Human Factors. Ontwerpen van Interactieve Systemen. Christof van Nimwegen, 09 februari 2017

Transcriptie

1 Human Factors Ontwerpen van Interactieve Systemen Christof van Nimwegen, 09 februari

2 Huishoudelijk: Teams? Teams gevormd? Doen uiterlijk 16-02! Indien matching gewenst vul in in googledoc of melden bij mij of Frans 2

3 OIS: Door jullie sinds maandag ingevuld 7,5 studiepunten Kennis Geld Wereldvrede Verbreding van kennis en vaardigheden en stabiliteit in het omgaan met depressie en angstklachten Chickieessss Some dank memes 3

4 OIS: Door jullie sinds maandag ingevuld Kennis, denk vaardigheden en het verkrijgen van een kritische blik Ervaring met het ontwerpen van systemen (in tegenstelling tot informaticavakken waar je systemen leert implementeren Nuttige kennis en vaardigheden die ik in de praktijk kan toepassen. Kennis over de menselijke kant van interactieve systemen Ontwerpen van usable interfaces 4

5 OIS: Waar staat de technologie? 5

6 OIS: Wat het zal zijn De combinatie: kennis en praktijk oefening Kijk door bepaalde bril naar het ontwerpproces Basis kennis Human Computer Interaction Enkele tools en methoden Praktijkoefening d.m.v. opdracht Teamwork 6

7 Human factors bestudeert menselijke denkprocessen / informatieverwerking gebaseerd op empirisch onderzoek: mogelijkheden en beperkingen van de mens kunnen vaak gezien worden als wetten, regels volgens welke mensen functioneren deze wetten zijn veelal onveranderlijk, wel beïnvloedbaar door context (licht, omgeving etc.) OIS: het ontwerpproces heeft vele facetten: zorg dat je weet wat mensen kunnen, waarin ze goed zijn en waarin niet Pas systeem aan aan de gebruiker, niet andersom! 7

8 Interface Human factors in OIS: Mens-machine systeem Mens Machine Sensorisch Display Cognitief Processor Motorisch Control/input

9 Human factors Ergonomie Ergonomics (or Human Factors) the scientific discipline concerned with the understanding of interactions among humans and other elements of a system, and the profession that applies theory, principles, data and methods to design in order to optimise human well-being and overall system performance 9

10 Human Factors Stem systemen af op mensen en hun mogelijkheden Groot onderzoeksgebied sinds jaren Toegepaste psychologie, gebaseerd op wetenschap Fysiek Cognitief 10

11 Fysieke ergonomie 11

12 Cognitieve ergonomie 12

13 Vaak een combinatie 13

14 Vaak een combinatie 14

15 Wat is een slecht ontworpen systeem? Een systeem dat: Niet aansluit op de wensen van de gebruiker Geen rekening houdt met menselijke beperkingen (fyse perceptie, geheugen etc).

16 The Macbookwheel 16

17 Of toch niet zo raar? 17

18 Human Factors at the speed of light 1. Geheugen 2. Aandacht 3. Menselijke fouten 4. Informatieverwerking 5. Situated action 6. Distributed & embodied cognition 7. Perceptie 18

19 Geheugen en aandacht: Geheugen Cruciaal in hoe we ons gedragen Verdient aandacht in ontwerp We weten er niet alles van Bestaat uit verschillende componenten Lastig in isolatie te bestuderen 19

20 Geheugen en aandacht: Multi-store model Atkinson & Shiffrin,

21 Geheugen en aandacht: Herinneren, Vergeten Herinneren STM: herhaling Kan opgevoerd door chunking ( ) = NL-Utrecht-Universiteit-7443) LTM: b.v. Levels of Processing (LoP) Recall vs. Recognition Vergeten: Availability en Accessibility STM: Decay (het vervaagt), Displacement (vervanging) LTM: Decay, Interferentie, Retrieval failure (onjuiste cue) 21

22 Geheugen en aandacht: Is geheugen betrouwbaar? Loftus Lost in the shopping mall Getuigenverklaringen Zeer gevoelig voor vraagstelling 22

23 Geheugen en aandacht: Geheugen voorbeelden OIS Reactietijd kort: zodat lang onthouden niet hoeft Verander bezochte links: zodat onthouden niet hoeft Affordance: laat informatie in het object Chunking: groeperen Lengte van paden (diepte): zo simpel, logisch mogelijk Standaarden: maak aanspraak op wat men gewend is Recognition vs. Recall: herkennen is makkelijker dan herinneren 23

24 Geheugen en aandacht: recognition vs. recall Externalization Representation with relevant feedback Remembering certain task-related knowledge is unnecessary This relieves working memory (low cognitive load) Internalization No support: Task-related information is unavailable on the interface It needs to be internalized (high cognitive load) and stored in memory Knowledge in memory of user is more solid and detailed (recall, not recognition)

25 Geheugen en aandacht: Aandacht Solso (1995): a concentration of mental effort on sensory or mental events Vooral belangrijk in serieuze toepassingen Aandacht is beperkt voorradig Duur van aandacht is beperkt 25

26 ? 26

27 Geheugen en aandacht: Aandacht Selectieve aandacht Zaken missen Verdeelde aandacht Bv. in multitasking 27

28 Geheugen en aandacht: Selectieve aandacht 28

29 Geheugen en aandacht: Selectieve aandacht 29

30 Geheugen en aandacht: Selectieve aandacht Stroop effect ROOD GROEN BLAUW GEEL 30

31 Geheugen en aandacht: invloed op aandacht Stress, opwinding Het tegenovergestelde: eentonigheid Vermoeidheid Plezier in taak, interesse Andere impulsen 31

32 Geheugen en aandacht: Aandachtspunten OIS Zaken die vaak nodig zijn niet ver weg plaatsen Doseer, organiseer goed Laat werk over voor gebruiker? Multitasking? Interrupties? Beweging Geluid Haptisch Lichtgraad 32

33 Geheugen en aandacht: Theorieën Bottleneck Capacity Allocation Automatic & controlled processing 33

34 Geheugen en aandacht: Bottleneck theorieen Broadbent 1958 vb. cognitief model componenten en interactie gebaseerd op experimenten beperkingen maar één kanaal hoe verdeel je je aandacht? 34

35 Geheugen en aandacht: Capacity Allocation Aandacht is gelimiteerd, maar verdeelbaar over verschillende processen Capacity allocation model van Kahnemann (1973) Centrale begrip: allocation policy bepaald door enduring dispositions momentary intentions evaluation of demands on capacity beperking model hoe wordt op basis hiervan keuze gemaakt? 35

36 Geheugen en aandacht: Automatic & controlled processing Schneider en Shifrin (1977) onderscheiden automatic processing standaardtaken vragen weinig capaciteit controlled processing onbekende en moeilijke taken vragen veel capaciteit moeilijke taak die je oefent kost steeds minder capaciteit 36

37 Geheugen en aandacht: Aandacht en stress Yerkes-Dodson law Arousal = stressniveau Te weinig arousal ook niet goed

38 Geheugen en aandacht: Signal detection theory er worden altijd fouten gemaakt wat zijn de consequenties? voor elk mogelijk signaal zijn er vier mogelijkheden probleem: false alarm vs. miss ontwerp voor de consequenties 38

39 Geheugen en aandacht: Menselijke fouten Slips: er gebeurt iets anders dan dat je gepland had Storage failure (bv. iets dubbel doen) Test failure (wat deed ik ook alweer) Subroutine failure (vergeet attachment) Discrimination failures (start word ipv. outlook) Programme assembly failures 39

40 Tip! 40

41 Cognitie & actie: Menselijke Informatie verwerking 41

42 Cognitie & actie: Norman Ingenieur en Psycholoog, MIT

43 Cognitie & actie: Norman, 7 stage model of activity

44 Cognitie & actie: Norman, nn group 44

45 Cognition & action: Informatieverwerking genoeg??80-90 s vragen: Emoties? Welzijn? Anderen? Context? Mens computer! 45

46 Cognitie & actie: Situated Action Bekritiseert vooral het planmatige dat verondersteld werd De wereld is dynamisch, contextueel: situated Dus: de ene keer handelt men anders dan de andere 46

47 Cognitie & actie: Distributed Cognition Edwin Hutchins 47

48 Cognitie & actie: Distributed Cognition in OIS Traditionele cognitieve psychologie: kennis in het hoofd DC: kijk naar de wereld, denkprocessen vinden plaats in de interactie Met andere mensen Met de fysieke (machine) omgeving Kennis in het hoofd EN kennis in de wereld 48

49 Cognitie & actie: Affordance Kennis in de wereld, Kennis in het hoofd Affordance > Perceived affordance Staat iets toe, faciliteert iets, biedt de mogelijkheid voor, etc: the easy discoverability of possible actions 49

50 Cognitie & actie: Perceived affordance 50

51 Cognition & action: Embodied cognition Lichaam integraal deel van alles Het lichaam beïnvloedt de geest Veel van ons denken is embodied Cognitieve processen zijn diep geworteld in lichamelijke interacties met de wereld 51

52 Cognitie & actie: Embodiment 52

53 Cognitie & actie: Embodiment

54 Perceptie: niet geheel in onze macht 55

55 Perceptie: Gestalt principes continuïteit voor- en achtergrond geslotenheid gelijkenis nabijheid 56

56 Perceptie 57

57 Perceptie: automatisch 58

58 Perceptie: visueel en auditief gecombineerd 59

59 Vragen? 60