NOORDRAND HOEKSCHE WAARD. samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard - West8

Transcriptie

1 NOORDRAND HOEKSCHE WAARD samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard - West8

2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord Samenvatting en leeswijzer 3 1. Inleiding 7 2. De Noordrand in een wijdere context Borging van de kernwaarden, het landschappelijke DNA als basis voor bescherming en ontwikkeling. 4. Kansen recreatie en toerisme 4.2 koppeling van de wateropgave en natuurontwikkeling aan woningbouw 4.3 een eigen profiel van bedrijvigheid 5. MASTERPLAN IN GROTER VERBAND EN ALS GEBIEDSKWARTIEREN IMPLEMENTATIE en uitvoeringsstrategie 107 Het Masterplan is gemaakt In opdracht van het Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard Door West 8 urban design & landscape architecture BV In samenwerking met: de Gemeente Binnenmaas en de Gemeente Oud-Beijerland:

3 Masterplan noordrand hoeksche waard samen aan de slag! Stuurgroep Noordrand Hoeksche Waard van links naar rechts: Mw. drs. C. Verbaas, Mw. drs. R.W.J. Melissant-Briene MSM, Dhr. drs. H.C.J. van Etten Samen aan de slag! Het Masterplan voor de Noordrand Hoeksche Waard ligt voor u. Het is een inspiratiebron voor alle partijen die met ons willen werken aan dit prachtige gebied met een grote natuurlijke schoonheid. Het is daarmee ook een oproep: laten we gezamenlijk met trots deze handschoen oppakken en aan de slag gaan. Met veel partijen gezamenlijk het Masterplan ontwikkelen, heeft al veel nieuwe energie gegeven en de samenwerking tussen partijen versterkt. Het gezamenlijk bezoek aan het IBA Emscherpark heeft inspirerend en bindend gewerkt. Het blijkt mogelijk vanuit de identiteit van het gebied als kernwaarde nieuwe verhoudingen en coalities tussen betrokkenen te laten ontstaan en daaruit nieuwe verdienmogelijkheden in beeld te krijgen. Daarmee wordt de identiteit weer versterkt en vernieuwd. Wij verwachten dat we door samen te werken het Masterplan nog verder kunnen verrijken en realiseren. Daarbij staan wij open voor ideeën die overeenkomen met de kwaliteiten die het Masterplan beschrijft. Juist door goed in te spelen op wat leeft bij zowel de eigen bewoners van de Hoeksche Waard als de inwoners van de steden om ons heen zien wij grote kansen. Veel inwoners van de Hoeksche Waard en zeker in de Noordrand werken in de Rotterdamse regio en de Drechtsteden. Door de wisselwerking tussen stedelijke dynamiek en landschappelijke ondergrond is de Noordrand een bijzonder deel van de Hoeksche Waard. Met kwaliteiten die uniek zijn voor de Zuidvleugel van de Randstad en die geënt zijn op het DNA van de Hoeksche Waard. Het Masterplan beoogt een resultaat dat de traditionele tweedeling van stad en landschap overstijgt en van topkwaliteit is. Het Masterplan laat zien wat er mogelijk is wanneer we gezamenlijk investeren in de kwaliteit van onze leefomgeving. Het gaat om kleine of grote investeringen in bestaande bebouwing, recreatievoorzieningen, kreken en dijken, bedrijventerreinen en natuurgebieden. Stap voor stap wordt de identiteit versterkt en aangepast aan de eisen van een nieuwe tijd. Meer kwaliteit betekent meer oog voor wat er al is, inclusief de opgaven die voor ons liggen. Het Masterplan laat ook zien dat de oude koers niet altijd tot het gewenste resultaat heeft geleid. Het Masterplan heeft als doelstelling deze verrommeling krachtig tegen te gaan. Er wordt aangesloten bij de energie die er is in de Hoeksche Waard. Het Masterplan biedt heldere kaders waarop nieuwe initiatieven kunnen aansluiten, worden getoetst en de samenhang wordt gegenereerd. Het is een nieuw vertrouwen in de kracht van burgers en private partijen en het ontwikkelen van een gelijkwaardige verhouding tussen partners. Het Masterplan is geen traditionele visie en kan alleen door co-creatie en samenwerking worden gerealiseerd. Dat proces willen wij de komende jaren faciliteren. Het ultieme doel is het in de toekomst behouden en versterken van de unieke identiteit en vitaliteit van de dorpen en landschap in de Hoeksche Waard, als geheel. Een op dit gedachtengoed gebaseerde koers voor de Zuidrand van de Hoeksche Waard is hierbij een cruciale volgende stap. Door zorgvuldig met de Hoeksche Waardse identiteit om te gaan en waar nodig te versterken wordt het gebied verrijkt en willen wij de bewoners en bezoekers de kwaliteiten (en geborgenheid) geven waaraan grote behoefte bestaat. Het Masterplan zal de publieksprijs van het Innovatieprogramma Mooi Nederland van 2009 waarmaken en tot belangrijke resultaten leiden tegen Om dit te realiseren moeten we aan de slag. Doet u mee? 3 Stuurgroep Noordrand Hoeksche Waard Mw. drs. R.W.J. Melissant-Briene MSM (Voorzitter), Gemeente Korendijk Dhr. drs. H.C.J. van Etten, Gemeente Binnenmaas Mw. drs. C. Verbaas, Gemeente Oud-Beijerland

4 4

5 Masterplan noordrand hoeksche waard Samenvatting en leeswijzer. hoofdstuk 5 gaat over het masterplan in groter verband en In hoofdstuk 1: Inleiding In hoofdstuk 3 benoemen we de kernwaarden, het kansen per gebiedskwartier. In de inleiding zetten we uiteen hoe de opgave voor de landschappelijke DNA als basis voor bescherming en Perspectieven per deelgebied, gebiedskwartieren, worden Noordrand Hoeksche Waard luidt, met welke doelstellingen ontwikkeling weergegeven waarin het landschappelijke DNA versterkt en hoe dit past binnen het Rijksprogramma Mooi Nederland. De borging van de kernwaarden door ze te behouden is niet wordt. We omschrijven vier; Het Westelijk Waterfront, Het A29- Het Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard heeft West8 alleen van belang vanuit historisch besef, maar vooral ook met kwartier, Het Blaaksedijk kwartier en het Bonaventurakwartier. opdracht gegeven om in dit kader een Ambitiedocument en het het vooruitzicht op de toekomstige ontwikkelingen. Het getuigd Per deelgebied worden kansen van koppelingen tussen voorliggende Masterplan te maken. van goed rentmeesterschap als ontwikkelingen plaatsvinden verschillende ontwikkelingen op het gebied van wonen, werken, Bijzonder aan de totstandkoming van het Masterplan is in het ruimtelijk kader dat onmiskenbaar de Hoeksche Waard recreëren en het versterken van de landschappelijke identiteit de bottum-up werkwijze waarbij ondernemers, bewoners, representeert. Geen museumlandschap, maar een levend van de Noordrand weergegeven. ambtenaren en politici participeerde in verschillende landschap waar gewoond en gewerkt wordt. Achtereenvolgens werkvormen zoals de zogenaamde schetsschuit. behandelen we: Het historisch cultuurlandschap, de dijken, hoofdstuk 6 gaat over 7 ontwikkelingssporen en hun In hoofdstuk 2 wordt de Noordrand bezien als onderdeel van de Hoeksche Waard en in het groter verband van de Zuidvleugel en de Delta. De uniciteit van het intacte polderlandschap is extra bijzonder in de directe context van de dynamiek van de Rotterdamse haven en stedelijke ontwikkeling van de Zuidvleugel incluis Dordrecht. De betrokkenheid van de bevolking heeft geleid tot de status Nationaal Landschap Hoeksche Waard die nu van Rijkswege waarschijnlijk weer komt te vervallen: het Nationaal Landschap de Hoeksche Waard. Het eiland als geheel wordt als eenheid ervaren en het Masterplan voor de Noordrand moet worden de 14 kreken, de dorpsgezichten, de monumenten, de bewegingspanorama s. hoofdstuk 4 handelt over ontwikkelingskansen voor achtereenvolgens recreatie en toerisme. De koppeling van de wateropgave aan natuurontwikkeling en woningbouw en de mogelijkheid om een eigen profiel van bedrijvigheid te ontwikkelen. Hierbij gaan we specifiek in op de agrarische sector, watergebonden bedrijvigheid de vrije tijdssector. Ook worden kansen gezien voor zorg en scholing. In alle perspectieven gaat het erom win-win situaties te creëren en het landschap te versterken. implementatie en uitvoering. Er worden voorstellen gedaan voor branding, coalitievorming, beheerstrategieën, verbindingen met de regio, aantakkingen op de omliggende grote landschappelijke eenheden en een bottom-up benadering. 5 opgevat als een concretisering van de kernwaarden zoals benoemd in de Structuurvisie Hoeksche Waard.

6 oud-beijerland westmaas mijnsheerenland heinenoord maasdam puttershoek 6 s-gravendeel < luchtfoto noordrand Hoeksche Waard

7 Masterplan noordrand hoeksche waard 1. Inleiding 1.1 Opgave en doelstelling De beoogde doelstelling is het opstellen van een Masterplan voor de ontwikkeling van een samenhangend Regiopark in de Noordrand van de Hoeksche Waard. Dit Regiopark moet een stevig landschappelijk raamwerk bieden voor de verschillende stedelijke ontwikkelingen die hier zijn voorzien. Ook moet het invulling geven aan de opgaven op het gebied van waterbeheer, recreatie, duurzame energie en natuur, en ervoor zorgen dat bij alle ontwikkelingen de kernkwaliteiten van de Hoeksche waard worden versterkt. Belangrijke ontwikkelingen zijn: de aanleg van een regionaal bedrijventerrein, de transformatie van het Suikerunieterrein, de uitbreidingen van Oud- Beijerland, Puttershoek en s-gravendeel, de plannen voor de A4-Zuid, een glasconcentratiegebied en de mogelijke plaatsing van windturbines. Op het gebied van groen en water zijn er plannen voor kreekontwikkeling, de aanleg van een groene zoom van natuur- en recreatiegebieden langs de Oude Maas, dijkversteviging en waterkwaliteitsverbetering in de Binnenbedijkte Maas. Door al deze ontwikkelingen in samenhang te bekijken en te kiezen voor een integrale gebiedsgerichte aanpak, valt een grote meerwaarde voor het landschap te bereiken. Het concept van het Regiopark Noordrand is bedoeld om deze meerwaarde vorm te geven. Het project is een icoonproject in de Regionale Structuurvisie, die recent door het Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard is opgesteld. Ook worden met het project diverse nationale beleidsdoelstellingen uitgewerkt, namelijk voor het Nationaal Landschap (Nota Ruimte), het Snelwegpanorama A29 (Structuurvisie voor de Snelwegomgeving) en het Metropolitane Park Deltapoort (Structuurvisie Randstad 2040). Van Regiopark naar Noordrand Hoeksche Waard Tijdens het project werd duidelijk dat de naam Regiopark verwarring oproept. Noordrand Hoeksche Waard bleek een veel betere aanduiding te zijn. De Noordrand moet meer zijn dan een optelsom van afzonderlijke plannen. Het moet een sterk merk worden met een eigen identiteit; een visitekaartje voor de Hoeksche Waard. De ontwikkeling van een innovatief recreatieconcept en een actieve branding van het gebied horen daarbij. Trefwoorden zijn duurzaamheid en biodiversiteit. Als referentie diende het IBA-Emscherpark; dit is een integraal gebiedsconcept voor herstructurering van oude mijnen in het Ruhrgebied, waar routestructuren en bijzondere projecten of landmarks de dragers van zijn. In de Noordrand vormt het unieke landschap de rode draad. Langs kreken en over dijken zijn aantrekkelijke recreatieve routes mogelijk waar allerlei voorzieningen aan gekoppeld kunnen worden. De open polders zijn de basis voor een sterke agrarische sector; een Agro Valley van nationale betekenis met de vestiging van agro-gerelateerde bedrijvigheid. De Noordrand moet een wervend en aansprekend concept worden. De uitgangspunten voor dit concept worden vastgelegd in een Ambitiedocument, waarvoor het Masterplan Noordrand Hoeksche Waard de beelden geeft. We hebben gekozen voor een interactief plantraject waarin creatieve ontwerpateliers en inspiratiesessies worden gecombineerd met de ontwikkeling van innovatieve samenwerkingsvormen en financieringsconstructies. Dit is essentieel om de traditionele belangentegenstellingen tussen overheden, maatschappelijke organisaties en marktpartijen te overbruggen en tot serieuze integrale oplossingen te komen. Ook sociale en culturele dimensies hebben een plek gekregen door bewoners en beeldend kunstenaars bij het planproces te betrekken. 1.2 Bijdrage aan thema en doelstellingen van het programma Mooi Nederland Het project werd ingediend onder het thema Identiteit van stadsrandzones. Ook zijn er raakvlakken met het thema Identiteit van werklandschappen. Het project is primair gericht op een innovatieve manier van regionale integrale visievorming. Daarnaast zijn nieuwe vormen van regionale verevening en regionaal beheer aan de orde. Rood versus groen De Noordrand van de Hoeksche Waard heeft in meerdere opzichten het karakter van een stadsrandzone. Oud- Beijerland, Puttershoek en s-gravendeel zijn de afgelopen decennia fors gegroeid en her en der zijn sportvelden, recreatieterreinen, bedrijventerreinen, kassen, rondwegen en hoogspanningslijnen verschenen. In vergelijking met andere delen van de Hoeksche Waard is er meer sprake van verrommeling en zijn de kernkwaliteiten van de Hoeksche Waard (polderpatroon, openheid, kreken- en dijkenpatroon) minder goed herkenbaar. De ligging ten opzichte van Rotterdam en de Drechtsteden maakt bovendien dat de stedelijke druk extra groot is. Met alle nieuwe ontwikkelingen in de Noordrand wordt het gevaar van verdere verrommeling alleen maar groter. In ieder geval zal het karakter van het landschap ingrijpend veranderen. Het simpelweg inzetten op behoud van de kernkwaliteiten geldt niet langer als oplossing. Tegelijkertijd zijn alle partijen het erover eens dat de Noordrand een integraal onderdeel van de Hoeksche Waard moet blijven en geen tweede IJsselmonde mag worden. 7

8 Dat betekent dat er een robuuste groenstructuur moet komen die geënt is op de landschappelijke onderlegger en 1.3 De opdracht aan West 8 een hoogwaardig ruimtelijk raamwerk biedt voor nieuwe recreatieve en stedelijke ontwikkelingen. Een bijzondere opgave is de verbetering van de recreatieve toegankelijkheid van het agrarisch gebied en de ontwikkeling van bijzondere recreatiedoelen die ook voor de omliggende regio s betekenis hebben. De regio wil een groene long zijn voor de Zuidvleugel. Een goede aansluiting op bovenregionale routestructuren en een goede programmatische afstemming van voorzieningen zijn daarbij voorwaarden. Hiervoor zoeken we samenwerking met de omliggende regio s. Wat het beheer van de Noordrand Hoeksche Waard betreft moeten nieuwe coalities en uitvoeringsvormen worden bedacht. De integrale benadering voor de Hoeksche Waard wordt vormgegeven door het Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard (SOHW), het samenwerkingsverband van de gemeenten Binnenmaas, Oud-Beijerland, Cromstrijen, Strijen en Korendijk. Het SOHW heeft West 8 opgedragen het Ambitiedocument en het Masterplan voor de Noordrand Hoeksche Waard te maken. Het tot stand brengen van het Ambitiedocument en het mede organiseren van de inspiratiebijeenkomst in het Emscherpark, met terugkoppeling via een Schetsschuit in februari 2012, was een belangrijke conditie voor participatie en draagvlak. Dit Masterplan heeft een strategie voor een integrale roodgroene gebiedsaanpak als doel, zodat een stevig ruimtelijk raamwerk ontstaat van bestaande en geplande groenstructuren 8 Branding werklandschappen Het subthema Identiteit van werklandschappen heeft voornamelijk betrekking op de ontwikkeling van het regionale bedrijventerrein. Het bedrijventerrein is bedoeld voor bedrijven die niet (meer) inpasbaar zijn op de kleinere lokale bedrijventerreinen of die een (boven)regionale functie hebben. Voor dit bedrijventerrein, van uiteindelijk 60 ha groot, gelden hoge eisen voor de inpassing en de Masterplaninrichtingz. De regio wil dat het een voorbeeld wordt van inpassing en branding waarbij de waarden van landschap en economische waarbinnen diverse (stedelijke) ontwikkelingen mogelijk zijn. Hiermee kan de Noordrand van dehoeksche Waard als een visitekaartje worden beschouwd voor het grotere Nationale Landschap. Het beoogde Regiopark is een uitwerking van de Structuurvisie Hoeksche Waard (vastgesteld juli 2009). In 2010 won het voorstel voor het Masterplan voor het Regiopark De Mooi Nederland prijs. De aard en inhoud van deze uitwerking van het Masterplan vallen binnen de randvoorwaarden van de verkregen subsidie. Bezoek Emscherpark ontwikkeling samengaan. Kaft Winnaar Mooi Nederland

9 Masterplan noordrand hoeksche waard 1.4 innovatief Proces Voor het maken van het Masterplan Noordrand Hoeksche Waard speelden participatieprocessen een grote rol. De doelstelling was enerzijds het organiseren van inbreng en collectief denkvermogen uit een zo breed mogelijke groep van belanghebbenden uit het gebied. Anderzijds ging het om het bereiken van een attitude van gemeenschappelijkheid. Ruhrgebied met Iba Emcher Bezoek informatiecentrum IBA Emcher Toelichting project Leren van IBA Emscherpark De Structuurvisie Hoeksche Waard was een belangrijk ijkpunt van gemeenschappelijk geformuleerde uitgangspunten. Nu is het moment hieraan een vervolg te geven voor een wenkend perspectief voor de Noordrand. Kunnen partijen vanuit een gezamenlijkheid de basis leggen voor een ruimtelijk kader voor de Noordrand? Zijn deze partijen partners (of stakeholders) voor de Noordrand? Er is daarom gekozen voor een proces met drie momenten van input, uitwisseling en reflectie, te beginnen met een pressure cooker door middel van een excursie en een brainstormsessie in Duitsland: het IBA Emscherpark. Het IBA Emscherpark is internationaal gezien het voorbeeld van intergemeentelijke samenwerking en integratie van agenda s van cultuur, economie en samenleven. In dit project heeft de Ruimtelijke Ordening, door het realiseren van een nieuwe regionale parkstructuur, industriële archeologie en ecologische revitalisering, het voortouw genomen. De excursie en de brainstormsessie stelden de agenda en gaven inzicht in de verschillen en overeenkomsten van de partners. De bouwstenen voor het Masterplan werden zichtbaar. Ook kwamen grote verschillen in de uitgangspunten en perceptie aan het licht. Duidelijk werd welke bruggen gebouwd moesten worden en waar compromissen en terugkoppeling noodzakelijk zouden zijn. 9

10 10 Scenario s t.b.v. discussie bij de IBA workshop

11 Masterplan noordrand hoeksche waard Deelnemer WERKEN WONEN RECREATIE/ Henk van den Berg Hoeksche Waards Duurzaam Willy Spaan Stichting Landelijk Erfgoed Johan de Winter Rabobank Arjan Hollema OHW afdeling Oud Beijerland Erik Raad Marco Wijntje Johan de Geus consortium Stougjesdijk Oost MONUMENTEN - - Meer cultuur mogelijkheden in de recreatie. Bouwen met visie en boven middelmaat Zuinig op vruchtbare landbouwgrond N217 harde grens bedrijventerrein. Niet aan A29. Niet aan A4 Opschonen: Suikerunie, PKF, HKS Heuvelman Bouwen met visie en boven middelmaat. Uitbreidingen in de Noordrand niet bij ieder dorp. Water van de Oude Maas + dijken beleefbaar maken. Voldoende groen-blauwe parkachtige inpassingen met ruimtelijke kunstwerken van hoog niveau. Behoud en herbestemming oude boerderijen en industrieel erfgoed. WATER NATUUR TOEKOMST Havens bij: Oud Beijerland - Suikerunie - sgravendeel Verbinding Oude Maas- Binnenmaas bij Suikerunie. Vervoer over water. Binnenbedijkte Maas beschermen - Windmolens aan Oude Maas. Duurzaam flexibele ontwikkelen Actief en dynamisch gebied met ruimte voor een diversiteit aan verantwoorde ontwikkeling. Behoud streekeigen karakter en nieuwe architectonische kwaliteiten toevoegen. Openheid polderlandschap (55Polders) Cultuur en natuurwaarden, Kernkwaliteiten Dijken en Openheid Integraal gebiedsgericht niet gemeentegericht Analyse problemen en bestaande knelpunten. Inventarisatie behoeften en trends Voor welk probleem is dit een oplossing. Is de oplossing duurzaam? Rekening houden met KRIMP, VERGRIJZING Gemeenschappelijke vertrekpunten Ontwikkeling digitalisering; invloed op inrichting kernen Infrastructuur Upgrade bedrijventerrein ++ Door bundelen bedrijven, combinatie met scholen Parkmanagement icm. sociale werkplaats Puur bestemmingsverkeer Minder verkeersbewegingen door logische plaatsing Stimuleren Werk: Vestigingssucces Aan de Oostkant van de A29 regionaal bedrijven terrein. Glas op bedrijventerrein (Noordrand open) Deelnemer WERKEN WONEN RECREATIE/ Joost Ridderhof Binnenmaas Lokaal bedrijventerrein zuiden van Oud Beijerland Bedrijvigheid naar A29, Verrommeling onder Heinenoord herstructureren - - Vervoer over water - UNIEK: duurzaam bedrijventerrein: zon/wind/ koude/warmte Ontwikkeling Waterfront Oud Beijerland + Hotel Landelijk wonen rondom Binnenmaas-Kreken Wonen Zuid-West hoek s- Gravendeel Dun-Duur wonen aan nieuwe randweg Oud Beijerland (landgoeden) Goede entree Oud Beijerland Dun-Duur wonen aan noordkant Binnenmaas (landgoeden) MONUMENTEN Pretpark SUIKERLAND Suikerunie Binnenmaas bereikbaar maken Bungalowpark bij Binnenmaas Agrarisch cultuurlandschap Metro Hoeksche Waard- Barendrecht-Rotterdam WATER NATUUR TOEKOMST Binnenmaas opwaarderen - Kruising A4-A29 bedrijventerrein bovenregionaal in groene setting met shoppingmall Kreek doortrekken naar de Binnenmaas Landschap open houden, bedrijvigheid naar A29 Oevers laten (behouden) Agrarisch cultuurlandschap Oud-Beijerland groeit Zuidwaarts Windmolens aan de Oude Maas Noordrand Open Geen windmolens Deelnemer WERKEN WONEN RECREATIE/ WATER NATUUR TOEKOMST MONUMENTEN Bas Jan Niemansverdriet LTO-Noord Ebel Schepers Provincie Anoniem Klaas Tiggelaar bestuurlijk trekker toekomstvisie Oud Beijerland Oostrand Oud Beijerland bij rondweg als dependance Wageningen: Proeftuin voor plantveredeling. Plantveredeling ten oosten van Puttershoek Regionaal Bedrijventerrein Duurzaam Glastuinbouw tussen bedrijventerrein en suikerunie (aardwarme, biovergisting, compostering) Glastuinbouw bij de vloeivelden, Suikerunie Natte bedrijvigheid haven buitendijks Suikerunie Industrie terrein Meipolder Westelijke ontsluiting regionaal bedrijven terrein regionaal bedrijventerrein combineren met glastuinbouw Capaciteit N217 oostelijk van A29-beperken - Haven/Industrieterrein in noorden van Oud Beijerland (aansluiting De Bosschen- Oude Maas) - Woon/ Werken bij de nieuwe rondweg - Uitgaanscentrum: bioscoop, zalen, indoorrecreatie noorden van rondweg Zuidkant Heinenoord tot A29 als stedelijke ruimte woningbouw. Noordkant Mijnsheerenland tot aan Achterweg stedelijk traditionele duurzame woningbouw Puttershoek tot aan N217 traditionele duurzame woningbouw Noordrand als Ecologische Hoofd Structuur Bouwen bij alle dorpen (vitaliteit) Wonen en werken aan de oostkant van Oud Beijerland Appartementen aan de Oude Maas, buitendijks thv politiebureau, zandoverslag - - Openheid, kreken, dijken als randvoorwaarde Recreatiepark ten noorden van Heinenoord aan de Oude Maas Welnesspark ten Noorden van de Bosschen aan de Oude Maas - Uitgaanscentrum: bioscoop, zalen, indoorrecreatie ten noorden van rondweg Groene overgangen/ doorgangen met IJsselmonde realiseren Noordrand als groen/ blauwe dooradering - N217 als harde grens voor open en bebouwd landschap. noorden bebouwd, zuiden open) Terugbrengen historische boomgaarden/ bos Windmolens aan de Oude Maas Welnesspark ten Noorden van de Bosschen aan de Oude Maas Deelnemer Deelnemer WERKEN WERKEN WONEN WONEN RECREATIE/ RECREATIE/ WATER WATERNATUUR NATUUR TOEKOMST TOEKOMST Regionaal bedrijventerrein MONUMENTEN MONUMENTEN Jo Kolf Jo KolfNieuwe dynamiek is niet Nieuwe - dynamiek is niet - Richten op Toerisme Richten Haven op Toerisme voor bedrijvigheid Haven bij -voor bedrijvigheid bij Kamer voor koophandelkamer alleen voor koophandel Hoeksche Waardse alleen Hoeksche Waardse Suikerunie Suikerunie bedrijvigheid maar ook bedrijvigheid maar ook Rotterdamse haven Rotterdamse haven gerelateerde bedrijvigheid gerelateerde bedrijvigheid Volledig glastuinbouwbedrijvigheid tussen A29- bedrijvigheid tussen A29- Volledig glastuinbouw- N217-Puttershoek N217-Puttershoek Haven voor bedrijvigheid Haven bij voor bedrijvigheid bij Suikerunie Suikerunie - Windmolens langs de Oude Maas 11 Nina Maric gemeente Oud Beijerland Symbiose duurzame landbouw, bedrijven, groene woonmilieus, recreatie en toerisme Symbiose duurzame landbouw, bedrijven, groene woonmilieus, recreatie en toerisme Symbiose duurzame landbouw, bedrijven, groene woonmilieus, recreatie en toerisme Water als onderscheidend Water als verbindend Symbiose duurzame landbouw, bedrijven, groene woonmilieus, recreatie en toerisme Noordrand economische sector van de Hoeksche Waard Windmolens aan de Oude Maas Gert Jan Metselaar SOHW Suikerunieterrein aan waterkant als kade/ haven vervoer produkten N217 grens in het open landschap De uiterwaarden beleefbaar maken - Open groene zones als verbindingen van het open landschap met de oude Maas (agrarisch kennisinstituut met proefvelden) -Oostkant Puttershoek -Westhoek Puttershoek -N217-Buitengorzendijk ( Oostkant Boonsweg) Gevarieerde input vanuit de workshop tijdens de IBA Emscher excursie

12 Intermezzo 1: Schetsschuit, Eelse Bies Ik heb gedroomd vannacht. Gedroomd van regioparken, noordranden en schetsschuiten. Schetsschuiten die sneller voeren dan trekschuiten. Ik heb gedroomd vannacht. 12 Gedroomd van: Water-kreken-maas-haven-rivier-veer-eiland-kleidijken-bedrijvigheid-wonen-boer-natuur-nood-wind-water-reis-horizonherinnering-eendracht-vereniging-samen-vermaak-fiets-paard-kano-bootkoelte-rust... Ik heb gedroomd vannacht. Tijdens de schetsschuit konden de betrokkenen hun aanbevelingen/ kritiek op de kaart plaatsen. Deze input is gebundeld en, mits mogelijk, verwerkt tot bouwstenen voor het Masterplan. Gedroomd van nog niet verwerkte kunst. Gedroomd van schilderijen, beelden van steen, verhalen in het dialect, picknickplekken, open in het landschap, in boerderijen, huiskamers, molens, tussen het riet, aan de wallenkant. Ik zag gedichten, kabbelend drijvend op het water van kreken: Vanuit de diepte van het water stijgt de stilte naar mijn hoofd gedachten trekken rimpels aan de oppervlakte als teken van leven op de adem van eb en vloed kwam het water eeuw na eeuw de waarden in en uit een wijds open landschap bleef achter met kreken als blauwe aders op een mensenhand een wijds open landschap dat waarde krijgt door dijken, polders en bomen die naar de hemel reiken Ik zag nog meer. Ik zag dat iedereen meeliep, want als iedereen meeloopt hebbie n optocht. Een optocht naar het gedroomde hollandse polderlandschap de Hoeksche Waard - Nationaal Landschap.

13 Masterplan noordrand hoeksche waard Kaft Het ideale Ommeland, Ambitiedocument Discussie tijdens de schetsschuit Ambitiedocument Het tweede moment was het formuleren van de uitgangspunten voor het Masterplan in het Ambitiedocument voor de Noordrand Hoeksche Waard; een als manifest samengevat boekje met de titel Het ideale Ommeland; de Hoeksche Waard, het gedroomde Hollandse polderlandschap. Als proces heeft het maken van het Ambitiedocument een enorme waarde gehad. De verschillende partners zijn erin geslaagd een werkelijk bezielde gemeenschappelijkheid te formuleren. Een nieuw perspectief voor de ruimtelijk ordening van de Noordrand en, breder gesteld, voor de Hoeksche Waard ontstond. Schetsschuit De derde stap in het innovatieproces was de Schetsschuit. Dit was een dubbeldebat met de partners en belangstellenden. Tijdens deze reflectie, waarin informaliteit en inhoudelijkheid samengingen en waarin met de dagvoorzitter en een dichter gezocht is naar de juiste toon, bleek wat de echte ankers voor het Masterplan zijn. Ondertussen maakten het Projectteam, met vertegenwoordigers van de Gemeenten Binnenmaas en Oud- Beijerland, en de Stuurgroep vanuit het SOHW de noodzakelijke terugkoppelingen en syntheses In alle fases van discussie was het inspirerend voorzitterschap van de burgemeester van Korendijk, mevrouw Melissant, van groot belang. Nederland bevindt zich in een turbulente fase. De sector heeft sterk aan belang en invloed verloren door de jarenlange focus op procedureel-juridische kaders. De output van deze traditie is steeds meer een modelmatige weergave van de werkelijkheid geworden. De doelstellingen worden weergegeven in abstracte kaarten en arceringen, en geschreven in een deerniswekkend jargon. Regie en integratie blijken bijna onmogelijk. Marktwerking, decentralisatie en de weerbarstigheid van de Wet op de ruimtelijke ordening maken dat de ordening van de ruimte van niemand meer is. Voor het beoogde Masterplan voor de Noordrand Hoeksche Waard is daarom gekozen voor een zo direct mogelijke aansluiting op aanwezige initiatieven uit het gebied. Het Nationaal Landschap Hoeksche Waard kwam voort uit een gedrevenheid van de bevolking, waar enkele civil leaders de ambities voor hebben verwoord. Deze passie heeft een nieuw denken geïnspireerd over de geschiedenis en identiteit van de Hoeksche Waard. Dit emancipatoire geluid was zeer bijzonder en trok op nationaal niveau de aandacht. Het is daarom van groot belang dat het Masterplan, meer dan een noodzakelijke halte in een proces van integrale ruimtelijke ordening, een product is van de energie en verbeelding van de mensen uit het gebied. Dit komt tot uiting in de poging om het nota gehalte van het Masterplan te beperken en te zoeken naar andere manieren van weergave, tekeningen en taal. 13 Input tijdens de schetsschuit Participatie en bottom-up methodiek De bezieling vanuit het participatieproces en de syntheses in de Stuurgroep hebben uiteindelijk een uitwerking gevonden in het Masterplan voor de Noordrand Hoeksche Waard. Dit voorliggende document viert de door zovelen beleefde kwaliteiten van het landschap van de Hoeksche Waard. Het document geeft een duidelijk beeld van een robuust ruimtelijk kader waarvoor landschap, historie, groen en blauw de basis zijn en zoemt in op de kansen voor duurzame en betekenisvolle ontwikkeling op verschillende terreinen. Belangrijk voor dit project is de innovatieve slag naar bezieling, bottom-up en samenwerking! De ruimtelijke ordening in

14 Hoek van Holland Betrokken partijen, partners Het Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard (SOHW), waarin de vijf gemeenten hun krachten hebben gebundeld, geeft vorm aan de integrale benadering voor de Hoeksche Waard. Voor het Masterplan voor de Noordrand vormen de burgemeester van Korendijk en de twee wethouders uit Binnenmaas en Oud- Beijerland de bestuurlijke kopgroep. Daarbij is besloten een grotere groep te betrekken uit het maatschappelijk middenveld en de bevolking. 1.6 Ambitie en bouwstenen Het Masterplan voor de Noordrand beoogt het ruimtelijke kader Goedereede Oostvoorne Brielle Rockanje Hellevoetsluis Middelharnis Sommelsdijk HAVEN ROTTERDAM HOOGBOUW HAVEN HOOGBOUW SPIJKENISSE BARENDRECHT Zuidland ZWIJNDRECHT Sliedrecht Goudswaard TIENGEMETEN Rhoon Klaaswaal de WATERTOREN van KLAASWAAL Strijen Ridderkerk s Gravendeel INDUSTRIE Alblasserdam DORDRECHT Werkendam Hank voor het noordelijk deel van de Hoeksche Waard te schetsen en daarbij in te gaan op de kansen voor ontwikkeling. De daarvoor gemaakte tussenstap was het Ambitiedocument waarin alle bouwstenen zijn geleverd en die als zodanig door het daartoe bevoegde gezag werden gewogen in een proces van Nieuwe Tonge WILLEMSTAD Klundert INDUSTRIE MOERDIJK Lage Zwaluwe Made aanscherping, updating en terugkoppeling op haalbare politieke Dinteloord Fijnaart beleidsafspraken. Schema: Vrij landelijk zicht versus zicht op verstedelijking en industrie Kijkende vanaf de watertoren van Klaaswaal een gesloten horizon naar het Noorden en een open horizon richting het Zuiden.

15 Masterplan noordrand hoeksche waard 2. DE NOORDRAND IN EEN wijdere context 2.1 Tussen Zuidvleugel en Delta Hoogbouw Carnisselande, Barendrecht De Hoeksche Waard is een puntgaaf Nederlands polderlandschap, met een mozaïek van opwas- en aanwaspolders dat een unieke bedijkingsgeschiedenis kent. Deze geschiedenis is direct afleesbaar voor iedereen die zich door de Hoeksche Waard beweegt. Dijken, dorpsgezichten, geploegde akkers en kreken bepalen de landschappelijke morfologie van deze polders. In Nederland zijn vergelijkbare kwaliteiten van het aandijkingen-landschap zeer zeldzaam geworden. Zeeuws-Vlaanderen, Tholen, Zuid-Beverland, West-Brabant en de Friese Middelzee zijn nog intact. In grote delen van de Biesbosch, het eiland van Dordrecht, Schouwen- Duiveland, Voorne-Putten, IJsselmonde, en Heerhugowaard is dit zo bijzondere polderlandschap sterk in verval of geheel verdwenen. Het buitendijkse gebied is al even bijzonder. Aan de noorden aan de zuidzijde heeft de Hoeksche Waard grienden. Deze zeldzame natuur is ontstaan door de getijdewerking, wilgencultuur en sedimentatie. De grienden van de Oude Maas, de Noord en de Merwede zijn in de afgelopen 60 jaar sterk in oppervlakte teruggedrongen door industrialisatie, bebouwing en het storten van havenspecie. De nog aanwezige grienden aan de Oude Maas, de Rhoonse en Carnisesse grienden en die aan de Noordrand van de Hoeksche Waard zijn daarom zeer uniek en waardevol in de wereld. Voor veel mensen is het polderlandschap van de Hoeksche Waard met haar romantische dorpsgezichten en slikkige Deltanatuur zo vertrouwd en gewoon, dat men vergeet hoe bijzonder het is. Maar wanneer men een eerlijke weging zou maken van dit type polderlandschap en getijdennatuur in het huidige Nederland, dan steekt de Hoeksche Waard er met kop en schouders bovenuit. Watertorenzicht van Klaaswaal Hoe uitzonderlijk en bijzonder de Hoeksche Waard als authentieke landschappelijke enclave in Zuid-Holland is, wordt ook duidelijk als men de watertoren van Klaaswaal beklimt en een 360 graden overzicht heeft over het eiland. Vanaf dat punt ziet men de feitelijke horizon direct buiten de Hoeksche Waard. In het noordwesten ziet men het immense havengebied en de industrie van Botlek, Europoort en Maasvlakte met ervoor de wolkenkrabbers van Spijkenisse. In het noorden de hoogbouw van Barendrecht aan de Oude Maas met erachter de Waalhaven en de skyline van Rotterdam. In noordoostelijke richting liggen de havens en industrie van Groote Lindt (aan de Oude Maas in Zwijndrecht) en Dordrecht (aan de Kil); naar het zuid-oosten ziet men de schoorstenen van industrie- en havengebied Moerdijk. De Hoeksche Waard wordt voor meer dan de helft van de gehele omtrek direct ingeklemd door industrie en verstedelijking. Voor de Noordrand is deze achtergrond zeer dichtbij. Op het maaiveld in het polderlandschap met zijn dijken en bomen is de illusie van landelijkheid nog steeds dominant, maar in planologisch opzicht lijkt de Hoeksche Waard de volgende stap in de ontwikkeling van de Zuidvleugel van de Randstad. Vanaf de watertoren is de beeldhoek noord-west-zuid totaal anders. Hier ziet men de Hoeksche Waard als een landelijk eiland in de Delta. Het Hollands Diep en het Haringvliet met het eiland Tiengemeten, het Hellegatsplein, windturbines en het pittoreske Willemstad vormen nu de horizon. Dit zuidwestelijke panorama bewijst dat de Hoeksche Waard een oer-hollandse idylle is in een Delta met groot water, wetlands, landbouw en dorpsilhouetten. 15

16 2.2 Het Deltapark en de Deltanatuur 16 DE BERNISSE ZUIDWESTELIJKE DELTA STADSREGIO ROTTERDAM HOEKSCHE WAARD PROVINCIAAL LANDSCHAP IJSSELMONDE DE NOORDRAND DRECHTSTEDEN DELTAPOORT NAT. PARK BIESBOSCH De Noordrand in relatie tot de Deltapoort, Stadsregio Rijnmond, Nationaal park de Biesbosch en de Zuidwestelijke Delta Bij het maken van het Masterplan voor de Noordrand speelt de context van het Provinciaal Landschap IJsselmonde en de Recreatiestructuur Bernisse/Voorne Putten een grote rol. In dit zeer sterk verstedelijkte deel van de Randstad worden nog aanwezige landschappelijke kwaliteiten beschermd en recreatieve netwerken tot stand gebracht. Samen met de Noordrand van de Hoeksche Waard ontstaat er een aaneensluitend groenblauwe structuur waar duurzame ontwikkeling, landschap en parklandschap de zo noodzakelijke tegenhanger voor de stad vormen. Het is erg belangrijk dat deze gebieden elkaar aanvullen als complementaire delen van een groot geheel. Ook moeten de verbindingen voor de recreatieve gebruiker over de Oude Maas, de Kil en het Spui drastisch worden verbeterd. De Bernisse, de Rhoonse grienden en de Carnisselanden, de Zuidpolder, het oude gebied van de Devel en het Waaltje, en de Sophiapolder vormen samen met de Hoeksche Waardse oevers van de Oude Maas en de Binnenmaas een regionaal landschapspark voor komende generaties: het Deltapark. Ook voor de klimaatagenda is het Deltaparkgebied een eenheid voor noodzakelijke maatregelen ten aanzien van de buffering van zoet water en veiligheid. De Zuidrand van de Hoeksche Waard heeft een zeer sterke verankering in de zone van grootschalige Deltanatuur langs het Haringvliet en het Hollands Diep. De zone van de monding van het Haringvliet met de voordelta van de Hinderplaat, Voornse Duin, Goeree, de slikken van het Haringvliet, Tiengemeten en uiteindelijk de Dordtse Biesbosch, zijn een wetland van wereldformaat. In zekere zin zijn de buitendijkse oevers van Spui, Oude Maas en Kil de voortzetting hiervan. De Noordrand is als zodanig ingehaakt in het grote natuurlijke systeem van de Delta; de maan beschikt over het getijde. Nationaal park de Biesbosch De Bernisse Wetlands langs de Oude Maas De Rhoonse Grienden

17 Masterplan noordrand hoeksche waard 2.3 mainportcorridor ZUID A4 ROTTERDAM A17 DORDRECHT A16 Voor de Nederlandse economie geldt het Rijnmondgebied als de kurk waarop de natie drijft. De directe en indirecte werkgelegenheid van de haven wordt geschat op arbeidsplaatsen. De A16 en het Rijn-Schelde kanaal zijn de ruggengraat voor de zone met logistieke bedrijvigheid die zich uitstrekt tussen Rotterdam en Antwerpen. Nagenoeg elke snelwegafslag en elke haven in deze zone kent bedrijvigheid. Met de A29 en de mogelijke toekomstige doortrekking van de A4 komt de Hoeksche Waard steeds nadrukkelijker in dit krachtenveld te liggen. In het verleden werden havens en grootschalige bedrijvenparken in de Hoeksche Waard geprojecteerd. Het is daarom zaak dat in het Masterplan voor de Noordrand en later ook in een Masterplan voor de overige delen van de Hoeksche Waard een duidelijk ruimtelijk kader wordt geformuleerd voor ontwikkelingen die horen bij deze Mainportcorridor. In grote delen van het gebied zouden duidelijke restricties moeten gelden. Een locatiebeleid geformuleerd vanuit het perspectief van de gehele Hoeksche Waard staat daarbij voorop. Bovendien geldt dat een groot deel van de beroepsbevolking van de Hoeksche Waard werkt in het Rijnmondgebied en in de Drechtsteden. Zij profiteren van een goede verbinding en kiezen voor het dorps en landelijk wonen in de gemeenschappen van de Hoeksche Waard. 17 ANTWERPEN As Rotterdam - Antwerpen Waterweg Snelwegen

18 2.4 De Hoeksche Waard als de maat voor het denken over ruimtelijke vraagstukken van het Rijksbeleid aangaande ruimtelijke ordening. Samenwerken Voor de Hoeksche Waard betekent dit veel. Allereerst is het schaal die zelfs bovenregionaal is. Leefbaarheids- en woonomgevingsvraagstukken vragen specifiek om een meer lokale benadering. Samenwerking, zoals in het SOHW, is de beste benadering voor huidige en toekomstige ruimtelijke Voor de Hoeksche Waard geldt dat het landschap, de nog noodzakelijker dat de Hoeksche Waard als regio de vraagstukken in de Hoeksche Waard. De Structuurvisie was geschiedenis en de sociale structuur sterk als eenheid regie opeist voor de vraagstukken van ruimtelijke ordening. de eerste belangrijke stap, het Masterplan voor de Noordrand worden ervaren. De Hoeksche Waard is een eiland. Mensen Planologie wordt meer en meer een zaak van provincie en moet daarom gezien worden als de tweede grote stap in deze identificeren zich allereerst met hun eigen dorp. Ieder gemeenten. Ruimtelijke ordening voor het eiland werkt niet op benadering. De volgende stap is het maken van een Masterplan dorp koestert zijn eigen identiteit en belang. Het kerk- en de schaal van de gemeenten. Vraagstukken van woningbouw, voor de Zuidrand. verenigingsleven bloeit op dit niveau. Na het eigen dorp geldt bedrijvenparken, natuur en landschapsbeheer overstijgen de Hoeksche Waard als de eerstvolgende identiteit. Het ligt dan de schaal van de vijf gemeenten. Samenwerking tussen de Kostendragers ook zeer voor de hand om de Hoeksche Waard als één geheel, gemeenten, zoals in het SOHW, is de ideale benadering Juist voor de Hoeksche Waard met zijn unieke polderlandschap als maat voor het denken in de ruimtelijke ordening, te nemen. voor kwalitatieve en duurzame ontwikkeling (vanuit de en historische dorpsgezichten moet gaan gelden dat rode, Gemeentegrenzen en landschapsgrenzen overlappen niet. ruimtelijke ordening) voor de Hoeksche Waard. Provinciale groene en blauwe ontwikkelingen altijd gekoppeld zijn. Beoogd Gemeentegrenzen lopen dwars door polders heen. In zekere structuurplannen en gemeentelijke bestemmingsplannen worden integrale ontwikkelingen waarbij opgaven juist aan zin zou slechts de context van de omgeving aanleiding kunnen kunnen hieruit worden geëxtraheerd. Niet alleen op het niveau elkaar zijn gerelateerd: vanuit het principe van werk-met-werk zijn voor enig onderscheid. Het zuidelijke deel, waar de recente van planning en regie, maar ook op het niveau van realisatie, maken of vanwege het realiseren van gedeelde exploitaties omvorming van Tiengemeten tot natuurmonument plaats vond exploitatie en beheer van de landschapsontwikkeling is de waarbij de investering voor het ene ook iets oplevert voor de 18 met de buitendijkse slikken en de prachtige kreken, lijkt zich duidelijk te typeren als het gebied waar de Hoeksche Waard bij schaal van organisatie en handelen die van de Hoeksche Waard. Samenwerking is het devies. andere belangen. de Delta hoort. De Zuidrand heeft het accent van natuur. Aan de Noordrand met de skyline van de Rijnmond en de Drechtsteden Top-down naar bottom-up en de grotere concentratie van bebouwing (Oud-Beijerland als Het fenomeen Nationaal Landschap Hoeksche Waard dat voorzieningencentrum) lijkt de invloed van de stad het accent. door de Rijksoverheid niet langer gewaarborgd lijkt als deel Toch is het moeilijk deze accenten precies te typeren of scherp van haar beleid, moet nu handen en voeten krijgen binnen het af te bakenen. provinciaal ruimtelijk beleid. Maar het bijzondere traject van de totstandkoming van het Nationaal Landschap Hoeksche Waard Vernieuwing planning en ruimtelijke ordening maakt duidelijk dat er veel meer is dan de top down van Planning en ruimtelijke ordening worden in Nederland grondig de traditionele ruimtelijke ordening. Het landschap leeft heel herzien. Het Ministerie van VROM is opgeheven; het Ministerie sterk op het niveau van de bevolking en het maatschappelijk van Infrastructuur en Milieu maakt duidelijk dat de regio middenveld. Juist daar zou het sterker moeten worden voortaan zelf bepaalt wat de richting en de regels zijn voor verankerd en zijn borging vinden. Daarover meer in het volgend ontwikkeling; centraal wat moet, decentraal wat kan. In plaats hoofdstuk. van programma s zoals Mooi Nederland of wetgeving over Vooralsnog zijn de volgende conclusies relevant: voor de Buffers en de Nationale Landschappen, lijkt de nadruk ruimtelijke ordening en voor landschapsontwikkeling (zowel nu te liggen op nationale infrastructuur, nationale waterstaat, planning, exploitatie als beheer) lijkt de schaal van denken mainport- en brainportbeleid. en handelen die van de Hoeksche Waard als geheel. Een Veiligheid en vestigingsklimaat lijken de belangrijkste thema s

19 Masterplan noordrand hoeksche waard Het polderlandschap kent geen grenzen 2.5 nationaal landschap In de Nota Ruimte heeft het Rijk een aantal gebieden aangewezen als Nationaal Landschap. De Hoeksche Waard is één van de gebieden binnen de provincie Zuid-Holland dat is aangewezen als Nationaal Landschap. Door het Rijk is aangegeven wat de specifieke kernkwaliteiten zijn van de Nationale Landschappen. De provincie is verantwoordelijk voor de verdere verfijning van het nationale beleid in dit gebied en voor het opstellen en uitwerken van een uitvoeringsprogramma ter versterking van de vastgestelde kwaliteiten van het gebied. Via het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) stelt het Rijk geld beschikbaar om te voorzien in een gedeeltelijke financiering van concrete projecten. Om aanspraak te kunnen maken op deze middelen voor de Hoeksche Waard is een uitvoeringsprogramma opgesteld conform de afspraken in de bestuursovereenkomst ILG. Betrokkenheid van bevolking Bij de totstandkoming van het idee en de uiteindelijke erkenning door de toenmalige minister van VROM zijn initiatieven van groepen uit de bevolking van de Hoeksche Waard van doorslaggevend belang geweest. De toe-eigening van het concept Nationaal Landschap en de daarop volgende lobby markeren een emancipatie periode waarvan de opbrengst steeds duidelijker wordt. Er heeft zich een sterke samenwerking afgetekend tussen de verschillende gemeenten en de vele partners op het vlak van de ruimtelijke ordening. Daarnaast, en dat blijkt cruciaal, leeft het idee van de Hoeksche Waard als uniek polderlandschap zeer sterk onder de bevolking. Door de recente natuurontwikkeling van Tiengemeten heeft de Hoeksche Waard grote bekendheid gekregen als een plek in Nederland waar men van de natuur en het landschap kan genieten. De steeds terugkerende begrippen in de discussie over het Nationaal Landschap zijn: kernkwaliteiten en groenblauwe dragers. 2.6 structuurvisie Hoeksche Waard Uitgangspunten voor het Masterplan zijn enerzijds de Structuurvisie met het uitvoeringsprogramma 2010, anderzijds het noodzakelijke draagvlak van de gemeentebesturen en gemeenteraden en van de maatschappelijke partners De Structuurvisie Hoeksche Waard waarvan het Ruimtelijk Plan is vastgesteld door de gemeenteraden in 2009, is een zeer belangrijk document. In woord en beeld wordt hierin een gedetailleerd overzicht gegeven van de kernkwaliteiten van het open polderlandschap en de kreken. Op basis van deze waarden wordt per beleidssector de dynamiek van het landschap benoemd. Met een plankaart wordt het beeld geschetst van de Hoeksche Waard in 2030 en worden de aanknopingspunten voor uitvoering gegeven. Het lange en intensieve totstandkomingstraject vormde een mijlpaal voor de intergemeentelijke samenwerking. In deze Structuurvisie zijn ook de kernwaarden voor de Noordrand gegeven en wordt dit gebied aangeduid als Regiopark Noordrand. De uitwerking Masterplan Noordrand pakt hier de draad op om te komen tot een uitwerking die een stap verder gaat dan de kernwaarden. 19 De Structuurvisie, SOHW 2009

20 20