Kijken naar Kinderen. Ed van den Berg, STAIJ Excellentiegroep, 31/10/2011

Transcriptie

1 Kijken naar Kinderen Ed van den Berg, STAIJ Excellentiegroep, 31/10/2011 Dit verslagje bevat enkele kijkwijzers om naar kinderen te kijken bij onderzoekend leren en hun vooruitgang te volgen. Onderwijs wordt effectiever wanneer we duidelijke leerdoelen hebben en de voortgang in het leren volgen door gericht naar kinderen en hun werk te kijken en feedback te geven. We kunnen kijken naar activiteiten van kinderen, luisteren naar hun vragen/opmerkingen/redeneringen, en kijken naar hun producten zoals werkbladen, presentaties, en producten. Daaruit kunnen we een redelijk beeld krijgen van wat kinderen kennen en kunnen en wat de volgende stap in het onderwijs zou moeten zijn om ze een stapje verder te brengen. De kijkwijzers komen uit een onlangs verschenen boekje (zie details hieronder). De auteurs onderscheiden 5 soorten onderzoeksactiviteiten van kinderen en hebben bij elk een passende kijkwijzer gemaakt met niveaus die ruwweg overeen komen met groep 1&2, 3&4, 5&6, en 7&8. In de kijkwijzer worden die niveaus als volgt benoemd: Foundation (groep 1&2), Early Primary (groep 3&4, Middle Primary (groep 5&6), Late Primary (groep 7&8). Ik beperk me hier tot korte definities van de soorten onderzoek en voorbeelden plus kijkwijzer. In het boek zijn veel meer voorbeelden te vinden en voor elke soort onderzoek zijn er twee uitgewerkte voorbeelden. De kijkwijzers zijn generiek, dat wil zeggen dat ze toepasbaar zijn ongeacht het onderwerp. In de praktijk is het juist goed om deze generieke categorieën per onderwerp te vertalen naar het onderwerp. Dat zullen we in onze workshop voorbeelden doen. In een aparte hand-out heb ik ook de kijkwijzer en leerlijn van de Vaan & Marell afgedrukt. Het boek: It s not fair or is it? A guide to developing children s ideas through primary science enquiry. Auteurs: Jane Turner, Brenda Keogh, Stuart Naylor, en Liz Lawrence. Gepubliceerd door de ASE Association for Science Education (UK) in 2011, prijs 23.-, ISBN N.B. Gebruik van kijkwijzers: Probeer niet direct de hele kijkwijzer te gebruiken, maar selecteer enkele hoofdzaken om op te letten en bouw langzamerhand je repertoire op van zaken om op te letten. Wat is onderzoekend leren? Onderzoekend leren is wat kinderen doen om vragen over de wereld om hen heen te beantwoorden. Dat doen ze door vragen te stellen, gegevens te verzamelen en analyseren, verklaringen te ontwikkelen en problemen op te lossen. Wat het onderzoeken wetenschappelijk maakt is het gebruik van bewijsmateriaal, of zeg maar het redeneren met begrippen en bewijsmateriaal. De auteurs onderscheiden 5 typen onderzoek van kinderen en hebben bij elke soort een kijkwijzer gemaakt met onderzoeksvaardigheden van kinderen op 4 niveaus. 1. Waarnemen in de tijd (ontwikkeling beschrijven) 1

2 2. Identificeren en classificeren 3. Patronen zoeken 4. Bronnenonderzoek 5. Eerlijk toetsen Waarnemen in de tijd Hierbij bestuderen de kinderen de ontwikkeling in de tijd van iets. Dat kan zijn de voortgang van de herfst, de ontwikkeling van zaadje tot plant (bv LOOL tuinkersactiviteit), de ontwikkeling van kuikentjes, het bouwen van een huis, het veranderen van schaduwen (van de zon) gedurende de dag, het ontwikkelen van schimmel op brood, en een beschrijving van het weer over dagen of maanden. Identificeren en classificeren Hierbij bestuderen kinderen overeenkomsten en verschillen. Bv identificeren van planten en dieren, materialen die drijven en zinken, kleuren herkennen, verschillende soorten textiel, sterren en planeten, etc., etc. Patronen zoeken Bij een vogeltafel, komen verschillende soorten vogels op verschillende tijden van de dag of is er geen verschil? Hebben verschillende soorten insecten voorkeur voor verschillende bloemen? Waar vinden we spinnen, waar wormen, waar slakken? Hebben langere mensen ook grotere voeten/schoenmaat? Welke soort van materialen geleiden elektriciteit goed? Bronnenonderzoek Hierbij gaat het om vragen die beantwoord kunnen worden door boeken, internet, en experts. Kinderen leren informatie te vergelijken van verschillende bronnen en op waarde te schatten. Ze kunnen leren feiten van opinies te onderscheiden en komen misschien vragen tegen waarvoor geen definitieve antwoorden zijn (of nog niet zijn). Voorbeelden van dergelijk onderzoek zijn: welke dieren leven in Antarctica? Hoe wordt glas gemaakt? Hoe moet je een cavia verzorgen? Wat gebeurt er met een vulkaanuitbarsting? Hoe wordt drinkwater gemaakt uit rivierwater? Eerlijk toetsen of experimenteel onderzoek Dit is verkennen oorzaak en gevolg door een variabele bewust te veranderen, andere variabelen constant te houden, en dan het effect te meten op een andere variabele. Bijvoorbeeld, stuitert een tennisbal beter op een betonnen of een houten ondergrond? Je laat de bal dan vallen van dezelfde hoogte op beton en op hout en meet hoe hoog de bal stuitert. Of we maken een mix voor bellen blazen, wat gebeurt er als we de ingrediënten in het recept veranderen? Droogt de was sneller als er meer wind is? 2

3 Groep 7 & 8 Groep 5 & 6 Groep 3 & 4 Groep 1&2 Kijkwijzer voor Waarnemen in de Tijd (vertaald uit Engels) Plannen Uitvoeren Verwerken/Interpretatie Ik ben nieuwsgierig naar Ik gebruik al mijn zintuigen om Ik praat over wat ik gedaan heb en dingen die veranderen. Met veranderingen waar te nemen wat ik me is opgevallen hulp stel ik vragen over dingen Ik kijk goed hoe dingen die veranderen veranderen Ik praat over mijn ideeën om Ik maak eenvoudige records uit te vinden hoe dingen van hoe dingen veranderen veranderen (met hulp indien nodig) Ik gebruik eenvoudige hulpmiddelen om te observeren Ik stel vragen over hoe en waarom dingen veranderen Met hulp identificeer ik veranderingen om te observeren en meten en suggereer ik hoe dat te doen Ik praat over dingen die veranderen en beslis wanneer vragen kunnen worden beantwoord door waarneming in de tijd Ik beslis welke waarnemingen te doen, hoe vaak en wat voor hulpmiddelen nodig zijn Ik herken wanneer observeren in de tijd mijn vragen kan beantwoorden Ik beslis hoe gedetailleerd mijn observaties moeten zijn en wat voor hulpmiddelen gebruikt moeten worden om nauwkeurig te observeren. en noteren Ik gebruik niet-standaard 1 eenheden en eenvoudige hulpmiddelen om veranderingen te noteren Ik noteer in woorden of plaatjes of in simpele werkbladen of tabellen of kaarten Ik gebruik diverse hulpmiddelen om data te verzamelen inclusief standaard2 metingen Ik noteer waarnemingen met gebruik van tabellen en staafgrafieken Ik begin grafieken te maken en gebruiken die door data loggers gemaakt worden (sensoren) Ik gebruik hulpmiddelen nauwkeurig en zonder hulp Ik noteer gegevens op de goede manier Ik presenteer gegevens in lijngrafieken Ik interpreteer veranderingen in de gegevens Ik herken het effect van tijdsveranderingen en het aantal observaties Ik identificeer eenvoudige veranderingen en praat erover Ik zet de veranderingen op volgorde Ik begin vaktaal te gebruiken Ik praat over of de verandering overeenkomt met mijn verwachtingen Ik trek eenvoudige conclusies uit veranderingen die ik gezien heb Ik praat over veranderingen met gebruik van wat vaktaal Ik suggereer verbeteringen in de manier waarop ik observeer Ik trek geldige conclusies uit de gegevens over verandering Ik herken het belang van dingen die in de tijd veranderen Ik praat over en leg uit veranderingen met vaktaal en met begrip Ik evalueer hoe goed ik heb waargenomen in de tijd. 1 Bijvoorbeeld meten met handen of armen of andere lichaamsdelen 2 Meten met liniaal, meetlint, of weegschaal 3

4 Kijkwijzer Identificeren en classificeren (Engels) 4

5 Kijkwijzer Patronen Zoeken (Engels) 5

6 Bronnenonderzoek 6

7 Groep 7 & 8 Groep 5 & 6 Groep 3 & 4 Groep 1&2 Eerlijk vergelijken (vertaald uit Engels) Plannen Uitvoeren Verwerken/Interpretatie Ik ben nieuwsgierig hoe Ik gebruik mijn zintuigen om Ik praat over wat ik gedaan heb dingen zich gedragen goed te zien wat er gebeurt en wat me is opgevallen Met hulp stel ik vragen over Ik doe simpele experimentjes Ik praat over of iets invloed heeft dingen die ik kan onderzoeken Ik noteer eenvoudig wat ik zie Ik praat over mijn ideeën voor (met hulp indien nodig) onderzoeken hoe dingen zich Ik gebruik simpele gedragen hulpmiddelen om te observeren en noteren Ik stel vragen over waarom en hoe Met hulp zie ik verbanden tussen oorzaak en gevolg Met help identificeer ik simpele variabelen om te veranderen en meten Ik praat over verbanden tussen oorzaak en gevolg en (met hulp) stel eerlijk vergelijken vragen Ik help in het plannen van een eerlijke vergelijking Ik beslis welke gegevens we moeten verzamelen Ik beslis welke hulpmiddelen we gebruiken en hoe we gaan observeren Ik herken wanneer variabelen constant gehouden moeten worden en wanneer een eerlijke vergelijking de beste manier is om mijn vraag te beantwoorden Ik plan een eerlijke vergelijking en selecteer de meest geschikte variabelen om te meten, veranderen, en constant te houden Ik gebruik niet-standaard 1 eenheden en simpele hulpmiddelen om gegevens te meten/noteren Ik noteer in woorden of plaatjes/schetsen of in een simpel voorbereid format zoals tabellen Ik gebruik diverse hulpmiddelen om gegevens te verzamelen en standaard 2 eenheden Ik noteer met gebruik van tabellen en staafdiagrammen Ik begin sensoren te gebruiken voor meting Ik gebruik hulpmiddelen nauwkeurig om gegevens te verzamelen Ik noteer gegevens op een geschikte en nauwkeurige manier Ik presenteer gegevens in lijngrafieken Ik identificeer oorzaak-gevolg relaties 1. Niet standaard eenheden, bijvoorbeeld meten met handen of lichaamsdelen. 2. Standaardeenheden, bijvoorbeeld een meetlint. Ik interpreteer en praat over mijn gegevens Ik begin eenvoudige vaktaal te gebruiken om simpele oorzakelijke verbindingen te beschrijven Met wat hulp kan ik zeggen of mijn experiment eerlijk was Ik zeg of ik het gevonden verband verwacht had of niet Ik trek simpele conclusies uit eerlijk vergelijken Ik praat over en verklaar simpele oorzakelijke verbanden met gebruik van vaktaal Ik suggereer manieren waarop mijn experimenten verbeterd kunnen worden Ik trek geldige conclusies gebaseerd op de gegevens Ik herken de significantie van resultaten van eerlijke toetsen Ik praat over en verklaar oorzakelijke verbanden met gebruik van kennis en begrip Ik evalueer de effectiviteit van mijn eerlijke vergelijking, bijvoorbeeld door variabelen die moeilijk onder controle te krijgen zijn te herkennen 7