Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Financiële Nota Sociale Zekerheid 1989 Nr. 5 VERSLAG VAN EEN MONDELING OVERLEG Vastgesteld 8 maart 1989 De vaste Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid 1 heeft op 2 november 1988 mondeling overleg gevoerd met de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over het vergelijkend overzicht van de stelsels van sociale zekerheid in Europa (opgenomen in de Financiële Nota Sociale Zekerheid ). De commissie heeft de eer van het mondeling overleg als volgt verslag uit te brengen. Vragen en opmerkingen uit de commissie ' Samenstelling: Leden: Nypels (D66), Weijers (CDA), Beckers-de Bruijn (PPR), Spieker (PvdA), Moor (PvdA), Gerritse (CDA), Buurmeijer (PvdA), ondervoorzitter, Rempt-Halmmans de Jongh (VVD), Groenman (D66), Wolters (CDA), voorzitter, Oomen-Ruijten (CDA), Ter Veld (PvdA), Van Nieuwenhoven (PvdA), Linschoten (VVD), Alders (PvdA), Kamp (VVD), Nijhuis (VVD), Leijnse (PvdA), Doelman-Pel (CDA), G. Terpstra (CDA), Van Gelder (PvdA), De Leeuw (CDA), Biesheuvel (CDA). Plv. leden: Tommei (D66), Baas-Jansen (CDA), Van Es (PSP), Worrell (PvdA), Kok (PvdA), Van lersel (CDA), Hageman (PvdA), Korthals (VVD), Engwirda (D66), B. de Vries (CDA), De Kok (CDA), Van der Vlies (SGP), Melkert (PvdA), De Grave (VVD), Wöltgens (PvdA), Franssen (VVD), Schutte (GPV), Knol (PvdA), Paulis (CDA), Soutendijk-van Appeldoorn (CDA), Vliegenthart (PvdA), Tuinstra (CDA), Leerling (RPF) De heer Weijers merkte op, dat het overzicht in hoofdstuk 10 van deze nota, ondanks de onvolkomenheden, als eerste verkenning zinvol is. Zijns inziens dient er gestreefd te worden naar verdere vervolmaking bij volgende overzichten. De positie van Nederland dient sterk gerelativeerd te worden omdat alle cijfers die in de vergelijkingen gebruikt worden dateren van vóór de stelselherziening. Met name ontbreken in de vergelijkingen recente gegevens en diepe analyses. Dat geeft een vertekend beeld van de werkelijkheid. Zo wordt het bovenwettelijke circuit en de verschillen die zich in de Bondsrepubliek Duitsland voordoen tussen de verschillende deelstaten, niet in de statistieken opgenomen. In paragraaf 10.3 wordt gewezen op het verschil in regimes van belasting- en premieheffingen over uitkeringen. Interessanter zouden nettopercentages zijn. Kan het verzamelen van relevante gegevens uit het buitenland om tot enige vergelijking te komen niet sneller en effectiever geschieden door het raadplegen van multinationals met vestigingen in alle lidstaten? België en de Bondsrepubliek Duitsland kennen nog uitkeringen naar gezinssituatie, in tegenstelling tot Nederland dat in het kader van de derde EG-richtlijn strak aan het toepassingsregime wordt gehouden. Is dat verschil in benadering te verklaren en wat denkt de staatssecretaris daar aan te gaan doen? Geldt de derde EG-richtlijn bij voorbeeld ook voor de deelstaten van de Bondsrepubliek Duitsland? Met het oog op een goede afstemming van de verzekeringsstelsels voor de toekomst is het gewenst te weten wat het bereik van de verschillende verzekeringen zal zijn. Gaat Nederland de weg op van de volksverzekeringen dan wel van de werknemersverzekeringen? Tot welke hoogte zijn inkomens verzekerd en hoe worden de lage inkomens ontzien? Wat F ISSN SDU uitgeverij 's-gravenhage 1989 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5

2 zijn de beleidsopties in EG-verband op het gebied van de verzekeringen en hoe zullen de ziektekostenverzekeringen zich met het oog op de totstandkoming van de interne markt in 1992 gaan ontwikkelen? Uit het Commissie-stuk sec (88) final nummer 27 citeerde dit lid: «Belangrijk is dat nu reeds begonnen wordt met het bestuderen van de verschillende beleidsopties die mogelijk zijn voor het wegnemen van onevenwichtigheden zoals die welke hierboven werden beschreven, zulks om de netto sociale kosten van de verschillende alternatieven oplossingen te ramen en die voor te stellen welke het voordeligst lijken». De Nederlandse verzorgingsstaat is een groot goed, geworteld in de sociale geschiedenis en de cultuur van ons land en wie de Verenigde Staten op Japan als trendsetter van het Europese denken ten tonele voert heeft van de Europese geschiedenis noch van de Europese cultuur iets verstaan, laat staan begrepen. Het harmoniseren en blijven ontwikkelen van de sociale zekerheidsstelsel is uitermate belangrijk, maar mag niet leiden tot een afbraak van het Nederlandse stelsel naar het laagste niveau. De staatssecretaris heeft op een bijeenkomst van de Europese Unie van Christen Democratische Werknemers gezegd dat: «In ieder geval getracht zal worden de reeds vergevorderde coördinatie tussen de stelsels van sociale zekerheid in Europa nog verder te verbeteren». Waaruit blijkt die vergevorderde coördinatie en wat is er op dit gebied verder te verwachten? In nummer 80 van het Commissie-stuk SEC (88) 1184 final wordt gesteld dat de problemen, die bij de verschillende wijzen van financiering van de sociale zekerheid kunnen rijzen en de invloed van deze verschillen voor de voltooiing van de interne markt, nader moeten worden bestudeerd. In 1983 is in een mondeling overleg reeds gesproken over dit onderwerp, waarbij analyses en opties naar voren zijn gebracht om de financieringsstructuur in Europees verband te benaderen. Wat is er in die tussenliggende vijf jaar gebeurd? In nummer 68 wordt gesproken over de positie van overheidswerknemers. «Deze vallen vaak onder bijzondere sociale zekerheidsregelingen, die niet binnen de werkingssfeer van de communautaire voorschriften vallen. Deze uitsluiting belemmert de mobiliteit van deze werkenden, hetgeen bijzonder nadelig is voor leerkrachten en onderzoekers. De Commissie wil deze werkenden dus ook in de personele werkingssfeer van de communautaire voorschriften inzake sociale zekerheid opnemen.» Betekent dit dat de visie van de minister van Binnenlandse Zaken moet worden bijgesteld? Mevrouw Ter Veld stelde dat het document van vice-voorzitter Marin van de Europese Commissie van groot belang is met het oog op 1992, hoewel op veel terreinen nog informatie ontbreekt. Essentieel voor het vrije verkeer van werknemers/zelfstandigen is een goede coördinatie van de sociale zekerheid, zoals vastgelegd in verordening 1408/71 en 1612/68. De Europese Commissie is formeel bevoegd tot coördinatie en verdere integratie van nationale verzekerings stelsels maar heeft geen enkele communautaire rechtsbevoegdheid om te komen tot verdere harmonisatie van deze stelsels. Het staat iedere lidstaat vrij om aard en omvang van het verzekeringspakket samen te stellen en de wijze van financiering te regelen. Deelt de staatssecretaris de mening dat het systeem van volks-/werknemers/verzekeringen in Europa geen enkel probleem hoeft op te leveren, mits er goede afspraken worden gemaakt? Verordening 1408/71 legt duidelijk vast dat er sprake is van een sterke en exclusieve werking, zodat een werknemer in geen enkel land noch in verscheidene landen tegelijk verzekerd kan zijn en dat er geen ongelijke behandeling kan plaatsvinden op grond van nationaliteit of woonplaats. Problemen ontstaan bij de definiëring van actieven en niet-actieven met het oog op Wat houdt het vrije verkeer van personen in 1992 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 2

3 in voor de rechtspositie van niet-actieven? Gaarne vernam dit lid van de staatssecretaris wat de opvattingen van de Nederlandse regering zijn over de ontwerprichtlijn van Zijn WAO'ers actieven of post-actieven? Dit is mede afhankelijk van de aard van het sociale zekerheidsstelsel dat wordt gehanteerd (een WAO'er in de WW is nog gedeeltelijk actief, een WAO'er in de AOW is niet-actief). Het Europese Hof heeft in het arrest Ten Holder/Rebmann uitgesproken dat een werknemer onder werkingssfeer van het sociale zekerheidsrecht van de lidstaat blijft vallen waar hij laatstelijk heeft gewerkt, zolang niet op het grondgebied van een andere lidstaat de arbeid is aangevangen. Deze uitspraak zal consequenties hebben voor Nederland die door haar fractie niet ten volle worden gedeeld. Kan de staatssecretaris mededelen of er op dit punt nog uitspraken van het Europese Hof zijn te verwachten, of moet worden gewacht op de unanieme beslissing van de administratieve commissie? Kan de staatssecretaris meer informatie verschaffen over de detachering en het uitzendwezen? Is daarover een richtlijn in voorbereiding? Hoe is de afbakening van eventuele referte-eisen? Behoort de arbeidssituatie en de arbeidsverdeling in een ander land tot het arbeidsverleden? Hoe staat het met de afbakening van het territorialiteitsbeginsel? Welke consequenties heeft een wijziging binnen het sociale zekerheidsstelsel en de volksgezondheid voor de rechten van euro-werkers? Wil het vrije verkeer van werknemers goed verlopen is het noodzakelijk dat het arbeidsverleden van een ieder bekend is. Een verzekerdenadministratie kan een belangrijke bijdrage leveren in het kunnen verrekenen van verzekerde tijdvakken. Kan de staatssecretaris mededelen wat de vorderingen op dit punt zijn? De financiering van de sociale zekerheid is in de lidstaten zeer verschillend. Met name in Nederland wordt een groot deel van de sociale zekerheidskosten opgebracht door premies die in de loonkostensfeer liggen, in tegenstelling tot andere landen die een gemengde financiering hanteren uit algemene middelen en sociale verzekeringspremies. Kan de wijze van financiering vallen onder de mededinging? Een verschil zal kunnen ontstaan tussen arbeidsintensieve en arbeidsextensieve bedrijven door de financieringswijze van de sociale zekerheid, en dat zou kunnen worden opgevat als een vorm van «social dumping». Kan de staatssecretaris daarover meer informatie verschaffen? Specifieke problemen zijn er in het nakomen van richtlijnen met betrekking tot de gelijke behandeling. Kan de staatssecretaris een overzicht geven van richtlijnen die nog in de Nederlandse wetgeving moeten worden verwerkt dan wel van gevallen waarin de Nederlandse wetgeving niet volledig voldoet? Kan de staatssecretaris meer informatie verstrekken over de Nederlandse standpunten die worden ingenomen ten aanzien van het sociale zekerheidsstelsel? Hoe staat het met KB 557? Ligt dat nog bij de Raad van State? De heer Linschoten stelde dat de regering tot op heden onvoldoende informatie heeft verschaft. De financiële nota bevat veel onvergelijkbaar en verouderd materiaal. Er zijn geen hanteerbare cijfers om het beleid op te baseren. In paragraaf 10.2 komen de problemen met betrekking tot de vergelijkbaarheid aan de orde. Niet alleen nationaal maar ook internationaal worden er verschillende definities gehanteerd. Dat leidt tot grote verschillen in vergelijkingsmateriaal. Kan de staatssecretaris inzicht geven in de verschillen die wel en die niet te herleiden zijn? Waarom presenteert de staatssecretaris materiaal dat evident onbruikbaar is? In paragraaf 10.3 komt Nederland naar voren als een land met een omvangrijke collectieve sector. De onderlinge vergelijkbaarheid valt niet aan te geven wegens het ontbreken van materiaal terwijl wegens gebrek aan informatie het niet mogelijk is correcties aan te brengen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 3

4 De premieheffing over uitkeringen, indien gecorrigeerd, zou voor Nederland enkele procenten hoger uitvallen en zou ons land een minder geprononceerde koppositie innemen dan de grafiek in paragraaf 10.1 doet suggereren. Zijn zulke conclusies niet te belangrijk om dat te baseren op inadequaat materiaal? Zowel op het gebied van de sociale zekerheidsuitgaven en -ontvangsten als op het gebied van de premies voor de sociale zekerheid is een goede onderbouwing niet goed mogelijk als gevolg van het ontbreken van een vergelijking met betrekking tot franchises, premiegrenzen en grote verschillen in omvang van de rijksbijdragen. Verder lopen de regelingen sterk uiteen op het gebied van referentieloon, uitkeringshoogte, uitkeringsduur en toetredingsloon. Met het oog op 1992 is een grotere samenhang nodig, zowel qua aard als niveau van de verschillende sociale zekerheidsstelsels. Dat gebrek aan samenhang leidt tot een ongelijke rechtsbescherming voor de verzekerden en door de verschillen in prijskaartjes die daaraan hangen tot ongelijke concurrentieposities. In 1992 zal de mogelijkheid van vrije vestiging kunnen leiden tot een stroom van werknemers die naar lidstaten gaan met de meest aantrekkelijke sociale voorzieningen en naar die bedrijven met een mild sociaal klimaat (met name arbeidsintensieve bedrijven). Om de concurrentieverhoudingen niet al te zeer onder druk te zetten, lijkt een zekere harmonisatie van niveau en aard van de stelsels onontbeerlijk, waarbij een zekere aansluiting tussen hoge en lage niveaus gewenst is. In het kader van het vrije verkeer van personen wilde dit lid graag van de staatssecretaris vernemen of een werkloze persoon uit Portugal, die zich in Nederland vestigt als werkzoekende, recht heeft op een uitkering? Verschillen in de aard van de sociale zekerheidsstelsels en de criteria op basis waarvan verzekerd wordt (werk/woonlandbeginsel), het van rechtswege toekennen van uitkeringen en het al dan niet werken met opbouwsystemen kunnen een rol spelen bij het arbeidsverleden. Hoe, in welke mate en in welk tempo moeten de aanpassingen van ons sociale zekerheidsstelsel plaatsvinden? Interessanter zou een onderzoek naar de verschillen in micro-posities zijn in plaats van marco-informatie. Kan de staatssecretaris tenslotte inzicht verschaffen in de vraag of er andere lidstaten zijn die problemen ondervinden van internationale verdragen (bij voorbeeld de reikwijdte van het BUPO-verdrag)? De heer Nypels stelde dat de working paper van Europees Commissaris Marin als uitgangspunt heeft een relatief hoge sociale zekerheidsnorm die door het Europese noorden zal worden bepaald. Er moet niet gestreefd worden naar harmonisatie van sociale zekerheidsstelsels in Europa. Het afgelopen voorjaar bepleitten de werkgevers, in het licht van de Europese eenwording, een aanpassing van de sociale zekerheid in neerwaartse richting. Dat werd ondersteund door de Minister van Financiën. Zowel de minister als de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid hebben dit echter weersproken. Dit lid onderstreepte graag de opvatting van de minister en de staatssecretaris dat de sociale zekerheid slechts één van de vele elementen is voor een gezonde concurrentiepositie. De sociale wetgeving wordt mede bepaald door loonkosten, ligging, belastingtarieven, arbeidsproduktiviteit, technologische vernieuwing etc. Europa 1992 mag nimmer een alibi vormen voor bezuinigingen op ons sociale zekerheidsstelsel. Het is de bedoeling om in het jaar 1993 het vrije verkeer van personen ook te realiseren voor niet-actieven, mits zij geen beroep doen op de middelen van het «gastland». De staatssecretaris heeft te kennen gegeven dat zonder nadere maatregelen de toegang tot onze sociale zekerheid, in het bijzonder de volksverzekeringen en de ABW, te ruim is. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 4

5 Een «sociaal zekerheidstoerisme» moet worden voorkomen. Deelt de staatssecretaris de suggestie van de FNV-voorzitter om in de sociale wetgeving de relatie tussen rechten en plichten te versterken? Niet alleen het absolute niveau van de uitkeringen vormt een element van concurrentiekracht voor het bedrijfsleven doch ook de financiering. Te denken valt enerzijds aan een keuze tussen premies en belastingen of premies op arbeid dan wel de toegevoegde waarde anderzijds. Of de kosten van de sociale zekerheid alleen drukken op arbeid dan wel op het in een onderneming geïnvesteerde kapitaal is van betekenis. Wat verstaat de staatssecretaris onder de sociale ontwikkelingen in het gezin? Gelijke behandeling van mannen en vrouwen moet plaatsvinden maar dat mag niet leiden tot een ongelijke behandeling van andere leefvormen dan het gezin. Is het mogelijk een beknopte inventarisatie te maken van bestaande en te verwachten internationale wetgeving die van belang is voor de sociale zekerheid? Te denken valt aan EG-bepalingen maar ook aan bepalingen in het Verdrag van Rome, de Europese Akte en de Europese richtlijnen. Kan de staatssecretaris een inventarisatie maken van onderwerpen die vóór 1992/1993 afgehandeld moeten worden? Met betrekking tot de vergelijkingen die worden gemaakt in de financiële nota dient de grootst mogelijke voorzichtigheid te worden betracht. De analyses voor Nederland zijn gebaseerd op 1984 terwijl juist de laatste jaren veel is veranderd. De premiepercentages liggen in Frankrijk en Italië hoger dan in Nederland en in de Bondsrepubliek Duitsland moeten bij dit percentage nog de kosten voor arbeidsongevallen" en beroepsziekten worden opgeteld. De sociale zekerheidslasten zijn sinds 1984 voor de Nederlandse werkgevers zelfs procentueel afgenomen. In onze buurlanden ligt het verschil tussen bruto- en nettoloon hoger dan in Nederland. Bovendien is een werkgever bij een gelijk brutoloon aan een alleenstaande werknemer meer kwijt dan aan een alleenverdiener. Waarin zit dat verschil? Het mag toch voor een werkgever niets uitmaken of hij een kostwinner of een alleenstaande in dienst heeft? Het antwoord van de staatssecretaris De staatssecretaris stelde dat het verwachtingspatroon van de Tweede Kamer een andere is dan de invulling die hij aan hoofdstuk 10 van de financiële nota 1989 heeft gegeven. De inventarisatie van de sociale zekerheidswetgeving, met het oog op de Europese eenwording in 1992, is nog niet voltooid. Op dit moment wordt van zeven Europese lidstaten gedetailleerd materiaal verzameld om een inventarisatie te kunnen maken wat de gevolgen zullen zijn van één binnenmarkt in Het is de bedoeling met behulp van een onderzoeksinstituut van de Katholieke Universiteit in Brabant de sociale zekerheidsstelsels ook van de overige lidstaten te doen beschrijven om met behulp daarvan vergelijkingen te kunnen maken, onder meer van de toegang tot de stelsels. Indien deze onderhandelingen tot resultaat leiden zullen deze in de tweede helft van 1989 beschikbaar komen. Het is terecht dat vanuit de Kamer om deze gegevens wordt gevraagd. Ook de staatssecretaris erkende dat hoofdstuk 10 onvolkomen is maar dit komt omdat de vergelijkingen niet makkelijk zijn te maken door gebrek aan gegevens. De staatssecretaris was het met de heer Weijers eens dat een zekere harmonisatie wenselijk is ten aanzien van de sociale zekerheid maar de hoofdzaak ligt bij een verdere coördinatie. De bewindsman zegde meer recent en diepgaander materiaal toe, door middel van een gedetailleerde inventarisatie waaraan op dit moment door het ministerie wordt gewerkt. Sociale zekerheidsdruk en collectieve lastendruk is niet hetzelfde en een definitie van sociale zekerheid is moeilijk te geven. Tot nu toe werden er in de onderlinge vergelijking verschillende tabellen en statistieken gebruikt die geen evenwichtig beeld gaven. In hoofdstuk 10 wordt Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 5

6 gepoogd de verschillende statistieken op een aantal punten te corrigeren en een evenwichtiger beeld te brengen in de macro-economische druk. Nederland blijft weliswaar met zijn sociale zekerheidsstelsel aan de top maar neemt een minder geprononceerde positie in dan uit vroegere vergelijkingen wel eens is gebleken. De gegevens verzameld in hoofdstuk 10 zijn toch wel waardevol, evenals de voorzichtige conclusies die daaraan verbonden zijn. De heer Linschoten vroeg de staatssecretaris hoe evenwichtig dat beeld dan is? Het materiaal waarop de conclusies zijn gebaseerd is verouderd en dateert van voor de stelselwijziging. Het is jammer dat conclusies gebaseerd worden op materiaal dat onvoldoende inzicht geeft in de vraag of die conclusie juist is. De staatssecretaris stelde dat de conclusies in deze nota volstrekt correct zijn. Nederland werd tot nu toe gemeten naar de maatstaf van een statistiek die geen juist beeld gaf van de werkelijkheid. Dat beeld is nu gecorrigeerd, hoewel nog niet voor 100%. Dat hangt mede af van de kwaliteit van het materiaal dat wordt aangeleverd. Toch biedt een aantal beschouwingen in dit hoofdstuk een evenwichtiger inzicht in de belasting-, premie- en sociale verzekeringsdruk in de Nederlandse situatie. De cijfers die hier zijn weergegeven zijn inclusief de aanvullende overheidspensioenen. In antwoord op de vraag van de heer Weijers hoe het komt dat Nederland in vergelijking met België en de Bondsrepubliek Duitsland meer in de schijnwerpers staat als het gaat om de gelijke behandeling en de procedures die daarover worden gevoerd, verklaarde de staatssecretaris dat Nederland mogelijk meer problemen ondervindt van het BUPO-verdrag dan andere landen; dit heeft te maken met het feit dat niet alle landen dit verdrag hebben ondertekend en dat mogelijk ons rechtssysteem een gemakkelijker toegang tot de rechter biedt dan dit in andere EG-lidstaten het geval is. De Europese Commissie zal eind 1989 rapporteren over de derde richtlijn, exclusief Spanje en Portugal. In antwoord op de vraag van de heer Weijers deelde de staatssecretaris mede dat deze richtlijn geldt voor de lidstaten en dus ook voor de deelstaten van de Bondsrepubliek Duitsland. Over de criteria ten aanzien van de ziektekosten volks- en werknemersverzekeringen door Nederland gehanteerd, is nog geen uitsluitsel te geven. Aangezien harmonisatie van Europese wetgeving niet aan de orde is, zal de Europese Commissie ook geen uitspraak doen over volks- versus werknemersverzekeringen. Zij bouwt voort op de coördinatierichtlijnen zoals die nu in de verschillende Europese verordeningen al zijn gegeven. Dat blijft het hoofdthema. Wil Nederland de gevolgen van één interne markt goed in kaart kunnen brengen, dan is een goede inventarisatie noodzakelijk. De bewindsman was het met de heer Weijers eens dat het openstellen van de grenzen niet mag leiden tot het ter discussie stellen van een goed functionerend stelsel van sociale zekerheid in Nederland. Over de financieringsgrondslagen van de sociale zekerheid is door de Nederlandse regering medewerking verleend aan studies in het kader van de Europese Gemeenschap. Deze studie is ingebracht, maar nog geen onderwerp van gesprek geweest in de SER. Niet de vraag welke financieringsgrondslag wordt gekozen is van principieel belang maar veeleer de onderlinge concurrentiepositie tussen de landen in Europa en de vraag welk financieringsstelsel het beste is om nieuwe arbeidsplaatsen te creëren. De Nederlandse regering heeft in beginsel besloten het overheidspersoneel in de Werkloosheidswet op te nemen, maar door vertragingen kan de beoogde uitbreiding niet meer in deze kabinetsperiode worden gerealiseerd. Het feit dat de Europese Commissie de ambtenarenregelingen onder de coördinatieregelingen wil brengen heeft voor dit voornemen geen betekenis. Als de ambtenaren onder de Werkloosheidswet vallen komen ze voor dit risico onder de materiële werkinssfeer van de bestaande Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 6

7 verordening (EEG) 1408/71. De Europese Commissie beoogt deze verordening uit te breiden tot ambtenarenregelingen die daaronder nu nog niet vallen, zodat er in geval van migratie ook voor die regelingen een coördinatie tussen de stelsels van de lidstaten ontstaat. De richtlijn over het verblijf van actieven en post-actieven regelt de verblijfspositie en zegt niets over de positie met betrekking tot de sociale verzekeringen. Aan de verblijfsregeling zullen voorwaarden worden gesteld, zoals behuizing, voldoende inkomen, ziektekostenverzekering etc. In antwoord op de vraag van mevrouw Ter Veld wat de gevolgen zijn van het arrest Ten Holder/Rebmann zei de bewindsman dat in de vergadering van 13 en 14 december 1988 van de Administratieve Commissie opnieuw een voorstel is gesproken tot wijziging van de aanwijsregels voor de toepasselijke wetgeving. Met betrekking tot de detachering van Portugezen in Nederland zei hij dat aan de huidige regels in de verordening niets wordt veranderd. De wetgeving van het land waar men werkt is van toepassing, tenzij om een uitzonderingsregeling wordt verzocht. Dan kan de wetgeving van het land van herkomst van toepassing blijven conform artikel 14 van deze verordening. Dat geldt ook voor Portugezen. Een aanvraag voor detachering moet worden gedaan in het land waar de werknemer vandaan komt en dat land moet zelf nagaan of de situatie in overeenstemming is met de voorschriften uit de regeling. Er wordt alleen vanuit Nederland opgetreden wanneer mocht blijken dat detachering niet in overeenstemming daarmee is. Hoe gemakkelijk kan een werkgever gebruik maken van een detacheringsregeling, zo vroeg mevrouw Ter Veld, door een buitenlandse werknemer hier voor een kortere periode dan 12 maanden te detacheren? De bewindsman wees erop dat dit in eerste instantie een zaak is die ter beoordeling staat van een buitenlands uitvoeringsorgaan. Hij zegde toe te trachten dit na te gaan en de Kamer daarover te informeren. De Europese coördinatieverordeningen bakenen de referte-eisen niet af. Er wordt voor het voldoen aan referte-eisen rekening gehouden met de verzekeringstijdvakken doorgebracht in het buitenland. De bewindsman zegde toe een overzicht aan de Kamer te verstrekken met betrekking tot de gelijke behandeling in het kader van de sociale zekerheidswetgeving en de internationale verdragen. Aan een overzicht van de richtlijnen ten aanzien van de internationale verplichtingen wordt nog gewerkt. KB 557 ligt bij de Raad van State. Hij hoopte dat de Raad zo spoedig mogelijk advies uitbrengt omdat aan de invoering terugwerkende kracht (tot 1 januari 1987) wordt verleend. Of het materiaal goed vergelijkbaar is hangt mede af van de gegevens die Nederland krijgt uit het buitenland. Hoe beter op elkaar afgestemd hoe beter de definities kunnen worden geformuleerd en vergelijkingen worden gemaakt. Voor een Europese beoordeling is niet alleen een vergelijking van macro-situaties maar ook van toetredingscriteria van belang, die laatste verschillen in Nederland nogal van andere lidstaten. Zo kent Nederland, in tegenstelling tot elders in Europa, geen ongevallen- en beroepsziektenwetgeving. De bewindsman ontving gaarne van de heer Linschoten micromateriaal dat een overzicht van de Wig-problematiek geeft, uitgaande van verschillende inkomensniveau's, door multinationals aangeleverd. De staatssecretaris betwijfelde echter of de gegevens van de multinationals in het totaal van de vergelijking wel zo relevant is. Een werkloze Portugees die naar Nederland komt krijgt geen uitkering in het kader van de Werkloosheidswet. Een werknemer die minstens 1 maand werkloos is mag, met uitzondering van Spanje en Portugal want voor die landen bestaat nog geen vrij verkeer van werknemers, met behoud van uitkering 3 maanden in Nederland naar werk komen zoeken Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 7

8 en krijgt dan de werkloosheidsuitkering van het land waar hij vandaan komt. Na 3 maanden moet de buitenlandse werknemer, die geen werk heeft gevonden, terug naar zijn land. Hij kan geen aanspraak maken op een uitkering krachtens de Algemene Bijstandswet. De staatssecretaris zei dat in de rapportage over de sociale zekerheid in 1992 de problematiek van het vrije verkeer van werknemers en ondernemers zal worden meegenomen. Over procedures inzake gelijke behandeling inzake het BUPO-verdrag in andere Europese landen was de bewindsman niets bekend. De staatssecretaris vroeg de heer Nypels de vraag over de werkgeversbijdrage voor een alleenstaande cq. een kostwinner, mee te willen nemen bij de begrotingsbehandeling. De gelijke behandeling heeft niet alleen betrekking op het gezin maar ook op andere leefvormen, zoals gerealiseerd in de sociale zekerheidswetgeving. De bewindsman zegde toe, naar aanleiding van dit mondeling overleg, schriftelijke informatie te zullen verschaffen indien daartoe behoefte bestaat. De voorzitter van de commissie, Wolters De griffier voor dit verslag, Tielens-Tripels Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 5 8