch gastdocenten in, waardoor de verbinding tussen werkveld en opleiding wordt versterkt. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

32 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel Criteria Het facet Kwantiteit Personeel is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt er voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen? Bevindingen Op faculteitsniveau wordt als streefnorm bij het bepalen van de kwantiteit van het personeelsbestand een docent-student ratio (voltijd) gehanteerd van 1: 26. Deze (relatief ruime) streefnorm wordt door de TIopleiding gerealiseerd. Anders gezegd: de opleiding zet voldoende menskracht in om de opleiding uit te voeren. Voorts is er op hogeschoolniveau een extra budget beschikbaar met behulp waarvan de TI-opleiding een extra formatie van 10% kan inzetten. De continuïteit loopt bij de huidige formatie geen gevaar. Temeer daar de opleiding de mogelijkheid heeft gebruik te maken van het additionele formatiebudget Aandachtspunt is wel de onevenwichtige leeftijdsopbouw: ca. 60% van de docenten is ouder dan 50 jaar. Reden voor de opleiding in haar aannamebeleid ook de leeftijd als één van de selectiecriteria te hanteren De bevindingen zoals beschreven onder facet 3.1. en 3.3. laten zien, dat het personeel voldoende gekwalificeerd is om de TI-opleiding uit te voeren op het kwalitatief gewenste niveau. Samenvattend concludeert het auditteam, dat de opleiding voldoende personeel inzet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding als voldoende. De huidige omvang van de formatie stelt de TI-opleiding zeer wel in staat haar opleidingsprogramma uit te voeren. Extra inzet van personeel is mogelijk vanuit het additionele formatiebudget waarover de TIopleiding kan beschikken. Gelet op de thans aanwezige deskundigheid van de docenten (zie onder facet 3.1en 3.3.) is de opleiding bovendien in staat de gewenste kwaliteit te leveren. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

33 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Criterium Het facet Kwaliteit Personeel is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het personeel gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma? Bevindingen De documentatie met betrekking tot het personeelsbeleid van de TI-opleiding alsmede de gesprekken gevoerd met het management hebben het auditteam de overtuiging gegeven, dat het aannamebeleid van de opleiding voldoende kwaliteitseisen stelt aan het personeel en dan niet slechts in termen van scholing en diploma s, maar vooral in termen van competenties. Deze eisen hebben niet alleen betrekking op vakinhoudelijke, onderwijskundige en/of organisatorische expertise, maar ook en uitdrukkelijk op de beroepservaring. Deze eisen zijn rechtstreeks ontleend aan de doelstellingen en de vormgeving van het TI-opleidingsprogramma Overigens blijkt ook uit de CV s van de docenten dat zij qua opleidingsniveau, IT-achtergrond en -kennis, voldoende geëquipeerd zijn voor de uitvoering van het TI-programma Beginnende docenten wordt via peer coaching en actieve participatie binnen het team de mogelijkheid geboden om (met name) in onderwijskundig opzicht te worden begeleid. Elke beginnende docent wordt geacht van deze mogelijkheid gebruik te maken. Een en ander is evenwel niet vastgelegd waardoor deze coaching nog een te vrijblijvend karakter heeft In de jaarlijkse functioneringsgesprekken wordt niet alleen het functioneren van de betreffende docent aan de orde gesteld maar ook worden zijn scholingsbehoeften geïdentificeerd. Scholing moet in dit verband breed worden opgevat. Trainingen, deelname aan symposia, studiebezoeken e.d. vallen er ook onder. Het betreft hier scholing toegesneden op de individuele docent. Na elk functioneringsgesprek worden de scholingsafspraken schriftelijk vastgelegd De opleiding hanteert een procedure die studenten betrekt bij de evaluatie van docenten. Deze evaluaties vinden jaarlijks plaats. Ook op die wijze verkrijgt de TI-opleiding inzicht in de kwaliteit van haar personeel. Uit deze evaluaties blijkt overigens, dat het oordeel van de studenten (ook van de studenten die nog het HI-programma volgen) over de vakkennis van hun docenten positief is. Dit blijkt ook uit het zogeheten Studenttevredenheidsonderzoek. Een beeld dat tijdens de visitatie werd bevestigd Het College van Toezicht geeft bij de evaluatie van afstudeerprojecten (Hogere Informatica) een oordeel over de kwaliteit van docenten (begeleiding, vakdeskundigheid). Ook hier is het oordeel positief Een scholingsplan voor TI-docenten is in voorbereiding om mede op basis van (i) de functioneringsgesprekken en (ii) de competentiematrix (waarin de beschikbare expertise en de benodigde expertise met elkaar in verband worden gebracht om tijdig hiaten op te sporen) meer richting aan te brengen in de deskundigheidsbevordering van de TI-docenten. Samenvattend is het auditteam van mening, dat het huidige docentencorps voldoende gekwalificeerd is om het programma van de TI-opleiding inhoudelijk en organisatorisch te realiseren. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

34 Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding als voldoende. Qua onderwijs- en vakdeskundigheid en inzicht in de werkveldontwikkelingen zijn de docenten voldoende geëquipeerd om de TI-opleiding adequaat te verzorgen, mede dankzij hun IT-achtergrond, kennisniveau en contacten met het werkveld; De opleiding besteedt voldoende aandacht aan de (verdere) deskundigheidsbevordering van haar docentencorps. Studenten zijn tevreden over de vakinhoudelijke kennis en over de werkveldkennis van hun docenten. SAMENVATTEND OORDEEL INZET VAN PERSONEEL : VOLDOENDE Het auditteam kwalificeert voor de TI-opleiding het Onderwerp Inzet van Personeel als voldoende. Kwalitatief en kwantitatief is de inzet van personeel op een niveau dat het verzorgen van de TI-opleiding met de gewenste kwaliteit mogelijk maakt. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

35 Onderwerp 4: Voorzieningen Dit onderwerp kent twee facetten: 1. materiële voorzieningen; 2. studiebegeleiding. Facet 4.1. Materiële Voorzieningen Criterium Het facet Materiële Voorzieningen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn de huisvesting en de materiële voorzieningen toereikend om het programma te realiseren? Bevindingen Flexibele programmering, moderne en laagdrempelige communicatievoorzieningen, gevarieerde werkvormen, projectgestuurd onderwijs e.d. bepalen in belangrijke mate de eisen die gesteld worden aan de onderwijs- en werkomgeving van een moderne HBO-opleiding zoals de TI-opleiding. Het huidige gebouw waarin de TI-opleiding (en de I-opleiding) zijn gehuisvest, voldoet niet in alle opzichten aan die hoge eisen. Niettemin is, dankzij incidentele inpandige aanpassingen, de huidige huisvesting voldoende, iets wat ook door studenten wordt beaamd Op faculteitsniveau is het Masterplan huisvesting Faculteit Natuur & Techniek opgesteld. De voornaamste doelstellingen van dit plan zijn: bieden van een kwalitatief meer hoogwaardige omgeving voor onderwijs voor studenten en medewerkers; vergroting van de aantrekkingskracht van de FNT; optimaliseren van het gebruik van de huisvesting ter ondersteuning van onderwijsvernieuwing. De Informaticaopleidingen I en TI in Utrecht zijn per februari 2005 gehuisvest in een ander pand (Nijenoord 1) dat voldoet aan de eisen genoemd in Voor de opleidingen I en TI in Utrecht zijn de doelstellingen uit het Masterplan hiermee grotendeels gerealiseerd Voor de TI-opleiding is een hoogwaardige ICT-infrastructuur noodzakelijk. Blijkens het investeringsplan dat het Instituut I 3 heeft opgesteld, zal de volledige ICT-infrastructuur binnen een jaar worden vervangen. Op het moment van de visitatie (juni 2004) waren de volgende doelstellingen gerealiseerd: 75% van de practicumruimtes beschikt over nieuwe PC s; alle docenten hebben de beschikking over een desktop dan wel een laptop. Met de introductie van de laptops bij docenten is in de uitvoering van het onderwijs een toename zichtbaar van het gebruik van laptops in combinatie met beamers en smartboards. Met ingang van het studiejaar zullen de overige practicumruimtes voorzien worden van nieuwe apparatuur en zal tevens een draadloos netwerk aan de studenten ter beschikking worden gesteld Bijzonder positief is het auditteam over het technostartersproject (CUBE) dat door de Hogeschool is geïnitieerd en dat is gehuisvest binnen het instituut I 3. Doelstelling van dit project is studenten te ondersteunen bij het opzetten van een eigen bedrijf. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

36 Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de TI-opleiding als voldoende. Huisvesting en materiële voorzieningen zijn zeer wel toereikend om de TI-opleiding te realiseren, mede dankzij de snelle wijze waarop het Instituut I 3 de totale ICT-infrastructuur op beide locaties heeft vervangen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

37 Facet 4.2. Studiebegeleiding Criteria Het facet Studiebegeleiding is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten adequaat met het oog op de studievoortgang? Sluiten de studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten aan bij de behoefte van de studenten? Bevindingen Elke student wordt begeleid door: (i) een studieadviseur die bij de start van de opleiding een individueel studiecontract opstelt, (ii) een gecertificeerde SLO-medewerker 14 die de student tenminste gedurende de eerste twee jaren van de opleiding adviseert en begeleidt bij het opstellen, respectievelijk uitvoeren van het Persoonlijk Ontwikkelplan (POP) dat de student voor zich zelf ontwerpt en (iii) de decaan die als aanspreekpunt fungeert in situaties waar ten gevolge van niet-schoolgerelateerde factoren een studieachterstand dreigt SLO: De opleiding kent een professioneel studieloopbaanontwikkelingstraject SLO dat op faculteitsniveau is opgezet en ook op dat niveau wordt gemonitord. Dit systeem is uitvoerig gedocumenteerd. Elke student heeft gedurende de gehele opleiding een eigen studieloopbaanbegeleider (voor tenminste twee jaren is dat dezelfde persoon), die de studievoortgang bewaakt en die -indien nodig- samen met de student verbetertrajecten afspreekt. Problemen met betrekking tot de studievoortgang worden tijdig gesignaleerd via individuele- en groepsgesprekken die tenminste tweemaal per jaar plaatsvinden en waarvan de conclusies naar het oordeel van het auditteam adequaat worden vastgelegd volgens een door de I-opleiding gehanteerd protocol. Het auditteam waardeert deze wijze van voortgangsbewaking als positief. De SLO-gesprekken kunnen overigens ook, op verzoek van de student, tussentijds plaatsvinden, zo bleek uit de gesprekken met docenten en studenten. Overigens is ook het oordeel van de studenten positief, zo blijkt uit het Studenttevredenheidsonderzoek. Een beeld dat tijdens de visitatie in de gesprekken met studenten werd bevestigd Tijdens de leertrajecten die de student doorloopt tijdens stages en externe projecten (o.a. het afstudeerproject) vindt de begeleiding plaats in samenspraak met de stagebiedende organisatie Studiebegeleiding vindt niet alleen plaats op individueel studentniveau. Ook op projectgroep-niveau, als meerdere studenten gezamenlijk aan een opdracht werken, vindt begeleiding plaats om de voortgang en kwaliteit van het projectwerk te bewaken en daar waar nodig via remediërende maatregelen bij te sturen Naar het oordeel van het auditteam is de informatievoorziening naar studenten, waarbij gebruik gemaakt wordt van o.a. websites en een SMS-dienst, van voldoende niveau. Dit geldt voor de informatie over het programma, de planning van de toetsing, roosters en de studievoortgang, hoewel bij dit laatste de hogeschoolbrede introductie (per september 2003) van het geautomatiseerde onderwijsinformatiesysteem OSIRIS niet altijd soepel verloopt. De verbeteracties die reeds in gang zijn gezet, zijn erop gericht dat OSIRIS met ingang van september 2004 volledig operationeel is. 14 SLO: studieloopbaanontwikkeling. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

38 Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding als voldoende. De studiebegeleiding zoals gerealiseerd door de TI-opleiding alsmede de daarmee verbandhoudende informatievoorziening aan studenten en docenten, zijn adequaat met het oog op de studievoortgang en sluiten aantoonbaar aan bij de behoeften van de studenten SAMENVATTEND OORDEEL VOORZIENINGEN : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt voor deti-opleiding het Onderwerp Voorzieningen als voldoende. De ruimtelijke en materiële voorzieningen maken het mogelijk de TI-opleiding op adequate wijze te realiseren. De studentbegeleiding en de daarmee verbandhoudende informatievoorziening aan studenten zijn voldoende geregeld en sluiten aantoonbaar aan bij de behoeften van studenten. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

39 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg Dit onderwerp kent drie facetten: 1. evaluatie resultaten; 2. maatregelen tot verbetering; 3. betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld. Facet 5.1. Evaluatie Resultaten Criterium Het facet Evaluatie Resultaten is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt de opleiding periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen? Bevindingen De interne kwaliteitszorg van de TI-opleiding kent een systematiek die ontleend is aan het kwaliteitszorgsysteem van de HvU. De kerncomponenten daarvan zijn de systematische uitvoering van de PDCA-cyclus en de hantering van het kwaliteitsevaluatie instrument EVINAC dat door de hogeschool is ontwikkeld en dat alle in het NVAO-kader vermelde onderwerpen bestrijkt. In april 2003 heeft volgens deze systematiek een interne audit plaatsgevonden door een van de faculteit FNT onafhankelijke commissie. Dit heeft geleid tot afspraken met betrekking tot verbeterpunten die zijn vastgelegd in concrete verbeterplannen waar het auditteam inzage in heeft gehad. Zie Daarnaast maakt de TI-opleiding gebruik van hogeschoolbrede standaardonderzoeken naar de tevredenheid van studenten (jaarlijks) en docenten (tweejaarlijks). De uitkomsten van deze standaardonderzoeken, maar ook en vooral de resultaten van de module-evaluaties door studenten vormen een wezenlijke bijdrage tot het definiëren en uitvoeren van verbetermaatregelen. Hetzelfde geldt voor de door de opleiding (i.c. het Instituut I 3) verrichte enquêtes onder HI-stagiaires, HI-afstudeerders en HI-alumni. Die verbetermaatregelen, zo constateert het auditteam, zijn geformuleerd in toetsbare streefdoelen en -cijfers Uit de verslagen van de bijeenkomsten met het College van Toezicht blijkt, dat ook het werkveld een belangrijke bijdrage levert aan het ontdekken van zwakke punten en aan de mogelijke oplossing ervan Voorts heeft de TI-opleiding naar aanleiding van de hier bovengenoemde evaluaties besloten om regelmatig een Management Review uit te voeren. De Management Review heeft tenminste het bereik en de ordening die de NVAO hanteert in haar Accreditatiekader Jaarlijks stelt de TI-opleiding een Jaarplan op waarin de nagestreefde vernieuwingen en verbeteracties concreet en in meetbare doelstellingen worden opgenomen. Daarbij hanteert de opleiding de Balanced Score Card-methode. BSC is een instrument dat de opleiding in staat stelt de verbeterdoelstellingen concreet te definiëren, waarbij bovendien telkens de prestatie-indicatoren worden aangegeven aan de hand waarvan het monitoren van de verbeteracties op efficiënte wijze kan plaatsvinden De opleiding draagt er zorg voor dat de verbetermaatregelen bekend zijn bij tenminste de docenten, de studenten en het College van Toezicht. Dit bleek het auditteam uit de tijdens de visitatie gevoerde gesprekken en uit de verslagen van de bijeenkomsten met het College van Toezicht Een kwaliteitszorgsysteem kent voor de opleiding een klachtenregeling waarin de procedure van klachtindiening en -afhandeling is beschreven. Voor studenten is zulk een regeling goed uitgewerkt. Voor docenten is e.e.a. ingebed in de formele HvU-regelingen rond medezeggenschap, ombudsman en vertrouwenspersonen. Voor zaken waar genoemde regelingen niet in voorzien, wordt naar bevind van zaken gehandeld wat niet bevorderlijk is voor de eenduidigheid van klachtindiening en afhandeling. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

40 Op dat punt zou de opleiding (of beter: de faculteit FNT dan wel het Instituut I 3) nog een procedure moeten ontwikkelen. Dit geldt overigens ook met betrekking tot klachten van externe bij de opleidingen betrokken partijen. Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de TI-opleiding als voldoende. De TI-opleiding wordt jaarlijks aan de hand van toetsbare streefdoelen geëvalueerd. Deze evaluaties zijn in de planningscyclus van het Instituut I 3 geplaatst en hebben daardoor een structureel karakter. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

41 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering Criterium Het facet Maatregelen tot Verbetering is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Vormen de uitkomsten van periodieke evaluaties van de opleiding de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen? Bevindingen Uit het Verbeterplan -opgenomen in het Jaarplan , dat overigens niet alleen betrekking heeft op de TI-opleiding maar ook op de I-opleiding- blijkt, dat de interne evaluaties inderdaad leiden tot het vaststellen en uitvoeren van verbetermaatregelen. Het Instituut 1 3 en (dus) de TI-opleiding hanteren hierbij de Balanced Score Card-methode, een effectief instrument om aan de hand van prestatie-indicatoren de uitvoering van de verbeterplannen te monitoren. Aan elke verbetermaatregel is een uitvoeringsplan gekoppeld met een beschrijving van de planning en procedures waarlangs verbetermaatregelen worden uitgevoerd en wie voor de uitvoering ervan direct verantwoordelijk is (zijn). Het betreft hier bijvoorbeeld verbeterplannen met betrekking tot: intensivering consultaties van beroepenveld (via College van Toezicht en vanaf september 2005 ook via een Beroepenveldcommissie); nadere aanscherping van het programma van studieloopbaanbegeleiding; opstellen van het toets- en beoordelingsbeleid ( ) in verband met het competentiegericht leren; verbetering van de onderwijsrendementen op grond van een systematische rendementsanalyse; nadere aanscherping van strategisch plan en personeelsplan; ontwikkeling alumnivolgsysteem; ontwikkeling relatiemanagement. Het auditteam heeft geconstateerd dat de uitvoering van de verbetermaatregelen ter hand zijn genomen conform het uitvoeringsplan Uitkomsten van hogeschoolbrede standaardonderzoeken, resultaten van moduulevaluaties (zie 5.1.2) en aanbevelingen van het College van Toezicht (zie 5.1.3) leiden aantoonbaar tot concrete verbetermaatregelen, bijv. een snelle aanpassing van onderdelen van het programma. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de TI-opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observatie: de uitkomsten van de periodieke (kwartaal, jaarlijks, tweejaarlijks) evaluaties worden aantoonbaar vertaald in concrete verbetermaatregelen waarvan de implementatie wordt gemonitord. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

42 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld Criterium Het facet Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn -en zo ja op welke wijze- medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld actief betrokken bij de interne kwaliteitszorg van de opleiding? Bevindingen Uit de bevindingen met betrekking tot facet 5.1. blijkt dat studenten, alumni (het gaat hier dan om HIalumni), medewerkers en het beroepenveld (via het College van Toezicht) bij de evaluatie van de opleiding betrokken zijn. De betrokkenheid van studenten en medewerkers betreft niet alleen de programmatische aspecten en de daarbij behorende voorzieningen -waar het evaluaties van modulen en blokken betreft, gaan die evaluaties tot op microniveau-, maar ook alle uitvoeringsaspecten. De betrokkenheid van het beroepenveld is geconcentreerd op doelstelling en programma (zie ook en 6.1.1) Studenten zijn niet alleen via de modulen- en blokevaluaties die telkens na afloop van een module en blok plaatsvinden, maar ook via hun Opleidingscommissie betrokken bij de interne evaluatie. De resultaten van al deze evaluaties worden, zo blijkt uit de betreffende verslagen en uit de tijdens de visitatie verstrekte informatie, opleidingsbreed besproken in de TI-curriculumcommissie Alumni (het betreft de HI-alumni) worden via jaarlijkse enquêtes bevraagd om hun oordeel over de kwaliteit van de opleiding te geven. HI-alumni geven, blijkens die jaarlijkse enquêtes, aan dat zij een positief oordeel hebben over de beroepsgerichtheid van de HI-opleiding Stagebiedende bedrijven zijn betrokken bij de beoordeling van de door de (HI-)studenten geleverde prestaties bij stages en afstudeerprojecten. Per student worden de stage- en afstudeeropdracht geëvalueerd in relatie tot de in de opleiding verworven competenties. Het is de doelstelling van de TI-opleiding om de stagebiedende organisaties systematischer dan tot op heden bij de HI-opleiding het geval is, te betrekken bij evaluaties. Een en ander zal onderdeel zijn van het jaarplan Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de TI-opleiding als voldoende. De bevindingen zoals hierboven vermeld, zijn voor het auditteam reden om tot dit oordeel te komen. Belangrijk daarbij is de constatering van het auditteam, dat de TI-opleiding niet alleen alle stakeholders bij de evaluaties betrekt, maar dat zij de uitkomsten ervan aantoonbaar gebruikt als basis voor verbeteringen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

43 SAMENVATTEND OORDEEL INTERNE KWALITEITSZORG : VOLDOENDE Het auditteam kwalificeert het Onderwerp Interne Kwaliteitszorg voor de TI-opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de interne kwaliteitszorg wordt systematisch aangepakt; studenten, docenten, het werkveld en alumni worden op actieve en georganiseerde wijze betrokken bij de evaluaties; de implementatie van het kwaliteitszorgsysteem leidt aantoonbaar tot concrete verbetermaatregelen met meetbare doelstellingen waarvan de realisering (aan de hand van prestatie-indicatoren) wordt gemonitord. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

44 Onderwerp 6: Resultaten Dit onderwerp kent twee facetten: 1. gerealiseerd niveau; 2. onderwijsrendement. Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Criterium Het facet Gerealiseerd Niveau is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn de gerealiseerde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties? Bevindingen HI-Opleiding Of de feitelijk gerealiseerde eindkwalificaties overeenkomen met de nagestreefde, is een vraag die met name door het beroepenveld kan worden beantwoord. De opleiding heeft daar een goed beeld van op grond van de (overigens positieve) informatie die zij van de organisaties / bedrijven waar studenten gedurende de opleiding werkzaam zijn, verkrijgen. Zowel op managementniveau als op het niveau van docenten wordt dit, zo heeft het auditteam kunnen constateren, getoetst. Het beroepenveld in casu de organisatie in opdracht waarvan de afstudeerder zijn eindwerkstuk maakt (de externe opdrachtgever ), is rechtstreeks bij de eindbeoordeling van de student betrokken. Een belangrijk criterium dat bij de beoordeling van examenwerkstukken wordt gehanteerd, is dat de student aantoonbaar moet maken dat er voor zijn werkstuk draagvlak bestaat binnen de organisatie waarvoor dat werkstuk is bedoeld. Anders gezegd: het eindwerkstuk moet een voor de opdrachtgever bruikbaar product zijn. Niet alleen de externe opdrachtgever, ook het College van Toezicht is rechtstreeks bij de eindbeoordeling van studenten betrokken. Hiermee heeft de opleiding een belangrijk instrument in handen om zicht te krijgen op de vraag of het gerealiseerde niveau in overeenstemming is met de eisen van het beroepenveld. Bovendien geeft het College van Toezicht via verslagen, enquêtes en vergaderingen een algemeen oordeel over het gerealiseerde niveau van de afgestudeerden in relatie tot de door de opleiding geformuleerde generieke en specifieke beroepscompetenties. Het College van Toezicht oordeelt positief over het gerealiseerde niveau van de afgestudeerden. De opleiding maakt verder gebruik van de HBO-monitor, een landelijk onderzoek onder afgestudeerden in het HBO. Ook via eigen enquêtes onder alumni wordt informatie verkregen over het eindniveau van de opleiding ( zie 5.3.3) Aldus maakt de opleiding gebruik van voldoende bronnen om informatie over het gerealiseerde (eind)niveau te verkrijgen. Die informatie laat zien, dat het beroepenveld het gerealiseerde niveau als voldoende beschouwt in relatie tot de eisen die het stelt aan de competenties van een beginnend Technisch Informaticus De afstudeerwerkstukken van de HI-studenten, waar het auditteam zelf inzage in heeft gehad, zijn wat betreft bereik en probleemstelling van voldoende diepgang en complexiteit en voor het realiseren ervan dienen de afstudeerders te beschikken over een kennisniveau en analytisch vermogen, dat normaliter van HBO-abituriënten mag en moet worden geëist. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

45 Oordeel: voldoende Opleiding Hogere Informatica Het auditteam beoordeelt dit facet voor de HI-opleiding als voldoende. Eigen waarneming van de afstudeerwerkstukken alsmede de gegevens die de opleiding heeft overlegd met betrekking tot de visie van het beroepenveld op de kwaliteit van de afgestudeerden, hebben tot dit oordeel geleid. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

46 Facet 6.2. Onderwijsrendement Criteria Het facet Onderwijsrendement is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn er, al dan niet in samenspraak met verwante opleidingen, streefcijfers geformuleerd in vergelijking met andere relevante opleidingen? Voldoet het onderwijsrendement aan deze streefcijfers? Bevindingen HI-Opleiding De opleiding verzamelt en analyseert systematisch relevante rendementsgegevens. Het feitelijke propedeuse-rendement schommelt de laatste jaren rond de 50% (na 2 jaar). Voor het gerealiseerde hoofdfaserendement (van de HI-opleiding) geldt: rond de 75%. Deze cijfers hebben betrekking op de varianten voltijd en deeltijd/ duaal. Het instituut I 3 (en dus de TI-opleiding) heeft streefcijfers geformuleerd na analyse van de instroomcijfers van verwante opleidingen (binnen de Faculteit Natuur en Techniek en landelijk). Doelstelling is om het propedeuserendement binnen vier jaar te verhogen tot 70% en het hoofdfaserendement tot 85% Het auditteam beschouwt het onderwijsrendement overigens niet als een geïsoleerde waarde. Steeds moet een opleiding een balans vinden tussen rendement en (inhoudelijke) opleidingskwaliteit. Dat betekent overigens niet dat de opleiding zich bij het huidige rendementsniveau (propedeuse 50%, hoofdfase 75%) moet neerleggen. Iets wat zij, zo blijkt uit het bovenstaand doelstellingen, ook niet doet. Daarbij kiest de opleidingen voor een en dat is, naar het oordeel van het auditteam, terecht stapsgewijze rendementsverbetering, waarbij telkens de lat iets hoger wordt gelegd. Anders gezegd: niet het halen van de norm als zodanig, maar het zichtbaar streven naar een substantiële rendementsverbetering, is voor het auditteam de grondslag voor zijn beoordeling. Dat streven blijkt uit de in dit rapport genoemde plannen met betrekking tot bijvoorbeeld: de verdere professionalisering van het SLO-traject, iets wat een positief effect zal hebben op het rendement; introductie van het propedeuse programma met sterke nadruk op studie- en beroepsoriëntatie via een intensief programma: enerzijds verwerven studenten snel inzicht in de (on)juistheid van hun opleidingskeuze en anderzijds krijgen zij voldoende informatie om tot een verantwoorde keuze te komen voor het TI-profiel dan wel het I-profiel (Utrecht, Amersfoort); de introductie van een longitudinale leerweg in samenwerking met enkele regionale ROC s. Oordeel: voldoende Opleiding Hogere Informatica Het auditteam kwalificeert dit facet voor de HI-opleiding als voldoende. Het Instituut I 3 (en dus de TI-opleiding) heeft streefcijfers geformuleerd in vergelijking met andere relevante opleidingen en een scala aan maatregelen getroffen om tot een substantiële verhoging van het opleidingsrendement te komen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

47 SAMENVATTEND OORDEEL RESULTATEN : VOLDOENDE Opleiding Hogere Informatica Het auditteam kwalificeert het Onderwerp Resultaten voor de HI-opleiding als voldoende. Het gerealiseerde niveau komt aantoonbaar overeen met het niveau dat wordt nagestreefd. Instituut I 3 en de TI-opleiding streven aantoonbaar naar een substantiële verhoging van het rendement. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

48 3. SAMENVATTEND OORDEEL 3.1. Oordeelschema Technische Informatica, voltijd HBO BACHELOR OPLEIDING Technische Informatica, voltijd Onderwerp / Facet Oordeel 1. Doelstellingen Opleiding V 1.1. Domeinspecifieke Eisen V 1.2. Niveau Bachelor V 1.3. Oriëntatie HBO V 2. Programma V 2.1. Eisen HBO V 2.2. Relatie Doelstelling en Inhoud Programma V 2.3. Samenhang Programma V 2.4. Studielast V 2.5. Instroom V 2.6. Duur V 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud V 2.8. Beoordeling en Toetsing V 3. Inzet van Personeel V 3.1. Eisen HBO V 3.2. Kwantiteit personeel V 3.3. Kwaliteit personeel V 4. Voorzieningen V 4.1. Materiële Voorzieningen V 4.2. Studiebegeleiding V 5. Interne Kwaliteitszorg V 5.1. Evaluatie Resultaten V 5.2. Maatregelen tot Verbetering V 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld V 6. Resultaten V 6.1. Gerealiseerd Niveau V 6.2. Onderwijsrendement V Samenvattend oordeel V Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

49 3.2. Integraal oordeel / advies aan NVAO Technische Informatica, voltijd Op basis van zijn bevindingen met betrekking tot alle in het NVAO Accreditatiekader vermelde onderwerpen en facetten, concludeert het auditteam dat de door de Hogeschool van Utrecht, in casu de Faculteit Natuur en Techniek, verzorgde HBO bachelor opleiding Technische Informatica (voltijd) in aanmerking komt voor accreditatie door de NVAO. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

50 BIJLAGE I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen externe auditoren Willem G. van Raaijen Drs. Willem van Raaijen was jarenlang verbonden aan het Luzac College waar hij als rector actief was. Hij was daar voorzitter van de landelijke examencommissie, lid van de commissie voorbereiding Tweede Fase en voorzitter van de vakgroep Nederlands. Verder bekleedde Van Raaijen een staffunctie als Manager Opleidingen & Trainingen bij Unique International en werkte hij als consultant public search voor de Interlace Group. Voor deze organisatie was hij werkzaam binnen de onderwijswereld, ministeries en gemeentes en bij organisaties die opereren op het snijvlak tussen publiek en privaat zoals bijvoorbeeld onderzoeksinstellingen en omroepen. Bij Hobéon houdt Van Raaijen zich bezig met organisatie-advies, marktonderzoek en certificering. Jan Bruinsma Dr. Jan Bruinsma is na zijn Wis- en Natuurkunde studie werkzaam geweest aan De Vrije Universiteit ( ) in de theoretische kernfysica. Naast deze onderzoekstaak was hij verantwoordelijk voor de automatisering van het Natuurkundig Laboratorium. Van 1977 tot 1987 werkte hij bij Rijkswaterstaat in de civiele techniek (maritieme constructies, duinverdediging en slibbeweging) en bij de Dienst Informatie Verwerking (geïntegreerde applicatiesystemen). Vanaf 1987is hij werkzaam bij de ING als manager bij diverse IT afdelingen (infrastructuur, systeemontwikkeling, vendormanagement). Wilfried A.A. Markenstein Wilfried Markenstein: dagopleiding: MTS electronica; avondstudie (duaal) van 1989 t/m 1993; Open Universiteit Informatica; diplomalijn HBO Informatica met diverse aanvullende modules zoals: Operating Systems, Microprocessor architectuur etc.. Daarnaast van 1999 t/m 2001: Psychologie studie Neuro Linguïstisch Programmeren met o.a. de diploma s N.L.P Practitioner & N.L.P.Master coach. Werkzaam geweest als Software ontwerper / programmeur bij o.a. INCAA datacom Apeldoorn, Centrum Micro Electronica v.d. TU te Enschede en sinds 1991 werkzaam bij NEDAP NV te Groenlo afdeling Research & Development met als werkterrein (RFID) RadioFrequency IDentification Technology, Biometrical Systems en RealTime Operating Systems in de funktie embedded software engineer / ontwerper. Joost Verhaar Verhaar heeft van 1998 tot 2002 de HBO (duale) opleiding Bestuurkunde/Overheidsmanagement gevolgd aan de Haagse Hogeschool. Na succesvolle afronding van zijn HBO opleiding is hij gestart met de (voltijd) studie Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam; afstudeerrichting Arbeid, Organisatie & Beleid. Karin Legemate Karin Legemate is 2 e jaars student aan de Academie voor Lichamelijke Opvoeding van de Hogeschool van Amsterdam. Robert F. Stapert Drs. Robert F. Stapert, afgestudeerd aan de Katholieke Universiteit Nijmegen (Nederlandse Taal- en Letterkunde / Algemene Taalwetenschappen) was tot 1981 als docent werkzaam in Suriname. Nadien is hij in uiteenlopende functies betrokken geweest bij de ontwikkeling van het HBO (met name de lerarenopleidingen basisonderwijs en voortgezet onderwijs, de implementatie van het HBO Informatica Stimuleringsplan en de HBO fusie operatie). Vanaf 1992 tot 2001 heeft hij in enkele Oost-Europese landen als long-term expert de uitvoering begeleid van EU Phare programma s gericht op innovatie van het middelbaar beroepsonderwijs en de introductie van hoger beroepsonderwijs. Van 2001 tot 2005 was hij intensief betrokken bij het management en de coördinatie van het landelijk AXIS programma, gericht op een brede invoering van techniek in het Nederlands basisonderwijs en de PABO s. Thans is hij vooral betrokken (als auditor onderwijs en als secretaris) bij door Hobéon Certificering uit te voeren accreditatie-onderzoeken. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

51 ONAFHANKELIJKHEIDSVERKLARINGEN Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie

52 Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Technische Informatica, juni 2005 versie