Hulpdocument voor het opstellen van een Financieel crisisplan door pensioenfondsen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hulpdocument voor het opstellen van een Financieel crisisplan door pensioenfondsen"

Transcriptie

1 DATUM: 10 april 2012 KENMERK: D/12/6062/HL ONDERW ERP: Hulpdocument crisisplan Hulpdocument voor het opstellen van een Financieel crisisplan door pensioenfondsen In december 2011 heeft DNB de beleidsregel Financieel Crisisplan opgesteld, die aan pensioenfondsen de verplichting oplegt om een financieel crisisplan op te stellen als onderdeel van de ABTN. DNB gaat ervan uit dat alle fondsen per 1 mei 2012 zo n plan hebben. Ons bereikten signalen van fondsen die hulp vragen bij het opstellen van het financieel crisisplan. Dit hulpdocument is daarop gericht. DNB heeft een set documenten samengesteld om u behulpzaam te zijn bij het opstellen; u vindt de complete DNB-set hier: Het belangrijkste document in deze set is de beleidsregel zelf plus de toelichting daarbij; beleidsregel en toelichting zijn daarom toegevoegd aan dit hulpdocument. De toelichting geeft alle achtergrondinformatie waarom het financieel crisisplan nodig is, wat het doel is en hoe het opgezet kan worden. In de toelichting op artikel 13 van de beleidsregel staat: DNB gaat ervan uit dat pensioenfondsen uiterlijk 1 mei 2012 een crisisplan gemaakt hebben en opgenomen hebben in de abtn. Aanbeveling. Als u die datum van 1 mei niet heeft gehaald, bevelen wij u aan om het onderwerp crisisplan te agenderen voor de eerstvolgende bestuursvergadering en schriftelijk vast te leggen (notulen, verslag) wat uw proces is om tot een crisisplan te kunnen komen. De essentie van het financieel crisisplan is naar onze mening dat u een bestuurlijk handelingsplan maakt voor financiële crisissituaties. Dat kunt u doen vanuit de (theoretische) situatie dat u níet in crisis bent. Kern is dan: hoe en wanneer komen bestuur en uitvoerders in actie bij een crisis. Noodzakelijk daarbij is om in het

2 crisisplan te definiëren wat het bestuur ziet als een financiële crisis. Belangrijk is het om in het crisisplan oog te hebben voor het besluitvormingsproces over het toedelen van financiële gevolgen (bijvoorbeeld korten ) van een crisis over groepen belanghebbenden; dat kan ook door bijvoorbeeld verwijzing naar desbetreffende passages in het pensioenreglement. Niet noodzakelijk is om vooraf voor elke mogelijke crisissituatie volledig te definiëren hoe lasten in zo n situatie verdeeld moeten worden. Aanbeveling. Focus in het financieel crisisplan op het bestuurlijk handelen. Aanbeveling. Wees adequaat en praktisch. Een eenvoudig en duidelijk plan van 4 of 5 pagina s kan voldoende zijn. Nota bene: het crisisplan dient een zelfstandig stuk te zijn, en op zichzelf begrijpelijk (dus niet uitsluitend verwijzingen naar andere ABTN- onderdelen). U kunt het vormgeven als een bijlage in de ABTN, of als een zelfstandig stuk buiten de ABTN (mits er dan wel een verwijzing vanuit de ABTN naar het crisisplan wordt gegeven), of eventueel als onderdeel of artikel in de ABTN zelf. Aanbeveling. U kunt het financieel crisisplan bijvoorbeeld vormgeven in tien hoofdstukjes: een inleiding plus de negen inhoudelijke artikelen (4 tot en met 12) uit de beleidsregel. Deze vorm van tien hoofdstukjes wordt op de volgende drie pagina s achtereenvolgens voorzien van aandachtspunten. 2

3 Inleiding In de inleiding kunt u ingaan op het vertrekpunt voor uw crisisplan: de doelstelling en strategie van uw pensioenfonds. Eventuele crisismaatregelen hangen daar immers nauw mee samen. Doelstelling en strategie zullen al beschreven staan in uw ABTN, dus daar kunt u het uit overnemen (en voor details naar verwijzen). Verder kunt u een link leggen naar het onderdeel van uw ABTN waar de risico s worden beschreven die bedreigingen voor het realiseren van de doelstelling kunnen zijn. U kunt aangeven dat in dit financieel crisisplan wordt beschreven hoe het bestuur denkt te kunnen handelen in mogelijke financiële crisissituaties als zich zo n situatie zich zou voordoen, en dat het bestuur in een crisissituatie altijd in het moment zelf zal besluiten wat de beste handelingswijze is; het financieel crisisplan kan daarbij een goede leidraad zijn. Beschrijving crisissituatie [zie toelichting op artikel 4] Het bestuur moet besluiten wat zij wil definiëren als een crisis voor haar fonds, mede in relatie tot de financieringsopzet van het fonds. Leg dit met een heldere beschrijving vast, bijvoorbeeld gekoppeld aan een bepaald niveau, of meerdere niveaus, van de dekkingsgraad. Eén niveau, bijvoorbeeld een dekkingsgraad lager dan het minimaal vereist vermogen? Of daarnaast een tweede criterium, zoals een dekkingsgraaddaling van meer dan 10 procentpunt in een maand? Of juist een set van kritische dekkingsgraadniveaus waarvan de hoogste bijvoorbeeld het niveau is waarop onvoorwaardelijk wordt geïndexeerd, en de laagste het kritieke pad van een korte termijn herstelplan, of bijvoorbeeld een niveau van een eerste alarmbel voor actie van het bestuur, nog ver voordat een crisisniveau is bereikt? Dekkingsgraad waarbij het fonds er zonder korten niet meer uit kan komen [zie toelichting op artikel 5] Het bestuur moet besluiten wat het niveau van de kritische dekkingsgraad is waarbij korten, vooraf bezien, onontkoombaar is. Het vaststellen van een kritische dekkingsgraad is een iteratief proces (zie toelichting op het artikel). Maatregelen die ter beschikking staan [zie toelichting op artikel 6] Het bestuur moet inventariseren welke maatregelen ingezet kunnen worden die elders al beschreven staan (bijvoorbeeld in de uitvoeringsovereenkomst of het pensioenreglement; verwijs naar de betreffende onderdelen van die documenten), en of daarbij al voldoende 3

4 duidelijk is vastgelegd in welke situatie ( artikel 4 ) welke maatregel wanneer voor welke doelgroep wordt toegepast. Mate inzetbaarheid van de maatregelen [zie toelichting op artikel 7] Als er in het wat-wanneer-wie uit het voorgaande onderdeel nog onduidelijkheden zijn, dient het bestuur daarover besluitvorming te plegen of zo nodig eerst besluitvorming te vragen aan sociale partners of beroepsgenoten. Indicatie financiële effect van de maatregelen [zie toelichting op artikel 8] Het bestuur moet per maatregel inventariseren wat het effect op de financiële positie is, en het realiteitsgehalte van mogelijke maatregelen inschatten met verstandige indicaties. Evenwichtige belangenafweging [zie toelichting op artikel 9] Het crisisplan vraagt met de maatregelen die ter beschikking staan en de mate van inzetbaarheid van de maatregelen om explicitering naar doelgroep (deelnemers eventueel naar leeftijdsgroep, gepensioneerden, of juist allen in gelijke mate) van de toedeling van lasten om een crisissituatie te bestrijden. Hier wordt aan het bestuur gevraagd om te motiveren waarom naar de mening van het bestuur met de in het crisisplan opgenomen maatregelen sprake is van het op evenwichtige wijze rekening houden met verschillende belangen. Communicatie met belanghebbenden [zie toelichting op artikel 10] Nota bene: DNB maakt volgens ons in haar toelichting geen duidelijk onderscheid in communicatie over een daadwerkelijke crisis en communicatie over het crisisplan. Communicatie over een daadwerkelijke crisis dient volgens ons actief te zijn (naast website en nieuwsbrief óók brieven aan deelnemers/gepensioneerden). Voor het crisisplan vinden wij een bericht op de website ( een korte, zeer eenvoudige vertaling van het crisisplan met de belangrijkste elementen zoals DNB zegt), die vooral wordt bezocht door actief geïnteresseerde deelnemers en gepensioneerden, meer aan te bevelen. 4

5 Besluitvormingsproces [zie toelichting op artikel 11] DNB stelt dat een beschrijving van het reguliere besluitvormingsproces veelal niet voldoet voor crisissituaties. Het bestuur kan besluiten hoe het denkt om te gaan met de verschillende typen crises, die het bestuur onderscheidt in Beschrijving crisissituatie. Bijvoorbeeld door aan te geven hoe de expertise om te beoordelen of er sprake is van crisis is geborgd, en/of dat het bestuur in crisissituatie X of Y binnen een week in overleg treedt. Beoordeling actualiteit financieel crisisplan [zie toelichting op artikel 12] Het crisisplan moet jaarlijks op actualiteit worden beoordeeld. DNB stelt: Hiervoor kan worden aangesloten bij de procedure die het bestuur hanteert voor de actuariële en bedrijfstechnische nota. 5

6 Bijlage Beleidsregel financieel crisisplan pensioenfondsen Beleidsregel van De Nederlandsche Bank van 5 december 2011, nr. Tb/2011/734668, inzake het opstellen van een financieel crisisplan in het kader van de verplichting op grond van artikel 145 Pensioenwet en artikel 140 van de Wet verplichte beroepspensioenregeling en artikel 24 van het Besluit Financieel toetsingskader pensioenfondsen om in de actuariële en bedrijfstechnische nota onder meer een beschrijving te geven van een financieel crisisplan als onderdeel van de hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem en de financiële sturingsmiddelen (Beleidsregel financieel crisisplan pensioenfondsen). De Nederlandsche Bank N.V.; Gelet op de artikelen 143 en 145 Pensioenwet en 138 en 140 Wet verplichte beroepspensioenregeling; Gelet op de artikelen 24 en 26 van het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen; Na overleg met representatieve organisaties van (beroeps)pensioenfondsen; Besluit: Artikel 1. Definities Voor de toepassing van deze beleidsregel wordt verstaan onder: a. DNB: De Nederlandsche Bank N.V.; b. Wvb: Wet verplichte beroepspensioenregeling; c. Pw: Pensioenwet d. fonds: een pensioenfonds als bedoeld in artikel 1 van de Pensioenwet of een beroepspensioenfonds als bedoeld in artikel 1 van de Wvb; e. financieel crisisplan: een beschrijving van maatregelen die een fonds op korte termijn zou kunnen inzetten indien de dekkingsgraad zich bevindt op of zeer snel beweegt richting kritische waarden waardoor het realiseren van de doelstelling van het pensioenfonds in gevaar komt; f. belanghebbenden: de bij het pensioenfonds betrokken deelnemers, gewezen deelnemers, andere aanspraakgerechtigden, pensioengerechtigden en werkgever(s). Artikel 2. Als onderdeel van de beschrijving van de hoofdlijnen van het interne beheersingssyteem, zoals voorgeschreven bij of krachtens artikelen 145 Pw en 140 Wvb en de beschrijving van de financiële sturingsmiddelen zoals vereist op grond van artikel 24, aanhef en onderdeel a en g van het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen zoals opgenomen in de actuariële en bedrijfstechnische nota, bevat de actuariële en bedrijfstechnische nota een financieel crisisplan. Artikel 3. Een fonds dat volledig is verzekerd, of een voorgenomen besluit tot liquidatie heeft en in dat kader een schriftelijke melding aan DNB heeft gedaan van een voornemen tot collectieve waardeoverdracht conform artikel 84 Pw of artikel 92 van de Wvb, hoeft in de actuariële en bedrijfstechnische nota geen financieel crisisplan op te nemen. Artikel 4 Het financieel crisisplan beschrijft één of meerdere financiële situaties van het fonds die naar de 6

7 mening van het fonds als een crisissituatie van het fonds gekarakteriseerd kunnen worden. Artikel 5. Het financieel crisisplan beschrijft vanaf welk niveau dekkingsgraad het fonds, met in acht neming van artikel 134 Pw dan wel artikel 129 Wvb, naar verwachting zonder korten niet meer binnen de door artikel 140 Pw dan wel artikel 135 Wvb gestelde termijnen bij een kortetermijnherstelplan het minimaal vereist eigen vermogen op basis van artikel 131 Pw respectievelijk 130 Wvb kan hebben bereikt. Artikel 6. Het financieel crisisplan beschrijft welke maatregelen het fonds ter bestrijding van een financiële crisissituatie van het fonds ter beschikking staan. Artikel 7. Het financieel crisisplan beschrijft de mate van inzetbaarheid van de inzet van de ter beschikking staande maatregelen. Artikel 8. Het financieel crisisplan geeft een indicatie van het financiële effect van de inzet van de ter beschikking staande maatregelen. Artikel 9. Het financieel crisisplan beschrijft hoe bij het inzetten van maatregelen op evenwichtige wijze rekening wordt gehouden met de belangen van de verschillende belanghebbenden van het fonds. Artikel 10. Het financieel crisisplan beschrijft hoe en op welke wijze het bestuur in heldere en begrijpelijke bewoordingen met belanghebbenden communiceert indien zich een crisissituatie als bedoeld in artikel 4 voordoet. Tevens geeft het bestuur aan hoe en op welke wijze het in heldere en begrijpelijke bewoordingen over het financieel crisisplan van het fonds communiceert met belanghebbenden in de periode dat zich nog geen crisissituatie heeft voorgedaan. Artikel 11. Het financieel crisisplan beschrijft het besluitvormingsproces ter uitvoering van het financieel crisisplan in geval van een crisissituatie bij het fonds. Artikel 12. Het fonds beoordeelt jaarlijks de actualiteit van het financieel crisisplan en past dit zonodig aan. Artikel 13. Inwerkingtreding Deze beleidsregel zal met toelichting in de Staatscourant worden geplaatst en treedt in werking vanaf de eerste dag na publicatie in de Staatscourant. Amsterdam, 5 december 2011 De Nederlandsche Bank NV, A.J. Kellermann, directeur 7

8 TOELICHTING Algemene opmerkingen en definitie begrip financieel crisisplan (artikel 1) Een financieel crisisplan bevat een beschrijving van maatregelen die een bestuur van een pensioenfonds op korte termijn effectief zou kunnen inzetten indien de dekkingsgraad zich bevindt op of zeer snel beweegt richting kritische waarden waardoor het realiseren van de doelstelling van het pensioenfonds in gevaar komt. Door een dergelijk plan op de plank te hebben liggen is een bestuur beter voorbereid op een crisissituatie en kan worden voorkomen dat er in de drukte van een crisis mogelijkheden over het hoofd worden gezien. Vooraf is nagedacht over o.a. kritische grenzen, de beschikbaarheid van maatregelen, het inzetten van maatregelen, het realiteitsgehalte van maatregelen en de effectiviteit ervan en een nadere invulling van evenwichtige belangenafweging. Het crisisplan is onderdeel van de actuariële en bedrijfstechnische nota (abtn). Door vooraf te expliciteren hoe een bestuur voornemens is om te gaan met een crisissituatie wordt het deelnemers c.s. duidelijk hoe er met de pensioenen omgegaan wordt in tijden van crisis, onder andere ten aanzien van de verdeling van lasten over de belanghebbenden die ontstaan als gevolg van de inzet van maatregelen. Overigens is een crisisplan niet een plan dat in een crisissituatie kant en klaar uitgevoerd moet worden. Het bestuur zal de concrete maatregelen altijd afstemmen op de aard van de crisis en de omstandigheden van dat moment. Een financieel crisisplan is dus niet hetzelfde als een herstelplan. Een herstelplan is gericht op herstel uit een bestaande tekortsituatie. Een financieel crisisplan is gericht op hoe in de toekomst om te gaan met crisissituaties. Op grond van de huidige wetgeving dient een fonds al te beschikken over een financieel crisisplan. Reden dat DNB haar beleid ten opzichte van deze wettelijke verplichting nu in een beleidsregel expliciteert, zijn de ervaringen rondom de kredietcrisis uit Daarbij is gebleken dat veel fondsen niet goed waren voorbereid op een dergelijke diepe crisis. Door een crisisplan op te stellen kan verwacht worden dat dat bij een volgende crisis minder het geval is. Overigens zal deze verplichting in de wet nader geëxpliciteerd worden, zo heeft de minister van SZW aangekondigd in een brief aan de Tweede Kamer van 7 april 2010 (Kamerstukken II, , nr.142) naar aanleiding van de evaluatie van het financieel toetsingskader. Artikel 2 (financieel crisisplan als onderdeel van de abtn) Met het opstellen van een financieel crisisplan geeft een pensioenfonds een invulling aan de eis van artikel 145 PW en artikel 140 Wvb dat in de abtn van een fonds onder meer een beschrijving dient te worden opgenomen van het interne beheersingssysteem en de financiële sturingsmiddelen. Artikel 3 (uitzonderingen opstellen financieel crisisplan) Volledig verzekerde fondsen en fondsen die in liquidatie zijn hoeven geen financieel crisisplan op te stellen. Volledig verzekerde fondsen hebben alle risico s overgedragen aan een verzekeraar. Zo n fonds kan dan ook niet snel in een crisissituatie als hier bedoeld terecht komen. Hooguit voldoet het niet aan de eis van een minimaal vereist eigen vermogen. Ook liquiderende fondsen hoeven niet alsnog een crisisplan op te stellen, ervan uitgaande dat binnen afzienbare termijn al hun verplichtingen overgedragen zijn. Het fonds moet het liquidatietraject daadwerkelijk in gang gezet hebben, onder andere blijkend uit een aan DNB voorgelegd verzoek tot collectieve waardeoverdracht in het kader van liquidatie. Artikel 4 (beschrijving crisissituatie) Het bestuur van een fonds moet vastleggen wanneer naar haar mening sprake is van een crisissituatie bij het fonds. Het bestaan van een crisissituatie kan bijvoorbeeld worden gekoppeld aan een bepaald niveau van de dekkingsgraad. Wat het bestuur ziet als een crisissituatie zal mede afhangen van de 8

9 doelstelling en strategie van het fonds en de door het bestuur onderkende bedreigingen voor het realiseren van de doelstelling van het fonds. Het is van belang dat een heldere beschrijving wordt gehanteerd zodat voor belanghebbenden geen onduidelijkheid bestaat wanneer er sprake is van een financiële crisissituatie van het fonds en wanneer het financiële crisisplan van toepassing is. Het gaat bij de beschrijving van een crisissituatie van het fonds overigens niet om het beschrijven van een buiten het fonds plaatsvindende economische ontwikkeling die tot een economische crisis leidt. Het gaat om een financiële situatie van het fonds die door het bestuur als een crisissituatie wordt beschouwd. Het is mogelijk dat er verschillende niveaus dekkingsgraad als crisissituatie worden vastgesteld, zoals die bij verschillende stadia van een crisis zouden kunnen worden onderscheiden. Ook een dekkingsgraad boven het niveau van een dekkingstekort (dat is het niveau van de dekkingsgraad indien voldaan is aan de eis van het dekken van de technische voorzieningen door waarden en het bezitten van het minimum vereist eigen vermogen) zou door een bestuur al als een financiële crisissituatie kunnen worden aangeduid. Bijvoorbeeld omdat het vanaf dat moment langdurig lastig wordt om te indexeren. Het kan daarom in dit kader zinvol zijn zowel een nominaal als reëel kader te onderscheiden. Door hier op voorhand over na te denken is men beter voorbereid wanneer deze situatie zich voordoet en kan tijdig overgegaan worden tot het inzetten van de beschreven maatregelen. Artikel 5 (dekkingsgraad waarbij het fonds er zonder korten niet meer uit kan komen) Aanvullend is het van belang dat een bestuur van een fonds het niveau van de dekkingsgraad bepaalt waarbij het, vooraf bezien, niet mogelijk is om zonder korten van pensioenaanspraken en rechten binnen de wettelijke termijn het dekkingstekort op te lossen. Door bewust te zijn van deze kritische dekkingsgraad kan door tijdige inzet van maatregelen mogelijk voorkomen worden dat de dekkingsgraad tot dit kritische niveau wegzakt en men een beroep moet doen op de mogelijkheid om te korten. Door het vaststellen van het niveau van de dekkingsgraad waarbij men er zonder korten niet meer uitkomt binnen de wettelijke termijn, wordt het tevens voor een deelnemer duidelijk welke risico s hij loopt ten aanzien van zijn pensioenaanspraken en pensioenrechten. Het vaststellen van een kritische dekkingsgraad is een iteratief proces. Hierbij kan aanvankelijk gewerkt worden met een geprikt niveau van de dekkingsgraad, zoals 80%. Indien alle maatregelen goed in kaart zijn gebracht en hun effectiviteit is bepaald, kan vastgesteld worden bij welk niveau dekkingsgraad het fonds er niet in slaagt om binnen een redelijke termijn de technische voorzieningen en het MVEV van waarden te voorzien, zonder de belangen van deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden en andere aanspraakgerechtigden of de werkgever onevenredig te schaden (zie artikel 134 PW en 129 Wvb) en tot korten van pensioenaanspraken en rechten moet overgaan. Hierbij dient uiteraard voor wat betreft de redelijke termijn rekening gehouden te worden met de maximale wettelijke termijnen die voor herstel zijn gesteld. Het niveau van een kritische dekkingsgraad is onder andere afhankelijk van de rentetermijnstructuur (RTS) en de verwachte overrendementen op enig moment. Indien één kritische dekkingsgraad wordt vastgesteld, zou helder gemaakt moeten worden dat bij andere veronderstellingen ten aanzien van bijvoorbeeld de RTS de kritische dekkingsgraad op een ander niveau terecht komt. Het is daarom aan te raden meerdere (bijvoorbeeld een drietal) scenario s t.a.v. de RTS als uitgangspunt te hanteren zodat gevoel gekregen wordt voor de gevoeligheid van een kritische dekkingsgraad. Overigens is de kritische dekkingsgraad geen constante. Hij kan dan ook zo nodig na verloop van tijd worden aangepast. Deze aanpassing kan worden betrokken bij de jaarlijkse beoordeling op actualiteit van het financieel crisisplan (artikel 12 van de beleidsregel). Artikel 6 (maatregelen die ter beschikking staan) Bij het inventariseren van maatregelen die het fonds ter beschikking staan om de dekkingsgraad te verhogen of om te voorkomen dat een dekkingsgraad verder wegzakt richting een kritische grens 9

10 (zoals beschreven bij artikel 4 en 5) kan het onder andere gaan om zaken als: - Premieverhoging - Bijstorting werkgever - Beperken of niet toekennen van toeslagen - Toepassen gesplitste kortingsregel (zonder premie te verlagen) - Versoberen pensioenregeling (zonder premie te verlagen) - Aanpassen beleggingsbeleid - Korten van pensioenaanspraken en -rechten Ten aanzien van de maatregel Korten van pensioenaanspraken en rechten dient hierbij te worden uitgewerkt hoe het bestuur van het fonds de korting zou kunnen doorvoeren. Daarbij kan bijvoorbeeld aangegeven worden of uniform gekort wordt over pensioenaanspraken en rechten of dat (eventueel afhankelijk van de fase van een crisis) bij korting toch gedifferentieerd wordt tussen actieven en inactieven. Ook dient te worden aangegeven op welke moment het bestuur van het fonds tot korting over wil gaan: bijvoorbeeld direct aan het begin van de herstelperiode, jaarlijks of aan het einde van de herstelperiode. Ook dient te worden aangegeven in welke volgorde en op welk moment het bestuur de verschillende maatregelen wil inzetten (prioritering). Sommige onderdelen zullen in het pensioenreglement en/of de uitvoeringsovereenkomst vastliggen, zoals een indexatiestaffel. Bij andere maatregelen zal het bestuur meer beslisvrijheid hebben. Voorts zijn er maatregelen waarbij overeenstemming met andere partijen zoals bijvoorbeeld de werkgever of sociale partners nodig is. Het is noodzakelijk van te voren na te denken over welke maatregelen in welke mate ingezet kunnen worden en wie daarbij (in welk stadium) betrokken moet worden. Zinvol kan zijn om in het crisisplan duidelijk te maken waarom meer voor de hand liggende maatregelen niet ingezet worden. Bijvoorbeeld bij een CDC-regeling kan toegelicht worden dat het premie-instrument niet toegepast kan worden. Artikel 7 (mate inzetbaarheid van de maatregelen) Bij het bepalen van de inzetbaarheid van de maatregelen moet het bestuur op voorhand een goed onderbouwd en gemotiveerde inschatting maken in welke mate de maatregel ingezet kan worden. Is de maatregel al vastgelegd in de pensioen- of uitvoeringsovereenkomst? Hoe hard is het daarin vastgelegd? Is er nog instemming nodig van de werkgever, de sociale partners of de deelnemersraad? Wat is naar inschatting de bereidheid en mogelijkheid van de werkgever om daadwerkelijk aan een eventuele bijstortingsverplichting te voldoen? Wat is de bereidheid van sociale partners om aan bijvoorbeeld een premieverhoging mee te werken? Vaak is instemming van sociale partners nodig voor premiestijgingen. Wat is met andere woorden de bereidheid van de belanghebbenden op het gebied van de eerder geïnventariseerde maatregelen? In het crisisplan moet gemotiveerd worden waarom het bestuur de maatregelen inzetbaar acht. Artikel 8 (indicatie financiële effect van de maatregelen) Hierbij dient het fonds per maatregel in kaart te brengen wat het effect op de financiële positie is. Bij welke mate van inzet van de maatregel lukt het om binnen de wettelijke termijnen weer over de minimaal vereiste dekkingsgraad te beschikken? Hoe realistisch is de mate van inzet van die betreffende maatregel dan nog? De effectiviteit van de maatregelen zijn uiteraard in hoge mate van belang bij het bepalen van een kritische dekkingsgraad zoals gesteld in artikel 3 en 4. Er kan worden volstaan met het geven van een indicatie van de kracht die een maatregel kan hebben op het niveau van de dekkingsgraad. Artikel 9 (evenwichtige belangenafweging) In het crisisplan dient te worden gemotiveerd waarom naar de mening van het bestuur met de in het crisisplan opgenomen maatregelen sprake is van het op evenwichtige wijze rekening houden met verschillende belangen. In deze motivatie moet met name de bijdrage worden betrokken die van de 10

11 verschillende groepen belanghebbenden wordt gevraagd om de crisis op te lossen. Deze bijdrage kan bijvoorbeeld bestaan uit een verlaagd pensioenrecht of een verlaagde pensioenaanspraak, een lagere kans op voorwaardelijke toeslagen of een hogere pensioenpremie. Bij herstelpremies en bijstortingen van de werkgever kan de financiële positie in verband met continuïteit van de bedrijfsvoering van de werkgever van belang zijn bij de evenwichtige belangenafweging. Artikel 10 (communicatie met belanghebbenden) Onderdeel van het crisisplan is de communicatie met de deelnemers, slapers en gepensioneerden, de werkgever, sociale partners en de buitenwereld. Waarover wordt wie op welk moment geïnformeerd? Die communicatie betreft twee onderdelen. Ten eerste hoe wordt gecommuniceerd indien er zich een crisis voordoet. Ten tweede de communicatie van het crisisplan zelf, dus nog voordat er zich een crisis heeft voorgedaan. Dit laatste is van belang aangezien belanghebbenden moeten weten welke maatregelen wanneer mogelijk ingezet gaan worden. Dat geldt ook ten aanzien van het inzetten van het kortingsinstrument. Deelnemers c.s. moeten zich niet alleen realiseren dát er een mogelijkheid tot korten aanwezig is indien het fonds zich in een financiële crisissituatie bevindt, maar ook hoe die korting dan naar verwachting doorgevoerd gaat worden. Daarbij is ook van belang te communiceren wat het beleid is ten aanzien van het al dan niet ongedaan maken van gekorte pensioenaanspraken en - rechten of het inhalen van kortingen op indexatie. Het verdient de voorkeur om een korte, zeer eenvoudige vertaling van het crisisplan met de belangrijkste elementen aan de deelnemers c.s. te communiceren. Dat zou bijvoorbeeld in de vorm van een brief kunnen, door het op te nemen in een bestaande nieuwsbrief of publicatie op de website. Het toezicht op de communicatie-elementen van een financieel crisisplan zal overigens plaatsvinden in nauw overleg tussen DNB en Autoriteit financiële markten. Daarbij zal niet alleen bezien worden of de informatieverstrekking over het crisisplan voldoende helder en begrijpelijk is, maar ook of hij juist is, tijdig is verstrekt en volledig is. Artikel 11 (besluitvormingsproces) Van belang is na te denken over wie welke besluiten in welk stadium van de crisis kan en mag nemen. Wie brengt welke partij op de hoogte van genomen beslissingen? Hoe is de organisatie van het fonds op een crisis ingericht? Is er voldoende expertise aanwezig om de beslissingen te kunnen nemen en vooral ook tijdig uit te kunnen voeren? En is er in het besluitvormingsproces voldoende aandacht voor consistent handelen, of te wel is het handelen in lijn met doelstellingen en gemaakte keuzes? Het is van belang om te focussen op het besluitvormingsproces in geval van crisissituaties. Een beschrijving van het reguliere besluitvormingsproces voldoet derhalve veelal niet. Artikel 12 (beoordeling actualiteit financieel crisisplan) Het crisisplan moet jaarlijks op actualiteit worden beoordeeld. Hiervoor kan worden aangesloten bij de procedure die het bestuur hanteert voor de actuariële en bedrijfstechnische nota. Artikel 13 Inwerkingtreding De beleidsregel treedt in werking vanaf de eerste dag na publicatie in de Staatscourant. DNB gaat er van uit dat pensioenfondsen uiterlijk 1 mei 2012 een crisisplan gemaakt hebben en opgenomen hebben in de abtn. Amsterdam, 5 december 2011 De Nederlandsche Bank NV, A.J. Kellermann, directeur 11

Beleidsregel financieel crisisplan pensioenfondsen

Beleidsregel financieel crisisplan pensioenfondsen CONSULTATIEVERSIE Beleidsregel financieel crisisplan pensioenfondsen Beleidsregel van De Nederlandsche Bank van. 2011, nr. Tb/2011/.., inzake het opstellen van een financieel crisisplan in het kader van

Nadere informatie

Volgens de beleidsregel van De Nederlandsche Bank (DNB) is een financieel crisisplan als volgt te definiëren:

Volgens de beleidsregel van De Nederlandsche Bank (DNB) is een financieel crisisplan als volgt te definiëren: Vastgesteld door het bestuur op 16 mei 2012 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Beschrijving crisissituatie... 3 3. Dekkingsgraad waarbij het fonds er zonder korten niet meer uit kan komen... 4 4. Maatregelen

Nadere informatie

Stichting Will Niemeijer Pensioenfonds. Financieel crisisplan

Stichting Will Niemeijer Pensioenfonds. Financieel crisisplan Stichting Will Niemeijer Pensioenfonds Financieel crisisplan Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Doel en kader van het financieel crisisplan... 4 2.1 Crisissituatie... 4 2.2 Kritische dekkingsgraad... 5 2.3 Richtlijn...

Nadere informatie

In werking : 1 juli 2015 Vastgesteld door het bestuur : 26 juni 2015

In werking : 1 juli 2015 Vastgesteld door het bestuur : 26 juni 2015 In werking : 1 juli 2015 Vastgesteld door het bestuur : 26 juni 2015 Inhoud Inleiding 3 1. Beschrijving crisissituatie 3 2. Beleidsdekkingsgraad waarbij het fonds er zonder korten niet meer uit kan komen

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan In werking : 1 oktober 2018 Inhoudsopgave 1. Beschrijving crisissituatie 3 2. Beleidsdekkingsgraad waarbij het fonds er zonder korten niet meer uit kan komen 4 3. Maatregelen die ter beschikking staan

Nadere informatie

BIJLAGE 7: Financieel crisisplan Stichting Jan Huysman Wz. Fonds

BIJLAGE 7: Financieel crisisplan Stichting Jan Huysman Wz. Fonds BIJLAGE 7: Financieel crisisplan Stichting Jan Huysman Wz. Fonds Inleiding In hoofdstuk 9 van deze Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) (Het weerstandsvermogen van het fonds, inzet van sturingsmiddelen)

Nadere informatie

Financieel crisisplan. van de

Financieel crisisplan. van de Financieel crisisplan van de (vastgesteld in bestuursvergadering van 19 april 2016) Inleiding Als onderdeel van de beschrijving van de hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem en de financiële sturingsmiddelen,

Nadere informatie

Financieel crisisplan. Voorwoord. Inleiding. 1. Beschrijving financiële crisissituatie

Financieel crisisplan. Voorwoord. Inleiding. 1. Beschrijving financiële crisissituatie Financieel crisisplan November 2016 Voorwoord Voor de periode 1 januari 2014 tot en met 31 december 2018 zijn met de werkgever afspraken gemaakt over een bijstortingsgarantie (en een terugstortingsverplichting

Nadere informatie

In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van:

In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van: Financieel Crisisplan 1. Elementen crisisplan In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van: vereist eigen vermogen (ultimo 2011

Nadere informatie

Financieel crisisplan. van de

Financieel crisisplan. van de Financieel crisisplan van de (vastgesteld in bestuursvergadering van 23 juni 2015) Inleiding Als onderdeel van de beschrijving van de hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem en de financiële sturingsmiddelen,

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Financieel crisisplan Inleiding In hoofdstuk 10 van deze Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) (weerstandsvermogen van het fonds, inzet sturingsmiddelen) zijn de risico s waaraan het fonds blootstaat

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Financieel crisisplan Inleiding Het financieel crisisplan is een beschrijving van maatregelen die het bestuur op korte termijn effectief kan inzetten indien in korte tijd de dekkingsgraad zich zeer snel

Nadere informatie

CRISISPLAN - SAMENVATTING

CRISISPLAN - SAMENVATTING CRISISPLAN - SAMENVATTING MAATREGELEN ALS DE FINANCIËLE POSITIE IN GEVAAR IS 1 juli 2015 Inleiding Dit crisisplan beschrijft wat het Algemeen Bestuur gaat doen als het Pensioenfonds in een crisissituatie

Nadere informatie

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Collectiviteitskring RBS 2017 Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Collectiviteitskring RBS 2017 Hoofdstukindeling Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Collectiviteitskring RBS 2017 Hoofdstukindeling Het financieel crisisplan van Centraal Beheer APF Collectiviteitskring RBS bevat de volgende hoofdstukken: 1. Inleiding

Nadere informatie

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Dit financieel crisisplan is geschreven in het kader van artikel 145 van de Pensioenwet. Het crisisplan maakt deel uit van de beschrijving van de beheerste en integere

Nadere informatie

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Dit financieel crisisplan is geschreven in het kader van artikel 145 van de Pensioenwet. Het crisisplan maakt deel uit van de beschrijving van de beheerste en integere

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Financieel crisisplan Het doel van dit financieel crisisplan is dat het bestuur van Pensioenfonds AFM vooraf beschrijft welke maatregelen bij een financiële crisissituatie beschikbaar zijn, wat de impact

Nadere informatie

Financieel Crisisplan Stichting Norit Pensioenfonds

Financieel Crisisplan Stichting Norit Pensioenfonds Financieel Crisisplan Stichting Norit Pensioenfonds Inleiding In hoofdstuk 10 van deze Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) (weerstandsvermogen en sturingsmiddelen) zijn de risico s waaraan het

Nadere informatie

10. Het Financieel Crisisplan

10. Het Financieel Crisisplan 10. Het Financieel Crisisplan Een financieel crisisplan is een beschrijving van maatregelen die het bestuur van het pensioenfonds op korte termijn effectief zou kunnen inzetten, indien de beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

1 INLEIDING ELEMENTEN VAN HET CRISISPLAN CRISISPLAN VAN STICHTING PENSIOENFONDS SCILDON... 6

1 INLEIDING ELEMENTEN VAN HET CRISISPLAN CRISISPLAN VAN STICHTING PENSIOENFONDS SCILDON... 6 CRISISPLAN 2018 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 4 2 ELEMENTEN VAN HET CRISISPLAN... 5 3 CRISISPLAN VAN STICHTING PENSIOENFONDS SCILDON... 6 3.1 Wanneer is er sprake van een crisis... 6 3.2 Welke financiële

Nadere informatie

Onderwerp Sectorbreed onderzoek kwaliteit financiële crisisplannen pensioenfondsen

Onderwerp Sectorbreed onderzoek kwaliteit financiële crisisplannen pensioenfondsen Uw kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer Bijlage(n) 4 Onderwerp Sectorbreed onderzoek kwaliteit financiële crisisplannen pensioenfondsen Geacht bestuur, Sinds 1 mei 2012 moeten alle pensioenfondsen beschikken

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam. Financieel crisisplan 2015

Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam. Financieel crisisplan 2015 Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Financieel crisisplan 2015 1 Inhoudsopgave 1.1 Inleiding en onderdelen financieel crisisplan... 3 1.1.1 Inleiding... 3 1.1.2 Relatie financieel crisisplan met de doelstelling

Nadere informatie

FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG. Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota

FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG. Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota Versie juni 2015 Inleiding Het bestuur van (het pensioenfonds) heeft besloten om een

Nadere informatie

Appendix F. Financieel crisisplan. 1. Inleiding

Appendix F. Financieel crisisplan. 1. Inleiding Appendix F Financieel crisisplan 1. Inleiding In hoofdstuk 3 (Algemene overwegingen, doelstellingen, beleidsuitgangspunten en risicohouding) en 10 (weerstandsvermogen en stuurmiddelen) van de ABTN zijn

Nadere informatie

Financieel Crisisplan

Financieel Crisisplan Financieel Crisisplan Inleiding. Het bestuur beschrijft in dit document het financieel crisisplan van Hagee Stichting. Wat is een financieel crisisplan? Een financieel crisisplan is een beschrijving van

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Financieel crisisplan Inleiding In hoofdstuk 10 van de ABTN zijn de risico s waaraan het fonds blootstaat beschreven. Deze risico s kunnen ertoe leiden dat de statutaire doelstelling, het uitkeren van

Nadere informatie

In het crisisplan worden verschillende parameters gebruikt die voor het pensioenfonds belangrijk zijn:

In het crisisplan worden verschillende parameters gebruikt die voor het pensioenfonds belangrijk zijn: Crisisplan ABTN Bijlage 4 Inleiding In hoofdstuk 9 van de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) - Het weerstandsvermogen van het pensioenfonds, sturingsmiddelen en beleidskader - zijn de risico

Nadere informatie

FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG. Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota

FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG. Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota Versie 19 april 2012 Inleiding Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg

Nadere informatie

DNB Crisisplan. Stichting Pensioenfonds Honeywell 21 September 2011. Pensioenfonds

DNB Crisisplan. Stichting Pensioenfonds Honeywell 21 September 2011. Pensioenfonds DNB Crisisplan Stichting Honeywell 21 September 2011 Agenda Introductie Opzet crisisplan Nut en noodzaak crisisplan Concept crisisplan - discussiepunten - Wanneer is er spraken van een crisissituatie?

Nadere informatie

Pensioenen... Crisisplan 2015

Pensioenen... Crisisplan 2015 Pensioenen.............................................. Crisisplan 2015 17 september 2015 INHOUD Inleiding... 1 Beschrijving van de financiële crisis... 1 Kritische dekkingsgraad... 2 Maatregelen die

Nadere informatie

Financieel crisisplan Bijlage 5 bij de actuariële en bedrijfstechnische nota

Financieel crisisplan Bijlage 5 bij de actuariële en bedrijfstechnische nota Financieel crisisplan Bijlage 5 bij de actuariële en bedrijfstechnische nota Vastgesteld in de bestuursvergadering van 15 december 2017 A.F. Rijksen, voorzitter P. Dijkstra, secretaris Inleiding Dit financieel

Nadere informatie

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Collectiviteitskring Bavaria Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Collectiviteitskring Bavaria Hoofdstukindeling Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Collectiviteitskring Bavaria - 2018 Hoofdstukindeling Het financieel crisisplan bevat de volgende hoofdstukken: 1. Inleiding 2. Beschrijving financiële crisissituaties

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Financieel crisisplan 1 Inhoud 1 Inhoud... 2 2 Inleiding... 3 3 Doel en kader van het financieel crisisplan... 4 3.1 Crisissituatie... 4 3.2 Risico s... 4 3.3 Kritische dekkingsgraad... 4 4 Maatregel...

Nadere informatie

Financieel crisisplan Stichting Achmea Algemeen Pensioenfonds Collectiviteitskring Bavaria 2017 Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan Stichting Achmea Algemeen Pensioenfonds Collectiviteitskring Bavaria 2017 Hoofdstukindeling Financieel crisisplan Stichting Achmea Algemeen Pensioenfonds Collectiviteitskring Bavaria 2017 Hoofdstukindeling Het financieel crisisplan van Stichting Achmea Algemeen Pensioenfonds (Centraal Beheer

Nadere informatie

FINANCIEEL CRISISPLAN

FINANCIEEL CRISISPLAN FINANCIEEL CRISISPLAN Goedgekeurd: Bestuursvergadering 29 december 2016 Inleiding... 1. Elementen crisisplan... 2. Crisis... 2.1 Beschrijving crisissituatie... 2.2 Kritische ondergrens dekkingsgraad...

Nadere informatie

Bijlage V Crisisplan. Inhoudsopgave

Bijlage V Crisisplan. Inhoudsopgave 81 Bijlage V Crisisplan Inhoudsopgave 1 Inleiding... 82 2 Elementen van het crisisplan... 82 3 Crisisplan Stichting Pensioenfonds Holland Casino... 83 3.1 Wanneer is er sprake van een crisis... 83 3.2

Nadere informatie

Solidariteit in goede en slechte tijden: evenwichtig korten

Solidariteit in goede en slechte tijden: evenwichtig korten John Kok, David de Boer en Enno Koops 1 Artikelen Solidariteit in goede en slechte tijden: evenwichtig korten 31 Veel pensioenfondsen staan er financieel gezien slecht voor. De stijgende levensverwachting,

Nadere informatie

Financieel crisisplan Progress 2016 Pagina 1 van 9 1. Aanleiding, kader en looptijd financieel crisisplan Progress

Financieel crisisplan Progress 2016 Pagina 1 van 9 1. Aanleiding, kader en looptijd financieel crisisplan Progress Pagina 1 van 9 1. Aanleiding, kader en looptijd financieel crisisplan Progress Progress is op grond van artikel 145 van de Pensioenwet verplicht een financieel crisisplan op te stellen en op te nemen in

Nadere informatie

Financieel Crisisplan

Financieel Crisisplan Stichting Pensioenfonds Urenco Nederland Financieel Crisisplan 1 januari 2016 Pagina 1 van 12 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 Achtergrond en aanleiding... 3 Elementen van een financieel crisisplan... 3

Nadere informatie

Als de beleidsdekkingsgraad hoger is dan de door de. toekomst volledige toeslagen te kunnen geven (momenteel circa 126%).

Als de beleidsdekkingsgraad hoger is dan de door de. toekomst volledige toeslagen te kunnen geven (momenteel circa 126%). Verkort Crisisplan Pensioenfonds KPN juli 2015 Pensioenfonds KPN is op grond van de Pensioenwet verplicht een crisisplan te hebben. In een crisisplan staat beschreven wat het bestuur gaat doen als het

Nadere informatie

Financieel Crisisplan

Financieel Crisisplan Financieel Crisisplan Versie 1.0 17 juni 2015 Auteur: Corné van Bokhoven Status: vastgesteld door het bestuur 1 Inleiding Dit financieel crisisplan bevat een beschrijving van maatregelen die het bestuur

Nadere informatie

Financieel crisisplan. Stichting Pensioenfonds Hewlett-Packard Nederland. 1 oktober 2015

Financieel crisisplan. Stichting Pensioenfonds Hewlett-Packard Nederland. 1 oktober 2015 Financieel crisisplan Stichting Pensioenfonds Hewlett-Packard Nederland 1 oktober 2015 Over deze publicatie Inleiding Dit financieel crisisplan van (hierna: HPPF) is geschreven in het kader van de beschrijving

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Financieel crisisplan Inleiding In Artikel 145 van de Pensioenwet wordt voorgeschreven dat de ABTN een financieel crisisplan moet bevatten. Artikel 29b van het besluit FTK geeft hier een nadere uitwerking

Nadere informatie

Bijlage 3. Crisisplan

Bijlage 3. Crisisplan Bijlage 3 Crisisplan Crisisplan PME versie 2015.1 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Huidige situatie bezien vanaf 2008... 4 3. Wanneer is sprake van een crisis?... 5 4. Wat is de kritische ondergrens van de

Nadere informatie

Het bestuur zal het crisisplan jaarlijks evalueren en zo nodig aanpassen.

Het bestuur zal het crisisplan jaarlijks evalueren en zo nodig aanpassen. Financieel crisisplan (per 1-7-2016) Inleiding Onderstaand is het financieel crisisplan van het SPF weergegeven. Het financieel crisisplan is gebaseerd op artikel 29b van het besluit FTK en wordt toegevoegd

Nadere informatie

Financieel crisisplan PDN

Financieel crisisplan PDN Financieel crisisplan PDN Inleiding Uit hoofde van artikel 145 Pensioenwet en artikel 29b Besluit FTK zijn pensioenfondsen verplicht een financieel crisisplan op te stellen. Een financieel crisisplan beschrijft

Nadere informatie

Financieel Crisisplan

Financieel Crisisplan Financieel Crisisplan versie december 2018 1. Inleiding Stichting Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM heeft als taak het efficiënt en effectief uitvoeren van de pensioenregeling, zoals is overeengekomen

Nadere informatie

Dit plan geeft de te hanteren kritische ondergrenzen, de te nemen maatregelen en de te volgen besluitvormingsprocessen en communicatietrajecten aan.

Dit plan geeft de te hanteren kritische ondergrenzen, de te nemen maatregelen en de te volgen besluitvormingsprocessen en communicatietrajecten aan. Crisisplan 1. Inleiding Het doel van dit financieel crisisplan is dat het bestuur vooraf beschrijft welke maatregelen het bestuur van het pensioenfonds op korte termijn effectief zou kunnen inzetten, indien

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Financieel crisisplan Uit de Pensioenwet 1 en het Besluit Financieel Toetsingskader 2 volgt dat de ABTN van het fonds een financieel crisisplan moet bevatten. In het financieel crisisplan beschrijft het

Nadere informatie

Financieel crisisplan SPNG

Financieel crisisplan SPNG Financieel crisisplan SPNG (versie 2016) Inleiding In dit document is het financieel crisisplan van Stichting Pensioenfonds Nederlandse Groothandel (hierna: SPNG, of het pensioenfonds ) beschreven. Het

Nadere informatie

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Regeling van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van, tot wijziging van de Regeling Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met de invulling van het begrip consistentie

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Financieel crisisplan Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Doel en kader van het financieel crisisplan... 4 2.1 Crisissituatie... 4 2.2 Kritische dekkingsgraad... 5 2.3 Richtlijn... 6 3. Maatregelen... 7 3.1 Maatregel

Nadere informatie

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Premie Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Premie Hoofdstukindeling Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Premie - 2018 Hoofdstukindeling Het financieel crisisplan bevat de volgende hoofdstukken: 1. Inleiding 2. Beschrijving financiële crisissituaties 3. Kritische

Nadere informatie

1.1 Beschrijving crisissituatie Kring Progress verkeert in een crisissituatie als de beleidsdekkingsgraad lager is dan 110%.

1.1 Beschrijving crisissituatie Kring Progress verkeert in een crisissituatie als de beleidsdekkingsgraad lager is dan 110%. Financieel crisisplan Kring Progress 2018 1. Aanleiding, kader en looptijd financieel crisisplan Kring Progress Unilever APF is op grond van artikel 145 van de Pensioenwet verplicht om ten behoeve van

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen FINANCIEEL CRISISPLAN

Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen FINANCIEEL CRISISPLAN Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen FINANCIEEL CRISISPLAN Juni 2015 Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING... 1 2. ELEMENTEN VAN EEN FINANCIEEL CRISISPLAN... 2 3.

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Xerox

Stichting Pensioenfonds Xerox Financieel crisisplan Stichting Pensioenfonds Xerox 1 juli 2015 Artikel 1 ~ Inleiding Het bestuur heeft besloten om een financieel crisisplan op te stellen. Dit is een beschrijving van maatregelen die

Nadere informatie

Financieel crisisplan CB APF Kring Stabiliteit 2017 Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan CB APF Kring Stabiliteit 2017 Hoofdstukindeling Financieel crisisplan CB APF Kring Stabiliteit 2017 Hoofdstukindeling Het financieel crisisplan van CB APF bevat de volgende hoofdstukken: 1. Inleiding 2. Beschrijving financiële crisissituaties 3. Kritische

Nadere informatie

Financieel crisisplan CB APF Kring Premie 2017 Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan CB APF Kring Premie 2017 Hoofdstukindeling Financieel crisisplan CB APF Kring Premie 2017 Hoofdstukindeling Het financieel crisisplan van CB APF bevat de volgende hoofdstukken: 1. Inleiding 2. Beschrijving financiële crisissituaties 3. Kritische

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Stichting Pensioenfonds ARCADIS Nederland Financieel crisisplan Vastgesteld 29 september 2015 Inleiding Het doel van het financiële crisisplan is dat het bestuur vooraf beschrijft welke maatregelen bij

Nadere informatie

Bijlage V Financieel Crisisplan

Bijlage V Financieel Crisisplan Bijlage V ABTN versie 16.0 september 2015 Bijlage V Financieel Crisisplan 1. Inleiding Stichting Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM heeft als taak het efficiënt en effectief uitvoeren van de pensioenregeling,

Nadere informatie

Financieel Crisisplan. 12 december 2018

Financieel Crisisplan. 12 december 2018 Financieel Crisisplan 12 december 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Wat is een financieel crisisplan? 3 1.2 De negen elementen van een financieel crisisplan 3 1.3 Gevolgde procedure om te komen tot

Nadere informatie

Financieel Crisisplan

Financieel Crisisplan Financieel Crisisplan (versie: 28 september 2015) Inleiding In dit document is het financieel crisisplan van Stichting Pensioenfonds Ahold (hierna: het Pensioenfonds ) beschreven. Doel van dit financiële

Nadere informatie

CRISISPLAN Stichting Pensioenfonds Wonen

CRISISPLAN Stichting Pensioenfonds Wonen CRISISPLAN 2016 Stichting Pensioenfonds Wonen MAART 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Financieel crisisplan... 6 2 1. Inleiding Op 9 december 2011 is de Beleidsregel van De Nederlandsche Bank inzake

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Financieel crisisplan 1 1. Inleiding In dit financieel crisisplan legt het bestuur van Stichting Pensioenfonds Croda vast hoe het bestuur handelt als het pensioenfonds in een crisissituatie terecht komt.

Nadere informatie

Q & A bij brief en persbericht d.d. 6 januari

Q & A bij brief en persbericht d.d. 6 januari Q & A bij brief en persbericht d.d. 6 januari De vragen: Rente 1. Waarom vindt DNB dat aanpassing van de curve gerechtvaardigd is? Naar welke grootheden kijkt DNB bij deze beoordeling? 2. Is de aanpassing

Nadere informatie

Bijlage 2 Financieel Crisisplan

Bijlage 2 Financieel Crisisplan Bijlage 2 Financieel Crisisplan Behorende bij de ABTN van Stichting Pensioenfonds Ahold. Het financieel crisisplan, zoals beschreven in paragraaf 8.3, wordt hieronder weergegeven. Inleiding In dit document

Nadere informatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Financieel crisisplan Inleiding Het bestuur van het pensioenfonds heeft besloten om een financieel crisisplan op te stellen. Een financieel crisisplan is een beschrijving van maatregelen die het bestuur

Nadere informatie

Actuariële en Bedrijfstechnische Nota

Actuariële en Bedrijfstechnische Nota Actuariële en Bedrijfstechnische Nota Bijlage G - FINANCIEEL CRISISPLAN VERSIE D.D. 26 APRIL 2012 Inhoud Pagina 1. Inleiding 2 2. Doel en kader van het financieel crisisplan 3 2.1. Crisissituatie 3 2.2.

Nadere informatie

7 Financieel Crisisplan

7 Financieel Crisisplan 7 Financieel Crisisplan Dit hoofdstuk beschrijft de negen elementen van het financieel crisisplan voor het fonds. Dit financieel crisisplan is in juli / september 2016 door het bestuur vastgesteld en wordt

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Openbare Apothekers Financieel crisisplan

Stichting Pensioenfonds Openbare Apothekers Financieel crisisplan Stichting Pensioenfonds Openbare Apothekers Financieel crisisplan Versie 11 mei 2016 1. Inleiding In dit financieel crisisplan legt het bestuur van Stichting Pensioenfonds Openbare Apothekers (SPOA) vast

Nadere informatie

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Koopkracht Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Koopkracht Hoofdstukindeling Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Koopkracht - 2018 Hoofdstukindeling Het financieel crisisplan bevat de volgende hoofdstukken: 1. Inleiding 2. Beschrijving financiële crisissituaties 3.

Nadere informatie

Versie: Financieel Crisisplan Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot

Versie: Financieel Crisisplan Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot Versie: 2015-06-30 Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 2. Financiële crisis...3 3. Kritische dekkingsgraad...5 4. Beschikbare maatregelen, inzetbaarheid en effectiviteit...5 5. Prioritering...9 6. Evenwichtige

Nadere informatie

Bijlage 1: Financieel crisisplan

Bijlage 1: Financieel crisisplan Bijlage 1: Financieel crisisplan 1. Inleiding Stichting Algemeen Pensioenfonds KLM is uitvoerder van de door KLM en de werknemersorganisaties in het arbeidsvoorwaardelijk overleg overeengekomen pensioenafspraken.

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Recreatie

Stichting Pensioenfonds Recreatie i Stichting Pensioenfonds Recreatie Crisisplan ii Stichting Pensioenfonds Recreatie Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding...1 Achtergrond en aanleiding...1 De eurocrisis en de gevolgen voor SPR...1 Elementen

Nadere informatie

Bijlage 5 Financieel crisisplan

Bijlage 5 Financieel crisisplan Bijlage 5 Financieel crisisplan Inleiding Inleiding Dit financieel crisisplan van (hierna: Alliance) is geschreven in het kader van artikel 145 van de Pensioenwet. Het crisisplan maakt deel uit van de

Nadere informatie

FINANCEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS THALES NEDERLAND

FINANCEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS THALES NEDERLAND FINANCEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS THALES NEDERLAND 1. Inleiding Het financieel crisisplan bevat een beschrijving van maatregelen die het bestuur van Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

Nadere informatie

Toelichting bij de ministeriële regeling toeslagenmatrix.

Toelichting bij de ministeriële regeling toeslagenmatrix. Toelichting bij de ministeriële regeling toeslagenmatrix. Algemene toelichting Artikel 86 van de Pensioenwet schrijft voor dat er bij voorwaardelijke toeslagverlening een consistent geheel dient te zijn

Nadere informatie

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Stabiliteit Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Stabiliteit Hoofdstukindeling Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Stabiliteit - 2018 Hoofdstukindeling Het financieel crisisplan bevat de volgende hoofdstukken: 1. Inleiding 2. Beschrijving financiële crisissituaties 3.

Nadere informatie

HERSTELPLAN 31 maart 2009

HERSTELPLAN 31 maart 2009 HERSTELPLAN 31 maart 2009 Naam pensioenfonds: Stichting Pensioenfonds Akzo Nobel Nummer fonds: 07781 Dekkingsgraad per 31 december 2008: 95,6% Status financiële positie (reservetekort, dekkingstekort):

Nadere informatie

Samenvatting van het Financieel crisisplan van Bpf Meubel

Samenvatting van het Financieel crisisplan van Bpf Meubel Samenvatting van het Financieel crisisplan van Bpf Meubel Wat is een crisisplan? In een crisisplan legt het bestuur van Bpf Meubel vast hoe het handelt als het fonds in een crisissituatie komt. Een financieel

Nadere informatie

Crisisplan Inhoudsopgave

Crisisplan Inhoudsopgave Crisisplan Inhoudsopgave Crisisplan 1 Elementen van het crisisplan 2 Crisisplan van Stichting Pensioenfonds Staples 2 1. Wanneer is sprake van een crisis 2 2. Welke risico s kunnen ertoe leiden dat het

Nadere informatie

Financieel. Crisisplan. Stichting Pensioenfonds Cindu International

Financieel. Crisisplan. Stichting Pensioenfonds Cindu International Financieel Crisisplan Stichting Pensioenfonds Cindu International versie: Goedgekeurd tijdens bestuursvergadering van 29 januari 2018 1 Inhoudsopgave FINANCIEEL CRISISPLAN... 3 Hoofdstuk 1: Inleiding...

Nadere informatie

C~7 SPNG Pensioenfonds

C~7 SPNG Pensioenfonds C~7 SPNG Pensioenfonds Bijlage 5 -Het Financieel crisisplan Zoals vereist op grond van artikel 145 in de Pensioenwet heeft SPNG een crisisplan opgesteld. Een financieel crisisplan heeft tot doel een fonds

Nadere informatie

Crisisplan. van. Stichting Pensioenfonds Lloyd s Register Nederland

Crisisplan. van. Stichting Pensioenfonds Lloyd s Register Nederland Crisisplan van Stichting Pensioenfonds Lloyd s Register Nederland Financieel crisisplan Stichting Pensioenfonds Lloyd s Register Nederland Dit financieel crisisplan van Stichting Pensioenfonds Lloyd s

Nadere informatie

Bpf GBP. Financieel beheersplan

Bpf GBP. Financieel beheersplan Bpf GBP Financieel beheersplan Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Doel en kader van het financieel beheersplan... 4 2.1 Crisissituatie... 4 2.2 Kritische grens en dekkingsgraad... 5 2.3 Richtlijn... 6 3. Maatregelen...

Nadere informatie

Financieel crisisplan, bijlage 5 (ABTN) Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot

Financieel crisisplan, bijlage 5 (ABTN) Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot 1. Inleiding In dit financieel crisisplan legt het bestuur van het kader en de afspraken vast met betrekking tot de wijze waarop het bestuur handelt als het pensioenfonds in een crisissituatie terecht

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Croda. Financieel crisisplan

Stichting Pensioenfonds Croda. Financieel crisisplan Stichting Pensioenfonds Croda Financieel crisisplan versie 21-11-2014 1. Inleiding In dit financieel crisisplan legt het bestuur van Stichting Pensioenfonds Croda vast hoe het bestuur handelt als het pensioenfonds

Nadere informatie

Financieel crisisplan Stichting Algemeen Pensioenfonds KLM

Financieel crisisplan Stichting Algemeen Pensioenfonds KLM Financieel crisisplan Stichting Algemeen Pensioenfonds KLM 1. Inleiding Stichting Algemeen Pensioenfonds KLM is uitvoerder van de door KLM en de werknemers-organisaties in het arbeidsvoorwaardelijk overleg

Nadere informatie

Versie: Financieel Crisisplan Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot

Versie: Financieel Crisisplan Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot Versie: 2018-12-13 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Financiële crisis... 3 3. Kritische dekkingsgraad... 5 4. Beschikbare maatregelen, inzetbaarheid en effectiviteit... 5 5. Prioritering... 10 6. Evenwichtige

Nadere informatie

RESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL. Vraag 1

RESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL. Vraag 1 RESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL Vraag 1 Onder het huidige FTK krijgen pensioenfondsen te maken met de zogenaamde beleggings -spagaat: aan de ene kant kan er weinig risico worden genomen

Nadere informatie

Sectorbrief - Wijzigingen in de pensioenwet: wat verwacht DNB van uw fonds. Geacht bestuur,

Sectorbrief - Wijzigingen in de pensioenwet: wat verwacht DNB van uw fonds. Geacht bestuur, De Nederlandsche Bank N.V. Toezicht pensioenfondsen Postbus 98 1000 AB Amsterdam 020 524 91 11 www.dnb.nl Onderwerp Sectorbrief - Wijzigingen in de pensioenwet: wat verwacht DNB van uw fonds Handelsregister

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Recreatie CRISISPLAN 2017

Stichting Pensioenfonds Recreatie CRISISPLAN 2017 Stichting Pensioenfonds Recreatie CRISISPLAN 2017 1. Inleiding 1.1 Achtergrond en aanleiding Stichting Pensioenfonds Recreatie heeft een financieel crisisplan opgesteld. Een financieel crisisplan is een

Nadere informatie

FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG. Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota

FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG. Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota Versie 7 maart 2013 Inleiding Het bestuur van (het pensioenfonds) heeft besloten om

Nadere informatie

Dit besluit treedt in werking met ingang van de tweede dag na de dagtekening van de Staatscourant waarin het wordt geplaatst.

Dit besluit treedt in werking met ingang van de tweede dag na de dagtekening van de Staatscourant waarin het wordt geplaatst. Besluit vaststelling meldingsformulieren pensioenfondsen Besluit van De Nederlandsche Bank NV van 20 november 2007, nr. Juza/2007/00681/CLR, tot vaststelling van formulieren ten behoeve van de meldingen,

Nadere informatie

FINANCIEEL CRISISPLAN. 1 maart 2018

FINANCIEEL CRISISPLAN. 1 maart 2018 FINANCIEEL CRISISPLAN 1 maart 2018 Wanneer is er sprake van een crisis? Om vast te kunnen stellen of sprake is van een crisissituatie, onderscheidt het bestuur de volgende kritieke situaties: a. De actuele

Nadere informatie

Bijlage 4 Financieel crisisplan

Bijlage 4 Financieel crisisplan Bijlage 4 ABTN versie 9.0 december 2017 Bijlage 4 Financieel crisisplan versie december 2017 1. Inleiding Stichting Pensioenfonds Blue Sky Group heeft als taak het efficiënt en effectief uitvoeren van

Nadere informatie

FINANCIEEL CRISISPLAN Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Levensmiddelenbedrijf

FINANCIEEL CRISISPLAN Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Levensmiddelenbedrijf FINANCIEEL CRISISPLAN 2018 Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Levensmiddelenbedrijf Mei 2018 Inhoud Inleiding... 3 Crisisplan... 4 Wanneer is er sprake van een crisis?... 4 Bij welke actuele dekkingsgraad

Nadere informatie

Bijlage F Financieel crisisplan

Bijlage F Financieel crisisplan Bijlage F Financieel crisisplan Inhoud 1. Inleiding 2. Doel en kader van het financieel crisisplan 2.1. Crisissituatie 2.2. Kritische dekkingsgraad 2.3. Richtlijn 3. Maatregelen 3.1. Maatregel 1: beperkte

Nadere informatie

DNB-intern. 27 januari Volledig herverzekerde fondsen 2011/ Vinken, W.C.M. Geacht bestuur,

DNB-intern. 27 januari Volledig herverzekerde fondsen 2011/ Vinken, W.C.M. Geacht bestuur, Toezicht Pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Amsterdam Postbus 98 1000 AB Amsterdam DNB-intern Volledig herverzekerde fondsen 27 januari 2011 Uw kenmerk Behandeld door Vinken, W.C.M. Doorkiesnummer

Nadere informatie

Financieel Crisisplan

Financieel Crisisplan Bijlage 4 Financieel Crisisplan 1. Inleiding Stichting Pensioenfonds Werk en (re)integratie (hierna: het fonds) heeft een financieel crisisplan opgesteld conform het bepaalde in artikel 145 PW en artikel

Nadere informatie