Jaarbericht 2011 Palliatief netwerk Groningen Centraal. Samenstelling

Transcriptie

1 Jaarbericht 2011 Palliatief netwerk Groningen Centraal Samenstelling Buurtzorg Nederland, Katharina de Jong De Hoven, Sjoerd van de Winden en Henk Havinga Dignis/Lentis, Karin Wezeman en Rina de Heer Martini Ziekenhuis, Celeste Reker, Ruurd v.d Water en Gertruud van der Werff St. Exploitatie Gasthuis, Jurrien Oortwijn Thuiszorg Comfort, Harmike Satter TSN/Thuiszorg Groningen, Gerda Kort umcgroningen Thuis, Pauline Crucq ZINN, Leonard Wolters, Liesbeth van Eeken en Gerdien Wolting Zorgbelang, Frank Meuter Zorgcentra Westerholm en Rikkers- Lubbers, Margriet Hoiting Zorggroep Groningen, Leni Bos en Hilma Helmsma Zorggarant, Sonja Popken Zonnehuisgroep Noord, Fiena Kiers en Tjitske Westra Missie en doelstelling in het werkgebied. De missie van het netwerk palliatieve zorg Groningen Centraal is het verbeteren van de kwaliteit van zorg voor de palliatieve patiënt, zowel op organisatorische, professionele als relationele vlak door het optimaliseren van de samenwerking met betrekking tot palliatieve zorg in de gemeenten Groningen, Haren, Hoogezand Sappemeer, Leek, Marum, Grootegast, Zuidhorn,De Marne en een deel van de gemeente Winsum. In het werkgebied wonen inwoners. De samenwerking t.a.v. de palliatieve zorg heeft een formele status gekregen door de ondertekening van een convenant in 2006 door de bestuurders van de betrokken organisaties. Voortgang van de werkzaamheden. De rapportage volgt de indeling van het werkplan 2011: A. Beleid en organisatie ---A1 - beleid ---A2 - bestuurlijk kader ---A3 - organisatie ---A4 - communicatie B. Processen --- B.1- de inhoud, overdracht en continuïteit van zorg, de afstemming, samenhang en coördinatie in het zorgaanbod --- B.2-scholing en deskundigheidsbevordering --- B.3-de consultatie en adviesstructuur --- B.4-afstemming van vraag en aanbod 1

2 Beleid en organisatie A.1. beleid: Het netwerk heeft het management/bestuurlijk niveau van betrokken partijen geïnformeerd over de resultaten van het netwerk in 2010 (jaarbericht) en de voorgenomen activiteiten in 2011 (werkplan). De Menzis zorgkantoren hebben voor de periode een bonus malussystematiek ontwikkeld om zo bij hun inkoopbeleid bepaalde accenten te leggen ( waaronder de palliatieve zorg). De partners van het netwerk palliatieve zorg Groningen Centraal hebben aan het zorgkantoor Menzis Groningen laten weten de aanvullende samenwerkingsovereenkomst, gesloten t.b.v. dit bonusbeleid, ook in 2011 te willen continueren. Deze overeenkomst past binnen de kaders van het convenant wat de partners al in 2006 hadden gesloten. Thuiszorg Groningen zal de taak van hoofdaannemer blijven vervullen. A.2. Bestuurlijk kader In het verslagjaar hebben Zorggroep Groningen, de zorgcentra Westerholm en Rikkers-Lubbers, Buurtzorg Nederland, Thuiszorg Comfort, Zorggarant en umcgroningen Thuis de deelname aan het netwerk geformaliseerd met de ondertekening van een toetredingsovereenkomst. De Zijlen ( zorgaanbieder voor mensen met een beperking ) heeft aan betrokkenheid beëindigd, dit omdat palliatieve zorg binnen d e organisatie geen beleidsactiepunt meer is. Het Behouden Huys ( psycho-oncologisch therapiecentrum) werkt als zorgaanbieder in de 3 noordelijk provincies en de polder. De vraag of daadwerkelijk participatie in het netwerk Groningen Centraal ( nu de verwijzingslijnen duidelijk zijn) nog aan de orde is moet in 2012 beantwoord worden. Mogelijk is participatie in het Provinciaal overleg een insteek die beter past bij de gerealiseerde ontwikkelingen. De vertegenwoordiging van de huisartsendiscipline in de netwerkvergaderingen is nog niet gerealiseerd. Wel is op uitvoerend niveau de werkrelatie met de academische huisartsenpraktijk gecontinueerd. De organisatie van casuïstiekbesprekingen in het Westerkwartier is gestopt. Er was te weinig belangstelling vanuit de huisartsendiscipline. In het kader van het bonus malus beleid is een aantal malen separaat overleg gevoerd tussen de hoofdaannemer Thuiszorg Groningen en de andere AWBZ-partners. Overigens was dit in 2011 voor het laatst. In 2012 zal de bonus malussystematiek niet meer van toepassing zijn op de palliatieve zorgketen Het netwerk participeert in persoon van Celeste Reker (Martini Ziekenhuis) in het provinciale overleg, waarin de 4 Groningse netwerken, provincie, Zorgbelang Groningen, IKNL, UMCG en Zorgkantoor bijeen komen. Doel van dit provinciaal overleg is te komen tot afstemming, uitwisseling van ervaring en verdere samenwerking. De provincie had laten weten mede gezien alle bezuinigingen de betrokkenheid bij het provinciaal overleg te willen beëindigen. Dat betekende dat in februari afscheid genomen werd van Rob Vos, de ambtenaar die 7 jaar, waarvan 5 jaar als voorzitter, betrokken was bij het overleg. Ook moest daarom ook gezocht worden naar een andere vergaderlocatie. Deze werd aangeboden door Zorgbelang Groningen Belangrijke gesprekspunten waren: Organisatie van de netwerken palliatieve zorg. Het platform netwerkcoördinatoren heeft ( n.a.v. het onderzoeksrapport van BCM) criteria geformuleerd waaraan netwerken palliatieve zorg moeten gaan voldoen om voor subsidiering in aanmerking te komen. Dit advies is aan VWS aangeboden. Uiteraard was dit advies, maar ook de benchmarking van netwerken door onderzoeksbureau Obelon belangrijke gespreksstof. De constatering dat het netwerk Groningen Centraal met een gemiddelde van 5.7 net boven het landelijke gemiddelde uitkomt, geeft extra inspiratie tot verdere verbeteringen. Verbeteringen zijn te maken door duidelijke besluitvorming te formuleren, beleid te maken op basis van input en analyses en informatie en evaluatie en registratiegegevens van de werkvloer te gebruiken als input voor de leer- en beleidscyclus van de netwerken en afzonderlijke organisaties. Aandachtspunten zijn de participatie van huisartsen en ziekenhuizen 2

3 ( UMCG en Locatie st. Lucas) in de netwerken en de versnipperde consultatie en adviesmogelijkheden. Het participeren in netwerken, betekent dat organisaties twee verschillende belangen moeten gaan afwegen (1) het organisatiebelang (wat heb ik als organisatie aan het netwerk) en (2) het collectief belang (wat kunnen en willen we als netwerk bereiken). De afweging van deze belangen is belangrijk voor het goed functioneren van het netwerk. Mantelzorgondersteuning. N.a.v. het signaal dat bestaande informatie over palliatieve zorg niet goed genoeg aansluit bij de informatiebehoefte van het algemene publiek, patiënten en mantelzorgers is uitgebreid gesproken over de rol van de lokale steunpunten mantelzorg. Deze steunpunten richten zich vooral op de praktische ondersteuning en verwijzen naar de lokale/regionale vrijwilligersorganisaties en ontwikkelen ook vormen van deze praktische ondersteuning. De landelijke organisatie MEZZO houdt zich met de beleidsmatige kant bezig en heeft allerlei tips hoe hulpverleners /zorginstellingen en gemeenten aandacht voor mantelzorg kunnen inpassen in het beleid en het werk. In het netwerk heeft elke organisatie teruggekoppeld hoe nu daadwerkelijk invulling gegeven wordt aan de aandacht voor de mantelzorgers. De voorgenomen overheveling van de functie begeleiding van de AWBZ naar de WMO. De functie begeleiding zal m.i.v. 1 januari 2013 overgeheveld worden naar de WMO ( beginnen met alle nieuwe aanvragen voor begeleiding ) en in 2014 volgt dan ook de overheveling van ook de al langer lopende begeleidingsrelaties. Gemeenten hebben aangegeven mogelijke meerwaarde te zien in een overheveling van de AWBZ functie begeleiding naar de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Het motief van de gemeenten was daarbij dat de centrale doelstelling van de WMO, maatschappelijke participatie van mensen met beperkingen, zou kunnen worden verbeterd. Door de begeleidingsfunctie in de AWBZ toe te voegen aan alle andere instrumenten die gemeenten al voor participatiebeschikking hebben, wordt de verantwoordelijk voor deze ambitie bijna geheel in één hand gelegd. Echter de invulling van de functie begeleiding in de palliatieve zorg richt zich niet op maatschappelijke participatie, maar is gericht op het ondersteunen van patiënten en hun naasten bij het accepteren en invullen van de laatste levensfase, zodat ook deze laatste periode een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven gerealiseerd kan worden. Bij het ontwikkelen van het beleid en de concrete uitwerking van de functie begeleiding in de WMO is het van belang dat er rekening gehouden wordt met het specifieke en bijzondere van de functie begeleiding in de palliatieve zorg. In het netwerk worden de ontwikkelingen nauwgezet gevolgd. Ontwikkelingen bij IKNL (Integraal Kanker Centrum Nederland): Na de fusie en reorganisatie kent de landelijke organisatie IKNL nu 3 afdelingen t.w. netwerken, kennis en kwaliteit en registratie en onderzoek. De afdeling netwerken omvat zowel de oncologische netwerken/zorg als de palliatieve netwerken. Jolanda van Hoeve is de adviseur van deze afdeling die de contacten met Martini Ziekenhuis en dus ook het netwerk Groningen Centraal zal onderhouden. Demografische en andere ontwikkelingen In de netwerken wordt nadrukkelijker gekeken naar demografische ontwikkelingen ( bv rapport over de toename van het aantal kankerpatiënten, maar ook de rapporten over de krimp en vergrijzing en de discussies over spreiding en concentratie van zorg). Wat betekent dit voor het zorgaanbod van de te onderscheiden zorgaanbieders en als afgeleide daarvan, wat betekent dit voor het netwerk palliatieve zorg? Publieksvoorlichting: De 4 Groningse netwerken hebben in 2011 gezamenlijk de organisatie van de cafés Doodgewoon opgepakt. De avonden bleken een succes. De resultaten waren zo positief dat na een tussen evaluatie besloten is deze activiteit ook in 2012 te continueren. De publiciteit, flyers en persberichten zijn gezamenlijk opgepakt. Zie ook Ad 4 communicatie. 3

4 A.3. Organisatie: Het netwerk is 6 maal bijeen gekomen om de voortgang van activiteiten te bespreken en de benodigde besluiten te nemen zodat de werkgroepen de concretisering van de voorgenomen activiteiten uit konden voeren. Vergaderfaciliteiten werden aangeboden door het Heijmanscentrum, een locatie van Dignis Lentis. Voorzitter en netwerkcoördinator waren hierbij verantwoordelijk voor het voorbereiden en afhandelen van vergaderingen, bewaken en stimuleren van de voortgang van de werkzaamheden. Het werkplan van het netwerk voor 2011 werd hierbij als leidraad gebruikt. Aanvullend daaraan is het activiteitenplan in het kader van het bonus malusbeleid van Menzis opgesteld door Thuiszorg Groningen. Verder werden de voornemens voor 2012 vastgelegd in een nieuw werkplan wat met begroting bij VWS is ingediend. Via de subsidieregeling van VWS was het mogelijk uren t.b.v. de netwerkcoördinatie en ondersteuning in te zetten. Deze uren werden ingevuld door Wil Hoek. Daarmee was ondermeer de voorbereiding en verslaglegging van de netwerkvergaderingen, werkgroepen en symposia gewaarborgd. Daarnaast voorzag de subsidieregeling van VWS ook in de vergoeding van organisatiekosten van netwerkactiviteiten (t.b.v. pr en scholingsactiviteiten). A.4. Communicatie: De werkzaamheden van het netwerk zijn alleen dan effectief als er een goede terugkoppeling plaats vinden binnen de aangesloten organisaties alleen dan kunnen afgesproken werkwijzen daadwerkelijk geïmplementeerd worden. Het aspect borging is dan ook speerpunt geworden. Afgesproken is dat elke organisatie werkt met aandachtsvelders palliatieve zorg. Dit zijn medewerkers binnen de organisatie die als taak krijgen als vraagbaak te dienen voor hun collega s op de werkvloer en kennis over de palliatieve zorg ook actief uit te dragen. Binnen de aangesloten organisaties zijn nu 115 aandachtsvelders. Het netwerk heeft een eigen website Naast het zorgaanbod wordt op deze site relevante informatie over palliatieve zorg in de regio opgenomen. Afgesproken en deels uitgevoerd is dat de participerende zorgaanbieders op de eigen website een link maken met de website van het netwerk palliatieve zorg Groningen centraal. De website is in het verslagjaar 1561 keer bezocht. Het netwerk heeft in het verslagjaar 7 publieksavonden georganiseerd onder de naam Café Doodgewoon. Met de organisatie van het Café Doodgewoon is er periodiek een informele ontmoetingsplek, waar onderling ervaringen uitgewisseld kunnen worden, maar ook aandacht is voor informatieverstrekking en verder verdieping in thema s rond het levens einde. De activiteiten van de Cafés Doodgewoon zijn bedoeld voor een breed publiek geïnteresseerde burgers, mantelzorgers, vrijwilligers, patiënten, maar ook mensen die zelf werkzaam zijn in de zorg. Op de avonden werd aandacht besteed aan de onderwerpen Uitvaart, Palliatieve Sedatie en Euthanasie, Complementaire zorg, Emoties, Het Levensverhaal. De eerste caféavond werd een film vertoond. Gemiddeld waren er op de avonden 30 bezoekers. De avonden werden op verschillende locaties georganiseerd en de ontvangende organisatie had ook de taak van gastheer/vrouw op zich genomen. De avonden werden publicitair ondersteund door posters, jaarkalenders en maandelijkse persberichten. In het verslagjaar is landelijke de brochure Pal voor U uitgegeven. Het netwerk heeft hier een eigen invulling aan gegeven door een regionaal katern toe te voegen. In dit regionale katern staan alle contactgegevens van de bij het netwerk aangesloten organisaties, met een korte omschrijving over de inhoud van palliatieve zorg waar de betreffende organisatie voor staat. De Pal voor U brochure, met het regionale katern is wijd verspreid bij tal van publieksacties, o.a. in het kader van de IDPZ (Internationale Dag van de Palliatieve Zorg) in oktober. --- B.1- de inhoud, overdracht en continuïteit van zorg, de afstemming, samenhang en coördinatie in het zorgaanbod De zorgmogelijkheden m.b.t. palliatieve zorg zijn geplaatst op de website van het netwerk. Dit zorgaanbod is tevens gelinkt aan het programma Kies Beter. Het zorgaanbod is weer herijkt en veranderingen zijn verwerkt. 4

5 Belangrijke veranderingen waren de verhuizing van hospice De Mantel van de Zonnehuisgroep naar een nieuwe locatie in Zuidhorn en de tijdelijke verhuizing van de palliatieve unit van Innersdijk naar Ten Boer Met alle betrokken organisaties is afgesproken dat ook intern de verbeterpunten t.a.v. de coördinatie en kwaliteit van palliatieve zorg in kaart gebracht en aangepakt zouden worden. Van deze verbeterpunten is een overzicht gemaakt. Deze zijn in oktober 2011 in de netwerkvergadering aan de orde gekomen. Belangrijke onderwerp voor alle organisaties waren: 1. De borging van aandachtsvelders. 2. Implementatie zorgpad stervensfase 3. nazorg en meting klanttevredenheid Ad 1. Borging aandachtsvelders De scholing van aandachtsvelders is de start van een complex proces van borging van de rol en taken van aandachtsvelders. Ervaringen leren dat voor daadwerkelijke borging -dus dat de kennis van de aandachtsvelders op de werkvloer echt gebruikt, ingezet uitgedragen kan worden- niet vanzelfsprekend gaat. Dit vraag om een duidelijke visie vanuit het management, structurele aandacht, coördinatie, sturing en zorgvuldige communicatie met alle geledingen in de organisatie. Daarnaast zijn de benodigde randvoorwaarden ( tijd en ondersteuning van de directe leidinggevende) essentieel. De meeste organisaties hebben dit nu goed geordend. Men heeft een goede spreiding van aandachtsvelders over de locatie en teams. Er vinden (afhankelijk van de organisatie) 2 tot 4 maal per jaar terugkombijeenkomsten plaats en aandachtsvelders zijn actief en worden ook regelmatig geconsulteerd. Bij verloop worden nieuwe mensen ingezet en voor scholing aangemeld. Ad 2. Implementatie zorgpad stervensfase (ZS) Elke organisatie heeft aangegeven de zorgdoelen uit het ZS in te willen voeren in het eigen werkproces. Binnen Thuiszorg Groningen, Heijmanscentrum en in het Martini Ziekenhuis worden pilots uitgevoerd. Met de kleine thuiszorgorganisaties ( Zorggarant, Thuiszorg Comfort en Buurtzorg) is in juni afgesproken dat zij inzichtelijk maken hoe en op welke wijze de zorgdoelen uit het ZS ingepast/ingevoegd kunnen worden in de zorgdossiers Begin 2012 wordt hier verder over gesproken. Bij ZINN is er voor gekozen de zorgdoelen uit het zorgpad stervensfase om te zetten in een checklist met de zorgdoelen. Bij de andere organisaties moet eerst nog bezien worden op welke wijze de zorgdoelen in de bestaande dossiers in te passen zijn; of in hoeverre de nieuwe versie van ZS integraal toegevoegd kan worden, ook in een elektronisch dossier. In principe hebben overal de aandachtsvelders een rol bij de invoering van het ZS. De coördinatoren van de aandachtsvelders vormen samen de werkgroep scholing en knelpunten en ontwikkelingen t.a.v. de invoering komen dan ook via de verslaglegging van de werkgroep scholing terug bij het netwerk. Ad. 3 Nazorg + meting klanttevredenheid In de palliatieve zorg is nazorg een belangrijk aspect. Daarnaast wordt ook aandacht gevraagd om inzicht te krijgen in de klanttevredenheid specifiek na een palliatief zorgproces. Als derde punt is het ook goed om in beeld te hebben wat precies de omvang is van de palliatieve zorg die verleend wordt. De stand van zaken t.a.v. deze 3 aspecten is aan de orde gewest in april en september. Conclusie: er is al veel in gang gezet, maar er moet nog veel gebeuren. De werkwijze t.a.v. nazorg en klanttevredenheid is divers (nabellen, nazorggesprekken, vragenlijst opsturen). Aandachtspunten zijn: Hoe brengt de organisatie de informatie uit de nazorg en klanttevredenheidsgesprekken terug in de beleids- en leercyclus van de organisatie. Hoe trekt de organisatie de registratiegegevens over de omvang en inhoud van de palliatieve zorgvragen uit de nazorgen klanttevredenheidsgesprekken en op welke wijze kan deze informatie gebruikt worden bij de ontwikkeling van beleid van het netwerk palliatieve zorg. In juni 2012 wordt dit punt weer geagendeerd 5

6 --- B.2-scholing en deskundigheidsbevordering. In het verslag jaar zijn 4 cursussen voor aandachtsvelders georganiseerd. Aan deze cursussen konden ook medewerkers uit de andere netwerken palliatieve zorg in Groningen mee doen. Er waren 82 deelnemers en de waardering over de cursussen was 8.9, 8.8, 8.4 en 7.9. Op 15 oktober is de tweede terugkombijeenkomst van aandachtsvelders in Twaalf Hoven in Winsum georganiseerd. Er waren 80 aandachtsvelders. Naast de mogelijkheid ervaringen als aandachtsvelders uit te wisselen in kleine groepjes stond het thema: Dementie en beslissingen rond het levenseinde centraal. De werkconferentie werd gewaardeerd met een 7.4 De 4 netwerken palliatieve zorg in Groningen hebben 4 maal een nieuwsbrief uitgebracht, speciaal voor de aandachtsvelders uit de aangesloten organisatie (oplage 250). In het verslagjaar heeft het netwerk 3 gesprekscyclussen in samenspraak met de andere Groningse netwerken ( 3 x 6 bijeenkomsten over aspecten van spiritualiteit) georganiseerd. Aan de drie gesprekgroepen hebben 27 medewerkers meegedaan. Na afronding zijn de gespreksgroepen geëvalueerd. De huidige gespreksmap biedt voldoende basis voor gespreksleiders om de bijeenkomsten in te vullen. Uitbreiding en aanpassing zijn niet nodig gezien de vrijheid waarmee de bijeenkomsten ook nu weer ingevuld zijn. De gewenste aanvullingen (bv literatuur) kunnen door de gespreksleiders zelf verstrekt worden. Deelnemers waardeerden de bijeenkomsten met een 7.5, 8.5 en B.3-de consultatie en adviesstructuur. De palliatieve adviesbesprekingen i.s.m. met de Academische huisartsenpraktijk van het UMCG zijn in het verslagjaar gecontinueerd. In 2011 hebben 7 multidisciplinaire overleggen (1 maal in de 6 weken) plaatsgevonden. De bijeenkomsten zijn in november geëvalueerd en besloten is deze besprekingen structureel te continueren. --- B.4-afstemming van vraag en aanbod In 2011 waren in de regio van het netwerk 9855 ligdagen in hospice/palliatieve units beschikbaar voor patiënten in de palliatieve terminale fase 173 cliënten hebben gebruik gemaakt van deze mogelijkheden. Gemiddelde zorgduur was 35.5 dagen. De bezettingsgraad kwam daarmee op 62%. Daarnaast hebben 74 cliënten en hun naasten een beroep gedaan op de mogelijkheden van de organisaties van vrijwilligers terminale zorg in de thuissituatie. Het netwerk heeft geconcludeerd dat de spreiding en differentiatie van de beschikbare ligdagen over de regio versterkt moet worden in de subregio Hoogezand. In Hoogezand wordt dan ook gewerkt aan de realisering van een bijna thuis huis. Vastgesteld in de netwerkvergadering van 7 februari