Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 30 JANUARI 2014 C N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C N A.P., eiser, vertegenwoordigd door mr. Huguette Geinger, advocaat bij het Hof van Cassatie, met kantoor te 1000 Brussel, Quatre Brasstraat 6, waar de eiser woonplaats kiest, tegen D.B., verweerster. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Antwerpen van 8 november Raadsheer Beatrijs Deconinck heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Christian Vandewal heeft geconcludeerd.

2 30 JANUARI 2014 C N/2 II. CASSATIEMIDDEL De eiser voert in zijn verzoekschrift een middel aan. Geschonden wetsbepalingen - de artikelen 546, 894, 1398, 1399, 1400, 1401, 1405, 1432 en 1435 Burgerlijk Wetboek. Bestreden beslissing Het bestreden arrest verklaart het beperkt hoger beroep van verweerster gegrond, hervormt het beroepen vonnis, en verklaart de zwarigheid van de eiser met betrekking tot de vergoeding voor de gezinswoning ongegrond en zegt dat de stelling van de boedelnotaris, die een vergoeding aan het gemeenschappelijk vermogen van euro voorzag, moet gevolgd worden, op volgende gronden: Beoordeling Het wordt niet betwist dat partijen tijdens het huwelijk de gezinswoning hebben opgetrokken op een grond die eigendom is van (de eiser), wegens schenking door zijn ouders. Door natrekking wordt bijgevolg (de eiser) vermoed ook eigenaar te zijn van deze woning. Er worden trouwens geen feiten aangeboden om dit vermoeden te weerleggen. Het wordt niet betwist dat deze woning minstens-ten dele gefinancierd werd met gelden van het gemeenschappelijk vermogen en dat de waarde van de woning, zonder de bouwgrond, op het ogenblik van de ontbinding van het stelsel, dient geraamd te worden op euro. Ingevolge artikel 1432 Burgerlijk Wetboek is elk der echtgenoten vergoeding verschuldigd ten belope van de bedragen die hij uit het gemeenschappelijk vermogen heeft opgenomen om een eigen schuld te voldoen en, in het algemeen, telkens als hij persoonlijk voordeel heeft getrokken uit het gemeenschappelijk vermogen. Ingevolge artikel 1435 Burgerlijk Wetboek mag de vergoeding niet kleiner zijn dan de verarming van het vergoedingsgerechtigde vermogen. Hebben de in het vergoedingsplichtige vermogen gevallen bedragen en gelden echter gediend tot het verkrijgen, instandhouden of verbeteren van een goed, dan zal de vergoeding gelijk zijn aan de waarde of de waardevermeerdering van dat goed. Partijen zijn het er blijkbaar over eens dat de facturen voor de aankoop van materialen betaald zijn met gelden afkomstig van het gemeenschappelijk vermogen, zodat hiervoor een vergoeding zich opdringt. (De eiser) houdt voor dat hij belangrijke werken in de woning zelf heeft uitgevoerd, wat op zichzelf ook niet wordt betwist. Maar ook indien het gemeenschappelijk vermogen verarmd wordt doordat de waarde van de aanwending van arbeidskracht niet in het gemeenschappelijk vermogen terechtkomt, maar wordt aangewend om een eigen goed van een der echtgenoten te verwerven, te verbeteren of te onderhouden, is overeenkomstig artikel 1432 Burgerlijk Wetboek het eigen vermogen een

3 30 JANUARI 2014 C N/3 vergoeding verschuldigd aan het gemeenschappelijk vermogen (zie hierover: Boone K., artikel Burgerlijk Wetboek in Personen- en familierecht. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer). Bijgevolg komen ook de eigen werkzaamheden van (de eiser) in aanmerking voor vergoeding. Volgens de verklaringen van partijen zou aan het huis ook gewerkt zijn door diverse familieleden en vrienden, in de visie van (de eiser) voornamelijk door zijn vader, wat allemaal gratis gebeurde. Evenwel blijkt nergens uit dat deze hulp van familieleden en vrienden uitsluitend ten behoeve van (de eiser) gebeurde en bijgevolg is het gemeenschappelijk vermogen, begunstigde van deze vrijwillige hulp, wel degelijk verarmd, doordat deze omwille van de natrekking in het vermogen van een der echtgenoten, in casu dat van (de eiser), is terechtgekomen. Bijgevolg komt ook dit element in aanmerking voor vergoeding. Nu zowel de geldelijke investeringen, de eigen inspanningen van (de eiser) als deze van familieleden en vrienden voor vergoeding in aanmerking komen en deze alle gediend hebben voor het optrekken van de woning, dient de vergoeding, bij toepassing van artikel 1435 Burgerlijk Wetboek, gelijk te zijn aan de waarde of de waardevermeerdering van dat goed. Te dezen heeft de boedelnotaris de waarde van het goed bij ontbinding van het stelsel geraamd op euro, zonder de waarde van de bouwgrond, wat op zichzelf niet betwist wordt. Bijgevolg dient de stelling van de boedelnotaris gevolgd te worden en het eerste vonnis op dit punt hervormd". Grieven Eerste onderdeel 1. Krachtens artikel 1432 Burgerlijk Wetboek is elk der echtgenoten vergoeding verschuldigd ten belope van de bedragen die hij uit het gemeenschappelijk vermogen heeft opgenomen om een eigen schuld te voldoen en, in het algemeen, telkens als hij persoonlijk voordeel heeft getrokken uit het gemeenschappelijk vermogen. Naar luid van artikel 1435 Burgerlijk Wetboek mag de vergoeding niet kleiner zijn dan de verarming van het vergoedingsgerechtigde vermogen. Hebben de in het vergoedingsplichtige vermogen gevallen bedragen en gelden echter gediend tot het verkrijgen, instandhouden of verbeteren van een goed, dan zal de vergoeding gelijk zijn aan de waarde of de waardevermeerdering van dat goed, hetzij bij de ontbinding van het stelsel indien het zich op dat tijdstip bevindt in het vergoedingsplichtige vermogen, hetzij op de dag van de vervreemding indien het voordien vervreemd is; is het vervreemde goed vervangen door een ander goed, dan wordt de vergoeding geschat op de grondslag van dat nieuwe goed.

4 30 JANUARI 2014 C N/4 Naar luid van artikel 1400, 1, Burgerlijk Wetboek zijn eigen, ongeacht het tijdstip van verkrijging en behoudens vergoeding indien daartoe aanleiding bestaat, het toebehoren van eigen onroerende goederen of onroerende rechten. Naar luid van artikel 546 Burgerlijk Wetboek geeft de eigendom van een roerende of een onroerende zaak recht op al wat zij voortbrengt en op hetgeen, hetzij natuurlijk, hetzij kunstmatig, als bijzaak ermee verenigd wordt, en wordt dit recht van natrekking genoemd. Naar luid van artikel 1405, 1, Burgerlijk Wetboek zijn gemeenschappelijk de inkomsten uit de beroepsbezigheden van elk der echtgenoten, alle inkomsten of vergoedingen die ze vervangen of aanvullen, evenals de inkomsten uit openbare of particuliere mandaten. Naar luid van artikel 1405, 4, Burgerlijk Wetboek zijn gemeenschappelijk alle goederen waarvan niet bewezen is dat zij aan een der echtgenoten eigen zijn ingevolge enige wetsbepaling. 2. De bij toepassing van artikel 1432 Burgerlijk Wetboek aan het gemeenschappelijk vermogen verschuldigde vergoeding, vereist een verrijking van het eigen vermogen, een verarming van het gemeenschappelijk vermogen, en een oorzakelijk verband tussen beide. De enkele omstandigheid dat een echtgenoot door eigen arbeidskracht een eigen goed verwerft, verbetert of onderhoudt, volstaat niet om te besluiten tot een vergoedingsplicht opzichtens het gemeenschappelijk vermogen. Hieruit blijkt immers alleen dat het eigen vermogen van de echtgenoot zich heeft verrijkt, doch blijkt niet noodzakelijk dat dit ten koste is gebeurd van het gemeenschappelijk vermogen. Vergoeding aan het gemeenschappelijk vermogen kan slechts verschuldigd zijn wanneer tevens in concreto een verarming van het gemeenschappelijk vermogen wordt aangetoond in oorzakelijk verband met de verrijking van het eigen vermogen. De enkele omstandigheid dat een echtgenoot "niet bezoldigde arbeidsprestaties" heeft verricht door zelf werken uit te voeren aan een eigen goed, betekent niet dat de waarde van deze prestaties als gemeenschappelijk moeten beschouwd worden. Zij betreffen geen beroepsinkomen in de zin van artikel 1405, 1, Burgerlijk Wetboek, en zijn evenmin een "goed' in de zin van artikel 1405, 4, Burgerlijk Wetboek. Alleen wanneer in concreto is aangetoond dat het gemeenschappelijk vermogen inkomsten heeft misgelopen doordat de arbeidskracht van een echtgenoot werd aangewend voor de verbetering van een eigen goed, in plaats van voor de verwezenlijking van inkomsten voor het gemeenschappelijk vermogen, kan vergoeding verschuldigd zijn. 3. Zoals blijkt uit de vaststellingen van het bestreden arrest, zijn partijen gehuwd in 1989 onder het wettelijk stelsel, werd tijdens het huwelijk de gezinswoning opgericht op een eigen grond van de eiser, is de gezinswoning, ingevolge natrekking, ook een eigen goed van de eiser, werd de woning ten dele gefinancierd met gelden van het gemeenschappelijk vermogen, met name door betaling van facturen voor de aankoop van materialen, en is de waarde van de woning, zonder bouwgrond, ten tijde van de ontbinding van het stelsel, euro.

5 30 JANUARI 2014 C N/5 De betwisting tussen partijen betreft de begroting van de omvang van de vergoeding door de eiser verschuldigd aan het gemeenschappelijk vermogen. Volgens de eiser kan de vergoeding geen betrekking hebben op zijn eigen werkzaamheden aan de woning, noch op de hulp verstrekt door familieleden, en dient derhalve de beslissing a quo te worden bevestigd waarbij de aan het gemeenschappelijk vermogen verschuldigde vergoeding werd bepaald in verhouding tot de bedragen door het gemeenschappelijk vermogen betaald. De eiser benadrukte in conclusie dat in zoverre partijen ook zouden meegewerkt hebben aan de bouw van de woning, slechts vergoeding aan het gemeenschappelijk vermogen verschuldigd kan zijn in zoverre in concreto wordt aangetoond dat het gemeenschappelijk vermogen van een inkomen is beroofd. Volgens de eiser "is niet aangetoond dat de gemeenschap ook maar één euro aan inkomsten zou mislopen hebben; dat de gemeenschap ook maar één euro aan beroepsinkomsten zou gederfd hebben; (en dat de eiser) immers steeds zijn normale beroepsactiviteiten (heeft) uitgeoefend, waarvan de inkomsten de gemeenschap hebben gespijsd. 4. Het bestreden arrest oordeelt evenwel dat "ook de eigen werkzaamheden van (de eiser)"in aanmerking komen voor vergoeding aan het gemeenschappelijk vermogen op grond van de overweging "(dat) ook indien het gemeenschappelijk vermogen verarmd wordt doordat de waarde van de aanwending van arbeidskracht niet in het gemeenschappelijk vermogen terechtkomt, maar wordt aangewend om een eigen goed van een der echtgenoten te verwerven, te verbeteren of te onderhouden, overeenkomstig artikel 1432 Burgerlijk Wetboek het eigen vermogen een vergoeding verschuldigd (is) aan het gemeenschappelijk vermogen". Door aldus een verarming van het gemeenschappelijk vermogen te weerhouden enkel omdat "de waarde van de aanwending van arbeidskracht niet in het gemeenschappelijk vermogen terechtkomt', weerhoudt het bestreden arrest ten onrechte "de waarde van de aanwending van arbeidskracht' als een inkomen dat in het gemeenschappelijk vermogen valt en te dezen zou zijn aangewend voor de oprichting van een eigen goed, met vergoedingsplicht opzichtens het gemeenschappelijk vermogen tot gevolg. De "waarde van de aanwending van arbeidskracht is niet een tot het gemeenschappelijk vermogen behorend inkomen in de zin van artikel 1405, 1, Burgerlijk Wetboek, wanneer het beroepskarakter ervan niet is vastgesteld. Het betreft evenmin een "goed' dat bij toepassing van artikel 1405, 4, Burgerlijk Wetboek als gemeenschappelijk dient te worden aangemerkt. Wanneer, zoals te dezen, de arbeidskracht werd aangewend voor de oprichting van een woning op een eigen grond, dan behoren de vruchten van deze arbeid, bij toepassing van de artikelen 546 en 1400, 1, Burgerlijk Wetboek, eveneens tot het eigen vermogen, en kunnen zij derhalve niet met toepassing van het residuaire vermoeden van artikel 1405, 4, Burgerlijk Wetboek, als gemeenschappelijk worden beschouwd. De enkele vaststelling dat een echtgenoot zijn arbeidskracht heeft aangewend voor de oprichting van een woning op een eigen grond, leidt dan ook niet noodzakelijk tot een verar-

6 30 JANUARI 2014 C N/6 ming van het gemeenschappelijk vermogen omdat een tot dit vermogen behorend inkomen zou zijn aangewend ten voordele van een eigen goed. Besluit Door de "waarde van de aanwending van arbeidskracht' voor de oprichting van een woning op een eigen grond, impliciet doch zeker, als een tot het gemeenschappelijk vermogen behorend inkomen te beschouwen, zonder het beroepsmatig karakter van de aangewende arbeidskracht vast te stellen, miskent het bestreden arrest artikel 1405, 1, Burgerlijk Wetboek, en kon het dienvolgens ook niet wettig besluiten tot een verarming van het gemeenschappelijk vermogen ten voordele van het eigen vermogen van de eiser (schending van artikel 1432 Burgerlijk Wetboek). Door minstens de "waarde van de aanwending van arbeidskracht' voor de oprichting van een woning op een eigen grond, impliciet doch zeker, met toepassing van artikel 1405, 4, Burgerlijk Wetboek, als een tot het gemeenschappelijk vermogen behorend goed te beschouwen, omdat niet bewezen is dat het aan een der echtgenoten eigen is ingevolge enige wetsbepaling, miskent het bestreden arrest artikel 1400, 1, Burgerlijk Wetboek, nu de vrucht van deze arbeidskracht het gerealiseerde toebehoren is van een eigen onroerend goed, en derhalve met toepassing van de artikelen 546 en 1400, 1, Burgerlijk Wetboek, ook een eigen goed is (schending van de artikelen 546, 1400, 1, en 1405, 4, Burgerlijk Wetboek), en kon het dienvolgens ook niet wettig besluiten tot een verarming van het gemeenschappelijk vermogen ten voordele van het eigen vermogen van de eiser (schending van artikel 1432 Burgerlijk Wetboek). Door te oordelen dat eiser vergoedingsplichtig is opzichtens het gemeenschappelijk vermogen omdat hij een "persoonlijk voordeel heeft getrokken uit het gemeenschappelijk vermogen, in de zin van artikel 1432 Burgerlijk Wetboek, door zijn arbeidskracht aan te wenden voor de oprichting van een woning op een eigen grond, zonder dat uit de vaststellingen van het bestreden arrest blijkt dat baten van het gemeenschappelijk vermogen, zoals bepaald in artikel 1405 Burgerlijk Wetboek, werden aangewend ten voordele van het eigen vermogen, is de beslissing niet naar recht verantwoord (schending van de artikelen 1405 en 1432 Burgerlijk Wetboek). Door een vergoedingsplicht van de eiser opzichtens het gemeenschappelijk vermogen te weerhouden voor de "eigen werkzaamheden" van de eiser aan de op zijn grond opgerichte woning, zonder tevens vast te stellen dat, anders dan door de eiser in conclusie aangevoerd, door deze werkzaamheden de eiser zijn normale beroepsactiviteiten die inkomsten opleverden voor het gemeenschappelijk vermogen, niet heeft kunnen uitoefenen, minstens door niet uit te sluiten dat de eiser, ondanks de werkzaamheden aan zijn eigen woning, toch zijn normale beroepsactiviteiten heeft kunnen uitoefenen en het gemeenschappelijk vermogen met inkomsten heeft kunnen spijzen, is de door het besteden arrest weerhouden vergoedingsplicht niet naar recht verantwoord, nu aldus niet blijkt dat de verrijking van het eigen vermogen van de eiser ten koste van het gemeenschappelijk vermogen is gebeurd, en dus niet blijkt dat

7 30 JANUARI 2014 C N/7 het gemeenschappelijk vermogen werd verarmd door de eigen werkzaamheden van eiser (schending van artikel 1432 Burgerlijk Wetboek). Tweede onderdeel 5. Naar luid van artikel 1398 Burgerlijk Wetboek berust het wettelijk stelsel op het bestaan van drie vermogens: het eigen vermogen van elk van beide echtgenoten en het gemeenschappelijk vermogen van beide echtgenoten. De artikelen 1399, 1400 en 1401 Burgerlijk Wetboek sommen de vermogensbestanddelen op die behoren tot het eigen vermogen, terwijl artikel 1405 de vermogensbestanddelen opsomt die behoren tot het gemeenschappelijk vermogen. Naar luid van artikel 1400, 1, Burgerlijk Wetboek zijn eigen, ongeacht het tijdstip van verkrijging en behoudens vergoeding indien daartoe aanleiding bestaat, het toebehoren van eigen onroerende goederen of onroerende rechten. Krachtens artikel 546 Burgerlijk Wetboek geeft de eigendom van een roerende of een onroerende zaak recht op al wat zij voortbrengt en op hetgeen, hetzij natuurlijk, hetzij kunstmatig, als bijzaak ermee verenigd wordt, en wordt dit recht van natrekking genoemd. Overeenkomstig artikel 1399, eerste lid, Burgerlijk Wetboek zijn eigen de goederen en schuldvorderingen die aan elk van beide echtgenoten toebehoren op de dag van het huwelijk en die welke ieder van hen tijdens het stelsel verkrijgt door schenking, erfenis of testament. Naar luid van artikel 1405, 3, Burgerlijk Wetboek zijn gemeenschappelijk de goederen geschonken of vermaakt aan de twee echtgenoten samen of aan een van hen onder beding dat die goederen gemeenschappelijk zullen zijn. Overeenkomstig artikel 894 Burgerlijk Wetboek is een schenking onder levenden een akte, waarbij de schenker zich dadelijk en onherroepelijk van de geschonken zaak ontdoet, ten voordele van de begiftigde, die ze aanvaardt. Naar luid van artikel 1405, 4, Burgerlijk Wetboek zijn gemeenschappelijk alle goederen waarvan niet bewezen is dat zij aan een der echtgenoten eigen zijn ingevolge enige wetsbepaling. Krachtens artikel 1432 Burgerlijk Wetboek is elk der echtgenoten vergoeding verschuldigd ten belope van de bedragen die hij uit het gemeenschappelijk vermogen heeft opgenomen om een eigen schuld te voldoen en, in het algemeen, telkens als hij persoonlijk voordeel heeft getrokken uit het gemeenschappelijk vermogen. Overeenkomstig artikel 1435 Burgerlijk Wetboek mag de vergoeding niet kleiner zijn dan de verarming van het vergoedingsgerechtigde vermogen. Hebben de in het vergoedingsplichtige vermogen gevallen bedragen en gelden echter gediend tot het verkrijgen, instandhouden of verbeteren van een goed, dan zal de vergoeding gelijk zijn aan de waarde of de waardevermeerdering van dat goed, hetzij bij de ontbinding van het stelsel indien het zich op dat tijdstip bevindt in het vergoedingsplichtige vermogen, hetzij op de dag van de vervreemding in-

8 30 JANUARI 2014 C N/8 dien het voordien vervreemd is; is het vervreemde goed vervangen door een ander goed, dan wordt de vergoeding geschat op de grondslag van dat nieuwe goed. 6. De schenking heeft de overdracht van een vermogensbestanddeel tot voorwerp. Kosteloze prestaties zijn geen schenking in de zin van voornoemde artikelen 894, 1399, eerste lid, en 1405, 3, Burgerlijk Wetboek. Nu de kosteloze prestatie op zich geen vermogensbestanddeel is, is ze ook geen "goed" in de zin van voornoemde artikelen 1398, 1399, eerste lid, 1405, 3 en 1405, 4, Burgerlijk Wetboek, maakt ze geen deel uit van de in de artikelen 1399, 1400, 1401 en 1405 opgesomde bestanddelen van het eigen en het gemeenschappelijk vermogen, en kan ze ook geen aanleiding geven tot vergoeding met toepassing van artikel 1432 Burgerlijk Wetboek, dat immers verschuivingen veronderstelt van vermogensbestanddelen van het gemeenschappelijk vermogen naar het eigen vermogen. 7. De bij toepassing van artikel 1432 Burgerlijk Wetboek aan het gemeenschappelijk vermogen verschuldigde vergoeding, vereist een verrijking van het eigen vermogen, een verarming van het gemeenschappelijk vermogen, en een oorzakelijk verband tussen beide. 8. De enkele omstandigheid dat derden ter begunstiging van beide echtgenoten kosteloos prestaties hebben geleverd, betekent niet dat deze prestaties tot het gemeenschappelijk vermogen behoren. Zij zijn immers geen "schenking", zodat artikel 1405, 3, Burgerlijk Wetboek niet kan toegepast worden. Ze zijn in ieder geval geen "goed' dat tot het eigen dan wel het gemeenschappelijk vermogen zou kunnen behoren. Wanneer, zoals te dezen, derden (familieleden en vrienden) kosteloos werken hebben uitgevoerd aan de op een eigen grond van een echtgenoot opgerichte woning, die ingevolge natrekking, met toepassing van de artikelen 546 en 1400, 1, Burgerlijk Wetboek, eveneens een eigen goed is van deze echtgenoot, betekent de enkele omstandigheid dat deze werken het eigen vermogen van deze echtgenoot hebben verrijkt, niet dat dit ten koste van een tot het gemeenschappelijk vermogen behorend vermogensbestanddeel is gebeurd, ook al beoogden de derden de begunstiging van beide echtgenoten. 9. De eiser betwistte te dezen dat de door derden kosteloos uitgevoerde werken bij de oprichting van de woning op zijn eigen grond, aanleiding kon geven tot vergoeding met toepassing van de artikelen 1432 en 1435 Burgerlijk Wetboek, omdat deze artikelen slechts toelaten de gemeenschap te vergoeden voor waardevermeerderingen die aan het gemeenschappelijk vermogen te danken zijn. 10. Na te hebben vastgesteld "(dat) volgens de verklaringen van partijen aan het huis ook (zou) gewerkt zijn door diverse familieleden en vrienden, in de visie van (de eiser) voornamelijk door zijn vader, wat allemaal gratis gebeurde", oordeelt het bestreden arrest dat "ook dit element voor vergoeding (in aanmerking komt)", op grond van de overweging "(dat) nergens uit (blijkt) dat deze hulp van familieleden en vrienden uitsluitend ten behoeve van (de eiser) gebeurde, (dat) bijgevolg het gemeenschappelijk vermogen, begunstigde van deze

9 30 JANUARI 2014 C N/9 vrijwillige hulp, wel degelijk verarmd (is), doordat deze omwille van de natrekking in het vermogen van een der echtgenoten, in casu dat van (de eiser) is terechtgekomen". Aldus beschouwt het bestreden arrest "de vrijwillige hulp" ten onrechte als een tot het gemeenschappelijk vermogen behorend "goed', waaruit het eigen vermogen van de eiser voordeel zou getrokken hebben ten koste van het gemeenschappelijk vermogen. Besluit Door het gemeenschappelijk vermogen van partijen te beschouwen als "begunstigde" van de vrijwillige hulp van "diverse familieleden en vrienden", en te oordelen dat dit gemeenschappelijk vermogen verarmd is doordat "deze vrijwillige hulp" door natrekking in het eigen vermogen van de eiser is terecht gekomen, beschouwt het bestreden arrest deze "vrijwillige hulp" ten onrechte als een "goed' of vermogensbestanddeel dat tot het gemeenschappelijk vermogen kan behoren, en aanleiding kan geven tot verarming van dit vermogen wanneer deze "vrijwillige hulp" het eigen vermogen tot voordeel heeft gestrekt (schending van de artikelen 1398, 1399, 1400, 1401 en 1405 Burgerlijk Wetboek, en, voor zoveel als nodig, de artikelen 546 en 1400, 1, Burgerlijk Wetboek), en kon het niet wettig besluiten dat dit voordeel voor het eigen vermogen een verarming betekent van het gemeenschappelijk vermogen dat aanleiding moet geven tot vergoeding aan het gemeenschappelijk vermogen (schending van dezelfde wetsbepalingen evenals van de artikelen 1432 en 1435 Burgerlijk Wetboek). In zoverre de redengeving van het bestreden arrest aldus moet begrepen worden dat de appelrechter de gratis verstrekte hulp van vrienden en familieleden beschouwt als een schenking, miskent het bestreden arrest de artikelen 894, 1399, eerste lid, en 1405, 3, Burgerlijk Wetboek. III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Eerste onderdeel 1. Krachtens artikel 1432 Burgerlijk Wetboek is elk der echtgenoten vergoeding verschuldigd ten belope van de bedragen die hij uit het gemeenschappelijk vermogen heeft opgenomen om een eigen schuld te voldoen en, in het algemeen, telkens als hij persoonlijk voordeel heeft getrokken uit het gemeenschappelijk vermogen. Artikel 221, eerste lid, Burgerlijk Wetboek bepaalt dat iedere echtgenoot bijdraagt in de lasten van het huwelijk naar zijn vermogen. Artikel 1435 Burgerlijk Wetboek bepaalt dat de vergoeding niet kleiner mag zijn dan de verarming van het vergoedingsgerechtigde vermogen. Hebben de in het vergoe-

10 30 JANUARI 2014 C N/10 dingsplichtige vermogen gevallen bedragen en gelden echter gediend tot het verkrijgen, instandhouden of verbeteren van een goed, dan zal de vergoeding gelijk zijn aan de waarde of de waardevermeerdering van dat goed, hetzij bij de ontbinding van het stelsel indien het zich op dat tijdstip bevindt in het vergoedingsplichtige vermogen, hetzij op de dag van de vervreemding indien het voordien vervreemd is, is het vervreemde vermogen vervangen door een ander goed, dan wordt de vergoeding geschat op de grondslag van dat nieuwe goed. Krachtens artikel 1405 Burgerlijk Wetboek zijn onder meer gemeenschappelijk: de inkomsten uit de beroepsbezigheden van elk der echtgenoten, alle inkomsten of vergoedingen die ze vervangen of aanvullen, evenals de inkomsten uit openbare of particuliere mandaten en alle goederen waarvan niet bewezen is dat zij aan een der echtgenoten eigen zijn in gevolge enige wetsbepaling. 2. Hieruit volgt dat de echtgenoot die tijdens het huwelijk inspanningen levert ten voordele van een eigen goed waardoor een meerwaarde werd gerealiseerd, geen vergoeding verschuldigd is aan het gemeenschappelijk vermogen wanneer die inspanningen een bijdrage in de lasten van het huwelijk uitmaken. Wanneer die inspanningen geen bijdrage in de lasten van het huwelijk vormen, geven die inspanningen slechts aanleiding tot vergoeding in zoverre het gemeenschappelijk vermogen hierdoor inkomsten heeft moeten derven. 3. De appelrechter oordeelt dat ook indien het gemeenschappelijk vermogen verarmd wordt doordat de waarde van de aanwending van arbeidskracht niet in het gemeenschappelijk vermogen terechtkomt, maar wordt aangewend om een eigen goed van een der echtgenoten te verwerven, te verbeteren of te onderhouden, is overeenkomstig artikel 1432 Burgerlijk Wetboek het eigen vermogen een vergoeding verschuldigd aan het gemeenschappelijk vermogen. Door aldus een verarming aan te nemen van het gemeenschappelijk vermogen ingevolge de inspanningen die een echtgenoot tijdens het huwelijk levert ten voordele van een eigen goed, zonder onderscheid te maken naargelang deze inspanningen een bijdrage in de lasten van het huwelijk uitmaken, en wanneer die werken geen bijdrage in de lasten van het huwelijk uitmaken, zonder na te gaan in welke mate de gemeenschap inkomsten heeft gederfd, verantwoordt het arrest zijn beslissing niet naar recht.

11 30 JANUARI 2014 C N/11 Het middel is in zoverre gegrond. Overige grieven 4. De overige grieven kunnen niet tot ruimere cassatie leiden. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest in zoverre het heeft geoordeeld omtrent de vergoeding voor de bouw van een gezinswoning. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het gedeeltelijk vernietigd arrest. Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over. Verwijst de aldus beperkte zaak naar het hof van beroep te Gent. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, eerste kamer, samengesteld uit afdelingsvoorzitter Eric Dirix, als voorzitter, afdelingsvoorzitter Albert Fettweis, en de raadsheren Beatrijs Deconinck, Geert Jocqué en Koenraad Moens, en op de openbare rechtszitting van 30 januari 2014 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Eric Dirix, in aanwezigheid van advocaat-generaal Christian Vandewal, met bijstand van griffier Johan Pafenols. J. Pafenols K. Moens G. Jocqué B. Deconinck A. Fettweis E. Dirix