Samen Werken aan Water

Transcriptie

1 Samen Werken aan Water WATERBEHEER 21E EEUW EN KADERRICHTLIJN WATER BIJEENKOMST MET GEMEENTEN 3 ONBEKEND MAAKT ONBEMIND 5 ORGANISATIE GEBIEDSPROCES 6 KADER RICHTLIJN WATER MOET NOG GAAN LEVEN 7 INBRENG MAATSCHAPPELIJKE ORGANISATIES 9

2 De heer Wagenmakers, wethouder gemeente Oisterwijk, de heer Glas, watergraaf Waterschap De Dommel en de heer Ronnes, burgemeester gemeente Haaren. SAMEN AAN DE SLAG MET WATERPROGRAMMA S In deze brochure wordt uiteengezet met welke taken gemeente en waterschap samen aan de slag gaan in de toekomst. Zoals Jan Brenninkmeijer (wethouder gemeente Haaren) stelt, is water een giga-beleidsterrein voor gemeenten. Des te opvallender vond ik het, dat ik na de gemeenteraadsverkiezingen van begin 2006, in maar weinig collegeprogramma's 'water' terugvond. Afgemeten aan de bedragen die alleen al in riolering rondgaan is het duidelijk dat water voor gemeenten een belangrijk onderwerp zou moeten zijn. Het gaat echter veel verder dan alleen riolering: water komt ook aan de orde in openbare ruimte, milieu en ruimtelijke ordening. Gemeenten en Waterschap staan gezamenlijk aan de lat om de woon- en werkomgeving zo veilig en aantrekkelijk mogelijk te maken. Water is daarbij een belangrijke drager. Door ingrepen in het verleden is water soms letterlijk uit het zicht geraakt. De Kaderrichtlijn Water (KRW) en de beleidskaders van Waterbeheer 21e eeuw bieden kansen om water in al zijn facetten weer te herstellen: droge voeten en voldoende, veilig, schoon en natuurlijk water. We hoeven daarbij in Brabant echt niet opnieuw te beginnen. We kennen natuurlijk al de reconstructie van het landelijk gebied, waar water op de kaart is gezet en waarvan de uitvoering in volle gang is. Daarnaast zijn er nog veel meer trajecten waar we al intensief samenwerken aan water. Ik noem bijvoorbeeld samenwerking in het afkoppelen van hemelwater van het riool, reduceren van riooloverstorten, realiseren van waterberging, het gebruik van bestrijdingsmiddelen, de watertoets op bestemmingsplannen, optimalisatie-afvalwatersysteemstudies (OAS), de individuele behandeling afvalwater (IBA) en het opstellen van waterplannen. In de waterprogramma's (zie pag. 6) die we op gaan stellen gaan we al deze wateronderwerpen met elkaar verbinden. Ook gaan we nadrukkelijk bovenstroomse en benedenstroomse beektrajecten en de partijen die hier invloed op hebben met elkaar koppelen. Water houdt zich immers niet aan (bestuurlijke) grenzen. In de waterprogramma's staan de maatregelen die we de komende jaren nemen. U zal als raadslid of wethouder een besluit moeten nemen over de maatregelen van uw eigen gemeente. In deze brochure kunt u lezen hoe wij de komende jaren gaan samenwerken om tot deze waterprogramma's te komen. Het waterschap staat klaar om deze taak met u als bestuurlijke én uitvoerende partner op te pakken. Peter Glas, Watergraaf Waterschap De Dommel Kijk voor actuele ontwikkelingen op

3 BIJEENKOMST MET GEMEENTEN Op 11 september 2006 organiseerde Waterschap De Dommel een bijeenkomst met de Dommel-gemeenten. De bijeenkomst was druk bezocht door wethouders, gemeenteraadsleden en ambtenaren. EEN TERUGBLIK Eind 2009 moet een groot aantal plannen gelijktijdig worden vastgesteld: nieuwe waterbeheerplannen door de waterschappen, een nieuw waterhuishoudingsplan door de provincie en een stroomgebiedbeheerplan voor het gehele Maasstroomgebied. Daarnaast moeten de gemeenten vaststellen welke maatregelen zij gaan nemen om het water op orde te krijgen. Deze landelijke afspraken zijn gemaakt om te zorgen dat we in Nederland tijdig aan de eisen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) voldoen. kunnen. We hebben elkaar nodig en gelukkig werd ook door de aanwezigen in de zaal geconstateerd dat er in ons gebied al een cultuur bestaat van goed overleg. Er is behoefte bij de partijen om te weten wat het nu allemaal concreet betekent. Mogen bepaalde bestrijdingsmiddelen nu bijvoorbeeld wel of niet meer gebruikt worden? Dat soort vragen zijn nu nog niet te beantwoorden, maar zullen in 2008 wel duidelijk moeten zijn. Een geheel Peter Glas, watergraaf Waterschap De Dommel ging in zijn presentatie in op wat er nu eigenlijk verandert door de KRW. We krijgen met nieuwe, Europese spelregels te maken voor het bepalen van doelen en maatregelen, maar de doelen -een schoner en natuurlijker water- zijn niet nieuw. We moeten de KRW ook niet als iets aparts beschouwen: in de op te stellen plannen beschouwen we alle waterthema's in samenhang. Dus niet alleen schoon en natuurlijk water, maar ook voldoende water en droge voeten. Complementair Jan Bovendeur, directeur van Projectbureau Maas, stelde dat het voor gemeenten een goed begrepen eigenbelang zou moeten zijn om met water aan de slag te gaan. Uit de discussie kwam naar voren dat het waterschap het niet alleen kan, maar dat de gemeenten het óók niet alleen Waterprogramma s Gerda van Roode, KRW-coördinator bij het waterschap en Desirée Rijnders-Huisman, de waterambassadeur voor alle Dommel-gemeenten, belichtten de aanpak voor het komende jaar. Centraal staan de zogenaamde waterprogramma's (acht stuks in het beheersgebied van de Dommel) die gezamenlijk door gemeenten en waterschap worden opgesteld. In deze waterprogramma's worden per deelstroomgebied doelen en maatregelen beschreven. Zij vormen de basis voor besluitvorming van maatregelpakketten voor water voor de periode tot 2015 door gemeenteraden en het bestuur van het waterschap. Tijdens de bijeenkomst werd nog gesproken over regionale waterplannen. Omdat deze term al met een andere betekenis wordt genoemd in de nieuwe waterwet, is deze term gewijzigd in waterprogramma's. Els Aarts, wethouder gemeente Tilburg en Jan Maas, lid dagelijks bestuur Waterschap. 3

4 Tijdens de bijeenkomt op 11 september werd de aanwezigen van waterschap en gemeenten gevraagd samen een motto te bedenken voor hun deelstroomgebied. - Water als drager van recreatie en natuur - Zandleij - Laat de Leij stromen - Leijen - Sterk met Dommels Water - Beneden Dommel - Natuurlijk voor onze kinderen - Beerze - Stad en dorp zoeken samen water weer op - Stadsdommel - Mooi en schoon water door optimale samenwerking - Boven Dommel - Water: een oplossende verbinding - Kleine Dommel - Water van levensbelang - Reusel

5 ONBEKEND EN ONDER DE GROND MAAKT ONBEMIND Met deze stelling sloot ik mijn presentatie af tijdens de bijeenkomst op 11 september 2006, over de rol van de gemeenten bij de beheersing van water binnen onze gemeentegrenzen. Waterbeheer komt steeds hoger op de agenda te staan. In sommige gebieden en in sommige perioden van het jaar kan er sprake zijn van droogte of wateroverlast. De verdeling van het water is niet altijd even optimaal met alle gevolgen van dien. Ook klimaatverandering, zeespiegelstijging en bodemdaling spelen een belangrijke rol. Daarnaast vervuilen we het water door huishoudelijk en bedrijfsmatig gebruik. Om deze problemen het hoofd te bieden zijn er lokaal, regionaal, landelijk en Europees voorzieningen en regels nodig. Gelukkig zijn die er ook: denk aan Nationaal Bestuursakkoord Water op landelijk en KRW op Europees niveau. De problemen stoppen immers niet aan onze gemeentegrens. Daarom is het, naast nemen van maatregelen en hebben van beleid op eigen terrein, ook nodig om samen te werken met buurgemeenten, provincie en het waterschap. De voordelen hiervan zijn slimmere en effectievere oplossingen tegen lagere kosten voor alle partijen. De maatregelen die we als gemeente zelf kunnen uitvoeren zijn: Regenwater van het overige afvalwater afkoppelen, zodat het te zuiveren water beperkt blijft tot het echt vuile afvalwater; Waterbergingsgebieden realiseren waarin water wordt vastgehouden bij wateroverlast en waaruit water wordt ontrokken bij waterschaarste; Regelen van een overstortregime voor situaties van wateroverlast; Preventief onderhoud van het rioolstelsel om onnodige lekkages en stankoverlast te voorkomen. Daarnaast is de gemeente aan zet om lokaal beleid te maken en uit te voeren: We stellen eisen aan nieuwbouwlocaties ten aanzien van het afkoppelen van regenwater en het treffen van extra waterbergingsvoorzieningen; We stellen een rioleringsplan en een waterplan op; We reguleren het gebruik van ruimtelijke ordening en milieuvergunningen, het buitengebied en de natuur. Hierbij is speciale aandacht voor het gebruik van de zogeheten diffuse bronnen (bestrijdingsmiddelen, bouwstoffen en meststoffen); We geven vergunningen af en handhaven deze. Tenslotte heeft de gemeente ook een voorbeeldfunctie en speelt zij een belangrijke rol in de communicatie naar burgers en bedrijven. Die communicatie is belangrijk om burgers te wijzen op de eigen mogelijkheden. Maar ook om de noodzaak te verduidelijken en daardoor draagvlak te krijgen voor maatregelen, die uiteindelijk gewoon geld kosten. Immers, onbekend en onder de grond maakt onbemind. Drs. Jan W. Brenninkmeijer Wethouder gemeente Haaren 5

6 ORGANISATIE GEBIEDSPROCES VOOR DE WATERPROGRAMMA S Uw gemeente gaat, samen met de buurgemeenten in hetzelfde deelstroomgebied en het waterschap, een waterprogramma opstellen. Deze waterprogramma's bevatten doelen, maatregelen, kosten en baten en de argumentatie voor gemaakte keuzen voor álle aspecten van water. Ligt uw gemeente in meer dan één deelstroomgebied, dan bent u betrokken bij meerdere waterprogramma's. Het opstellen van deze waterprogramma's vindt plaats in werkgroepen. Elke werkgroep stelt een of twee waterprogramma's op. Gemeente en waterschap zorgen voor een directe en regelmatige terugkoppeling tussen ambtenaren en hun bestuurders. Ook is afstemming binnen de gemeente tussen de verschillende beleidsvelden (riolering, water, openbare ruimte en milieu) van belang. De waterprogramma's vormen de basis voor besluitvorming in de afzonderlijke besturen. Zo zijn alle 8 waterprogramma's in het totale Dommelgebied, de bouwsteen van het waterbeheerplan van Waterschap De Dommel. Gemeenten filteren uit de waterprogramma s die maatregelen waarvoor zij aan de lat staan. De raad neemt vervolgens een besluit over de eigen maatregelen. Dit besluit kan onderdeel uitmaken van een (verbreed) gemeentelijk rioleringsplan, gemeentelijk waterplan, maar kan ook separaat worden genomen. De gemeentelijk waterambassadeur zorgt voor afstemming binnen De Dommel. Afstemming en inbreng van het gemeentelijk belang in het stroomgebied van de Maas vindt plaats via de vijf wethouders die deelnemen aan het Regionaal Bestuurlijk Overleg Maas en ambtelijk via de werkgroep gemeentelijke waterambassadeurs. Van alle maatregelen die de overheden gezamenlijk nemen, wordt steeds gekeken welke onder de vlag van de Kader Richtlijn Water aan Brussel gerapporteerd worden. Deze maatregelen, voor het gebied van De Dommel, vormen weer de basis voor het stroomgebiedbeheerplan van de Maas. Lopende plannen, Bestaand beleid, (o.a. reconstructie) Kaderrichtlijn Water Gebiedsproces Waterprogramma s Globale planning Eind half 2007 Eind begin 2008 Begin half 2008 Eind begin 2009 Eind Nationaal bestuursakkoord Water Opstellen concept waterprogramma's. Bestuurlijke keuzes: voorkeursvariant bepalen. Uitwerken voorkeursvariant. Opstellen ontwerp-plannen. Interne procedures, tervisielegging, publieke participatie. Verwerking inspraak en besluitvorming. Gemeentelijke programma/begroting m.b.t. water Waterbeheerplan Waterschap Waterhuishoudingsplan Beheerplan Rijkswaterstaat Stroomgebiedbeheerplan Maas

7 Jan van Esch, raadslid in gemeente Tilburg geeft in een interview zijn ideeën over de betrokkenheid van de gemeente. KADERRICHTLIJN WATER MOET NOG GAAN LEVEN Ik maak deel uit van de commissie Fysiek in de raad van Tilburg en mijn aandacht gaat vooral uit naar milieu, water en bomen. Aan het begin van deze raadsperiode ben ik via een bijeenkomst voor raadsleden bij waterschap Brabantse Delta (Tilburg is gelegen in twee waterschappen) voor het eerst geïnformeerd over onder andere de Kaderrichtlijn Water. Als lid van een grote fractie heb je mogelijkheden om je te specialiseren, geeft van Esch aan. Op welke manier zouden raadsleden geïnformeerd betrokken moeten worden? Hoe moeten raadsleden die ver van de materie staan worden geïnformeerd? Veel gemeenteraadsleden weten niet wat de KRW is, het leeft nog niet. Het zou goed zijn om een bijeenkomst te organiseren puur informatief, gericht op de raad per gemeente of stroomgebied. Water is immers een belangrijk onderwerp, maar wordt nog niet als zodanig gezien. Milieu- en klimaatsverandering zijn bij de gemeente Tilburg bekend, maar de relatie met (grond)water niet. Tilburg streeft naar duurzaamheid, water hoort daar ook bij. De raad in Tilburg wil tijdig bij nieuwe plannen geïnformeerd worden. Dus óók in het traject naar een nieuw plan toe, zodat keuzes aan het begin in het proces duidelijk worden. De raad wil niet op de stoel van de ambtenaar zitten, maar wil wel het proces kunnen volgen. Zo kunnen we ook naar de bevolking uitleggen wanneer en waarom welke keuzes zijn gemaakt. Op 11 september 2006 worden motto s bedacht. 7

8 INBRENG MAATSCHAPPELIJKE ORGANISATIES Door het bestuur van Waterschap De Dommel ben ik gevraagd om voorzitter te worden van de klankbordgroep voor het Dommelgebied. Ik heb daar niet lang over na gedacht, want water heeft voor mij al langer een bijzondere betekenis. Als lid van het algemeen bestuur van Waterschap De Dommel én als burgemeester van Sint-Oedenrode kom ik water in alle vormen en vanuit verschillende invalshoeken tegen. Om het watersysteem te beschermen en te verbeteren is betrokkenheid van veel verschillende partijen nodig. Niet alleen de overheden hebben hierin een rol, ook de maatschappelijke organisaties, zoals Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO), Brabantse Milieu Federatie (BMF) en Brabant Water etc. Zij hebben veel informatie die het mogelijk maakt om goede plannen op te stellen. Zij worden ook op de een of andere manier betrokken bij de maatregelen die we gaan nemen. In de klankbordgroep wordt hen de gelegenheid geboden om het proces te volgen en input te geven. Ik krijg wel eens de vraag waarom gemeenten nu niet in de klankbordgroep zitten. We zijn ze echt niet vergeten. Er is een bewuste keuze gemaakt om gemeenten op een andere manier bij dit proces te betrekken. Dus niet als toehoorders, of als belangenvertegenwoordigers, maar als één van de verantwoordelijke overheden die zorg draagt voor een goede toestand van ons water. Daarom zitten gemeenten wél, samen met het waterschap, in de werkgroepen, met als taak om voor de toekomst de doelen en maatregelen op te stellen. Peter Maas, Voorzitter klankbordgroep in het gebied van Waterschap De Dommel COLOFON Deze brochure is een uitgave van Waterschap De Dommel en is bedoeld voor gemeentenraadsleden. Druk Tielen, Boxtel Opmaak s-hertogenbosch Fotografie Beeldveld fotografie, Tilburg, Joop Wever (foto Jan van Esch) Waterschap De Dommel Postbus DA Boxtel Tel. (0411) Fax (0411) Meer informatie: