Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016

Transcriptie

1 Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016 In opdracht van de gemeente Amsterdam Nibud/Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting

2

3 Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016 In opdracht van de gemeente Amsterdam Nibud, 2016

4

5 Inhoud CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN INLEIDING Aanleiding Doelstelling peiling Leeswijzer FINANCIËLE PROBLEMEN EN LOONBESLAG Financiële problemen Loonbeslag SIGNALEN EN GEVOLGEN VAN FINANCIËLE PROBLEMEN Signalen Gevolgen Houding ten aanzien van werknemers met financiële problemen 15 4 BELEID TEN AANZIEN VAN FINANCIËLE PROBLEMEN Preventieve en curatieve maatregelen Ondersteuning aan werknemer Ondersteuning aan de werkgever Ervaringen met schuldhulpverlening BIJLAGE 1 - ONDERZOEKSVERANTWOORDING... 25

6

7 Conclusies en aanbevelingen Dit rapport presenteert de bevindingen van een peiling onder 691 werkgevers in de gemeente Amsterdam. De peiling gaat over financiële problemen op de werkvloer. Het gaat in op de ervaring van werkgevers met financiële problemen van werknemers, de gevolgen die zij erdoor ondervinden en de wijze waarop werkgevers met financiële problemen onder werknemers omgaan. Helft van de werkgevers heeft regelmatig te maken met werknemers met financiële problemen en loonbeslag Van de 691 ondervraagde werkgevers in de gemeente geeft 42 procent aan af en toe te maken te hebben met werknemers met financiële problemen en 8 procent vaak. Ook krijgt 51 procent van de werkgevers vaak (11 procent) of af en toe (40 procent) te maken met loonbeslagen. Bijna de helft van de werkgevers ervaart financiële problemen op de werkvloer als risico voor het bedrijf Bijna de helft van de ondervraagde werkgevers (45 procent) ervaart de financiële problemen als een risico voor hun bedrijf. Behalve het risico kosten werknemers met financiële problemen tijd en energie. Werkgevers uit Amsterdam geven aan dat loonbeslag en het ziekteverzuim de meeste tijd en energie kosten. Daarnaast brengen de financiële problemen kosten met zich mee. Zo schatten de ondervraagde werkgevers in: Verwerking van een loonbeslag: 1 uur per loonbeslag Aantal ziekte-gerelateerde verzuimdagen per jaar als gevolg van financiële problemen: 6 dagen per jaar per werknemer met financiële problemen Afname in productiviteit per werknemer met financiële problemen: 20 procent. Deze cijfers komen overeen met een vergelijkbare landelijke peiling die het Nibud heeft gehouden in De verwerkingstijd van een loonbeslag en de afname in productiviteit werden hetzelfde ingeschat. Het aantal ziekte-gerelateerde verzuimdagen werd in die peiling op 9 dagen per jaar ingeschat.

8 Werkgevers hebben reactief beleid, geen preventief beleid Veruit de meeste bedrijven in de gemeente Amsterdam hebben alleen reactief beleid en geen preventief beleid. Negen op de tien werkgevers neemt geen preventieve maatregelen. Als werkgevers te maken krijgen met werknemers met financiële problemen, pakken ze dit vooral aan door een persoonlijk gesprek met de desbetreffende werknemer en/of door door te verwijzen naar een instantie, zoals schuldhulpverlening of maatschappelijk werk. In totaal verwijst een kwart van de werkgevers werknemers met financiële problemen door naar de gemeentelijke schuldhulpverlening of kredietbank. De meesten, acht op de tien, ondervraagde werkgevers vindt dat zij op dit moment voldoende kunnen betekenen voor werknemers met financiële problemen. Werkgevers niet eenduidig of het hun taak om zich met schulden van werknemers bezig te houden De ondervraagde werkgevers in de gemeente Amsterdam verschillen van mening in hoeverre het hun taak is om zich met de schulden van hun werknemers bezig te houden: 42 procent vindt het van wel, 27 procent vindt van niet en 23 procent heeft er geen uitgesproken mening over. Het merendeel (56 procent) vindt wel dat werkgevers vanuit goed werkgeverschap de verantwoordelijkheid hebben om werknemers met financiële problemen te ondersteunen. Merendeel werkgevers durven financiële problemen bespreekbaar te maken De meeste werkgevers (57 procent) geven aan dat zij geen moeite hebben om hun werknemers te benaderen over financiële problemen. Ook denkt minder dan één op de tien werkgevers dat werknemers niet open staan voor hulp vanuit de werkgever. Desondanks denkt ruim een derde van de werkgevers dat er een taboe heerst om het met werknemers over hun (eventuele) financiële problemen te hebben. 39 procent vindt dat dat niet het geval is. Behoefte aan sociale kaart en voorlichtingsmaterialen Ongeveer een derde van de werkgevers geeft aan behoefte te hebben aan een overzicht van organisaties in de omgeving waar naar doorverwezen kan worden. Ook is er behoefte aan voorlichtingsmateriaal voor werkgevers (P&O-professionals/ salarisadministratie) én werknemers. Vier op de tien werkgevers geeft aan niets nodig te hebben. De gemeente Amsterdam zou hier iets in kunnen betekenen door een sociale kaart te maken. Op die manier kunnen werknemers met financiële problemen zo snel en efficiënt mogelijk geholpen worden. Het Nibud heeft reeds allerlei voorlichtingsmaterialen en hulpmiddelen voor werkgevers over het signaleren en aanpakken van financiële problemen op de werkvloer. In een Nibud-workshop voor P&O-medewerkers staat specifiek het signaleren en 8 / Financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam

9 bespreekbaar maken van financiële problemen centraal. Ook wordt daarin ingegaan op wat men kan doen met werknemers met financiële problemen. Werkgevers zijn niet direct bereid mee te betalen aan dienstverlening voor werknemers door andere organisaties 36 procent van de ondervraagde werkgevers is niet bereid mee te betalen aan de dienstverlening van andere organisaties ten behoeve van hun werknemers met financiële problemen. Bij de helft van de werkgevers hangt het af van de situatie. Bijna 13 procent is dat, al dan niet onder voorwaarden, wel. Helft van de werkgevers onbekend met berekening loonbeslag Werkgevers zijn verplicht om aan loonbeslag mee te werken. Bij het loonbeslag hoort een berekening van de beslagvrije voet, dat bepaalt welk bedrag een werkgever overmaakt naar de werknemer, en welk bedrag naar de deurwaarder. Bijna de helft van de ondervraagden in deze peiling is niet op de hoogte van deze berekening en heeft dus ook geen inzicht in de juistheid hiervan. Een onjuiste berekening kan echter grote gevolgen hebben. Als de beslagvrije voet te laag is, ho udt de werknemer te weinig geld over om zijn vaste lasten te kunnen betalen, waardoor er nog meer schulden kunnen ontstaan. Enkele werkgevers gaven ook aan dat de berekening van het loonbeslag ondoorzichtig is. Op dit moment is de Rijksoverheid bezig met het ontwikkelen van een vereenvoudigd systeem voor de berekening van de beslagvrije voet. Het Nibud heeft voor werkgevers de factsheet Loonbeslag! Wat nu? ontwikkeld. Deze factsheet geeft de belangrijkste feiten over loonbeslag, zodat een werkgever wee t wat hij moet doen als hij met een loonbeslag te maken krijgt. De factsheet is gratis te downloaden via de site van het Nibud ( Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam / 9

10 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De gemeente Amsterdam is bezig met een verbetertraject Schuldhulpverlening, met als hoofddoel het verminderen van het aantal problematische schulden. Onderdeel van dit traject is het project Voorkomen schulden op de werkvloer. Dit project richt zich op d e rol van de werkgever. Doel is dat (overheids)schuldeisers én bedrijven meer worden betrokken bij het voorkomen, signaleren én vroegtijdig oplossen van schulden. Om dit te realiseren wil de gemeente Amsterdam werkgevers stimuleren en faciliteren om duurzaam preventie beleid te gaan voeren en handvatten bieden om het gesprek met de werknemer aan te gaan. Met als doel financiële problemen bij werknemers in een zo vroeg mogelijk stadium te signaleren en aan te pakken. Om de rol van werkgevers bij de aanpak van schulden te vergroten, wil de gemeente Amsterdam eerst in kaart brengen hoeveel werkgevers op dit moment met financiële problemen op de werkvloer kampt en wat de financiële kosten zijn die daarmee gepaard gaan. Ook wil de gemeente Amsterdam inzicht krijgen in welke (preventieve) maatregelen al worden ingezet en wat de behoefte van werkgevers zijn om dit terrein. 1.2 Doelstelling peiling Doelstelling van deze peiling is om een actueel beeld te schetsen van hoe vaak organisaties in de gemeente Amsterdam geconfronteerd worden met financiële problemen bij werknemers en welke impact dat heeft op de organisatie. Daarnaast geeft het inzicht in het beleid dat organisaties in de gemeente Amsterdam hebben ten aanzien van deze problematiek. Op basis van de resultaten wil de gemeente Amsterdam in gesprek met werkgevers over hoe om te gaan met werknemers met financiële problemen en ieders rol daarbij. 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 gaat in op de omvang van de problematiek in de gemeente Amsterdam. Hoofdstuk 3 behandelt de signalen en gevolgen van financiële problemen en in hoofdstuk 4 komt het beleid van de bedrijven op dit gebied aan de orde. Het Nibud heeft in 2012 een vergelijkbare peiling gedaan onder werkgevers in heel Nederland. De bevindingen uit dit onderzoek zijn terug te vinden op nibud.nl/werkgevers. Er wordt in dit rapport geen vergelijking gemaakt met de landelijke peiling, gezien het feit dat om de situatie 4 jaar geleden gaat. 10 / Financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam

11 2 Financiële problemen en loonbeslag 2.1 Financiële problemen De helft van de bedrijven in de gemeente Amsterdam komt vaak of af en toe in aanraking met financiële problemen van werknemers, 31 procent heeft hier zelden mee te maken en bijna een vijfde van de bedrijven geeft aan hier nooit mee te maken te krijgen. Tabel 1: Heeft u wel eens te maken met werknemers met financiële problemen? (n=691) Vaak 8 Af en toe 42 Zelden 31 Nooit Aantal werknemers met financiële problemen Als gevraagd wordt naar een schatting van het aantal keer dat werkgevers te maken krijgen met werknemers met financiële problemen, antwoordt 29 procent van de werkgevers dat dit een maal per jaar voorkomt, bij nog eens 18 procent is dit twee maal per jaar. Maar ook hogere aantallen worden genoemd: 4,5 procent schat dat dit tien maal per jaar voorkomt, vier werkgevers (0,7 procent) noemen het getal 150 en bij vier andere werkgevers komt dit zelfs ongeveer 300 maal voor Vergelijking met voorgaande jaren Vergeleken met twee jaar geleden is het aantal werknemers met financiële problemen volgens de helft van de werkgevers ongeveer gelijk gebleven, volgens een kwart (24 procent) is dit gestegen en volgens 17 procent van de werkgevers is dit aantal juist gedaald. Negen procent weet het niet. 2.2 Loonbeslag Dat de helft van de bedrijven aangeeft wel eens te maken te krijgen met werknemers met financiële problemen, is ook terug te zien in de frequentie loonbeslagen waar werkgevers mee geconfronteerd worden (tabel 2). Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam / 11

12 Tabel 2: Komen er wel eens loonbeslagen voor binnen uw organisatie? (n=558) Vaak 11 Af en toe 40 Zelden 26 Nooit 24 Het aantal loonbeslagen waar werkgevers mee te maken varieert van 1 tot 800 per jaar. Voor de werkgevers die vaak of af en toe met loonbeslagen te maken heeft, geldt: de helft maximaal 6 keer per jaar met een loonbeslag te maken. Een kwart van de werkgevers heeft met 6 tot 15 loonbeslagen te maken. Een kwart heeft meer dan 15 loonbeslagen per jaar af te werken Berekening beslagvrije voet Bijna de helft van de werkgevers die het loonbeslag verwerken, zijn niet op de hoogte van de berekening van de beslagvrije voet (tabel 3). HR-managers zijn er net iets beter van op de hoogte dan directeuren/eigenaren of de berekening al dan niet correct is uitgevoerd (56 procent tegen 46 procent) Tabel 3: Weet u of de hoogte van het loonbeslag in de meeste gevallen correct is berekend? (n=528) Ik heb geen zicht op de berekening van de hoogte van het loonbeslag 49 Ja, deze berekening klopt meestal 46 Ja, deze berekening klopt vaak niet 2 Anders 3 Werkgevers die anders geantwoord hebben, geven onder meer aan dat dit valt onder de verantwoordelijkheid van anderen, zoals de eigen salarisadministratie of het deurwaarderskantoor. 12 / Financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam

13 3 Signalen en gevolgen van financiële problemen 3.1 Signalen Het binnenkomen van het loonbeslag of een verzoek om een voorschot of lening, zijn de belangrijkste signalen voor een werkgever dat een werknemer financiële problemen heeft. Ook ziekteverzuim of een verzoek om meer uren worden vaak genoemd als signalen van financiële problemen (tabel 4). Tabel 4: Signalen van financiële problemen (meerdere antwoorden mogelijk) (n=691) Loonbeslag 80 Verzoek om een voorschot op salaris/vakantiegeld/eindejaarsuitkering 66 Verzoek om een lening 46 Ziekteverzuim 30 Verzoek om meer uren 25 Werknemer is stressgevoelig 20 Vraag om hulp bij het oplossen van de problemen 20 Werknemer leent geld van collega s 19 Werknemers belt met schuldeisers, deurwaarders 18 Fraude of diefstal bij personeel 16 Concentratieproblemen 15 Ik merk het nergens aan dat er problemen zijn 3 Anders 2 Niet van toepassing Gevolgen Aan de werkgevers in Amsterdam is gevraagd welke gevolgen van financiële problemen (van degenen die in tabel 4 staan genoemd) het meeste tijd en energie kosten. Het meest worden genoemd: Loonbeslag: 53 procent Ziekte-gerelateerd verzuim: 45 procent Ook is de werkgevers gevraagd naar de afname in productiviteit van een werknemer met financiële problemen, het ziekteverzuim als gevolg van de financiële problemen en de kosten voor de afwerking van het loonbeslag. Tabel 5 geeft weer wat de gevolgen Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam / 13

14 voor een werkgever over het algemeen zijn. Voor de helft van de werkgevers zijn deze gevolgen kleiner, voor de andere helft van de werkgevers zijn deze gevolgen groter. Tabel 5: Gevolgen van financiële problemen (mediaan van de schattingen) Tijdsbesteding aan afwerking loonbeslag (n=327) Afname productiviteit en concentratie (n=126) Ziekte-gerelateerd verzuim (n=117) 1 uur 20 6 dagen Duur verwerking loonbeslag De helft van de ondervraagde werkgevers in Amsterdam is maximaal een uur kwijt aan de verwerking van een loonbeslag. Een kwart van de respondenten is er tussen de 1 en de 2 uur mee bezig en nog een kwart geeft aan er minimaal 2 uur mee bezig te zijn Afname productiviteit De helft van de ondervraagde werkgevers schat in dat een werknemer met financiële problemen maximaal 20 procent minder productief is. Een kwart schat het verlies tussen de 20 en de 25 procent en nog een kwart schat het verlies aan productiviteit zelfs in op 25 procent of meer Ziekte-gerelateerd verzuim a.g.v. de financiële problemen De helft van de ondervraagde werkgevers schat het aantal ziekte gerelateerde verzuimdagen per jaar als gevolg van financiële problemen bij werknemers, in op maximaal 6 dagen per jaar. Een kwart schat het aantal ziekte gerelateerde verzuimdagen in tussen de 6 en de 10 dagen. En nog een kwart schat dat het zelfs in op meer dan 10 dagen per jaar. 14 / Financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam

15 3.3 Houding ten aanzien van werknemers met financiële problemen Ervaren barrières t.a.v. het bieden van ondersteuning bij werknemers met financiële problemen Aan de werkgevers zijn een aantal stellingen voorgelegd om hun mening over werknemers met financiële problemen en de rol van het bedrijf te peilen. De stellingen in tabel 6 richten zich op mogelijke barrières waar werkgevers tegenaan lopen als zij zich willen bezig houden met financiële problemen van hun werknemers. Uit de stellingen blijkt dat werkgevers verschillen van mening in hoeverre het hun taak is om zich met de schulden van hun werknemers bezig te houden: 42 procent vindt het van wel, 27 procent vindt van niet en 23 procent heeft er geen uitgesproken mening over. Tegelijkertijd geeft 56 procent van de werkgevers wel dat werkgevers vanuit goed werkgeverschap de verantwoordelijkheid hebben om werknemers met financiële problemen te ondersteunen. Werkgevers in Amsterdam zien het niet als een schending van de privacy als zij zich met de financiële problemen van hun werknemer bemoeien. Ook de factor tijd is voor de meeste werkgevers geen beletsel om het met werknemers over de financiën te hebben. Slechts weinig werkgevers (8 procent) denken dat werknemers niet open staan voor hulp. De meeste werkgevers (57 procent) weten ook wel hoe zij hun werknemers hierover kunnen benaderen. Echter, ruim een derde van de werkgevers denkt dat er een taboe heerst om het met werknemers over hun (eventuele) financiële problemen te hebben. Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam / 15

16 Tabel 6: Stellingen m.b.t. de ervaren barrières t.a.v. het bieden van ondersteuning bij financiële problemen van werknemers (n=691) Het is geen taak van de werkgever om zich bezig te houden met schulden van werknemers Er is te weinig tijd om aandacht te besteden aan financiële problemen van werknemers Werknemers staan niet open voor hulp van werkgevers Als werkgevers zich bemoeien met de financiële problemen van de werknemers, dan is dat schending van de privacy Ik wil werknemers wel ondersteunen, maar ik weet niet hoe en wanneer ik erover moet beginnen Er heerst een taboe om het met werknemers over (eventuele) financiële problemen te hebben Vanuit goed werkgeverschap hebben werkgevers de verantwoordelijkheid om werknemers met financiële problemen te ondersteunen Helemaal mee oneens Mee oneens Niet eens/ niet oneens Mee eens Helemaal mee eens Weet ik niet/ n.v.t De risico s van financiële problemen voor de werkgevers In tabel 7 worden een aantal stellingen voorgelegd die betrekking hebben op de risico s voor het bedrijf die werknemers met financiële problemen met zich mee kunnen brengen. 16 / Financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam

17 Bijna de helft van de werkgevers (45 procent) ziet in financiële problemen van werknemers een groot risico voor het bedrijf. Echter, slechts vijf procent van de werkgevers geeft aan dat werknemers met een tijdelijk contract en financiële problemen niet moeten rekenen op contractverlenging en drie procent ziet in voortdurende financiële problemen een reden voor ontslag. Aan de andere kant denkt een kwart van de werkgevers wel dat werknemers bang zijn om ontslagen te worden als zij zouden vertellen dat ze financiële problemen hebben. Tabel 7: Stellingen m.b.t. de risico s van financiële problemen voor de werkgevers (n=691) Helemaal Mee Niet Mee Helemaal Weet ik mee oneens eens/ eens mee niet/ nvt oneens niet eens oneens Financiële problemen bij werknemers zijn een groot risico voor het bedrijf Werknemers met een tijdelijk contract en financiële problemen krijgen geen contractverlenging Werknemers in vaste dienst worden bij voortdurende financiële problemen ontslagen Werkgevers worden onterecht belast met schulden van werknemers Werkgevers moeten nooit een lening verstrekken aan werknemers Werknemers zijn bang om ontslagen te worden als ze aangeven dat ze financiële problemen hebben Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam / 17

18 Werkgevers die hebben aangegeven dat werknemers met financiële problemen geen contractverlenging krijgen, of zelfs ontslagen worden, noemen hiervoor verschillende redenen: vanuit de gedachte dat deze werknemers een risico voor het bedrijf vormen omdat werknemers met financiële problemen zich vaker ziek melden vanwege het risico op fraude bestaat. Een werkgever in de horeca geeft aan dat er veel met contant geld wordt gewerkt en dat het gevaar van diefstal op de loer ligt. Vanwege de administratieve rompslomp (bijvoorbeeld als er sprake is van loonbeslag). 18 / Financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam

19 4 Beleid ten aanzien van financiële problemen 4.1 Preventieve en curatieve maatregelen Ondernomen acties bij financiële problemen De meeste werkgevers ondernemen actie als zij op de hoogte zijn van de financiële problemen van een werknemer, zo blijkt uit tabel 8. Meestal gebeurt dit via een persoonlijk gesprek of door doorverwijzing naar een andere instantie die hierbij kan helpen. Tabel 8: Ondernomen acties bij financiële problemen onder werknemers (meerdere antwoorden mogelijk) (n=691) Een persoonlijk gesprek 66 Doorverwijzen naar bijvoorbeeld schuldhulpverlening, maatschappelijk werk, arbodienst 47 Problemen worden tussen leidinggevende en werknemer besproken 37 Voorschot op vakantiegeld / eindejaarsuitkering 30 Voorschot op salaris 26 Verstrekking van een lening 18 Aanbieden van informatie over omgaan met geld 14 Toekennen van extra uren of meer uren met toeslag 7 Aanbieden van een cursus over omgaan met geld 6 Niets 2 Anders 6 Niet van toepassing 14 Van de werkgevers die hun werknemers doorverwijzen, geeft ruim de helft (54 procent) aan dit te doen naar de gemeentelijke schuldhulpverlening of kredietbank. Andere veel voorkomende antwoorden zijn bedrijfsmaatschappelijk werk (32 procent), een vertrouwenspersoon binnen de organisatie (27 procent), private schuldhulpverlening (27 procent) en het maatschappelijk werk van de gemeente (26 procent). Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam / 19

20 4.1.2 Preventieve maatregelen Bovengenoemde acties worden ondernomen als er al sprake is van financiële problemen. Werkgevers kunnen ook preventieve maatregelen nemen. De meeste werkgevers (92 procent) doen dit echter niet. Werkgevers die dit wel doen, zetten in op: het aanbieden van advies- of coachingsgesprekken (5 procent). het aanbieden van informatie over omgaan met geld (3 procent). aandacht voor financiële problemen in het personeelsbeleid (3 procent). Preventieve maatregelen om financiële problemen te voorkomen maken over het algemeen geen onderdeel uit van een specifiek type beleid, zoals verzuimbeleid of gezondheidsbeleid. Sommige werkgevers noemen het gezond verstand of goed werkgeverschap. 4.2 Ondersteuning aan werknemer Inzet Veruit de meeste werkgevers (81 procent) vinden dat zij in de huidige situatie voldoende kunnen betekenen voor hun werknemers met financiële problemen. Daarmee lijkt het er op dat de meesten tevreden zijn over de bestaande situatie. De werkgevers die vinden dat ze onvoldoende kunnen betekenen, hebben daar uiteenlopende redenen voor. De drie meest genoemde redenen zijn (zie tabel 9): Men beschikt over onvoldoende kennis om dat te doen. Men twijfelt in hoeverre medewerkers de inbreng van de werkgever op prijs stellen op dit gebied. Men heeft daar onvoldoende tijd voor. 20 / Financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam

21 Tabel 9: Waarom kunt u in de huidige situatie niet voldoende betekenen voor werknemers met financiële problemen? (meerdere antwoorden mogelijk) (n=135) Ik heb daar niet voldoende kennis voor 36 Ik weet niet of mijn medewerkers mijn inbreng op dit gebied op prijs stellen 36 Ik heb daar de tijd niet voor 33 Ik vind het mijn taak niet om de financiële problemen van mijn werknemers aan te pakken 30 Ik ben bang dat ik hiermee de privacy van mijn medewerkers aantast 29 Ik heb daar de (financiële) middelen niet voor 24 Anders 22 Aan de werkgevers in Amsterdam is gevraagd wat motieven zouden kunnen zijn om (nog) actiever aan de slag te gaan met werknemers met financiële problemen. Een aantal ziet geen reden om de aanpak te intensiveren. Zij vinden zichzelf al actief genoeg of vinden het niet hun taak, wat ook al uit de stellingen naar voren kwam. Andere werkgevers zien wel redenen om hun schuldhulpverlening uit te breiden, bijvoorbeeld als het aantal werknemers met financiële problemen (nog verder) toeneemt. Andere motieven die genoemd zijn, zijn het terugdringen van ziekteverzuim, het terugdringen van fraude, het verhogen van de productiviteit en de gedachte dat werknemers die goed in hun vel zitten ook beter zullen presteren. Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam / 21

22 4.3 Ondersteuning aan de werkgever Behoefte werkgever aan ondersteuning Aan alle werkgevers is gevraagd wat zij nodig hebben om financiële problemen bij werknemers op tijd te signaleren en om werknemers met financiële problemen voldoende te ondersteunen. Tabel 10 toont de resultaten. Vier op de tien werkgevers geeft aan niets nodig te hebben. Degenen die wel behoefte hebben aan ondersteuning willen het liefste: een overzicht van organisaties in de omgeving waar naar doorverwezen kan worden. voorlichtingsmateriaal over wat te doen bij financiële problemen op de werkvloer en/of over het signaleren van financiële problemen bij werknemers. Tabel 10: Nodig om werknemers met financiële problemen te kunnen ondersteunen (meerdere antwoorden mogelijk) (n=691) Niets 39 Overzicht van organisaties in de omgeving waar naar doorverwezen kan worden (de sociale kaart) Voorlichtingsmateriaal voor de P&O-afdeling over wat te doen bij financiële problemen op de werkvloer Voorlichtingsmateriaal voor de P&O-afdeling en/of salarisadministratie over het signaleren van financiële problemen bij werknemers Digitale ondersteuning voor werknemers 22 Voorlichtingsmateriaal over omgaan met geld voor werknemers 21 Digitale ondersteuning voor werkgevers 17 Voorlichtingsmateriaal voor de salarisadministratie over wat te doen bij financiële problemen op de werkvloer Training voor P&O afdeling over het signaleren en aanpakken van financiële problemen op de werkvloer Training voor werknemers over omgaan met geld 10 Anders Inwinnen van informatie Werkgevers kregen de vraag waar zij hun informatie vinden om werknemers met financiële problemen te helpen. Hieruit blijkt: Ruim een kwart vindt deze informatie op de website van het Nibud Ruim een vijfde (22 procent) noemt de website van de gemeente of de gemeente zelf Negen procent noemt het Juridisch Loket. 22 / Financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam

23 4.3.3 Ondersteuning vanuit de gemeente Amsterdam De gemeente Amsterdam wil graag weten hoe zij werkgevers nog verder kan ondersteunen bij het begeleiden van werknemers met financiële problemen. Dit was een open vraag. Uit de antwoorden blijkt: De meeste werkgevers noemen dat ze ondersteund willen worden op het terrein van voorlichting en advies. Dit kan voorlichting zijn over hoe om te gaan met financiële problemen, maar ook informatie over waar de werknemer terecht kan voor hulp. Een aantal werkgevers vraagt specifiek om een (digitaal) loket waar werknemers terecht kunnen en ook trainingen en/of cursussen worden genoemd. Naast voorlichting vragen werkgevers de gemeente ook om de begeleiding en/of coaching op zich te nemen. Ook zouden werkgevers graag zien dat zij door de gemeente worden ingelicht over schulden van hun werknemers. De werkgevers veronderstellen dat de gemeente eerder op de hoogte is van een schuldsituatie in zouden in dat geval op de hoogte gesteld willen worden. Er zou een goede overdracht van dossiers moeten zijn. Ten slotte zijn er een paar werkgevers die de administratieve afhandeling zouden willen overdragen aan de gemeente. Dit kan gaan om loonbeslagen, maar ook om bijvoorbeeld de contacten met deurwaarders Meebetalen aan dienstverlening van andere organisaties De werkgevers kregen de vraag voorgelegd: Bent u bereid te betalen voor de dienstverlening van andere organisaties ten behoeve van uw werknemers met financiële problemen? Ruim een derde (36 procent) van de werkgevers geeft aan hier toe bereid te zijn. Als reden om niet mee te willen betalen stellen veel werkgevers dat dit niet hun taak of hun verantwoordelijkheid is. Zij verwijzen ofwel naar de werknemer zelf ofwel naar de overheid/ de maatschappij die dit soort problemen moet oplossen. De helft van de werkgevers laat dit van de situatie afhangen. Gaat het om iemand die al langer in dienst is en door omstandigheden in financiële problemen is gekomen, dan is men eerder geneigd voor deze persoon te betalen dan als het gaat om iemand met een gat in zijn hand. 14 procent is wel bereid mee te betalen: 11 procent onder de voorwaarde dat er specifieke afspraken gemaakt kunnen worden over die dienstverlening en 3 procent noemt geen voorwaarde. Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam / 23

24 4.4 Ervaringen met schuldhulpverlening Bijna een kwart van de werkgevers noemt dat werknemers met financiële problemen gebruik hebben gemaakt van gemeentelijke schuldhulpverlening, 16 procent noemt maatschappelijk werk en in 15 procent van de gevallen was sprake van particuliere schuldhulpverlening. Tabel 11: Wat voor type dienstverlening hebben uw werknemers met financiële problemen ontvangen? (n=691) Gemeentelijke schuldhulpverlening 23 Maatschappelijk werk 16 Particuliere schuldhulpverlening 15 Schuldhulpverlening ingekocht door uw organisatie 6 Anders 9 Geen 19 Het grootste deel van de werkgevers is neutraal over de ervaringen met schuldhulpverlening (zie tabel 12). Men noemt daarbij dat de houding van de medewerker vaak bepalend is voor het succes. Ruim een derde deel is positief. Men geeft daarbij aan dat medewerkers meer rust en zekerheid krijgen, waardoor ze de focus meer op het werk kunnen houden ( er is licht aan het einde van de tunnel, de situatie is niet meer uitzichtloos ). Slechts zes procent is negatief. Negatieve aspecten die worden genoemd zijn wachtlijsten ( het duurt vaak te lang ), wisselende begeleiders of dat de hulp te beperkt is ( het lost het onderliggende probleem niet op, niet iedereen komt in aanmerking ). Tabel 12: Wat is uw ervaring met werknemers die zijn doorverwezen naar schuldhulpverlening of die in een traject zitten? (n=312) Positief 35 Negatief 6 Neutraal 38 Deze ervaring heb ik niet / Financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam

25 Bijlage 1 - Onderzoeksverantwoording Doelgroep Werkgevers in de gemeente Amsterdam met minimaal 20 medewerkers (o.b.v. gegevens uit 2015) Netto steekproef 691 respondenten In totaal zijn 3115 werkgevers aangeschreven en g d Werving respondenten De respondenten moesten een online vragenlijst invullen. Een deel van de werkgevers is via een brief aangeschreven om deel te nemen aan het onderzoek. Een deel van de werkgevers is per benaderd voor deelname. De werkgevers hebben één keer een herinnering ontvangen. Veldwerkperiode 30 maart tot en met 25 april 2016 Aantal werknemers bij de deelnemende werkgevers Tabel 13: Aantal werknemers in de vestiging aantal Minder dan Meer dan Peiling financiële problemen op de werkvloer 2016 Gemeente Amsterdam / 25