Naomi Knapen. Aardrijkskunde Biologie Naomi Knapen 3SA3 Actuele topics
|
|
- Antoon de Wilde
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Naomi Knapen 3SA3 Aardrijkskunde Biologie Aardrijkskunde V. Gaeremynck
2
3 Kiribati, de zinkende eilandrepubliek 1. Probleemstelling en Situering Asielaanvraag van "klimaatvluchteling" uit Kiribati geweigerd 1. Deze krantenkop verscheen enkele weken geleden in de krant, op het internet Kiribati, een zinkende eilandenrepubliek in Oceanië. Welke rol speelt het klimaat in het zinken van deze eilanden? Welke andere oorzaken, factoren en samenloop van omstandigheden spelen een belangrijke rol in de stijging van het zeeniveau? Welke gevolgen zal dit hebben op korte én lange termijn? Een vraagstuk van complexe aard: een duurzaamheidsvraagstuk omtrent de zinkende eilandenrepubliek Kiribati, het leefgebied van de I-Kiribati, inwoners van Kiribati. Zoals hierboven vermeld, is Kiribati een eilandenrepubliek in Oceanië, onderdeel van Micronesië en Polynesië (bijlage 1). Speciaal is dat de eilanden allemaal atollen zijn (ringvormige structuur). Een atol is gefundeerd op koralen. Het hoogste punt op Kiribati is slechts 81 meter. 2. Oorzaken en gevolgen Het is moeilijk om één bepaalde oorzaak aan te duiden! Het ene hangt met het andere samen en het volgende hangt weer met het vorige samen. We vertrekken vanuit de krantenkop (en bijgevoegd artikel). 2.1 Klimaatsverandering Een klimaatvluchteling spreekt voor zich: vluchten omwille van de klimaatsverandering 2 en de gevolgen die hier bij gepaard gaan in het gebeid van herkomst. Hoe speelt de klimaatsverandering in dit duurzaamheidsvraagstuk een rol? Het is algemeen geweten dat door de klimaatsverandering het zeeniveau aan het stijgen is. Vermits Kiribati een eilandenrepubliek is, komen zij dus in gevaar. Verwacht wordt dat in de toekomst het eiland in de zee zal zinken door het stijgen van het zeeniveau. Dit stijgen wordt veroorzaakt door het smelten van de ijskappen bij de opwarming van de aarde, maar ook het feit dat water uitzet bij opwarmen, is een belangrijk gevolg van de opwarming van de aarde. Daarnaast is de klimaatsverandering ook te merken aan de hoeveelheid neerslag en temperatuurstijging door de verandering van luchtstromen en waterkringlopen. Deze elementen van klimaatsverandering zorgen voor een versnelde erosie van de kust, insijpelen van het zout in het grondwater en toename van overstromingen vanuit de 1 BELGA, Asielaanvraag van "klimaatvluchteling" uit Kiribati geweigerd, De Redactie, internet, , ( 2 WILLEMS, F., Kan asielaanvraag wegens klimaatverandering?, De Redactie, internet, , (
4 zee. Dit kan als verder gevolg hebben dat de eilanden al niet meer bewoonbaar zullen zijn vooraleer ze volledig zijn gezonken. Zo zal bijvoorbeeld verminderde regenval, gekoppeld met een versnelde stijging van de zeespiegel, de watervoorziening in gevaar brengen doordat er 20% minder grondwater ter beschikking zal zijn. 3 Ook zal de biosfeer van de eilandengroep grote veranderingen kennen bij deze klimaatsverandering. Zo zullen zoetwatervissen minder overlevingskansen hebben dan zoutvissen bovendien gaan veel vissen koeler water opzoeken, wat nadelig is voor de vissers, een belangrijke inkomstenbron. En natuurlijk niet te vergeten: De mens zal van de eilandengroep verjaagd worden en verplicht worden te vluchten. 2.2 De mens en psychologische sfeer van de maatschappij Er bestaat geen twijfel meer over dat de mens een grote rol speelt in de klimaatsverandering. Doordat de mens steeds slimmer, communicatiever en socialer wordt, zal deze meer en meer technologie kunnen ontwikkelen. Mensen krijgen kinderen, die kinderen krijgen op hun beurt ook weer kinderen, deze kinderen gaan ook kinderen krijgen enz. We zijn steeds met meer en meer. Dit betekent dat er steeds meer technologie ontwikkeld zal worden, steeds meer met de auto gereden gaat worden, alles steeds meer zal worden verwoest. Ook de eigenwijsheid van de mens en de grote onafhankelijkheid van individuen speelt hier een rol in. Zo zal de gemiddelde werknemer s morgens alleen zijn auto instappen en alleen op het werk terug uitstappen. Slechts enkelen hebben het geniale idee om te carpoolen of om het openbaar vervoer te gebruiken (al gaat het dan vaak om het verschil in kostplaatje). Deze egoïstische houding van de mens tegenover elkaar en tegenover de natuur heeft als gevolg dat de klimaatsverandering, de opwarming van de aarde, enkel maar gestimuleerd worden. Het is wel opmerkelijk dat Kiribati zelf maar weinig bijdrage heeft in de grote CO 2 - uitstoot en dat vooral andere landen zoals China, VS, Rusland de grote boosdoener zijn (bijlage 2).Toch zijn het o.a. de I-Kiribati die zwaar lijden onder deze CO 2 - uitstoot. Niet enkel CO 2 is een boosdoener, maar ook methaan (afkomstig van gasboringen, maag koeien, ontdooien van zeebodem ) 4, zwarte koolstof (afkomstig van o.a. 3 MAGNUS, A., Stateloosheid en klimaatwijziging - Het geval van de zinkende eilandstaten, Masterproef rechtsgeleerdheid, Faculteit rechtsgeleerdheid, Universiteit Gent, 131 p. 4 IPS, Amerikanen hebben uitstoot methaan zwaar onderschat, De Morgen, internet, , (
5 dieselverbranding, industrie) 5, ozon in troposfeer en Fluorkoolwaterstoffen. Deze laatste wordt bijvoorbeeld gebruikt als koelmiddel voor koelkasten. Deze vier stoffen hebben i.v.m. CO 2 een kortere levensduur in de atmosfeer, maar beïnvloeden het klimaat sneller. 2.3 Wetenschap & Technologie In voorgaande oorzaken kwamen steeds de klimaatsverandering en de vooruitgang in technologie aan bod. Natuurlijk speelt deze laatste een grote rol bij het proces van het eerste. Doordat de mens slimmer werd, is technologie steeds meer kunnen ontwikkelen. Zo is het ontstaan van de auto een absolute topper in de technologische geschiedenis. Een voertuig op wielen aangedreven door benzine( toen nog in grote voorraden aanwezig). Een zeer goed transportmiddel voor de mens dat comfort, (vrije) tijd en winst opbracht, zowel voor de producent als voor de consument. De CO 2 -uitstoot van dit prachtige vervoersmiddel was slechts bijzaak en een probleem voor later, later dat vandaag nu geworden is. Niet enkel de productie en het gebruik van een vervuilende technologische ontwikkeling, maar elke vorm van industrie waarbij uitstoot van bv. CO 2 en roet 6 mee gepaard gaan, zijn absolute boosdoener. Vooral de (westerse) technologisch geëvolueerde landen spelen een grote rol! 2.4 Economie De huidige toestand van CO 2 -uitstoot en de technologische revolutie die heeft plaatsgevonden in verschillende (ook Aziatische) landen, heeft te maken met een toenemende economie. Grote vervuilers zoals de VS en Europa waren al eerder gekend, maar door de toenemende economie in landen zoals China, India enz. die de technologische evolutie bewerkstelligde, zijn ook deze landen koplopers geworden in de CO 2 -uistoot en dus grote factoren in de klimaatsverandering. Op die manier heeft een toenemende economie een grote impact op de klimaatsverandering. 3. Oplossingen Er zijn dus verschillende oorzaken die deze duurzaamheidproblematiek in de hand werken. Zoals in de verschillende duidelijk werd, is er een grote samenhang tussen de mens, technologie en de klimaatsverandering. Op welke manier kunnen er oplossingen geboden worden om dit duurzaamheidsvraagstuk te beantwoorden? 5 [BIJLAGE 3] VMM, Te veel roet vraagt ander autogedrag, VMM, Vlaamse Overheid, ed. juni 2013, p EOS, Roet deed gletsjers smelten, internet, , (
6 - Uitstoot van CO 2 en andere vervuilende gassen verminderen: Men kan op verschillende manieren een bijdrage leveren aan minder CO 2 -uitstoot. Vooral in grote CO 2 -uitstotende landen zoals China en de VS zal een grote verandering moeten gebeuren. Helaas is dit niet zo vanzelfsprekend omdat het juist deze landen niet zijn die de grote gevolgen van de klimaatsverandering voelen. Toch zou het al een grote stap vooruit zijn moest het aantal auto s in het verkeer al minderen. Ook dit is niet zo gemakkelijk omdat de mens houdt van gemakzucht en onafhankelijkheid en men dus het liefst zo snel mogelijk op het werk/school geraakt zonder te veel rekening met anderen te moeten houden. Hieronder enkele oplossingen die toch zouden kunnen bijdragen aan een vermindering van de CO 2 -uitstoot hoewel dit een moeilijke opdracht is om korte termijn te realiseren. Betere dienstregeling in openbaar vervoer: Wanneer er minder of zelfs geen vertragingen zouden zijn, er een betere aansluiting tussen bus-trein of treintrein of bus-bus zou zijn, zouden meer mensen geneigd zijn om het openbaar vervoer te gebruiken. Bovendien is het gebruik van openbaar vervoer ook goedkoper. Helaas neemt reizen met het openbaar vervoer momenteel nog meer tijd in beslag dan met de auto (behalve wanneer je in de file staat ) en zoals iedereen weet is time is money een fenomeen op elke gebied van het leven. In de Standaard stond enkele weken geleden een opinie-artikel over rekening vrijen. Het ging over het feit dat wanneer men de kinderbijslag zou verlagen, er minder kinderen zouden geboren worden (omdat men er simplistisch van uitgaat dat ouders kinderen nemen omwille van het kindergeld). Wanneer er minder kinderen geboren worden, zouden er op termijn minder auto s gaan rondrijden en op die manier zou dan vervolgens ook het probleem van de file aangepakt worden. (Bijlage 4) De vermindering van andere vervuilende gassen zoals methaan en zwarte koolstof is makkelijker te realiseren. Het terugdringen van deze stoffen, samen met het afremmen van de CO 2 -uitstoot kan er voor zorgen dat de stijging van de zeespiegel tegen 2100 met 50% verminderd is. 7 - Natuurlijke oplossing door koralen: Als gevolg van de klimaatsverandering, zullen vele eilanden, waaronder Kiribati, na een tijd in zee verdwijnen. Toch blijkt uit onderzoek (2010) van wetenschappers Paul Kench en Arthur Webb dat veel van deze eilanden juist gegroeid zijn doordat levend koraal een natuurlijk herstel 7 IPS, Stijging van de zeespiegel kan snel worden afgeremd, De Morgen, Internet, , (
7 toepast en de zeespiegelstijging kan bijhouden. Hoe gezond het koraal is hangt af van de temperatuur van het oceaanwater. Een lichte stijging kan al voldoende zijn om het koraal te verzwakken en te doden. Dit is dus slechts een oplossing op korte termijn en blijft de stijging van de zeespiegel een grote bedreiging. - Bruggen bouwen en dijken bouwen: Dit zou een oplossing kunnen bieden voor een bepaalde termijn. Nakibae, inwoner van Kiribati, ziet dit bijzonder somber in. De eilanden zijn namelijk behoorlijk smal en bovendien weet men niet waar men het materiaal moet halen? Volgens hem is zoveel materiaal uit de lagune halen, vragen om grote natuurrampen en worden de zeestromingen onverantwoord veranderd. 8 - Mangrovebossen plaatsen aan de kusten: De lange wortels van de bomen verminderen de afkalving en erosie van de kust. - Watervoorzieningsproject: waterdeskundigen uit Australië zijn bezig met een project om meer drinkbaar water via pijpleidingen te verdelen over de eilanden. Dit is een oplossing voor het feit dat door het stijgende zeewater, het zoet water verdrongen raakt door het zout water. Natuurlijk is dit geen oplossing op lange termijn voor de problematiek rond het stijgende zeewater, maar wel een oplossing om de toenemende waterschaarste aan te pakken - Volksverhuizing: In 2012 verscheen er een artikel waarin staat dat de regering een totale bevolkingsverhuizing overweegt naar Fiji, wat Kiribati een smak geld kost. Bovendien was dit niet het eerste idee van Anote Tong, de president van Kiribati. Vorige plannen hielden bijvoorbeeld in dat er zeemuren zouden opgetrokken worden rond de koraaleilanden en het bouwen van een drijvend eiland. Deze maatregelen waren echter te duur. 9 8 POLLMANN, A., Zinken onder de zeespiegel, NRC, internet, , ( 9 KNACK, President van Kiribati plant volksverhuis naar Fiji, internet, , ( html)
8 Bijlagen Bijlage 1 Figuur 1: Situering Kiribati Bijlage 2 Figuur 2+3 :Wereldkaart met CO2-uitstoot ROGERS, S., EVANS, L., World carbon dioxide emissions data by country: China speeds ahead of the rest, The Guardian, internet, , (
9 Bijlage 3 VMM, Te veel roet vraagt ander autogedrag, VMM, Vlaamse Overheid, ed. juni 2013, p.22-23
10
11 Bijlage 4
12
13 Referentielijst - BELGA, Eilanden in de stille Oceaan zinken niet, De Morgen, internet, , ( Warming/article/detail/ /2010/06/03/Eilanden-in-de-Stille-Oceaanzinken-niet.dhtml) - MAGNUS, A., Stateloosheid en klimaatwijziging - Het geval van de zinkende eilandstaten, Masterproef rechtsgeleerdheid, Faculteit rechtsgeleerdheid, Universiteit Gent, 131 p., ( - POLLMANN, A., Zinken onder de zeespiegel, NRC, internet, , ( - ROGERS, S., EVANS, L., World carbon dioxide emissions data by country: China speeds ahead of the rest, The Guardian, internet, , ( - KNACK, President van Kiribati plant volksverhuis naar Fiji, internet, , ( - IPS, Stijging van de zeespiegel kan snel worden afgeremd, De Morgen, Internet, , ( Warming/article/detail/ /2013/04/15/Stijging-van-de-zeespiegel-kansnel-worden-afgeremd.dhtml) - EOS, Roet deed gletsjers smelten, internet, , ( - VMM, Te veel roet vraagt ander autogedrag, VMM, Vlaamse Overheid, ed. juni 2013, p IPS, Amerikanen hebben uitstoot methaan zwaar onderschat, De Morgen, internet, , ( Warming/article/detail/ /2013/11/26/Amerikanen-hebben-uitstootmethaan-zwaar-onderschat.dhtml) - BELGA, Asielaanvraag van "klimaatvluchteling" uit Kiribati geweigerd, De Redactie, internet, , ( - WILLEMS, F., Kan asielaanvraag wegens klimaatverandering?, De Redactie, internet, , ( - PEETERS, K., JENNES, G., KEIRSE, M., Opinie Kinderhinder, De Standaard, jg.90, nr.276, , p.38-39
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?
Nadere informatieKLIMAATVERANDERING. 20e eeuw
KLIMAATVERANDERING 20e eeuw Vraag De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met 0.2-0.5 C 0.6-0.9 C Antwoord De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met
Nadere informatieet broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces
H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatieCaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid?
CaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid? Door Rik Lo & Lisa Gerrits 15-03-13 Inhoud: Inleiding Deelvraag 1 Deelvraag 2 Deelvraag 3 Deelvraag 4 Hoofdvraag & Conclusie
Nadere informatieWereldwijde uitstoot CO2 dit jaar
1 van 5 7-12-2018 06:32 volkskrant.nl Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar weer toegenomen 6-8 minuten IJsklif in West-Groenland. Beeld Credit: Sarah Das / Woods Hole Oceanographic Institution De stijging
Nadere informatieIntroductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen
Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Wie ben ik? Mijn naam is Graham Degens Ik heb >30 jaar in de olie industrie gewerkt, om olie en gas optimaal
Nadere informatieOpwarming van de aarde hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52494
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 03 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52494 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatie- Op de terugweg hiervan kwamen ze op één punt bijeen, Utrecht. ( auto s)
Samenvatting door Saskia 1046 woorden 8 april 2014 7,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 2.4 Files oplossen Files 29 mei 1955 was er in Nederland de eerste file. Duizenden inwoners van
Nadere informatieWaddengebied in tijden van klimaatverandering
Waddengebied in tijden van klimaatverandering Oerol college cyclus Terschelling 14 Juni 2016 Pier Vellinga Universiteit Wageningen Vrije Universiteit Nationaal Onderzoekprogramma Kennis voor klimaat (2007-2015)
Nadere informatieBANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad
Opdracht 1 In het filmpje ging het over klimaatverandering. Bedenk samen drie voordelen en drie nadelen van klimaatverandering. Schrijf op: Voordelen 1. bijvoorbeeld warmere zomers in Nederland 2. bijvoorbeeld
Nadere informatieZeespiegelstijging door klimaatverandering
Zeespiegelstijging door klimaatverandering Wat weten we? En wat kunnen we verwachten? De stemming in de media Zeespiegel bij Nederlandse kust vorig jaar hoger dan ooit (NOS) Zeespiegel stijgt steeds sneller
Nadere informatieLES 2: Klimaatverandering
LES 2: Klimaatverandering 1 Les 2: Klimaatverandering Vakken PAV, aardrijkskunde Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend, samenwerken, kritisch denken Materiaal Computer met
Nadere informatieThe Day After tomorrow... Waarom wachten
The Day After tomorrow... Waarom wachten als we vandaag kunnen reageren? The Day After Tomorrow, de film van Roland Emmerich (Godzilla en Independence Day), verschijnt op 26 mei 2004 op het witte doek.
Nadere informatieFijn stof in Vlaanderen; gezondheidseffecten, oorsprong en reductiemaatregelen
Fijn stof in Vlaanderen; gezondheidseffecten, oorsprong en reductiemaatregelen Fijn stof kost de Vlaming tot 3 gezonde levensjaren. Vlaanderen zal ook in de toekomst moeite hebben om aan de Europese fijn
Nadere informatieLES 1: De wereld in verandering
LES 1: De wereld in verandering 1 Les 1: De wereld in verandering Vakken Zedenleer/godsdienst, economie, geschiedenis, aardrijkskunde, PAV Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend,
Nadere informatieKlimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject
Nadere informatieKlimaatverandering Wat kunnen we verwachten?
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en
Nadere informatie2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden.
Stelling door T. 1429 woorden 12 juni 2014 7,8 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Stelling 1: openbaar vervoer moet gratis worden 1: km autorijden levert dan per passagier gemiddeld zeven keer
Nadere informatieDuurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018
Duurzaamheid Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Duurzaamheid Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige
Nadere informatieLAAT DE WIND WAAIEN
LAAT DE WIND WAAIEN 2019 zal worden herinnerd als het jaar waarin iets veranderde, toen kinderen staakten om volwassenen te vragen actie te ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan. Geïnspireerd
Nadere informatieWordt de klimaatsverandering veroorzaakt door de mens, of is het een natuurlijk proces?
Werkstuk door een scholier 1718 woorden 9 februari 2009 5,3 20 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding. De aarde warmt op. Daarover gaat deze praktische eindopdracht van ANW. Dit verslag gaat over klimaatverandering.
Nadere informatie6,4. Werkstuk door een scholier 2086 woorden 22 juni keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Werkstuk door een scholier 2086 woorden 22 juni 2011 6,4 37 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave Voorpagina Blz.1 Inhoud Blz.2 Inleiding Blz.3 Klimaatverandering Blz.4 Zeespiegelstijging Blz.5
Nadere informatieEuropa. De plannen van D66 voor Europa Begrijpelijke versie. Tekst: D66 en Merel van Beeren
Voor Europa De plannen van D66 voor Europa Begrijpelijke versie Tekst: D66 en Merel van Beeren 1 De plannen van D66 voor Europa D66 vindt Europa heel belangrijk. Wij denken dat Nederland sterker is als
Nadere informatieWat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie:
ENERGIE Wat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie: energie kan noch ontstaan, noch verdwijnen (kan enkel omgevormd worden!) Energie en arbeid:
Nadere informatieklimaatverandering Planet
klimaatverandering Planet 66 67 klimaatver andering De verandering van het klimaat wordt tegenwoordig gezien als de grootste milieudreiging in de wereld. Klimaatmodellen voorspellen op de lange termijn
Nadere informatieKlimaat(les)marathon. Leren voor en over het klimaat
Klimaat(les)marathon Leren voor en over het klimaat DE ESSENTIE VAN KLIMAATVERANDERING CRASHCURSUS KLIMAATWETENSCHAP Prof. Dr. Wim Thiery INHOUD WAAROVER ZAL IK HET HEBBEN? - Wat is het klimaat? - Wat
Nadere informatied rm Neder wa e landopg
Opgewarmd Nederland deel Natuur, water en landbouw: aanpassen Ecosystemen en klimaat Water, mens en landschap: eeuwenlang een gevaarlijk samenspel Polders, sloten en plassen: binnenwateren in beweging
Nadere informatieKlimaatveranderingstand. wetenschap. Prof Wilco Hazeleger
Klimaatveranderingstand van de wetenschap Prof Wilco Hazeleger Achtergrond Wetenschap kan nooit absolute zekerheden bieden Het klimaatsysteem is complex Beperkingen in kennis en waarnemingen Beleid wil
Nadere informatieKlimaat verandert toerisme
5 10 15 20 25 30 35 40 Tekst 4 Klimaat verandert toerisme (1) Het klimaat verandert, zoveel is inmiddels wel zeker. De temperatuur loopt op, neerslagpatronen veranderen, de kans op hittegolven neemt toe,
Nadere informatieDocentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)
Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van
Nadere informatieKlik op een stip... En krijg een wat als...?
Klik op een stip... En krijg een wat als...? Wat als er geen wetenschappers waren? Wat als je onzichtbaar was voor een dag? Wat als mensen staarten hadden? Wat als er iemand precies het zelfde was als
Nadere informatieGevolgen van klimaatverandering voor Nederland
Gastcollege door Sander Brinkman Haagse Hogeschool Climate & Environment 4 september 2008 Introductie Studie Bodem, Water en Atmosfeer, Wageningen Universiteit Beroepsvoorbereidendblok UNFCCC CoP 6, Den
Nadere informatieik deel daar wordt iedereen beter van een fiets
daar wordt iedereen beter van een fiets 1 Achtergrond 2 Onderzoek en Reflectie 3 Acties 4 Activiteiten in het Schooljaar ikdeel.be Een project van Met de steun van De Vlaamse overheid kan niet verantwoordelijk
Nadere informatieNNV-bestuursstandpunt over de samenhang tussen klimaatverandering en energiegebruik
NNV-bestuursstandpunt over de samenhang tussen klimaatverandering en energiegebruik Het klimaat is een complex systeem waarin fysische, chemische en biologische processen op elkaar inwerken. Die complexiteit
Nadere informatieKlimaatramp is niet meer tegen te houden
AP Klimaatramp is niet meer tegen te houden OPINIE Wie gelooft dat de democratie het klimaatprobleem tijdig kan oplossen gelooft in sprookjes. Door: Marcel van Dam 13 november 2014, 02:00 8 ANP Kippa Ik
Nadere informatieKlimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering
Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238
Nadere informatieklimaatverandering en zeespiegelstijging Klimaatverandering en klimaatscenario s Achtergronden Prof Dr Bart van den Hurk
Achtergronden Klimaatverandering en klimaatscenario s Prof Dr Bart van den Hurk Watis 06 hetmondiale klimaatprobleem? Klimaatverandering is van alle tijden Natuurlijke invloeden: Interne schommelingen
Nadere informatieLeerlingenbundel: Waterschaarste het spel
Leerlingenbundel: Waterschaarste het spel Millenniumdoelstelling 7: Een duurzaam leefmilieu 1 Inhoud Voorwoord... 3 Waterproblemen in Namibië... 4 Acties ter plaatse... 7 Waterschaarste... 8 Voeg de afbeelding
Nadere informatieScenario s voor zeespiegelstijging. Caroline Katsman TU Delft / Vloeistofmechanica
Scenario s voor zeespiegelstijging Caroline Katsman TU Delft / Vloeistofmechanica Waarnemingen- wereldgemiddeld grondboringen Waarnemingen- wereldgemiddeld grondboringen reconstructie uit getijdestations
Nadere informatieEnergie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030
IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk
Nadere informatieOpwarming aarde niet de schuld van het vee
focus juni 219 Opwarming aarde niet de schuld van het vee Europese landbouwhuisdieren hebben vrijwel geen aandeel in de opwarming van de aarde. Dat blijkt uit data van het Amerikaanse Carbon Dioxide Information
Nadere informatieJe land heeft te maken met grote overstromingen door de hevige regenval van de afgelopen dagen.
Je land heeft te maken met grote overstromingen door de hevige regenval van de afgelopen dagen. De graanvelden zijn allemaal vernield. Daarom verlies je een kaart natuur. Enkele werknemers van je onderneming
Nadere informatiePracticum: Hoezo Zeespiegelstijging? Korte versie Lerarenhandleiding
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Korte versie Lerarenhandleiding Benodigdheden: -Satellietkaart van de wereld.(the World seen from space, Michelin, 1/28 500 000) -Post-its -Schrijfgrief -Atlas -Glas
Nadere informatiePracticum: Hoezo Zeespiegelstijging?
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Op de Aarde wonen er ongeveer 6 446 131 400 mensen. In België wonen er 10 584 534. De meeste mensen wonen in de bergen / in de woestijn / in de nabijheid van water/
Nadere informatieklimaatverandering en voedsel
klimaatverandering en voedsel Parijs; wat is er afgesproken en gaat het lukken? Wat betekent dit voor landbouw en voeding? Energie transitie als voorbeeld voor producent en consument Duurzaamheid als paradigma.
Nadere informatiePropere lucht voor elke Brusselaar LUCHTPLAN CD&V BRUSSEL
Propere lucht voor elke Brusselaar LUCHTPLAN CD&V BRUSSEL De lucht die we inademen maakt alle Brusselaars gelijk. Wat je afkomst, taal of financiële situatie is: we ademen dezelfde lucht in. De strijd
Nadere informatieIJSLAND: EEN LAND VAN WATER EN VUUR
Naam: Klas : Nr: Datum: IJSLAND: EEN LAND VAN WATER EN VUUR A. Roegis & L. Van Eycken 2014-2015 BACHELORPROEF HOGENT Aardrijkskunde IJsland: een land van water en vuur Pagina 2 Deze werkbundel mag gebruikt
Nadere informatieVluchten voor water. Door klimaatverandering stijgt het water sommige mensen letterlijk tot de lippen. Van Kiribati tot Noord-Engeland.
Rising Seas Vluchten voor water Door klimaatverandering stijgt het water sommige mensen letterlijk tot de lippen. Van Kiribati tot Noord-Engeland. foto s Kadir van Lohuizen tekst Harm Ede Botje Fiji De
Nadere informatie17 AUGUSTUS 2015 DUURZAAMHEIDSVRAAGSTUK MILIEUVERVUILING EN ALLERGIEËN. Actuele Topics in Aardrijkskunde 2014-2015 GULIZAR HEYECAN 3SA2
17 AUGUSTUS 2015 DUURZAAMHEIDSVRAAGSTUK MILIEUVERVUILING EN ALLERGIEËN Actuele Topics in Aardrijkskunde 2014-2015 GULIZAR HEYECAN 3SA2 Inhoud 1. Allergieën (Bevolking)... 2 2. Oorzaken van allergieën (Biosfeer,
Nadere informatieDe impact van supersterbedrijven op de inkomensverdeling
VIVES BRIEFING 2018/05 De impact van supersterbedrijven op de inkomensverdeling Relatief verlies, absolute winst voor werknemers Yannick Bormans KU Leuven, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen,
Nadere informatieOpwarming van de aarde
Leerlingen Opwarming van de aarde 8 Naam: Klas: In dit onderdeel kom je onder andere te weten dat er niet alleen een broeikaseffect is, maar dat er ook een versterkt broeikaseffect is. Bovendien leer je
Nadere informatieDe kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling
De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig
Nadere informatieDe klimaatverandering
15 De klimaatverandering Philippe Marbaix, Jean-Pascal van Ypersele en Emilie Vanvyve Inleiding Het klimaatsysteem haalt zijn energie uit de zonnestralen. Net als alle warme voorwerpen straalt de aarde
Nadere informatieGroot Barrièrerif definitief verloren
1 van 5 30-05-17 10:40 msn.com Groot Barrièrerif definitief verloren Faqt Redactie 6-8 minuten Copyright Faqt Groot Barrièrerif definitief verloren Het Groot Barrièrerif voor de kust van Australië kan
Nadere informatieachtergrondinformatie lesmodules 1
achtergrondinformatie lesmodules 1 INTRO Het klimaat verandert al sinds het ontstaan van de aarde onder invloed van natuurlijke factoren. Wetenschappers zijn het er nu echter over eens dat de huidige klimaatverandering
Nadere informatieEvolutie van het klimaat in België
Hans Van de Vyver Koninklijk Meteorologisch Instituut 11 januari 2013 Introductie wetenschappelijke activiteiten MERINOVA-project: Meteorologische risico s als drijfveer voor milieukundige innovatie in
Nadere informatieMAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM
MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM De maatschappelijke discussie over klimaatverandering wordt onvoldoende scherp gevoerd. Er wordt nauwelijks nagedacht over de ernst van de problematiek
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 5/6
LESINSTRUCTIE GROEP 5/6 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatieKlimaatverandering en onze voedselzekerheid
Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Prof. Dr. Martin Kropff Rector Magnificus Wageningen University Vice-president Raad van Bestuur Wageningen UR Ons klimaat verandert Ons klimaat verandert Oplossingsrichtingen
Nadere informatieDe estafette: Klimaatverandering
De estafette: Klimaatverandering door Sander Voerman WP nr. 4/2011 Afgelopen jaar is in Nederland de aandacht voor het probleem van de klimaatverandering volstrekt verstomd. Internationaal vormt ons land
Nadere informatieWadden in tijden van Klimaatverandering
Wadden in tijden van Klimaatverandering Oerol College 2018 Kunst ontmoet Wetenschap Marc van Vliet / Pier Vellinga Pier Vellinga, hgl klimaat en Water Waddenacademie; hgl. klimaatverandering VU Amsterdam
Nadere informatiePeiling Kerntechnologie Maart 2015
Peiling Kerntechnologie Maart 205 TNS 40469 Contents Onderzoeksopzet 2 Kernenergie Attitude Een stabiele en genuanceerde houding 3 Kerntechnologie Kennis Onbekend maakt onbemind TNS 40469 2 Onderzoeksopzet
Nadere informatieKustlijn van de Noordzee
International Wadden Sea School www.iwss.org 150.000 jaar geleden - 150.000 jaar geleden was het hele Noordzeebekken bedekt met een dikke ijslaag: dit was de Saale ijstijd. - Alle zeewater was in gletsjers
Nadere informatie3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor alle leerjaren van
Nadere informatieNOORDZEE SYMPOSIUM 2007
NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 Wat leren de oceanen ons over klimaatsverandering? Dr Wouter Rommens UNESCO/IOC Project Office for IODE VLIZ Inhoud Inleiding: IOC, IODE, databeheer en klimaatverandering Veranderende
Nadere informatieAchtergrondinformatie toelichtingen bij ppt1
Achtergrondinformatie toelichtingen bij ppt1 Dia 1 Klimaatverandering Onomstotelijk wetenschappelijk bewijs Deze presentatie geeft een inleiding op het thema klimaatverandering en een (kort) overzicht
Nadere informatieTropisch Nederland. 1. Aanzetten. 1.a Tropisch Nederland
1. Aanzetten Tropisch Nederland 1.a Tropisch Nederland Jij gaat aan de slag met het dossier Tropisch Nederland. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL
Nadere informatieFysisch milieu. Cursus natuurgids
Fysisch milieu Cursus natuurgids 1 Inhoud 1 Beknopte initiatie in enkele abiotische processen 2 Landschapsvorming in Vlaanderen 3 Bodems 2 1 Abiotische processen 1 Abiotische processen vaststellingen Lithosfeer:vast
Nadere informatiePracticum: Hoezo Zeespiegelstijging?
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Op de Aarde wonen er ongeveer 6 446 131 400 mensen. In België wonen er 10 584 534. De meeste mensen wonen in de bergen / in de woestijn / in de nabijheid van water/
Nadere informatiePresenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging
Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk
Nadere informatieHet klimaat op de kaart
Het klimaat op de kaart Het kartografisch productieproces achter de kaart Michel van Elk, infografiekenredacteur/kartograaf, Trouw Fig. 1. Originele kaart van de website van het Met Office van de Britse
Nadere informatieINFOBROCHURE Schouwen-Duiveland
INFOBROCHURE Schouwen-Duiveland SCHOUWEN-DUIVELAND KLIMAATBESTENDIG Het klimaat verandert, de zeespiegel stijgt en de neerslag neemt toe. Studies brachten de huidige en toekomstige uitdagingen in kaart,
Nadere informatieHet toeristisch klimaat Reizen op grote voet 2008
Het toeristisch klimaat Reizen op grote voet 2008 Paul Peeters Lector duurzaam vervoer & toerisme, NHTV Breda Vrijetijdsstudiedag Duurzaamheid: niet denken maar doen Etten-Leur, 05-11-2009 Uw vakantievoetafdruk
Nadere informatieAnalyse grensoverschrijdende verzilting grondwater in het poldergebied van de provincies Oost-Vlaanderen, WestVlaanderen en Zeeland (fase 2)
ScaldWIN WP3 Analyse grensoverschrijdende verzilting grondwater in het poldergebied van de provincies Oost-Vlaanderen, WestVlaanderen en Zeeland (fase 2) Dieter Vandevelde Vlaamse Milieumaatschappij Afdeling
Nadere informatiePedagogische ACTIVITEITEN
Pedagogische ACTIVITEITEN 1ste en 2de middelbaar Duur: opsplitsbaar WETENSCHAPPEN LEZEN BURGERSCHAP DE IMPACT VAN DE KLIMAATVERANDERING OP MIJN STAD Het klimaat verandert, het wordt warmer. Op het eerste
Nadere informatie6,1. Werkstuk door een scholier 1953 woorden 1 april keer beoordeeld. Hoofdvraag: Wat zijn de gevolgen van het versterkte broeikaseffect?
Werkstuk door een scholier 1953 woorden 1 april 2004 6,1 365 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdvraag: Wat zijn de gevolgen van het versterkte broeikaseffect? Deelvragen: 1. Hoe werkt het broeikaseffect?
Nadere informatieKlimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland
Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering
Nadere informatie2) Which of the following aspects does not belong to the sustainability category Emission of harmful substances :
Oefenvragen deeltentamen 1 onderdeel 'Sustainability' Vraag 1 en 2 Engels, rest Nederlands, op het (deel)tentamen zullen alle vragen zowel in het Engels als in het Nederlands gesteld worden. Antwoorden:
Nadere informatieBROEIKASEFFECT HET BROEIKASEFFECT: FEIT OF FICTIE? Lees de teksten en beantwoord de daarop volgende vragen.
BROEIKASEFFECT Lees de teksten en beantwoord de daarop volgende vragen. HET BROEIKASEFFECT: FEIT OF FICTIE? Levende wezens hebben energie nodig om te overleven. De energie die het leven op aarde in stand
Nadere informatieWerkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie
BOUWEN MET DE NATUUR In Nederland proberen we de natuur te herstellen, maar de natuur kan zelf ook een handje helpen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de aanleg van de Marker Wadden, een eilandengroep in het
Nadere informatieBIODIVERSITEIT. RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER. ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering
BIODIVERSITEIT RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering DUURZAME ONTWIKKELING INTEGRAAL WATERBEHEER BIODIVERSITEIT Wat? Belang?
Nadere informatieTropisch Nederland. 1. Aanzetten. 1.a Tropisch Nederland
Tropisch Nederland 1. Aanzetten 1.a Tropisch Nederland Jij gaat aan de slag met het dossier Tropisch Nederland. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENHANDLEIDING VMBO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING Mensen maken op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen: aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen ontstaan uit resten
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1.1 1.2 en 4.1 4.2 Samenvatting door een scholier 1402 woorden 5 december 2017 7 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Aardrijkskunde toetsweek 1
Nadere informatieDEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus BRUSSEL T F
DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be VERSLAG BEHEERSCOMITÉ VARKENS 19 SEPTEMBER 2018 ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Nadere informatieAQUACULTUUR IN DE MEKONG DELTA
AQUACULTUUR IN DE MEKONG DELTA http://vietnam.panda.org/en/newsroom/?231250/concernsustainabilityelevatepangasiussupplychainvietnam Jolien Felis 3SA3 Aardrijkskunde-Biologie Actuele Topics in de aardrijkskunde
Nadere informatieMobiliteit & duurzaamheid Leaserijder wordt steeds duurzamer. www.alphabet.com
Mobiliteit & duurzaamheid Leaserijder wordt steeds duurzamer www.alphabet.com Duurzame mobiliteit. Onderzoek naar gedrag en keuzes van leaserijders op gebied van duurzaamheid. Leaserijders steeds milieubewuster.
Nadere informatieDeelvraag 1: Wat zijn de oorzaken van klimaatverandering en wat houdt klimaatverandering in?
Profielwerkstuk door een scholier 2470 woorden 27 maart 2008 6,1 24 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Deelvraag 1: Wat zijn de oorzaken van klimaatverandering en wat houdt klimaatverandering in? Klimaatverandering
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 6t/m 14
Samenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 6t/m 14 Samenvatting door een scholier 1712 woorden 1 november 2008 7,2 27 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Begrippenlijst Ak Interglaciaal
Nadere informatie23/11/2018. Hoelang is Hol-(Zee)land nog houdbaar?
Hoelang is Hol-(Zee)land nog houdbaar? Sybren Drijfhout (KNMI, Universiteit Utrecht & Southampton) De zeespiegel blijft nog eeuwen stijgen. Zelfs als Parijs wordt uitgevoerd is over 200 jaar stijging 3-4
Nadere informatieZeespiegelstijging langs de Belgische Kust in de tweede helft van de 20 ste eeuw
Vlaamse Overheid Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust Afdeling kust Vlaamse Hydrografie Oceanografisch Meteorologisch Station Zeespiegelstijging langs de Belgische Kust in de tweede helft
Nadere informatieVergelijking met buitenland
Vergelijking met buitenland Michel de Haan Wageningen UR - LR USA NL Our Mission: Create a better understanding of milk production world-wide India China Ethiopia Argentinië Brazil Waarom vergelijking
Nadere informatieDe Aarde Zweet, Leuven 28 november IPCC voorspelt klimaatverandering en verdere zeespiegelstijging. Hoe erg is dat? December 1,
De Aarde Zweet, Leuven 28 november 2009 IPCC voorspelt klimaatverandering en verdere zeespiegelstijging. Hoe erg is dat? 2 Het hangt er vanaf hoe het verder gaat 1 1972 1976 4 2 Publieke opinie: De ijstijd
Nadere informatieProfielwerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Profielwerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Profielwerkstuk door een scholier 3612 woorden 29 juli 2006 6,6 196 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Wat voor effect heeft het broeikaseffect op
Nadere informatieVoortgang CO2 reductie
Voortgang CO2 reductie Introductie A. Hak wil in 2030 CO2 neutraal werken en heeft doorlopend aandacht voor de invloed van onze werkzaamheden op het milieu. Wij zijn gecertificeerd volgens ISO 14001, MVO
Nadere informatie1 Belangrijk in deze periode
1 Belangrijk in deze periode In 1945 eindigt de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Duitsland wil, onder leiding van Adolf Hitler, Europa veroveren. Na vijf jaar strijd en 55 miljoen doden geeft Duitsland
Nadere informatieverkeer veilige veiligheid verbindingen BIJLAGE 6: TAG CLOUDS MOBILITEIT staat stad stiptheid stress tijd tram trein treinen uur veilig
flexibiliteit genoeg geraken gezondheid goed goede goedkoop grote BIJLAGE 6: TAG CLOUDS MOBILITEIT Grafische voorstelling open antwoorden andere belangrijke zaken bij verplaatsingen aankomen aansluiting
Nadere informatie