Wat is het belang van licenties?

Transcriptie

1 Wat is het belang van licenties?

2 Hartelijk dank voor uw interesse in de handleiding licenties van de BSA De economie wordt steeds meer concurrentiegericht. Daarom is de diversiteit aan licentiemogelijkheden voor het gebruik van de producten van softwareontwikkelaars ook verder uitgebreid. De hedendaagse softwarelicenties zijn geschikt voor ieder individu en ieder organisatietype; ze zijn beschikbaar in eenvoudige klikken om te accepteren -vormen maar ook als ingewikkelder, op maat gemaakte regelingen. De flexibiliteit en keuze wordt met het jaar groter. De manier waarop u bedrijfskeuzes maakt, kan sterk afhangen van het goed begrijpen van de kracht van software en de verschillende licentietypen. Als u zich beter bewust wordt van uw bedrijfsmiddelen, kunt u ze beter inzetten om de productiviteit en efficiency in uw bedrijf of organisatie te verhogen. Hiermee levert u tevens een bijdrage aan de kracht van de nationale economie. Als motor voor economische groei draagt de IT-sector wereldwijd jaarlijks honderden miljoenen dollars bij in belastingontvangsten, waarmee dan weer publieke diensten als onderwijs en gezondheidszorg mede kunnen worden bekostigd. In de laatste 30 jaar zijn onze levens in bijna ieder opzicht beïnvloed door innovatie in technologie en vooruitgang op het gebied van software. Alleen al de bijdrage van commerciële softwarebedrijven heeft mede gezorgd voor een verbetering van innovatie, kosten-batenverhouding en productiviteit op de werkplek. Daarnaast zijn banen gecreëerd en educatieve mogelijkheden uitgebreid. Door het gebruiken van legale commerciële software helpt u duizenden software-ontwikkelaars wereldwijd door te gaan met het bouwen van innovatieve kwaliteitssoftware. Software waarmee onze wereld veranderd kan worden. De BSA vertegenwoordigt en beschermt het intellectueel eigendom van s werelds grootste leveranciers van commerciële software. Dit intellectueel eigendom komt voort uit de goede ideeën, het creatieve denken en de vele uren die worden gestoken in de ontwikkeling van software; alles geproduceerd door de kostbaarste bedrijfsmiddelen - getalenteerde werknemers. Lokale ondernemers, met name software-ontwikkelaars, investeren een aanzienlijke hoeveelheid tijd en talent in de ontwikkeling van nieuwe, innovatieve technologieën. Dit baanbrekende werk kan alleen maar worden beloond als het intellectueel eigendom wordt beschermd via een softwarelicentie. De informatie-economie biedt vele beloften, maar het omzetten hiervan in praktische vooruitgang valt niet mee. Eén van deze uitdagingen wordt gevormd door het proberen te verhelderen van de misverstanden rondom softwarelicenties. Vele organisaties en hun werknemers zien het licentieproces over het hoofd of negeren het zelfs. Mogelijk onderschatten zij het licentieproces en beschouwen zij het enkel en alleen als de verantwoordelijkheid van de IT-manager of de afdeling Inkoop. Sommige mensen denken dat de gebruiker het wettige recht heeft op het gebruik en eigendom van de software. Het begrip van het licentieproces en het aanvaarden van de taak van het beheren van software is bedrijfseconomisch zeker verantwoord. Hierdoor plaatst u zich in een betere positie om de kostenbatenverhouding te optimaliseren, om u te verzekeren van zo goed mogelijke technische ondersteuning en om gegronde beslissingen te nemen over uw bedrijfsmiddelen. Ook zijn er juridische redenen om het begrip en de noodzaak van softwarelicenties te ondersteunen. Als u zich niet houdt aan de licentiebepalingen of als u niet de juiste of geldige licenties heeft, overtreedt u mogelijk de wet, waardoor u zelfs te maken kunt krijgen met rechtsvervolging. Sinds de oprichting van de BSA is gestreefd naar het terugdringen van de devaluatie van software, een fenomeen dat optreedt wanneer software illegaal door gebruikers wordt gekopieerd en verspreid. De BSA en de leden van de BSA hebben vooruitgang geboekt in de promotie van educatieve programma s en internationale wetgeving waarmee het auteursrecht in het digitale tijdperk wordt beschermd. Er kan echter nog meer worden gedaan om er voor te zorgen dat nieuwe standaarden op het gebied van intellectueel eigendom zorgen voor de bescherming van creatieve werken, terwijl tegelijkertijd technologische innovatie wordt gestimuleerd en aan iedereen een concurrerende keuze wordt geboden. Deze handleiding is bedoeld om u en uw organisatie te helpen bij het begrijpen van de fundamentele begrippen van het licentieproces. Wij vragen u om deze handleiding aandachtig door te lezen. De keuze aan softwareleveranciers en licentietypen is enorm. Er zijn echter verschillende overeenkomsten tussen licentiestructuren; het is daarbij uw taak om er voor te zorgen dat u de bepalingen en voorwaarden van deze licenties begrijpt, net zoals bij elk ander type contract. We zijn trots op de rol die onze leden hebben gespeeld in het verbeteren van de productiviteit en de vooruitgang in het leven. We zijn net zo opgetogen over de vooruitgang die nog uit deze dynamische industrietak zal voortvloeien. U kunt ons helpen om beter in uw behoeften te voorzien door er voor te zorgen dat u begrijpt waarom het licentieproces echt belangrijk is. Hoogachtend, Robert Holleyman President en CEO BSA The Software Alliance 2 Wat is het belang van licenties? BSA The Software Alliance

3 Wereldwijd zijn er veel bedrijven en particulieren die gewend zijn aan het idee er voor te moeten zorgen dat ze, op velerlei gebied, de wet niet overtreden. Als voorbeeld willen wij de vereisten aanhalen voor het rijden van een auto. Gewoonlijk dienen we hiervoor te beschikken over het volgende: een geldig rijbewijs en een geldige verzekering en APK-keuring. Daarnaast dient de houderschapsbelasting betaald te zijn. We weten dat we, als we hieraan niet voldoen, de wet overtreden en we het risico lopen op een juridische procedure, financieel verlies en zelfs gevangenisstraf. Waarom, is dan de vraag, wordt dan meer dan een derde van de commerciële softwareprogramma s in de wereld op een of andere manier illegaal gebruikt? Illegaal wil in dit geval zeggen dat deze programma s worden gebruikt zonder geldige licentie van de softwarefabrikant of -leverancier. Dit wil niet in alle gevallen zeggen dat particulieren of bedrijven bewust de wet overtreden. Maar, bewust of onbewust, men loopt wel het risico op aanzienlijke juridische en financiële consequenties. Deze handleiding met betrekking tot licenties is bedoeld als een praktisch hulpmiddel voor een beter begrip van softwarelicenties zodat u het overtreden van de wet kunt voorkomen. De bedrijven die lid zijn van de Business Software Alliance (BSA), opgenomen in de lijst in deze handleiding, hebben de handen ineen geslagen om duidelijkheid te brengen omtrent enkele hardnekkige misverstanden en vermeende complexiteiten rondom de verstrekking van licenties. De volgende onderdelen zullen licht werpen op het belang van licenties en leiden tot een beter begrip van de wereld van softwarelicenties: Wat is een softwarelicentie? Naleving van de wet Een beter begrip van verschillende typen licenties Waaraan u moet denken Aanvullende informatie en bronnen Wat is het belang van licenties? Uitvinders en ondernemers hebben oog voor de waarde van hun producten, diensten en intellectueel eigendom en doen alles wat mogelijk is om er voor te zorgen dat hun belangen worden beschermd. Het deponeren van handelsmerken en bedrijfs- of merklogo s zorgt er bijvoorbeeld mede voor dat hun ideeën en producten niet worden gekopieerd. Zo staan softwarefabrikanten erop, terecht, dat gebruikers zich houden aan de licentieovereenkomsten waarmee het gebruik van hun software wettelijk wordt geregeld. 3 Wat is het belang van licenties? BSA The Software Alliance

4 Wat is een softwarelicentie? Software is een creatief werk en wordt beschermd door de auteurswet, net als andere creatieve werken, zoals boeken, muziek en film. Een softwarelicentie vertegenwoordigt de toestemming van de softwarefabrikant voor de installatie en het gebruik van de software op een computer. De licentie bevat de voorwaarden en bepalingen waarmee het gebruik van de software wettelijk wordt geregeld, onder meer de omvang van de licentierechten en enige gerelateerde beperkingen zoals het doel en de locatie van gebruik en de betrokken hardware. Wanneer u een licentieovereenkomst bekijkt, valt op dat deze gewoonlijk de volgende onderdelen bevat: een definitie van het product, een aantal bepalingen die u dient te accepteren en bepaalde vormen van garantie. Complexere overeenkomsten bevatten mogelijk ook implementatieschema s, vertrouwelijkheidsclausules en betalingsovereenkomsten. Gewoonlijk wordt met een softwarelicentie een niet-exclusief recht gegeven aan de licentiehouder op het gebruik van een exemplaar van de software voor een opgegeven aantal gebruikers. Tenzij anders wordt aangegeven, is het verder kopiëren en verspreiden van de software (naar andere gebruikers of computers) strikt verboden. Onafhankelijk van het licentietype van het softwareproduct of het type transactie waarmee de software werd aangeschaft, dient u de licentie aandachtig door te lezen om op de hoogte te zijn van uw rechten. Controleer ook de auteurswet die voor u van toepassing is. Misverstanden rondom licenties Er bestaan veel misverstanden over eigendom en auteursrechten. Voor commerciële software krijgt de licentiehouder nooit het eigendom van dat auteursrecht. In plaats daarvan krijgt de licentiehouder het recht om de software te gebruiken volgens de bepalingen en voorwaarden zoals deze worden gesteld door de eigenaar van de software en de wetgeving die op de software en het gebruiksrecht van toepassing is. De enige uitzondering hierop wordt mogelijk gevormd wanneer aangepaste software is ontwikkeld namens een bedrijf of particulier. Er bestaat nog een algemeen verbreid misverstand met betrekking tot het zogenaamd onbeperkte gebruik van freeware, software die gratis aan de gebruiker wordt aangeboden. Op deze software is ook het auteursrecht van toepassing waardoor de licentiehouder mogelijk beperkt wordt in het toevoegen van aanvullende code. U dient altijd de individuele voorwaarden en bepalingen te controleren bij de aanbieder van de software als u niet zeker bent van de omvang van het mogelijke gebruik van de software. Bewijs van licentie Belangrijke papieren die betrekking hebben op aankoopbewijzen, zoals ontvangstbewijzen, worden veelvuldig door bedrijven weggegooid. Het is zeer belangrijk dat u kunt aantonen dat uw bedrijf of organisatie geldige licenties bezit voor alle software. Kunt u dit niet, dan loopt u het risico op een juridische procedure en moet u of uw organisatie mogelijk nieuwe licenties aanschaffen. U dient uw software-inventaris nauwkeurig bij te houden om aankoopbewijzen te kunnen overleggen en uw legaal gebruik van de software te kunnen garanderen. Daarnaast dient uw organisatie te beschikken over: Originele dragers (cd-roms en/of diskettes) Een licentiedocument, vaak genoemd licentieovereenkomst met eindgebruiker (End- User Licence Agreement of EULA). Certificaat van echtheid (Certificate of authenticity) Handleidingen en overige documentatie Afgedrukte exemplaren van licentieovereenkomsten die online zijn afgesloten Bewaar facturen en kassabonnen waarop de originele aankoopdatum staat. Mocht een onderzoek noodzakelijk zijn, dan hebt u deze mogelijk nodig. Wanneer een volumelicentie is verstrekt, bezitten gebruikers gewoonlijk een licentie-overeenkomst of andersoortig document waarmee de licentie wordt bekrachtigd. Hierin wordt een specificatie gegeven van alle software die in licentie is gegeven. U dient, naast deze documentatie, ook alle facturen te bewaren en afgedrukte exemplaren van online overeenkomsten om duidelijk te maken welke software met de overeenkomst in licentie is gegeven. Het is raadzaam een goed beheerprogramma op te zetten voor uw software. U kunt dan de informatie en documentatie met betrekking tot de softwarelicenties van uw bedrijf nauwkeurig bijhouden. Meer informatie over het beheren van software vindt u op de website van de BSA: U kunt hier ook een handleiding met betrekking tot softwarebeheer downloaden. 4 Wat is het belang van licenties? BSA The Software Alliance

5 Naleving van de wet De naleving van de wet is in veel landen uiteindelijk de verantwoordelijkheid van de directie of eigenaars van een bedrijf, niet van individuele werknemers. Het is in het belang van het bedrijf zelf om uitgebreide beheeroplossingen voor software geïmplementeerd te hebben. Wanneer nieuwe werknemers worden aangenomen, dienen werkgevers in hun arbeidsvoorwaarden en -bepalingen op te nemen wat de verantwoordelijkheid is van de werknemer met betrekking tot het respecteren en naleven van de auteurswet op de werkvloer. Bedrijven doen er goed aan ervoor te zorgen dat er bedrijfsrichtlijnen zijn voor wat betreft het gebruik van software binnen de organisatie. Elke werknemer dient hiervan een examplaar te krijgen. Bij bepaalde bedrijven is dit onderdeel van het arbeidscontract van de werknemer. Wanneer werknemers onbeperkte toegang tot internet hebben, kan dit leiden tot een zekere mate van kwetsbaarheid. In de meeste landen kan het bedrijf aansprakelijk worden gesteld wanneer een werknemer de wet overtreedt door het downloaden van illegale software. In sommige landen betekent dit mogelijk gevangenisstraf of torenhoge boetes voor de directie. Naast de juridische risico s introduceert illegale software ook een ander risico: het netwerk - en daarmee gevoelige bedrijfsgegevens - kan worden blootgesteld aan systeembedreigende virussen. Het is beter te vermijden dat de rechten op het intellectueel eigendom van softwarefabrikanten worden geschonden als u downloadbeperkingen instelt op computers in en buiten het netwerk. Softwarepiraterij op de werkvloer omvat de volgende typen: Software, die in principe legaal is aangeschaft, gebruiken op meer computers dan het aantal waarin de licentie voorziet. Illegale kopieën maken of verkopen. Werknemers toestaan om software van thuis te installeren op de kantoorcomputer. Downloaden van illegale software van internet, bijvoorbeeld van peer-to-peer (P2P) netwerken. Derden toestaan om apparatuur te installeren op de computers waarvoor u geen overeenkomstige licentie bezit. Software gebruiken buiten de bepalingen van de licentie. Veel mensen realiseren zich niet dat de vraag of de software wordt gebruikt of niet, in veel landen niet relevant is. Denk eraan dat, wanneer u de software installeert, u een kopie van de software maakt op de harde schijf of in het geheugen. U dient een geldige licentie te bezitten om elke installatie te verantwoorden. Als u niet zeker weet wat de licentiebepalingen zijn met betrekking tot software die is geïnstalleerd maar niet wordt gebruikt, dient u altijd het advies te vragen van de fabrikant of leverancier van de software. Softwarefabrikanten of -leveranciers hebben het recht om juridische procedures te starten tegen gebruikers van illegale software. Gewoonlijk worden een of meerdere van de volgende rechtsmiddelen aangewend: In sommige landen wordt een rechtsbevel uitgevaardigd waarin de gebruiker wordt gesommeerd het gebruik van de software te staken (dat wil zeggen, door het verwijderen van illegale versies of door het installeren van legale software in de plaats hiervan). In sommige landen kan met een rechtsbevel de gebruiker worden gedwongen de fabrikant of leverancier financieel te compenseren. Deze compensatie kan bestaan uit het moeten betalen van geleden verliezen of winstderving, ontstaan doordat de overtreder illegaal gebruik heeft gemaakt van het product. De fabrikant of leverancier van de software kan kiezen in welke vorm de compensatie dient te worden voldaan zodra de rechtbank beslist dat de rechten van de fabrikant of leverancier zijn geschonden. Wanneer u een licentie koopt nadat een overtreding is geconstateerd, wordt de rechtsvervolging niet gestaakt. Zodra bij een gebruiker is geconstateerd dat illegale software wordt gebruikt, kan de fabrikant of leverancier gebruik maken van het recht op juridische stappen. 5 Wat is het belang van licenties? BSA The Software Alliance

6 Een beter begrip van verschillende typen licenties Het kan soms moeilijk zijn om de vele verschillende licentiedocumenten voor software te begrijpen. De meeste voorwaarden en bepalingen die in licenties zijn opgenomen, zijn echter vergelijkbaar. Omdat echter de vorm van de licentie vaak per product en transactie verschilt, dient u bij twijfel te allen tijde contact op te nemen met de fabrikant of leverancier van de software. In principe zijn er twee aparte licentietypen: de licentie voor een enkele gebruiker en die voor meerdere gebruikers. Licenties voor meerdere gebruikers staan ook bekend onder de naam volumelicenties omdat hiermee het gebruik van meerdere exemplaren van dezelfde toepassing wordt toegestaan. Dit zijn complexere licentie-overeenkomsten die worden gebruikt door organisaties die hiervoor onderhandelingen hebben gevoerd met de fabrikanten of leveranciers van de software, zodat zij hun uitgebreide systemen kunnen ondersteunen. Licenties voor een enkele gebruiker Enkele licenties worden meestal licenties voor eindgebruikers genoemd. Deze licenties worden aangeboden bij volledige producten, zoals het geval is bij producten die in winkels zoals computerketens of warenhuizen worden aangeschaft. Zij worden toegepast bij computers waarop van tevoren software is geïnstalleerd of die via een online distributie-overeenkomst worden aangeboden. Veel van dit soort licenties ondersteunen eenvoudige licentievormen waarvoor de gebruiker enkel op een knop hoeft te klikken om de licentie te accepteren. Hiervoor is dus geen handtekening op een gedrukte overeenkomst nodig. Volledige producten in verpakking bevatten gewoonlijk de software, een registratiekaart en mogelijk een handleiding, dit alles in een gesealde doos. Het komt niet vaak voor dat bij dit type product een gedrukte licentieovereenkomst is bijgesloten. Veel softwarefabrikanten nemen een licentie-overeenkomst op in het installatieprogramma, zodat deze wordt getoond en kan worden geaccepteerd tijdens de installatie vanaf de cd-rom. Als de gebruiker de voorwaarden in de licentie-overeenkomst niet accepteert, wordt het installatieproces afgebroken. Bij computers waarop een uitgebreid softwarepakket ( bundel ) al is voorgeïnstalleerd door de computerfabrikant, worden vaak gedrukte licentieovereenkomsten gevoegd, óf deze worden ook op het scherm van de gebruiker getoond. Als u ergens vragen over hebt, neemt u dan contact op met de leverancier van de computer. Volumelicenties Een volumelicentie is wezenlijk anders dan een licentie-overeenkomst met een eindgebruiker, omdat organisaties met grotere systemen zo meerdere licenties kunnen aanschaffen. Net zoals bij overeenkomsten met meerdere gebruikers, worden deze licenties gewoonlijk aangeschaft na onderhandeling en wordt een licentie gegeven via een gedrukte overeenkomst met de fabrikant of leverancier van de software. Volumelicenties worden momenteel door het merendeel van de softwarefabrikanten en -leveranciers aangeboden. Volumelicenties kunnen worden aangeboden aan organisaties vanaf slechts twee tot een oneindig aantal exemplaren. Soms hebben gebruikers via volumelicenties ook recht op productupgrades tijdens de looptijd van de licentie-overeenkomst. Voor specifieke details dient u altijd contact op te nemen met de fabrikant of leverancier van de software. Licentie per werkplek/per server In de kantoorwereld van vandaag zijn de computers vrijwel altijd in een netwerk geplaatst. Dit zorgt ervoor dat licenties per werkplek/per server nodig zijn voor gebruik met bepaalde typen serversoftware. (Meestal zijn dit programma s die op een groter aantal exemplaren van de software zijn gebaseerd, hoewel u mogelijk ook afzonderlijke exemplaren kunt aanschaffen.) Niet voor alle serverproducten hebben gebruikers individuele of afzonderlijke licenties nodig. (Controleer dit bij de fabrikant of leverancier van de software.) Voor bepaalde serverproducten en de bijbehorende licentieprogramma s zijn wel afzonderlijke licenties vereist per gebruiker voor de toegang tot de server. In algemene termen is dit bekend als een toegangslicentie. 6 Wat is het belang van licenties? BSA The Software Alliance

7 300 werknemers op het netwerk Afbeelding 1 Licentiemodel per server Server 200 werknemers op het netwerk Server met 100 gebruikerslicenties 100 gelijktijdige toegangen Afbeelding 2 Licentiemodel per werkplek Server 200 werkstations 300 werknemers op het netwerk Server 300 werknemers op het netwerk 300 gelijktijdige toegangen Per server Licenties per server vormen een licentietype dat werkt via een bepaald gelijktijdig maximumaantal. Dit wil zeggen dat dit licenties zijn waarmee een maximum aantal toegestane gebruikers op een bepaald tijdstip toegang mag hebben tot de server. In Afbeelding 1 wordt een bedrijf getoond met 300 werknemers. De IT-manager berekent dat 100 werknemers tegelijkertijd toegang nodig hebben tot de server. Daarom wordt een serverlicentie aangeschaft van het type per server met een beperking van maximaal 100 gebruikers die tegelijkertijd toegang hebben. Per werkplek Voor licenties per werkplek is in het algemeen een toegangslicentie vereist voor elk apparaat (computer enz.) dat toegang heeft tot de server. In Afbeelding 2 wordt een ander bedrijf getoond. Dit bedrijf heeft 200 werknemers en drie servers. In dit bedrijf melden alle werknemers zich aan bij de hoofdserver. Zij hebben echter ook toegang nodig tot een of meerdere andere servers. Met het licentiemodel per werkplek kunnen alle gebruikers te allen tijde toegang krijgen tot alle servers. Fontlicenties Sommige fabrikanten of leveranciers van grafische software bieden softwarelicenties aan waarmee het gebruik van lettertypen (fonts) wordt geregeld, alsmede de voorwaarden waaronder deze lettertypen mogen worden gedownload van een computer naar een printer. De licentiemogelijkheden worden aangeboden als retail- of gebundelde lettertypepakketten, afhankelijk van de omgeving waarin ze worden gebruikt. Eenvoudig gesteld, wordt met een dergelijke licentie het aantal printers of andere apparaten bepaald waarmee het lettertype van de fabrikant of leverancier van de software kan worden gereproduceerd. Simultane licenties Simultane licenties zijn een andere vorm van volumelicenties. Zoals de naam aangeeft, wordt met dit type licentie toestemming gegeven aan gebruikers om een maximum aantal exemplaren van de software te installeren op een vastgesteld aantal computers, terwijl het aantal gebruikers dat tegelijkertijd de software mag gebruiken wordt beperkt. Als voorbeeld: een bedrijf mag een softwaretoepassing installeren op 100 computers, maar slechts 50 gebruikers van deze computers mogen tegelijkertijd het product gebruiken. De toegang wordt meestal geregeld via een vorm van licentiebeheersoftware. Sitelicenties Sitelicenties vormen de wereldwijde variant van de volumelicentiegroep. Hiermee kunnen gebruikers specifieke producten installeren op computers die worden bepaald door de geografische locatie. Dit kan zeer nuttig zijn voor grotere organisaties die een hoge graad van gebruikersflexibiliteit nodig hebben. Licentie via Application Service Provider (ASP) Particulieren en organisaties gebruiken steeds vaker ASP-producten. Met het ASP-licentiemodel wordt toestemming gegeven voor het gebruik van softwareprogramma s die zijn geïnstalleerd op externe servers in plaats van op lokale computers of de servers binnen het bedrijf. Met ASP-licentieovereenkomsten worden de voorwaarden en bepalingen geregeld voor het gebruik van de software. Softwarelicenties voor educatieve en overheidsinstellingen Er zijn verschillende licentieprogramma s beschikbaar voor specialistische groepen, zoals educatieve instellingen (scholen, universiteiten of andere opleidingsinstituten), overheden en soms ook liefdadigheids- of non-profitorganisaties. 7 Wat is het belang van licenties? BSA The Software Alliance

8 Gewoonlijk bevatten deze softwarelicenties enkele zeer specifieke voorwaarden en bepalingen die zijn gekoppeld aan het gebruik van de software. Instituten die in aanmerking wensen te komen voor deze speciale licenties dienen te kunnen bewijzen dat zij voldoen aan de benodigde criteria om gebruik te kunnen maken van deze educatieve of overheidskortingen. Een dergelijke licentie-overeenkomst is gewoonlijk van toepassing op volledige producten (in een doos verpakt) die worden verkocht via computerketens, warenhuizen en dergelijke. Studenten dienen een studentenkaart of ander bewijs van inschrijving te overleggen. Algemene publieke (General Public) licentie De algemene publieke licentie van GNU is een duidelijk andere licentie. De basis van dit type licentie draait om code die vrijelijk toegankelijk is voor programmeurs of ontwikkelaars, die op hun beurt de software of onderdelen ervan kunnen aanpassen om kosten in rekening te brengen voor het aanpassen van de software aan specifiek, individueel gebruik. De broncode van de basissoftware is gratis beschikbaar en mag worden aangepast. Deze software is beschikbaar via organisaties zoals de Free Software Foundation. Simpel voorgesteld, bepaalt deze licentievorm dat alle gebruikers alle rechten en de toegang tot de broncode doorgeven die het resultaat is van enigerlei aanpassingen of verdere versies. Programmeurs en ontwikkelaars die software gebruiken onder de algemene publieke licentie, dienen de geschiedenis van de code te controleren en deze code voorzichtig te gebruiken om ervoor te zorgen dat zij geen inbreuk maken op de rechten op het intellectueel eigendom van anderen wanneer zij software verkopen die dergelijke code bevat. Licenties voor ontwikkelaars en partnerprogramma s Softwarefabrikanten of leveranciers bieden soms licentieprogramma s aan voor ontwikkelaars, detailhandelaars of solution providers. Zulke programma s staan soms het gebruik toe van meerdere exemplaren en meerdere softwaretitels. Specifieke voorwaarden en bepalingen zijn mogelijk gekoppeld aan het gebruik van software die op deze manier is aangeschaft. Zo is de software bijvoorbeeld alleen geautoriseerd voor ontwikkelings- of testdoelen en niet voor algemene zakelijke doeleinden. De voorwaarden van het programma moeten nauwkeurig worden bekeken om geoorloofd gebruik van de software te bepalen en te onderzoeken of de licentie beperkt is tot een bepaalde tijdsperiode. Bètalicenties Softwaretoepassingen zijn soms verkrijgbaar voordat ze officieel op de markt zijn (de zogenaamde prerelease versies) zodat gebruikers ze kunnen testen in de dagelijkse werkomgeving. De verspreiding van deze bètasoftware is beperkt en u dient de overeenkomst met de softwarefabrikant of -leverancier door te lezen om het toegestane gebruik van de software te bepalen. Juridische vereisten Wereldwijd zijn de wetten die van toepassing zijn op voorwaarden en bepalingen in licenties in het algemeen vergelijkbaar. Dit wil zeggen dat voor elk geïnstalleerd softwareprogramma op welk apparaat dan ook er een corresponderende softwarelicentie nodig is. Neem bijvoorbeeld het bedrijf in Afbeelding 3, ABC Design Company. Het bedrijf bezit 5 PC s en 5 Macs. De PC s zijn gekoppeld aan twee servers; een voor en een voor algemene bestanden. De 5 Macs worden gebruikt voor grafisch ontwerpen. Op deze computers is ontwerpsoftware geïnstalleerd. Op de PC s is een besturingssysteem Mac Mac PC PC Mac Mac PC PC en een pakket met - en tekstverwerkingsprogramma s geïnstalleerd. ABC Design Company heeft de volgende licentie-onderdelen nodig om aan alle wettelijke eisen te voldoen en om volledig geautoriseerd te zijn: 5 licenties voor de PC-besturingssystemen 5 licenties voor het - en tekstverwerkingspakket Mac PC Mailserver Bestandsserver 5 licenties voor de Mac-besturingssystemen 5 licenties voor de ontwerpsoftware op de Macs 2 serverlicenties 10 licenties voor cliënttoegang (client access licenses, CAL s), waarbij wordt aangenomen dat een overeenkomst per werkplek wordt afgesloten voor elke server. Hierdoor kunnen alle computers op het netwerk legaal aan elkaar gekoppeld worden. 8 Wat is het belang van licenties? BSA The Software Alliance

9 Waaraan u moet denken U realiseert zich waarschijnlijk dat het gebruik van softwarelicenties relatief eenvoudig is. Enkele minder duidelijke valkuilen hebben meestal te maken met het bijhouden van aankoopbewijzen en het onderhouden van een goed programma voor het beheer van software. (Meer informatie vindt u in de handleiding voor softwarebeheer.) De meeste bedrijven die niet over de juiste licenties beschikken, geven hiervoor de volgende redenen: Er is geen programma geïmplementeerd voor het beheren van de software. Werknemers hebben onbeperkt toegang tot internet. Er is geen duidelijk beleid waarmee software zonder licentie wordt verboden. Ook is niet duidelijk gemaakt aan de werknemers waartoe het gebruik hiervan kan leiden. Software is aangeschaft buiten de geautoriseerde kanalen om. Fusies en overnames zijn uitgevoerd zonder dat terdege is beseft wat er wordt geërfd, tevens waren er onvoldoende controles om te verzekeren dat alle software al onder de juiste licentie werd gebruikt. Als elk van deze aandachtsgebieden wordt aangepakt en er beleid wordt geïntroduceerd ter ondersteuning hiervan, zal een sterk fundament worden opgebouwd voor het beheren van uw software. Wáár u daadwerkelijk uw licenties aanschaft is ook van het grootste belang. U dient er volledig van overtuigd te zijn dat wat u koopt, ook echt is wat u zocht. Wees altijd op uw hoede voor namaak. Vandaag de dag zijn namaakproducten verbazingwekkend overtuigend en in veel gevallen is het erg moeilijk om het namaakproduct te onderscheiden van het echte. Veel organisaties kopen zonder het te weten deze namaakproducten, in de veronderstelling echte producten aan te schaffen. Hoewel de kwaliteit van deze producten moeilijk valt te onderscheiden in vergelijking met de echte producten, zou de prijs de eerste indicatie moeten zijn dat u mogelijk met namaak van doen heeft. Als de prijs te mooi is om waar te zijn, is de kans groot dat de software namaak is. Als u het product koopt van een geautoriseerde softwareleverancier, is de kans op de aanschaf van een echt product het grootst. Softwarefabrikanten kunnen u altijd de gegevens van geautoriseerde leveranciers in uw land doorgeven. Productactivering Technische maatregelen om de groei van piraterij te beperken worden snel populairder bij veel softwarebedrijven. Technieken zoals productactivering zorgen er mede voor dat licentieovereenkomsten met eindgebruikers worden nageleefd, terwijl de invloed op legitieme gebruikers minimaal is. Het gaat vaak om een simpele stap in het installatieproces om zowel het volledige gebruik van een softwaretoepassing mogelijk te maken als tevens de ongeautoriseerde installatie ervan te voorkomen. De hedendaagse toepassingen van productactivatie zijn snel, onopvallend en respecteren de privacy; ze zijn succesvol doordat ze legitieme gebruikers niet belasten. Beheren van uw software De meeste hedendaagse organisaties vertrouwen op software in een of andere vorm voor de vlotte bedrijfsvoering. Als u uw software niet goed beheert, betekent dit mogelijk niet alleen dat uw bedrijf geen technische ondersteuning meer krijgt van softwarefabrikanten of -leveranciers, maar ook dat uw bedrijf misschien juridisch in de problemen komt. Misschien moet het netwerk wel worden stilgelegd totdat de situatie is opgelost en dat kan potentieel levensbedreigend zijn voor een bedrijf. Een nuttige stap bij de introductie van betrouwbaar beheer van software is het aanbrengen van een duidelijk bedrijfsbeleid aangaande het gebruik van personal computers. Alle werknemers dienen van dit beleid op de hoogte te zijn en ook van de consequenties van het niet hieraan voldoen. Een voorstel voor een dergelijk beleid vindt u op onze website: waar u een handleiding voor softwarebeheer kunt downloaden. 9 Wat is het belang van licenties? BSA The Software Alliance

10 Een audit uitvoeren Correct licentiegebruik draait niet alleen om de zekerheid van voldoende en geldige licenties voor het aantal programma s of besturingssystemen op uw computers. Goed beheer van software is een essentieel onderdeel van de bedrijfsvoering om u ervan te verzekeren dat u ook de juiste typen licenties hebt. In bepaalde gevallen hebben organisaties zelfs te veel of niet de juiste licenties. Vaak zijn op de computers van werknemers programma s geïnstalleerd die niet (meer) worden gebruikt. Een duidelijk begrip van uw software zorgt ervoor dat u uw softwarekosten beter kunt budgetteren, software tegen de gunstigste prijs kunt aanschaffen bij uw leverancier, ongewenste programma s kunt weren en er zeker van kunt zijn dat u en uw bedrijf de wet niet overtreden. Neem de eerste stap en ga naar onze website: U vindt hier verdere informatie over de beschikbare hulpmiddelen die u kunnen helpen meer inzicht te krijgen in uw licenties. Aanvullende bronnen BSA leden in Nederland zijn: Adobe, Apple, Autodesk, AVEVA, AVG, Bentley Systems, CA technologies, CNC Software Mastercam, DBA Lab S.p.A., IBM, Intel, Intuit, McAfee, Microsoft, Minitab, NedGraphics, Oracle, Progress Software, PTC, Quest, Rosetta Stone, SAP, Siemens PLM Software Inc., Symantec, The MathWorks. 10 Wat is het belang van licenties? BSA The Software Alliance