wereld waternet jaarverslag 2013

Transcriptie

1 wereld waternet

2 voorwoord Een overzicht van onze projecten in Het zesde bestaansjaar van Wereld Waternet stond in het teken van alliantievorming, uitbreiding van de activiteiten naar andere landen in Afrika en het beëindigen van de niet-ideële economische gerichte activiteiten. U bent van harte uitgenodigd om kennis te nemen van deze ontwikkelingen. WWn in 2013 In dit jaarverslag vindt u een beschrijving van onze activiteiten en resultaten in Organisatie Samenstelling van het bestuur en Raad van Advies. Strategie voor Afrika In 2013 was er een sterke toename van onze activiteiten in Zuid-Afrika en zochten we uitbreiding naar meerdere regiolanden, Mozambique, Ethiopië, Mauritanië en Burkina Faso.

3 Het jaar 2013 stond voor Wereld Waternet in het teken van De versnelling, tevens de titel van het jaarplan. Wereld Waternet zette stevig in op het gereedmaken van de organisatie om effectief te zijn in kennis overdracht. Wat hebben we bereikt in 2013? We hebben met onze partners en lokale bestuurders gesproken over de integrale aanpak van wateruitdagingen. Dit heeft geleid tot aanpassingen in contracten die we met de partners hadden met als belangrijkste verandering een uitbreiding van de aandacht naar de gehele watercyclus. In andere landen verliep de discussie naar een integrale aanpak van de watercyclus meer organisch. In Suriname zijn zowel in het district Nickerie, als in Paramaribo water fora opgericht. En in de Kaapregio in ZuidAfrika heeft bewustwording over de integrale aanpak bijvoorbeeld geleid tot de oprichting van een trainingsfaciliteit voor de hele watercyclus. Ook wat betreft onze ambities voor Afrika zijn er flinke vorderingen gemaakt. We heb ben de nodige aanpassingen gedaan in onze strategie door ontwikkelingen in een aantal kernlanden. Het was in eerste instantie de bedoeling om samen met de kernlanden Egypte, Marokko en Zuid-Afrika kennis over te dragen aan de landen in de regio van het kernland. Door een aantal ontwikkelingen echter hebben we in 2013 de stap gezet om direct relaties aan te gaan met landen in de regio van een kernland, zoals in Mozambique, Mauritanië en Ethiopië. Het bewandelen van de directe route is tijdelijk. Onze strategie om kern- en regiolanden duurzaam aan elkaar te verbinden blijft overeind en zal op termijn ingezet worden. Wereld Waternet is bij stakeholders steeds dui delijker in beeld als het gaat om expertise en ondersteuning bij integrale wateruitdagingen. Dit heeft zeker te maken met de prestaties van Wereld Waternet. Wereld Waternet is steeds beter in staat om te communiceren over de integrale wateruitdagingen en de bijdrage die zij hierin kan leveren. Zo zijn we bijvoor beeld gevraagd door Friends Of The Earth Middle East (FOEME) om als onafhankelijke partij een rol te spelen in de rehabilitatie van de Jordaan Rivier. Op nationale en internatio nale platformen, zoals UNEP Climate Action Expo in Nairobi, Eco product International Fair in Singapore, Wereld Waterdag en de Stockholm Waterweek vroegen we aandacht voor water- en sanitatie-uitdagingen. Ook vakbladen zoals the Dutch Watersector, H2O en Waterforum online gebruikten we als middel om aandacht te vragen voor de wateren sanitatie-uitdagingen.

4 In 2013 nam Wereld Waternet het initiatief voor de Sarphati Sanitation Award. Een inter nationale prijs waarmee we bijzonder preste rende organisaties op het terrein van sanitatie in de schijnwerpers zetten. Met deze prijs willen we organisaties en individuen aansporen om op dit terrein te excelleren en de sanitatieuitdagingen voor het voetlicht brengen. Water- en sanitatie-uitdagingen zijn niet exclusief het domein van landen in ontwikke ling. Wereld Waternet heeft ook bijgedragen aan handelsmissies naar beter ontwikkelde landen, zoals Japan, Turkije, China, India, Brazilië, Ierland, Singapore, Ecuador en Israël. Ook hebben we delegaties ontvangen uit deze landen. Deze contacten hebben geleid tot verschillende ondersteuningsaanvragen. Wereld Waternet wil zich echter concentreren op haar ideële rol. Ondersteuning aan meer ontwikkelde landen zal dan ook vanaf 2014 worden ondergebracht bij Waternet was een jaar waarin we heel duidelijk zochten naar samenwerkingsmogelijkheden met andere Nederlandse organisaties om onze ambities voor Afrika vorm te geven. In Zuid-Afrika werken we ondertussen op diverse terreinen samen met de Unie van Water schappen (UvW), Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), Waterschap Delfland en Unesco IHE. Bijzonder om te vermelden is de steeds intensievere samenwerking met Vitens Evides International (VEI) en met Stichting Water Opleidingen ( SWO). Met de laatste ontwikkelen we een opleidingsconcept dat overal toegepast kan worden. In Mozam bique werken we naast VEI samen met ontwikkelingsorganisatie SNV en met BoP innovatie center (BoP inc). In Ethiopië werken we samen met het Waterschap Zuiderzeeland en Cordaid. Als het gaat om samenwerking is Waternet de belangrijkste partner van Wereld Water net. We zijn de leiding en medewerkers van Waternet erkentelijk voor hun inzet. De schare enthousiaste Wereld Waternetters binnen waternet is ook in 2013 verder gegroeid. Misschien overbodig om te vermelden dat werken in het buitenland ook voor (de mede werkers van) Waternet veel meerwaarde heeft. Van een wijdere culturele blik, oplos singen zoeken onder andere klimatologische omstandigheden en meer bewustzijn over onze Nederlandse aanpak tot mogelijke implementatie hier van interessante water en sanitatie-oplossingen van onze buitenlandse partners. Maar ook is het waardevol dat Waternet-collega s in het buitenland samen werken met collega s van andere disciplines binnen de Waternet-watercyclus of dat het (interne) netwerk vergroot wordt. Wij zullen in de toekomst een beroep doen op meer water en sanitatie-expertise van Waternet maar ook van andere waterorgani saties. We hopen dat u na het lezen van dit jaarverslag zodanig enthousiast bent gewor den dat u zich bij ons aan sluit. Johan de Bondt Voorzitter bestuur Wereld Waternet Dijkgraaf Waterschap AGV

5 Door ons jarenlange partner schap hebben wij veel van elkaar geleerd en bouwden we aan een goede relatie waarin we succesvol samenwerkten om de waterproblemen te ver minderen. Nu ik Perpamsi Banten verlaat wil ik nogmaals mijn diepe waardering uit spreken over het werk van Wereld Waternet. Jullie parti cipatie in onze activiteiten was zonder uitzondering zeer zin vol. Complimenten en dank! Dr. Subekti, Director Perpamsi Banten, Indonesië

6 02 Wereld Waternet in 2013 Wereld Waternet brengt de kennis van het watercyclusbedrijf Waternet over aan publieke waterorganisaties in de wereld. Dit doet zij in langdurige samenwerkingsverbanden, die gebaseerd zijn op gelijkwaardigheid en solidariteit. In dit jaarverslag leggen we uit wat we in 2013 hebben gedaan en welke resultaten hiermee zijn geboekt. Als Wereld Waternet (WWn) hebben we grote ambities. We willen die verwezenlijken door kleine maar concrete stappen voorwaarts te zetten. In dit jaar verslag nemen we u mee op deze reis. Leeswijzer Dit jaarverslag is ingedeeld op basis van thema s. De hoofdstukken 4 tot 7 gaan in op wat we gedaan en bereikt hebben in 2013 op het gebied van de watercyclus; op het gebied van capaciteitsversterking van onze partners; op de meerwaarde van onze focus op Afrika; en op hoe we onze regierol nemen. In Hoofdstuk 7 zullen we ingaan op onze bij drage aan de economische ontwikkeling aan de regio Amsterdam en het besluit om deze activiteit in 2014 buiten Wereld Waternet te plaatsen. En hoofdstuk 8 bevat de ver antwoording van de kern van ons werk: de activiteiten en resultaten van de programma s. Het laatste hoofdstuk geeft een overzicht van de financiële resultaten in Wereld Waternet wil bijdragen aan een duur zame integrale oplossing van waterproblemen in de wereld. Wij zetten daarbij de kennis in van Waternet op het gebied van de water cyclus. Maar we kijken ook verder dan water naar aanverwante problemen, zoals afval, en op termijn voedselvoorziening en energie. We helpen daarbij partners in achterstands regio s in hun ontwikkeling. Door onze lang durige ondersteuning moeten zij uiteindelijk in staat zijn op eigen kracht goede waterpresta ties te leveren: schoon drinkwater en goede sanitatie tegen een kostendekkend tarief. Wereld Waternet wil zich vooral richten op de ontwikkeling van Afrika, omdat hier de water problemen het grootst zijn. We werken daar bij samen met partners in verder ontwikkelde kernlanden in Afrika om de waterproblemen in minder ontwikkelde landen in hun regio aan te pakken. Wereld Waternet zet haar programma s experts in op watergebied en andere orga nisatiegebieden zoals financiën, HRM of klantenmarketing. Deze experts werken veelal bij Waternet, maar ook experts van andere organisaties worden ingezet. Daardoor zijn we flexibeler en kunnen we gezamenlijk meer

7 bereiken. Rol van Wereld Waternet is het onderhouden van de bestuurlijke relaties, het aansturen van de programma s en het bor gen van de continuïteit en legitimiteit van de organisatie in een notendop! Wat Wereld Waternet in 2013 vooral kenmerkt is de verdere focus op de integrale benade ring met de Water Operator Partners in de landen. Met de meeste partners is dit nu explicieter vastgelegd in nieuwe contracten (MoU s). In 2013 zijn de twee EU-programma s in Suriname op veldniveau begonnen en in Indonesië komt het sanitatieprogramma van de grond in drie gemeenten van de provincie Banten. Ook begon men met het verkennen van de integrale waterproblematiek en s trategisch bronnenbeheer. De Arabische Lente in Egypte zorgde voor verdere stagnatie in onze projecten in Daarom geven we nu adviezen via Skype live meetings. Dit blijkt zo goed te werken dat we dit middel in 2014 intensiever gaan gebruiken. Het programma in Turkije is na een jaar van stilstand weer opgepakt. Het ministerie van Water in Turkije neemt het advies over om de door Wereld Waternet en haar Turkse partner opgerichte Water Union in Afyon als een pilot te zien om de afvalwaterzuiveringen in Turkije beter te organiseren. Het ministerie heeft het plan opgevat om soortgelijke Water Unions in het land op te zetten. In Marokko staan de lichten op groen voor de bouw van een ozonproefinstallatie voor drinkwaterdesinfectie. Ook zijn er goede voorstellen ontwikkeld over de rehabilitatie van de grondwaterberging (Kheterras) en over hergebruik van regen- en afvalwater. Voor Zuid-Afrika ten slotte was 2013 mis schien wel het meest succesvolle samenwer kingsjaar tot nu toe. Water organisaties en auto riteiten zien het belang van de integrale benadering. We ondersteunen de opzet van 7 waterschappen samen met de Unie van Waterschappen. We werken aan onze Afrikastrategie door het oprichten van een trainings faciliteit met 14 organisaties in de Kaapregio en de Stichting Wateropleidingen. Met drinkwaterbedrijf Vitens Evides Inter national, ontwikkelingsorganisatie SNV en BoP Innovation Centre gaan we in regioland Mozambique beginnen met een integraal programma. Wereld Waternet heeft in 2013 de eerste Sarphati Sanitation Award georganiseerd. Met deze prijs willen we aandacht vragen voor sanitatie. Deze prijs ging naar Sanergy, een organisatie die in Kenia business-oplos singen voor sanitatie in de praktijk brengt. Wateruitdagingen zijn niet alleen beperkt tot de lage-inkomen landen. Op aanvraag van de Gemeente Amsterdam hebben we bijgedra gen aan handelsmissies en verdubbelde het aantal buitenlandse delegaties die (Wereld) Waternet bezochten ten opzichte van 2012.

8 Waternet neemt haar maatschappelijke ver antwoordelijk onder nemerschap serieus. We versterken andere waterorganisaties door onze kennis te delen. De integrale benade ring van de water problematiek vindt steeds meer gehoor. Roelof Kruize, directeur Waternet

9 De Watercyclus Wereld Waternet richt zich in al haar programma s op het verbeteren van de gehele of integrale. Problemen in bijvoorbeeld de drinkwatervoorziening kunnen namelijk veroorzaakt worden door gebrekkig afvalwaterbeheer, omgang met oppervlaktewater of het onttrekken van grondwater. Door deze integrale benadering krijgen onze partners meer inzicht in de samenhang tussen oppervlaktewater, grondwater en afvalwaterbeheer. In principe vindt lozing van afvalwater pas plaats nadat deze gezuiverd is. In veel landen waar we actief zijn, is echter sprake van open afvoerkanalen van afvalwater en ongezuiverde lozingen door de industrie. Daarnaast is nog vaak sprake van open defecatie waarbij ontlasting direct in het oppervlaktewater terecht komt. Sanitatie is daar dringend nodig. Door de integrale benadering krijgen partners ook meer inzicht in de noodzaak voor bestuurlijke en operationele samenwerking tussen de verantwoordelijke waterorganisaties. Samenwerking en de rol van onze partners Onze partners zijn meestal verantwoordelijk voor de voorziening van drinkwater. Er moet genoeg zijn en het moet drinkbaar, dus schoon zijn. Onder andere om ziektes te voorkomen. In onze partnerlanden is dat meestal niet het geval. De oorzaken liggen niet alleen bij de drinkwatervoorziening, maar ook bij de drinkwaterbron, vaak vervuild door landbouw, indu strie of de natuur. Vaak zijn er meerdere partijen verantwoordelijk voor het aanpakken van de wateruitdagingen en niet alleen onze partner. In onze projecten werken we samen met partners die op bestuurlijk en operationeel niveau opereren. Ook proberen we meerdere partijen uit de lokale watercyclus bij het project te betrekken. Door trainingen en workshops maken we deze partners bewust van de watercyclus en hun rol daarin. Zo vergroten we het draagvlak om gezamenlijk op te trekken. En zijn partners beter in staat om daar in te grijpen waar dit de meeste impact heeft. Deze aanpak om alle verantwoordelijke partijen om tafel te krijgen kost meer tijd, maar levert uiteindelijk wel meer op. Activiteiten en resultaten in 2013 Onze actieve ondersteuning is in 2013 vooral gericht op de taakgebieden van onze partners: drinkwater, afvalwater en in toenemende mate ook sanitatie. Dit geeft aan op welke gebieden we kennis delen in de verschillende landen. Met onze operationele partners zijn we constant in gesprek over een integrale aanpak van de waterproblematiek, maar vooral ook

10 met de autoriteiten van een land of gebied. Het gaat om een bewustwordingsproces dat langzaam haar vruchten afwerpt. In 2013 hebben we met de meeste partners nieuwe contracten (MoU s) getekend. Hierin is explicieter vastgelegd dat we gezamenlijk werken aan het verbeteren van de gehele watercyclus. En dat onze partner actieve samenwerking zoekt met andere organisaties die in het betreffende land verantwoording dragen voor (delen van) de watercyclus. Dit heeft op advies van Wereld Waternet, in Suriname geleid tot het oprichten van het nationale Waterforum Suriname. Ook op regionaal niveau, in Nickerie, zijn veel belangrijke waterspelers aangehaakt die deelnemen aan de bijeenkomsten over de watercyclus. In het Surinaamse district Nickerie is het EUproject Sustainable & Integrated Water Resources Management in volle gang. Met dit programma zetten de Surinamers een eerste stap naar integraal waterbeheer in het rijstdistrict van Suriname. Alle voor water belangrijke organisaties en autoriteiten zijn betrokken bij het programma en meermalen getraind op onder andere integraal waterbeheer. In de Kaapregio van Zuid-Afrika heeft de integrale aanpak geleid tot de oprichting van een trainingsfaciliteit voor de hele watercyclus. In de sloppenwijken rond Kaapstad ontwikkelen we een business-benadering samen met organisaties zoals A4All, BopInc, Waste, Landustrie en Cordaid, maar ook met het Nederlandse bedrijfsleven. Het zoeken naar een werkende business-benadering is niet eenvoudig maar heeft wel de grote internationale belangstelling. Vanuit Nairobi, Addis Abeba, Accra, Mozambique, Indonesië en Kaapstad kreeg Wereld Waternet in 2013 verzoeken om met innovatieve business oplossingen aan de slag te gaan. In de provincie Banten in Indonesië gaan we met de lokale overheden naast drinkwater ook sanitatie ontwikkelen. In Pandleglang is de overstromingsproblematiek in kaart gebracht en zijn actieplannen opgesteld voor Door de enorme vervuiling van de Nijl ontkomt men in Egypte niet aan integraal waterbeheer. En waterbeheer is hier ook complex. Organisaties met heel verschillende belangen moeten samenwerken en zijn soms ook nog eens gevestigd in andere landen. In 2013 is er verschillende keren geadviseerd over de wateruitdagingen. Wereld Waternet werkt hierin samen met de waterschappen Aa en Maas en De Dommel. Vanwege de situatie in Egypte hebben we online media ingezet om te kunnen adviseren.

11 In 2013 hebben we door het EU-programma van Wereld Waternet belangrijke instrumenten geïnstalleerd om de juiste watergegevens te kun nen verzamelen voor onszelf en voor andere stake holders in waterbeheer. We hebben nu meer inzicht in het watersysteem en kunnen nu met alle stake holders besluiten nemen op grond van feiten en data. Dat leidt tot een beter en efficiënter water beheer en tevredenheid bij de watergebruikers. In 2013 zijn ook de waterschapsbesturen gekozen. De 60 bestuursleden die we hebben getraind op waterbeheer en bestuurlijke aangelegenheden zijn nu erg betrokkenheid en enthousiast. Waterbeheer staat door de training hoger op de agenda en men realiseert zich dat samenwerking de sleutel is tot een verbeterd waterbeheer. August Lila, Afdelingshoofd onderhoud en bediening OWMCP, Suriname

12 Capaciteitsontwikkeling Wereld Waternet wil de watersituatie in meerdere achterstandsregio s verbeteren. We richten ons hierbij op het verhogen van de kennis en de beheercapaciteit van de veelal publieke waterorganisaties ter plaatse: capacity building of capacity development. Zo kunnen zij hun dagelijkse taken beter uitvoeren, meer inzicht krijgen in het totaalplaatje van de watercyclus en daar waar nodig samenwerking zoeken. Capaciteitsversterking is een langdurig proces. Het kost tijd om nieuwe inzichten te krijgen, tegenstrijdige belangen te overwinnen of te voldoen aan de technische voorwaarden om de kennis te kunnen toepassen. Wij gaan dan ook een langdurige verplichting aan met onze partners om hen te ondersteunen in hun ontwikkeling. En onze partner verplicht zich op zijn beurt om mee te werken: door het beschikbaar stellen van personeel, door de steun van bestuurders en directie, of door financiële allocatie. WOP Water Operators Partnership Voor elke samenwerking sluiten wij een partner schapsovereenkomst, het Memorandum of Understanding (MoU). Hierin leggen wij het meerjarig doel van het partnerschap vast, geven we in grote lijnen aan wat we doen om deze doelen te bereiken en benoemen we de inbreng van elk van de partners. Deze overeenkomst wordt meestal met meerdere partijen afgesloten en is langdurig en gelijkwaardig. Deze manier van samenwerken heet Activiteiten en resultaten in 2013 In 2013 zijn we actief in 10 landen. Deze geeft een geografisch overzicht van de landen en de WOP s/projecten weer. In 2013 zijn we 4 nieuwe Water Operators Partnerships (WOP s) aangegaan en hebben we er 2 beëindigd. Met onze WOP-partners voerden we 15 programma s/projecten uit. In al onze WOP s werken we actief en in nauwe samenwerking met onze partners aan de verbetering van hun. Niet alleen door middel van training en cursussen, maar vooral door met onze partners samen aan de slag te gaan in concrete projecten en met het aanpakken van specifieke problemen. In 2013 hebben we onze activiteiten uitgebreid naar Mozambique. Samen met Vitens Evides International, SNV en BOPinc en de Mozambikaanse partner AIAS staan we aan de beginfase van een integraal programma waarbij ook de private sector wordt betrokken bij het bieden van sanitatie oplossingen.

13 Door veranderde lokale omstandigheden hebben de in 2012 overeengekomen afspra ken met het nationale ministerie van water in Mauritanië, Société Nationale de l Eau (SNDE), nog niet geleid tot daadwerkelijke inzet. In Oost-Afrika zijn er een aantal trainingen georganiseerd. In Uganda over het onderwerp klantendienst. En in Tanzania en Kenya concentreerde men zich op het onderwerp Non Revenu Water. In Zuid-Afrika zijn de verschillende projectactiviteiten flink toegenomen. Naast de landen waar we actief zijn vanuit een ideële doelstelling ondersteunen we ook waterorganisaties vanuit een niet-ideëel doel in midden-inkomen of hoog-inkomen lan den. Turkije is daar een voorbeeld van. Meerwaarde voor Waternet De samenwerking levert ons ook iets op. Projectmedewerkers krijgen de gelegen heid om in een internationale context te werken, met mensen van een andere cultuur en een andere manier van werken. Dit verbreedt de blik. Het werken met organisaties in het buiten land maakt ons ook veel bewuster van hoe wij het in Nederland hebben geregeld. En ook hoe dat beter kan. Het maakt ons tot betere professionals. De werkzaamheden zijn kleinschaliger maar vaak wel veel breder dan de dagelijkse werkzaamheden van onze medewerkers. Daardoor krijgen Waternetters veel meer inzicht in de integrale watercyclus. Ook omdat ze samenwerken met Waternet collega s die bij een ander onderdeel wer ken binnen de watercyclus van Waternet. I n onze partnerlanden worstelt men met problemen die we hier helemaal niet ken nen. Droogte, enorme regenval en sedi mentatie als gevolg van erosie. Tropisch gerelateerde uitdagingen en schaalgrootte. Wij leren dan ook hoe onze partners met dit soort problemen en uitdagingen omgaan. De nieuwe kennis verrijkt ons en maakt ons uiteindelijk tot een betere water organisatie in Nederland. Samenwerking met Nederlandse partners in het buitenland leidt ook tot uitbreiding van het netwerk en meer samenwerking met deze partners in Nederland. Samengevat profiteren wij er ook zelf van door anderen te helpen. Dit is geen doel op zich maar het is wel van belang en het onderstreept de gelijkwaardigheid van de relatie met onze partners.

14 Deze samenwerking brengt de uitdrukking Each one teach one van Nelson Mandela in de praktijk. Wereld Waternet levert de inhoudelij ke kennis en expertise over water- en sanitatiebeheer in de hele watercyclus, van het zuiveren van afvalwater en het maken van drinkwater tot het schoonhouden van oppervlak tewater. En Stichting Water opleidingen is gespecialiseerd in een optimale kennisover dracht en de juiste didactiek. Agnes Maenhout, managing director of the World Water Academy

15 05 strategie voor Afrika Wereldwijde wateruitdagingen De wateruitdagingen in de wereld zijn enorm groot. Ongeveer 780 miljoen mensen hebben geen schoon drinkwater en 2,4 miljard mensen zullen in 2015 nog steeds geen fatsoenlijke sanitaire voorzieningen hebben. De toenemende economische ontwikkeling in vrijwel alle regio s van de wereld legt een steeds grotere druk op de schaarse drinkwaterbronnen. Als relatief kleine organisatie willen we zoveel mogelijk mensen kunnen bereiken bij het verbeteren van hun leefomstandigheden. Daarom maken we onze inzet zo effectief mogelijk. Door onze ervaring te delen met drinkwaterorganisaties uit ontwikkelde landen, zodat zij gemotiveerd worden om organisaties in de relatief minder ontwikkelde landen te ondersteunen. En met de Afrika-strategie willen we ook aan efficiëntie winnen. Focus op Afrika Sinds 2010 richten we ons steeds meer op landen met de grootste achterstand in een focus op. Met 56 landen en een landoppervlak van 30 miljoen m 2 (drie keer Europa) is het onmogelijk om het gehele continent te bereiken als individuele organisatie. Onze is erop gericht om de verder ontwikkelde WWn-partners in Afrika te motiveren om Water Operators in andere landen in Afrika te gaan versterken. Deels zien we het ook als een tegenprestatie voor onze vaak jarenlange ondersteuning aan deze partners. Om de Afrika-strategie uit te kunnen voeren werken we nauw samen met de partners in drie landen in Afrika. Onze partners in deze kernlanden Marokko, Egypte en Zuid-Afrika hebben vaak dezelfde ambitie als Wereld Waternet. In deze kernlanden willen we bijdragen aan de inrichting en versterking van trainingscentra met een internationale uitstraling. Vanuit de trainingscentra in de drie kernlanden kunnen we waterorganisaties in de omringende landen naar een hoger niveau van waterbeheer brengen. De al aanwezige kennis in de regio wordt zo binnen diezelfde regio ingezet. Wereld Waternet streeft naar een blijvende rol in deze trainingscentra om zodoende voeling te houden met de ontwikkeling in het kernland en de omringende landen. Onze rol in deze samenwerking is vooral coachend en stimulerend. Vanwege ontwikkelingen in de kernlanden is Wereld Waternet in 2013 begonnen met directe relaties met de regiolanden. Voorbeelden van deze tijdelijk aangepaste strategie zijn de WOP Mozambique en verkenningen in Ethiopië, Burkina Faso en Mauritanië. Het is de bedoeling om onze partners in de kernlanden in 05 strategie voor Afrika

16 een later stadium te betrekken bij de ontwik kelingen in deze regiolanden. Activiteiten en resultaten in 2013 In de loop van het jaar hebben we intensief gezocht naar samenwerkingsmogelijkheden met diverse partijen om onze Afrika-strategie verder vorm te geven. Het initiatief om samen met Vitens Evides International (VEI) in Ghana een project te starten strandde omdat Ghana koos voor een andere partij. De Nederlandse organisatie Safi Sana heeft Wereld Waternet echter gevraagd om op sanitatie samen te werken in de Ghanese hoofdstad Accra. Het blijkt dat de kennis van sanitatie van Wereld Waternet ook goed van pas komt in projec ten van andere Nederlandse partners zoals Waterschap Zuiderzeeland en Cordaid in Ethiopië. Met twee Ethiopische waterschappen en de gemeente Addis Abeba zal de bijdrage van Wereld Waternet aan de watercyclus verder worden geconcretiseerd in De trainingscentra van onze partners in Egypte en Marokko zijn een belangrijke s chakel om de kennis van Wereld Waternet over hele watercyclus verder in Afrika uit te rollen. Hoewel er in Egypte door de interne politieke ontwikkelingen minder aandacht was voor de ontwikkeling van een trainings centrum hebben we wel een aantal ver kenningsmissies uitgevoerd in het potentiële regioland Ethiopië. In 2013 hebben 14 organisaties in de Kaap regio een intentieverklaring getekend om samen met Wereld Waternet een trainings faciliteit op te richten voor waterprofessionals in de West-Kaap over de integrale water cyclus. Deze trainingsfaciliteit zal een belangrijke rol spelen in de uitrol van onze Afrika-strategie. Ook ontwikkelen we cursus materiaal voor de HBO deeltijdopleiding van de Tshwane University of Technology (TUT) voor mensen die al op een afvalwater- of drinkwaterzuivering werken. En binnen het project Centre of Expertise waarin Wereld Waternet met VEI optrekt, zijn 15 pilotprojec ten opgezet om voor Zuid-Afrika innovatieve technieken te demonstreren aan Zuid-Afrika. Met Stichting Water Opleidingen wordt verder intensief samengewerkt om een opleidingsconcept te ontwikkelen dat voor meerdere partners in verschillende landen beschikbaar is. In dit trainings- en docu mentatiecentrum zal kennis onder andere digitaal aangeboden worden aan professio nals in de watersector. Voor het online materiaal werken we samen met een grote software provider. Naast de sterke toename van onze activiteiten in Zuid-Afrika zochten we ook uitbreiding naar een aantal regio-landen. In Mozambique gaan we werken in een integraal programma met de Nederlandse organisaties zoals Vitens Evides International, de Nederlandse Ontwikkelingsorganistatie SNV en BOPinc. Als onderdeel van een EU-programma zetten we in Oost-Afrika een aantal trainings activiteiten op die moeten leiden tot verbete ring van waterorganisaties in deze regio. De National Water and Sewerage Company uit Uganda wil een rol spelen in deze ont wikkeling.

17 Omdat we samenwerken met Wereld Waternet onderzoeken we nu hoe we onze kennis kunnen delen met andere waterorganisa ties. Waternet- en ONEEcollega s wisselen kennis uit en lossen problemen op binnen de watercyclus bij waterorganisaties in low income landen in Afrika. Deze collega s hebben ver schillende expertises en achtergronden waardoor wij zelf weer meer inzicht krijgen in integraal waterbeheer. Samir Bensaid, Algemeen Directeur IEA, ONEE Marokko

18 Inleiding Wereld Waternet is een regie-organisatie. De medewerkers van Waternet en van onze andere Nederlandse partners voeren technisch-inhoudelijke adviestaken uit. Wereld Waternet zorgt voor continuïteit, effectiviteit en legitimiteit van de programma s. Dit betekent dat wij de projecten coördineren en we voeren activiteiten uit ter ondersteuning van de programma s en de organisaties. We hebben als regie-organisatie de volgende activiteiten: programmamanagement & procesverbetering alliantiemanagement PR & communicatie financiering & financiële verantwoording planning & control. Activiteiten en Resultaten 2013 In 2013 heeft Wereld Waternet zich verder ontwikkeld en geprofessionaliseerd op het gebied van Planning & Control, Alliantiemanagement, Communicatie en Financiering & continuïteit. We zijn op zoek gegaan naar andere structurele financiers en hebben het proces van alliantiemanagement uitgewerkt. Op het niveau van het Water Operator Partnerschap en op organisatieniveau zijn we op zoek gegaan naar de beste potentiële alliantie partners. Programma management & Procesverbetering De is de afgelopen jaren verder versterkt en de uitvoer van de is steeds meer gestructureerd. Onderdeel van dit proces zijn de methodisch opgestelde meerjarenplannen voor de Water Operators Partnerships die vanaf 2013 de basis vormen van ons programma management. Aan elk meerjarenplan ligt een gedegen analyse ten grondslag: 1 diagnose van de externe factoren en de positie van de partnerorganisatie in het krachtenveld van actoren. 2 diagnose van de beheercapaciteit en de organisatie van de waterorganisatie: de interne factoren. Wereld waternet heeft een nieuw stage beleid geformuleerd voor studenten van kennis instellingen en is hierbij in 2013 een alliantie aangegaan met de Hogeschool van Amsterdam. De Hogeschool krijgt elk jaar informatie over de afstudeeronderwerpen bij Wereld Waternet. Nederlandse studenten worden waar nodig gekoppeld aan studenten uit partnerlanden. In 2013 hebben meerdere HBO/WO-studenten uit Nederland en uit partnerlanden hun afstudeeropdracht bij Wereld Waternet uitgevoerd.

19 Wereld Waternet zet niet alleen technische specialisten in maar ook specialisten op andere vlakken zoals organisatiedeskundigen, trainers, financiële experts of communicatie adviseurs. Alliantiemanagement In 2013 zijn we begonnen met het forma liseren van het alliantieproces. Het opzetten, beheren en evalueren van allianties vindt gestructureerd plaats. Wereld Waternet heeft in 2013 onderzoek gedaan naar mogelijke allianties waarbij complementaire expertise centraal staat. Zo is gekeken naar alliantie mogelijkheden op landbouw, vast afval en energie. In 2014 zullen we op basis van de uitkomsten van dit onderzoek nieuwe allianties formeren. In 2013 zijn we wel allianties aangegaan in de lijn met de uitvoering van lopende programma s. Zoals met Vitens Evides International (VEI) voor het programma in Mozambique. Wereld Waternet zal zich samen met de Mozambi kaanse partner AIAS voornamelijk op sanita tie richten, terwijl VEI zich gaat bezig houden met de drinkwateruitdagingen. Een comple mentaire versterking van elkaar. De gesprekken met potentiële financiële alliantiepartners zoals de African Develop ment Bank, de Wereldbank en het Ministerie van Buitenlandse Zaken, zijn gaande. Communicatie In 2013 organiseerde Wereld Waternet de uitreiking van de eerste Sarphati Sanitation Award. De prijs wil een persoon of een organisatie in de schijnwerpers zetten voor de verdienste op sanitatie in ontwikkelings landen. Er zijn kandidaten voorgedragen door instituten zoals de Bill en Melinda Gates Foundation en het Wereldbank Sanitatie Programma (WSP). Uit de 27 inzendingen koos een internationale jury voor de Keniaanse organisatie Sanergy. Er verschenen artikelen in nationale en internationale vakbladen. We vragen aandacht voor de water- en s anitatie-uitdagingen op nationale en inter nationale bijeenkomsten in binnen en buiten land zoals op de UNEP Climate Action Expo in Nairobi, de Eco Product International Fair in Singapore of op het High Level Forum op Wereld Waterdag 2013 in Den Haag. Maar ook op de Stockholm Waterweek waar we samen met andere organisaties twee bijeen komsten organiseerden. Wij vertellen over onze activiteiten tijdens handelsmissies naar bijvoorbeeld Vietnam, Singapore, Jordanië, Israël en de Palestijnse gebieden. In 2013 hebben we bij Wereld

20 Waternet ongeveer 35, soms meerdaagse, delegaties ontvangen uit onder andere Japan, Turkije, Zuid-Afrika, China, India, Ierland, Singapore, Vietnam, Ecuador, Israël en Palestijnse gebieden. In 2013 kregen we mediapubliciteit bij buitenlandse televisiezenders, onder andere voor de EU-projecten in Suriname. We publi ceerden in sectorspecifieke vakbladen zoals The Dutch Watersector, H2O of Waterforum online. We namen actief deel in internatio nale netwerken. En we zitten in het bestuur van de Global Water Operators Partnership Alliance (GWOPA). Met Wereld Waterdag hebben we ruim anderhalf miljoen mensen bereikt met een videofilmpje op 350 locaties in de stad. Financiering & continuïteit In 2013 zijn er acties ondernomen naar de Wereldbank en de African Development Bank om de financiële continuïteit van Wereld Waternet te kunnen waarborgen. Deze gesprekken worden in het voorjaar van 2014 voortgezet. is er overeenstemming over de meerjaren plannen en met Zuid-Afrika is de afstem ming bijna afgerond. Voor Egypte hebben we dit proces niet in gang gezet vanwege de lokale situatie. Planning & Control Planning & control is de laatste jaren sterk verbeterd en goed ingebed in de organisatie. Het jaarplan en de begroting zijn leidend voor de periodieke managementrapportages en verantwoording vindt plaats via een jaar verslag. Met de meerjarenplannen is de planning- & controlecyclus compleet met de planning op langere termijn. Met de partners in Suriname, Indonesië en Marokko

21 2013 was het eerste volle jaar van uitvoering van het EU programma dat we onder andere met Wereld Waternet uitvoeren. We hebben enorm veel werk verzet. Met een grote impact op het integraal en duurzaam denken over water in Nickerie. De waterstake holders werken meer en meer samen en hebben een veel beter inzicht in elkaars wensen en functioneren. Dit bleef niet onopgemerkt. Het project kwam internationaal op de kaart te staan toen UN-Habitat (GWOPA) ons vroeg om ons project als casestudy te presenteren in Boosting Effectiveness in WOP s (BEWOP). Daar zijn wij best trots op. Ir. Manodj Hindori, voorzitter Over liggend Waterschap MCP, Suriname

22 Inleiding Opdrachtgevers van Waternet vragen Wereld Waternet om een grotere rol te spelen bij de internationale samenwerking met economisch doel. Wereld Waternet kan hiervoor naast de 1% voor de ideële programma s een 0,5% van de capaciteit van Waternet inzetten voor deze niet-ideële activiteiten. Het bestuur van Amsterdam heeft meerdere relaties met ste den in de ontwikkelde en minder ontwikkelde wereld om de economie van Amsterdam te stimuleren. In deze relaties speelt water vaak een rol. Wij hebben ons gecommitteerd om deze relaties mee te versterken. We ontvan gen en begeleiden buitenlandse delegaties en participeren in handelsmissies. Ook zijn we vertegenwoordigd op conferenties om Amsterdam in een positief daglicht te plaat sen op watergebied. En we voeren projecten uit in niet-partnerlanden zoals Turkije. Als het relevant is voor onze partners staan we open voor het Nederlandse bedrijfsleven om hen te introduceren bij deze partners. Activiteiten en Resultaten 2013 Ook in 2013 waren we behoorlijk actief in het versterken van de internationale relaties van Amsterdam. Zo hebben we bijgedragen aan Amsterdamse handelsmissies naar onder andere China, Japan, Vietnam, Brazilië, India, Singapore, Zuid Korea, Jordanië, Israël en de Palestijnse gebieden. Het aantal bezoeken van delegaties uit landen waarin we geen ideële programma s uitvoeren, is bijna verdubbeld. Deze delegaties kwamen onder andere uit Japan, Turkije, Zuid-Afrika, China, India, Ierland, Singapore, Vietnam, Ecuador, Israël en Palestijnse gebieden. Tijdens de VN high-level meeting rond Wereld Waterdag 2013 in Den Haag hebben ZKH prins Hassan van Jordanië en de organisatie Friends of the Earth Middle East Wereld Waternet gevraagd om haar integrale kennis en haar netwerk in te zetten voor de rehabili tatie van de Jordaan rivier. Bij dit initiatief zullen Israëlische, Jordaanse en Palestijnse partijen betrokken zijn. Als publieke en onafhankelijke watercyclusorganisatie staat (Wereld) Waternet positief tegenover een rol in dit proces. De kernactiviteit van Wereld Waternet is de uitvoering van haar ideële programma s. Daarom heeft Wereld Waternet in 2013 een onderzoek uitgevoerd hoe zij het beste om kan gaan met de aanvragen voor niet-ideële ondersteuning. De uitkomsten van dit onder zoek hebben ertoe geleid dat Wereld Water net zich vanaf 2014 specifiek gaat richten op haar ideële kerntaak. De niet-ideële pro jecten zullen ergens anders binnen Waternet worden ondergebracht.

23 Wereld Waternet en de National Office of Electricity and Water Supply (ONEE) hebben een overeenkomst om de capaciteit van het Marok kaanse Publieke waterbedrijf te versterken op die terreinen waar Nederlandse expertise een duide lijk toegevoegde waarde heeft. In 2013 werkten we vooral aan geïntegreerd water management. Door de kennis hierover te verhogen, door alternatieven te laten zien voor desinfectering van drinkwaterdesinfectie en door de capaciteit van drinkwaterbronnen te vergroten. Tijdens een bezoek aan Marokko in maart 2013 zei Eberhard van der Laan, burge meester van Amsterdam, dat deze samen werking hem motiveerde om de uitwisseling met Marokko te intensiveren. Nabil Mosleh, Manager of Cooperation and Communication ONEE, Marokko

24 Inleiding Wereld Waternet is actief in met in totaal. In Mozambique en Oost-Afrika hebben verkennende werkbezoeken plaatsgevonden die positief zijn vertaald in voorstellen voor financiering. Er zijn historische banden met de herkomstlanden Indonesië, de Antillen en Suriname. Sinds enkele jaren zijn we actiever op het Afri kaanse continent. Hier vindt u een overzicht van de per land. De effecten van de Arabische Lente in het Midden Oosten speelden ook in 2013 door in het programma van Egypte. In Suriname en Indonesië wordt steeds meer de integrale benadering toegepast. Met bijna alle Water Operators Partnerships zijn de meerjarenplannen afgestemd die als basis dienen voor het managen van de programma s. En in 2013 zijn we gestart met de uitrol van de Afrika-strategie in Zuid-Afrika. Resultaten in 2013 In 2013 zijn we in actief geweest met in totaal 15 programma s. We hebben ook tegenslag gehad vanwege de politieke en bestuurlijke situatie in enkele partnerlanden. Binnen de diverse programma s hebben we een breed scala aan projecten uitgevoerd, variërend van technische assistentie en projectbegeleiding tot informele adviezen over de inrichting van het waterbestel en de financiering van de watersector. In de verschillende van de programma s kun je hierover meer lezen. Wereld Waternet werkt in samen met vijf waterorganisaties in vier programma s. 1 Ondersteuning van een aantal gemeenten in de Kaapregio op de hele watercyclus; 2 Het opzetten van 7 waterschappen (Kingfisher project); 3 Het oprichten van een Centre of Expertise Zuid-Afrika; 4 Ontwikkeling van trainingsprogramma met de Tshwane University of Technology. Daarnaast zijn we ook betrokken bij de vorming van een training centrum voor heel Zuid- Afrika en in het opschalen van sanitatie vanuit een bedrijfsperspectief. Met Vitens Evides International, SNV en BOPinc zijn we gestart om de Mozambikaanse partner te versterken op water en sanitatie in 15 gemeenten. In Suriname zijn we in 2013 gestart met het

25 concreet implementeren van twee EU- programma s. In de provincie Nickerie zetten we samen met waterschap Rijn en IJssel een eerste stap naar integraal waterbeheer en naar een breed gedragen watervisie. In de kustvlakte van Suriname werken we onder andere samen met SWM en Vitens Evides International aan bewustwording bij de bevolking over de waterproblematiek. Het trainingscentrum van de Marokkaanse partner ONEE speelt een belangrijke rol in onze Afrika-strategie en is het meest ont wikkeld van de drie kernlanden. In Marokko is het ontwerp gereed van de ozonproefinstal latie voor drinkwaterdesinfectie. Voor de algenproblematiek in het drinkwaterreservoir bij Rabat is een nieuwe opzet gemaakt. Het onderzoek naar de rehabilitatie van grondwaterberging (Ketherras) is afgerond. De Mauritaanse minister van Water heeft Wereld Waternet in 2012 gevraagd om het Nationale Waterbedrijf SNDE te ondersteunen. De prioriteit ligt bij het terugdringen van de lekverliezen. De ontwikkelde plannen met Mauritanië vonden wegens lokale verande ringen geen doorgang. In Egypte. heeft Wereld Waternet ook in 2013 te maken gehad met de lokale situatie. Hierdoor heeft het programma voor Egypte nagenoeg het gehele jaar stil gestaan. Met videoconferenties hebben we toch kunnen adviseren. len van sanitatie. Met twee gemeenten zijn contracten getekend om te ondersteunen bij de ontwikkeling van sanitatie. Een derde contract wordt in 2014 afgesloten. Turkije is op dit moment het enige project met een economische doelstelling. Het pro gramma in Turkije is na een jaar van stilstand weer opgepakt. Het ministerie van Water in Turkije ziet de door Wereld Waternet en haar Turkse partner opgerichte Water Union (soort waterschap) in Afyon als een pilot. Het ministerie is enthousiast om vergelijk bare waterbeheerorganisaties in heel Turkije uit te rollen. Samen met het Indonesische drinkwater bedrijf Perpamsi Banten is onderzocht hoe om te gaan met bronnenbeheer en is een strategisch advies uitgebracht. Ook zijn er op diverse terreinen trainingen verzorgd. Verder is de basis gelegd voor het ontwikke

26 Turkije Marokko 1 Egypte Ethiopië Suriname ideëel 1 Mauri tanië OostAfrika Mozam bique 2 in voorbereiding niet ideëel Indonesië ZuidAfrika

27 factsheet Egypte, Beheira land: Egypte regio: provincie Beheira aantal inwoners: 5 miljoen WWn actief sinds: 1992 operationele partners: Beheira Water & Drainage Company (BWADC) en Holding Company for Water and Wastewater (HCWW) (alliantie) partners: BWADC, Fayoum Water and Drainage Company (FWADC), Waterschap Aa en Maas en De Dommel, Brabant Water Situatie & Uitdaging Egypte is een van de kernlanden van de Afrika-strategie van Wereld Waternet. Door de enorme vervuiling van de Nijl ontkomt men in Egypte niet aan integraal water beheer. En waterbeheer is hier ook complex. Organisaties met heel verschillende belangen moeten samenwerken en zijn soms ook nog eens gevestigd in andere landen. Het is daarom de bedoeling om samen met de Egyptische waterorganisatie BWADC als partner andere landen in de regio te versterken op water en sanitatie gebied. BWADC is verantwoordelijk voor de drinkwater voorziening en de verwerking van afvalwater in de provincie Beheira. Het is hier de uitdaging om de grote vervuiling aan te pakken van de drinkwaterbronnen (de Nijl en de daarmee verbonden afvalwater- en irrigatie kanalen) als gevolg van industrie, landbouw en ongezui verd afvalwater. Gebeurtenissen in 2013 Door de politieke- en organisatorische situatie in Egypte heeft Wereld Waternet besloten om de actieve uitvoering van de programma s in 2013 nagenoeg stil te leggen. Er vond nog wel kennisoverdracht op afstand plaats via online platformen en zo konden we toch advies op maat leveren. Dit middel blijkt zo goed te werken dat we dit in 2014 meer gaan inzetten. Activiteiten en resultaten in 2013 Wereld Waternet was in twee van de drie programma s actief. 1 BWADC afvalwater en drink water 2 HCWW/MWRI waterkwaliteit afvalwaterzuivering 3 Trainingscentrum (BWADC) 1 BWADC: Er zijn enkele werk bezoeken uitgevoerd in 2013 en online meetings georgani seerd. Hierdoor hebben we kunnen adviseren bij het opstarten van een afdeling die verantwoordelijk is voor Asset Management (management van de water infrastructuur en van bedrijfsmiddelen zoals zuiveringsinstallaties, riool leidingen, gemalen, transport leidingen). Daarnaast konden we het Masterplan drink- en afvalwater actualiseren en een projectplan opstellen voor de verbetering van de bedrijfs t

28 factsheet Egypte, Beheira voering van de afvalwaterzuivering Hosh Eisa. Ook hebben we bijgedragen aan vier trainingen. 2 HCWW/MWRI: Doel van het project is het verbeteren van de effluentkwaliteit van afvalwaterzuiveringen door meten en monitoren. Er zijn 4 zuiveringen aan gewezen voor dit project. De in 2012 door Wereld Waternet aangewezen tekort komingen aan de vier pilot afvalwater zuiveringen zijn in 2013 voort varend aan gepakt en voor 80% opgelost door lokale medewerkers. Een training voor vertegen woordigers van de HCWW, BWADC en FWADC heeft geleid tot het opstellen en pro duceren van een format voor een SOP (Standard Operation Procedure voor het v erbeteren van de effluentkwaliteit van bestaande afvalwaterzuiveringen). Daarnaast heeft men een advies kunnen formuleren aan de Holding Company HCWW over kennisoverdracht binnen de organisatie BWADC en FDWASC, maar ook naar externe water zuiveringen. 3 BWADC Trainingscentrum: De activiteiten met betrek king tot het trainingscentrum zijn in overleg met BWADC tijdelijk opgeschort.

29 factsheet Indonesië, Banten; sanitatie land: Indonesië regio: provincie Banten (West-Java) aantal inwoners: 10 miljoen WWn actief sinds: 1972 operationele partners: Gemeente Pandeglang en gemeente Serang Situatie & Uitdaging De provincie Banten ligt aan de zee. De vraag naar land (urbanisatiegraad) is hoog en rioleringsystemen zijn beperkt tot grote steden zoals Bandung of Bogor. De steden in Banten zijn afhankelijk van septic tanks en 60 procent hiervan is aan vernieuwing toe. In het regenseizoen zijn er grote over stromingen in dit gebied dat vlakbij de zee ligt. Zowel de hoeveelheid als de kwaliteit van het water zijn onvoldoende en de verant woordelijkheid voor het oppervlaktewater is niet goed geregeld. Naast inadequate sanitatie stapelen huisvuil en industrieel afval zich op en vervuilen het oppervlaktewater en blokkeren watergangen. Er is onvoldoende bewustzijn bij de bevolking en autoriteiten over het water en sanitatie probleem. In onze samenwerking willen we de leefomstandigheden van de bevolking verbeteren. Daarbij richten we ons vooral op het versterken van de organisaties die verant woordelijk zijn voor sanitatie en op advies hoe de infra structuur te verbeteren en op een duurzaam gebruik van water en sanitatie. Gebeurtenissen in 2013 In de provincie Banten in Indonesië concentreerden we ons jarenlang op de drinkwatervoorziening. Met onder steuning van het overkoepelende drinkwaterbedrijf Perpamsi Banten hebben we nu ook contacten gelegd met verschillende gemeenten voor de ontwikkeling van sanitatie. Een aantal van hen hebben ons gevraagd om hierbij te helpen. Door deze ontwikkeling zijn we een stap dichter bij het integraal benaderen van drinkwater en oppervlaktewater. Activiteiten en resultaten 2013 Met de gemeenten Pandeglang en Serang hebben we de afspraken vastgelegd in een Memorandum of Understanding (MoU) waarbij Wereld Waternet zal adviseren bij de verbetering van sanitatie. Afspraken zijn gemaakt over: opzetten van een beheers organisatie; bewustwording bij de lokale bevolking; investeringsplannen voor lokale infrastructuur voor afvalwater; drainage ter verbetering van overstromingsbescherming; solid waste maakt onderdeel uit van bovenstaande doel stellingen. Met de gemeente Pandleglang is de overstromingsproblematiek in kaart gebracht en zijn actie plannen voor sanitatie opgesteld. In 2014 worden de sanitatie plannen voor Serang vastgesteld en de MoU voor het gemeente Tangerang getekend.

30 factsheet Indonesië, Banten; drinkwater land: Indonesië regio: provincie Banten (West-Java) aantal inwoners: 10 miljoen WWn actief sinds: 1972 operationele partners: Drinkwaterbedrijven in Banten verenigd in Perpamsi Banten (PB) (alliantie) partners: 6 publieke drinkwater bedrijven en 15 private drinkwaterbedrijven Banten, POKJA AMPL, lokale werkgroepen, PDAB Situatie & Uitdaging Perpamsi Banten is de overkoepelende waterorganisatie in de Provincie Banten. Zes publieke waterbedrijven (PDAM s) en vijftien private organisaties (de PT s) zijn hierbij aangesloten. De dekkingsgraad van deze bedrijven is slechts 11% en zowel de hoeveelheid als de kwaliteit van het water zijn onvoldoende. Dit deel van Indonesië kampt zowel met langdurige droogte als met over stromingen. Drinkwaterbronnen zijn sterk vervuild, waar door kraan water niet geschikt is om te drinken. In onze samen werking willen we de leefomstandigheden van de bevolking duurzaam verbeteren. Daarbij richten we ons vooral op het versterken van de organisaties die ver antwoordelijk zijn voor water en op advies hoe de infrastructuur te verbeteren. Gebeurtenissen in 2013 Door de langdurige droogte en watertekorten in het district Tangerang kwam de noodzaak voor een strategischer bronnenbeheer in beeld en is er politiek-financiële steun gekomen om dit probleem aan te pakken. De jarenlange samenwerking met Perpamsi Banten voor het opzetten en in praktijk brengen van een GIS-oplossing kon in 2013 s uccesvol worden afgerond. Activiteiten en resultaten 2013 In 2013 heeft Wereld Waternet op tactisch en operationeel niveau een advies uitgebracht voor strategisch bronnenbeheer in Tangerang. Met de maat regelen voor de korte termijn wordt in 2014 begonnen. Voor de middellange termijn-oplossing heeft de centrale overheid steun en financiering toegezegd. De voor bereiding voor een groot zoet waterreservoir is in volle gang en er is financiering toe gezegd voor de uitbreiding van een reinwaterberging om de pieken en dalen in het water verbruik op te vangen. Daar naast heeft dit advies geleid tot grootonderhoud aan de waterzuivering in Teluk Naga, Tangerang. Om de organisaties van de waterbedrijven te versterken is er een workshop over personeels beleid gehouden en er zijn t

31 factsheet Indonesië, Banten; drinkwater diverse trainingen georganiseerd. Onder andere over het digitaliseren en analyseren van gegevens binnen het zuiveringsproces en de implementatie van SOP s (standard operation procedures). De inventarisaties en adviezen aan alle waterbedrijven over lek verliezen lijkt de centrale overheid ervan te overtuigen dat ze geld moeten vrijmaken om de knelpunten bij deze lek verliezen aan te pakken, een positief signaal. In 2013 is de eerste testfase met de Villagepump succesvol afgerond en is de pomp overgebracht naar het district Tangerang voor een tweede testfase onder lokale omstandigheden. De Villagepump is een mogelijke oplossing voor drink water voor ziening in rurale gebieden en voor kleine gemeenschappen in landen in ontwikkeling.

32 factsheet Marokko land: Marokko regio: gehele land aantal inwoners: 34 miljoen WWn actief sinds: 2009 operationeel partner: Office National Électricité et d Eau (ONEE) Situatie & Uitdaging Marokko wordt beschouwd als een van de kern landen in de Afrika-strategie van WWn. Omdat het een kernland is, zal ONEE een partnerrol vervullen in de Afrika-strategie en andere lan den in de regio versterken op water en sani tatie gebied. WWn ondersteunt ONEE bij het technisch verbeteren van de werking van de afvalwaterzuivering. Maar ook bij de advisering over voldoende water gedurende het hele jaar. Gebeurtenissen in 2013 Met de Marokkaanse partner ONEE is in 2013 een meer jarenbeleidsplan overeengekomen dat de gehele water cyclus bestrijkt. In 2013 is er ook een nieuwe programma manager in Marokko aangesteld. In het kader van de Afrika-strategie van Wereld Waternet hebben we met onze partner ONEE een aantal verkenningsmissies uit gevoerd in potentiele regiolanden; Mauritanië en Burkina Faso. Ook wordt er een website ontwikkeld voor het trainingscentrum van ONEE. Activiteiten en resultaten 2013 Resultaten drinkwater: In Marokko staan de lichten op groen voor de bouw van een ozonproefinstallatie voor drinkwaterdesinfectie. Water Operator Partner ONEE heeft geld vrijgemaakt voor de bouw en Wereld Waternet zal adviseren bij de aanbesteding en levert capaciteit tijdens de proefperiode. De aandacht van ONEE is verlegd van GIS naar lekdetectie mechanismen, efficiënter energiebeheer, verkalking van watermeters en verstopping van leidingen. Er heeft een missie plaatsgevonden die in 2014 tot c oncrete activitei ten zal leiden. In 2013 hebben we ook geadviseerd over oplossingen voor de waterdrukproblemen in de hoofd waterleiding van Casablanca. Resultaten voor Watersystemen: Om de algenproblematiek in het drinkwaterreservoir bij Rabat aan te kunnen pakken heeft Wereld Waternet een aantal water analy ses verricht. De adviezen van WWn zullen naar verwachting in 2014 concreet worden opgepakt. Verder zijn er in 2013 goede voor stellen ontwikkeld over hergebruik van regen- en afval water en het beter beheersen van over stromingen waarbij gedacht wordt aan kunstmatige infiltratie. De uitkomsten van een onderzoek met de TU Delft naar rehabilitatie van de grondwaterberging (Kheterras) zijn goed ontvangen in Marokko. ONEE organiseerde een conferentie in Marrakech om de resultaten te delen met lokale stakeholders. Samen met het Ministerie Basin Hydraulique zal ONEE de voorstellen verder uitwerken met de boeren in het betreffende gebied.

33 factsheet Mauritanië land: Mauritanië regio: Nouakchott aantal inwoners: 3 miljoen, waarvan ca. 1 miljoen in Nouakchott WWn actief sinds: 2012 operationeel partner: SNDE (nationale drinkwaterbedrijf) (alliantie) partner: ONEE Situatie & Uitdaging Met haar Afrika-strategie wil WWn de capaciteit verbete ren van waterbedrijven in andere landen in Afrika. Dit doet zij samen met de sterke WOP-partners in Afrika in de kernlanden van Wereld Waternet Marokko, Zuid-Afrika en Egypte. Mauritanië is een regioland van het kernland Marokko. Er zijn problemen op alle aspecten van de watercyclus en de problemen zijn groot. In Nouakchott heeft onze partner SNDE te maken met meer dan 55% lekverliezen. Gebeurtenissen in 2013 In het regioland Mauritanië is er een duidelijke interesse om de kennis en beheercapaciteit van het Nationale Mauritaanse waterbedrijf SNDE te versterken. De Mauritaanse minister van Water heeft Wereld Waternet officieel verzocht om het waterbedrijf SNDE te onder steunen in haar ontwikkeling. Samen met de Marokkaanse partner ONEE zijn in 2013 alle water gerelateerde problemen in kaart gebracht. In eerste instantie legt men de prioriteit bij het terugdringen van lekverliezen. Maar ook op het verbeteren van de kennis en capaciteit van het personeel, vooral op onderhoud van de nog nieuwe systemen. Ook zijn we gevraagd om naar de organisatie structuur te kijken. Activiteiten en resultaten 2013 Wereld Waternet had alles in stelling gebracht voor een eerste missie. Door veranderingen in het management van SNDE en het ministerie ging deze missie niet door. Er zijn pogingen gedaan voor een doorstart waar bij de Honorair Consul in Nouakchott een rol speelde. Dit heeft tot nu toe nog niet geleid tot resultaat.

34 factsheet Mozambique land: Mozambique regio: gehele land aantal inwoners: 5,1 miljoen WWn actief sinds: 2013 operationele partner: AIAS (alliantie) partners: Vitens Evides Inter national (VEI), SNV, BOPinc Situatie & Uitdaging De urbane water- en sanitatievoorziening in kleinere en middelgrote steden in Mozambique zijn slecht. Van de 5,1 miljoen mensen die hier leven hebben slechts 4% toegang tot veilig water en 11% tot voldoende sanitatie. AIAS (Administração de Infra-estruturas de Abasteci mento de Água e Saneamento) is in 2009 opgericht om aan dit probleem te werken en is verantwoordelijk voor de drinkwater- en sanitatievoorziening in 149 steden en dorpen (buiten de grote steden). De ambitie van de Mozambikaanse overheid om in 2025 water en sanitatie voor iedereen toegankelijk te maken is een flinke klus. Het ministerie van Buitenlandse zaken heeft VEI en WWn gevraagd om AIAS hierin te ondersteunen. WWn zal zich binnen het project richten op de capaciteitsopbouw van de water operators, met nadruk op sanitatie. Activiteiten en resultaten 2013 De uitvoering van het project zal in 2014 aanvangen. Gebeurtenissen in 2013 In 2012 zijn er een aantal missies geweest om inzicht te krijgen in de situatie op water en sanitatievlak. Het eerste deel van 2013 is gebruikt om de contracten voor te bereiden en te tekenen en een Regionale Programma Manager aan te stellen. Deze manager zal het project de komende drie jaar leiden. Het is de eerste keer dat Wereld Waternet een long-termer uitzendt.

35 factsheet Suriname, kustvlakte land: Suriname regio: kustvlakte aantal inwoners: WWn actief sinds: 1996 operationele partner: SWM (alliantie)partners: Vitens Evides Inter national (VEI), AdeKus, Forum NGO s, EU Situatie & Uitdaging De Surinaamsche Waterleiding Maatschappij (SWM) is verantwoordelijk voor de drinkwatervoorziening voor inwoners van de kustvlakte, waaronder de hoofdstad Para maribo. De infrastructuur is voor een deel niet in goede staat en vraagt bijzondere aandacht. Het is daarom een uitdaging voor SWM om te zorgen voor afdoende en schoon drinkwater. Gebeurtenissen in 2013 Wereld Waternet versterkt SWM in de organisatie en het beheer van de drinkwatertaken en systemen en in de bewustwording bij de bevolking over de waterproblematiek in Suriname. Het doel is om de drinkwaterleveranties te ver beteren, vooral in de hoofdstad Paramaribo. De activiteiten vallen binnen het door de EU gefinancierd programma Partnerships for Capacity Development. In dit programma staat aandacht voor de gehele watercyclus centraal. Activiteiten en resultaten 2013 Het project zelf loopt op dit moment nagenoeg op schema en wordt door de SWM heel goed opgepakt. Men weet zich daadwerkelijk project eigenaar. Het programma bestaat uit zes afzonderlijke projecten die allemaal zijn gestart in De belangrijkste activiteiten en resultaten: Er zijn een aantal work shops gehouden met directie en medewerkers over verander management. Dit leidde tot meer inzicht in de specifieke problemen die spelen in het werkgebied en faciliteert het maken van beter toe gepast beleid. Alle beschik bare data en databases van de bronnen zijn geïnventariseerd en ontsloten voor alle partijen. Zo zijn ook alle zuiveringsinstallaties geïnventariseerd en trainingen onderhoudsmethodieken ontwik keld en gegeven voor betere bescherming van de water kwaliteit. Ook zijn lekverliezen in kaart gebracht en met workshops, lezingen en werkbezoeken een begin gemaakt van het terug dringen ervan. Er is een stappen plan uitgezet om de laboratorium processen te standaardiseren en certificeren. En een communi catieplan voor de bewustwording van de bevolking ligt klaar.

36 factsheet Suriname, Nickerie land: Suriname regio: provincie Nickerie aantal inwoners: WWn actief sinds: 2010 operationele partner: OWMCP (alliantie) partner: Waterschap Rijn & IJssel Situatie & Uitdaging De Overliggend Waterschap Multi-purpose Corantijn Project (OWMCP) is een relatief nieuwe organisatie. OWMCP is verantwoordelijk voor het leveren van vol doende irrigatiewater om de voedselproductie veilig te stellen in de regio Nickerie. Daarnaast heeft zij een belangrijke regulerende taak voor het afvoeren van water tijdens het regenseizoen. OWMCP heeft als ambitie om de waterautoriteit in de regio Nickerie te worden. Het is hierbij niet alleen belangrijk om voldoende water te leveren voor de landbouw. De kwaliteit van het irrigatie water wordt steeds belangrijker. Gebeurtenissen in 2013 De activiteiten vallen binnen het door de EU-gefinancierd programma: Sustainable & Integrated Water Resources Management in Nickerie, West-Suriname. Met het Over liggend Waterschap MCP (OWMCP) in Nickerie werken we aan een beter waterbeheer, belangrijk voor de rijst bouw in dit district. We faciliteren en stimuleren de samenwerking tussen de verschillende waterorganisaties en we versterken de capaciteit op efficiënt waterbeheer. Dit heeft ertoe geleid dat er een Waterforum is opgericht waarin de waterstakeholders elkaar structureel ontmoeten en constructief samenwerken aan integraal en duurzaam waterbeheer in het district Nickerie. Activiteiten en resultaten 2013 In 2013 hebben de verkiezingen van de 12 inliggende water schappen plaatsgevonden. Meteen hierna is een trainings programma voor de nieuwe bestuursleden samengesteld. De 60 bestuurders hebben 5 trainingen gehad over verschil lende onderdelen die een waterschaps bestuurder moet beheersen. Ook heeft het management van OWMCP meerdere trainingen gevolgd (integraal waterbeheer, werken met het bestuur, project management) en is er voor de technische staf van OWMCP een training over landmeten georga niseerd. De Legger voor de hoofdinfra structuur (primaire kanalen) is vastgesteld en er ligt nu een plan van aanpak klaar. Er zijn gedetailleerde overzichtskaarten die zijn uitgereikt aan verschil lende partners en water t

37 factsheet Suriname, Nickerie s takeholders in Nickerie. Voor een efficiënter waterbeheer zijn er in 2013 een groot aantal metingen uitgevoerd om het watersysteem beter te begrijpen. In 2013 vond ook het eerste stuurgroep overleg plaats, onder andere bestaand uit vertegenwoordigers van OWMCP, Wereld Waternet, lokale bestuurders en de bevol king. De stuurgroep is houder van het programma en voelt zich erg betrokken.

38 factsheet Turkije, Tokat land: Turkije regio: provincie Tokat, gemeente Akarçay aantal inwoners: WWn actief sinds: 2009 operationele partners: ministerie van water en milieu, Waterschap Akarcay (alliantie) partners: Ecorys, Ameco, Grontmij, DLG Situatie & Uitdaging Turkije is geen low income country, maar op verzoek van de gemeente Amsterdam en Agentschap NL onder steunen we om economische redenen onze Turkse partners. In voorgaande jaren heeft Wereld Waternet in Turkije advies uitgebracht over de noodzaak van schaal vergroting van de sanitatie en afvalwatervoorziening door een bovengemeentelijke waterorganisatie in te richten. Als gevolg hiervan is het waterschap Akarcay voor afval waterverwerking opgericht. Gebeurtenissen in 2013 Het programma in Turkije is na een jaar van stilstand weer opgepakt. Het ministerie van Water in Turkije ziet de door Wereld Waternet en haar Turkse partner opgerichte Water Union (soort waterschap) in Afyon als een pilot en is enthousiast om vergelijkbare waterbeheerorganisaties in heel Turkije uit te rollen. een eindrapport opgesteld en door het ministerie goedgekeurd. De rapportage naar Agentschap NL is afgerond. Naast het eigen project advi seerde en bemiddelde Wereld Waternet in 2013 in een project over hergebruik van gezuiverd afvalwater (effluent) dat uit gevoerd wordt door het Neder landse ingenieursbureau Grontmij. Activiteiten en resultaten 2013 In april is een delegatie uit Turkije (Ministerie van Water, Ministerie van Binnenlandse Zaken, Illerbank, DSI en Water Union) bij Waternet geweest en heeft bezoeken gebracht aan collega waterschappen en bedrijven in de afvalwatersector. Na twee werkbezoeken aan Turkije is

39 factsheet Zuid-Afrika, 4 programma s land: Zuid-Afrika regio: Westkaap en heel Zuid-Afrika aantal inwoners: 5,3 miljoen (Westkaap) WWn actief sinds: 2012 In Zuid-Afrika zijn we betrokken bij vier Water Operators Partnerships (WOPs). operationele partners per programma: 1 Gemeenten Kaapstad, Swellendam, Theewaterskloof; Overberg Water; BOCMA en Department of Water Affairs (nationaal/regionaal) 2 Tshwane University of Technology Pretoria 3 Centre of Expertise Durban 4 ICMA (alliantie) partners per programma: 1 Drinkwaterbedrijf Groningen, Stichting Water opleidingen (SWO) 2 UNESCO-IHE, TU Delft 3 Vitens Evides International (VEI), 4 Unie van Waterschappen (UVW), Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), Waterschap Delfland Situatie & Uitdaging Zuid-Afrika is een van de kernlanden binnen de Afrikastrategie van Wereld Waternet. Samen met Zuid-Afrikaanse partners zullen landen in de regio versterkt worden op water en sanitatie. Sinds 2012 werken we in de Westkaap samen met vijf partijen op het terrein van drinkwater. De Westkaap is een gebied waar de meeste regen in drie maanden tijd valt en waar de verdamping groot is. Tekort aan water (drinkwater, irrigatiewater, water voor industrie en natuur) gedurende bepaalde periodes is het probleem hier. Door de snelle economische ontwikkeling wordt het steeds moeilijker om aan de toenemende watervraag en goede waterkwaliteit te voldoen. Sinds de politieke omwenteling in Zuid-Afrika en de afschaf fing van de apartheid maakt het waterbeheer in ZuidAfrika een proces door van decentralisatie. De organisa ties die het decentrale waterbeheer moeten vormgeven zijn de Catchment Management Agencies (CMA s), die taken overnemen van het centrale Department of Water Affairs (DWA). De gemeenten hebben o.a. de taak van drinkwater- en sanitatievoorziening toe bedeeld gekregen. Het oprichten van de CMA s verloopt langzaam. In de Westkaap zijn een groot aantal verschillende waterorgani saties verantwoordelijk voor het watermanagement in de water cyclus. De organisaties die binnen de Water Operators Partnership Zuid-Afrika (WOP) samenwerken zijn het ministerie van Water DWA, de gemeenten Kaapstad, Swellendam en Thee waterskloof, het waterschap BOCMA en het bulkwaterbedrijf Overberg Water. Het is een uit daging om al deze organisaties zodanig bij het programma te betrekken dat deze zo optimaal mogelijk samenwerken. t

40 factsheet Zuid-Afrika Gebeurtenissen in 2013 Voor Zuid-Afrika was 2013 misschien wel het meest succesvolle samenwerkingsjaar tot nu toe. Water organisaties en auto riteiten zien het belang van de integrale benadering. Naast het begeleiden van een ingewikkeld fusie proces van de waterschappen werken we met Stichting Wateropleidingen aan onze Afrika-strategie door training en trainings faciliteiten op te zetten. In Zuid-Afrika zijn we actief binnen vier Water Operators Partner ships (WOP s). Daarnaast zijn we ook betrokken bij de vorming van een training centrum voor de watersector in Zuid-Afrika en bij het ont wikkelen van sanitatie vanuit een bedrijfs perspectief. Activiteiten en resultaten 2013 De vier WOP s zijn: 1 Ondersteuning waterbedrijven in de Westkaap, Swellendam, Theewaterskloof en van BOCMA, Overberg Water, DWA (nationaal en lokaal) op het verbeteren van onderdelen van de water cyclus zoals benchmarking, drink- en afvalwaterprocedures, versterken van trainingscapaciteit etc. 2 Kingfisher project: Het ministerie voor Water in ZuidAfrika heeft aan de Unie van Waterschappen gevraagd of zij kan helpen bij het ingewikkelde fusie proces van Waterorganisaties tot zeven waterschappen (Catchment Management Agencies). Een groot aantal Nederlandse partijen is bij dit project betrokken, waar onder de Unie van Waterschappen en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Na de eerste bijeen komsten met de Nederlandse partijen met het ministerie voor Water in Zuid-Afrika is met WOP- partner BOCMA besloten om het vergunningenstelsel onder de loep te nemen. Vooral het onderwerp mandatering blijkt ingewikkeld vanwege de vele ver schillende verantwoordelijke partijen. 3 Centre of Expertise: Binnen het project Centre of Expertise zijn 15 pilot demonstratie projecten opgezet om innovatieve tech nieken te demonstreren aan Zuid- Afrikaanse waterbedrijven. Met SWO is ook een train the trainer programma opgezet voor de medewerkers van rioolwaterzuiveringen die nu ook in Kaapstad gegeven gaat worden. 4 Tshwane University of Technology: Met de Tshwane University of Technology (TUT) ontwikkelen we op HBO-niveau een deeltijdopleiding voor mensen die al op een afval water- of drinkwaterzuivering werken, zodat ook zij een erkend d iploma kunnen halen op bachelors niveau. Wereld Waternet werkt hierin samen met Stichting Wateroplei dingen (SWO) om cursus materiaal te ontwikkelen. t

41 factsheet Zuid-Afrika Naast deze vier programma s zijn er een aantal activiteiten gestart waar nog geen geformaliseerde WOP voor is afgesloten. Vorming van een training centrum Zuid- Afrika: Wereld Waternet organiseerde een workshop over het belang van een trainingscentrum voor de watersector in Zuid-Afrika zelf en in de buurlanden. 14 organisaties in de Kaapregio commit teerden zich vervolgens om samen een trainingsfaciliteit op te richten voor de integrale watercyclus, in eerste instantie vooral voor Zuid-Afrika. Dit is in lijn met de Afrika-strategie van Wereld Waternet. In het trainings- en documentatie centrum zal kennis onder andere digitaal aangeboden worden aan professionals in de watersector. We werken hierin samen met een grote software provider. Het opschalen van sanitatie vanuit een bedrijfs perspectief: Sanitatie in sloppenwijken of informal settle ments is een groot probleem. Vaak onbetaalbaar voor de verantwoordelijke overheden. De gemeente Kaapstad heeft Wereld Waternet gevraagd om de sanitatie uit dagingen op te pakken. Samen met A4A, BoPInc, Waste en Landustrie is een studie uitgevoerd naar de mogelijk heden hiervoor. Een van de belangrijke conclusies was om sanitatie grootschalig aan te pakken. Voldoende schaalgrootte maakt het voor bedrijven gemakkelijker om in te stappen maar kwantiteit is ook belangrijk voor het effectief kunnen realiseren van hergebruik van het afval. Mozambique en Indonesië. Sanitatie aanpakken via een business benadering is bepaald geen eenvoudige klus en er wordt gezocht naar tal van verschillende samenwerkings vormen en partners. Kaapstad wil met deze conclusies aan de gang en heeft voorstellen voor het vervolg gedaan. Intussen is de Neder landse Waterschaps Bank(NWB) gevraagd om het project mede te financieren. Cordaid en het Nederlands bedrijfsleven zijn ook betrokken bij dit project. Kaapstad wil de samenwerking op dit terrein nu formaliseren met een overeenkomst. Intussen heeft Wereld Waternet ook vragen gekregen met dezelfde problematiek uit Nairobi, Addis Abeba en Accra. En dit onderwerp speelt ook in onze projecten in

42 Het belang van de samenwerking met Wereld Waternet ligt niet zozeer in tech nologische verbeteringen. Dat we colle ga s zijn maakt de samenwerking juist zo bijzonder. Wereld Waternet collega s zijn niet alleen maar bezig met het technisch resultaat maar denken met ons mee. En zij kunnen van binnenuit meedenken omdat zij in een gelijksoortige organisatie werken. Wij zien dat de organisatie zo ook beter versterkt wordt, en ook dat onze kennis beter geborgd wordt. We krijgen een bredere kijk op de waterproblemen in Suriname en op wat integraal water management inhoudt. Dat we met alle partijen moeten afstemmen, maar ook dat onderzoek belangrijk is. Alwin Linger, Directeur Operations SWM, Suriname

43 De rest van de uitgaven ( 0,5 miljoen) is gefinancierd uit project subsidies en project opbrengsten. Wereld Waternet heeft in ,9 miljoen Euro aan projecten uitgegeven. Deze uitgaven zijn voor 1,4 miljoen gefinancierd uit het budget van de opdrachtgevers van Waternet: de gemeente Amsterdam ( 1,0 miljoen) en het waterschap AGV ( 0,4 miljoen). De projectuitgaven per land zijn als volgt: Projectuitgaven per land 192 Egypte 348 Indonesië Marokko Mauritanië Mozambique Suriname Turkije Zuid-Afrika projectuitgaven 222 Overig eenheden x 1000

44 Wereld Waternet en Vitens Evides Inter national (VEI) hebben hetzelfde doel. De laatste jaren werken we steeds meer samen. Dat is veel effectiever en efficiën ter want onze kennis en expertise zijn complementair. We combineren de water cyclus kennis van Waternet met de alom gewaardeerde ervaring van VEI met pro jectontwikkeling en projectmanagement. Samen kunnen we meer betekenen voor een grotere groep mensen in kortere tijd. We zijn erg te spreken over Wereld Waternet als onze partner en we kijken uit naar het versterken en verdiepen van onze samenwerking in internationale water- en sanitatieprojecten. Dr. ir. Gerhard M van den Top, Directeur (CEO) Vitens Evides Inter national, Nederland