Internationale macro-economische gegevens

Transcriptie

1 Internationale macro-economische gegevens Luc Hens 24 januari 2017 In de bijlages en de opgaven voor de werkstukken die je voor deze cursus moet maken, zal je kennismaken met enkele belangrijke bronnen voor macroeconomische gegevens. De websites van nationale statistische instituten (zoals belgostat.be), alsook van internationale instellingen zoals de OESO (de Organisatie voor Economische samenwerking en Ontwikkeling, OECD in het Engels), de Europese Unie (via Eurostat), de Europese Centrale Bank, het Internationaal Monetair Fonds (IMF), de Wereldbank, zijn een belangrijke bron. In wat volgt bekijken we een belangrijke gegevensbank die in druk aanwezig is in de universiteitsbibliotheek: het jaarboek van International Financial Statistics uitgegeven door het Internationaal Monetair Fonds. We overlopen de Country Tables, die gegevens per land groeperen. De Country Table met betrekking tot de eurozone staan op de cursuswebstek. Druk dit document en de pagina s uit het jaarboek van International Financial Statistics (International Monetary Fund, 2016, pp ) af, en breng ze mee naar de WPO s. Nationale Rekeningen De nationale rekeningen (het bruto binnenlands product en zijn componenten, besproken in Mankiw and Taylor (2014, hoofdstuk 20)) vind je onder het kopje National Accounts van de Country Tables; zie International Monetary Fund (2016, p. 347) voor de nationale rekeningen geaggregeerd voor de landen van de eurozone. De tabel geeft de componenten van de identiteit Y C + I + G + NX De regel Household.Cons.Expend.,incl.NPISHs (Household Consumption Expenditures, including Non-Profit Institutions Serving Households, code 96f.c) geeft de consumptie van de huishoudens (C). De regel Government Consumption Expend. (code 91f.f) geeft de bestedingen van de overheid aan goederen en diensten (G). De regel Gross Fixed Capital Formation (code 93e.c) geeft de investeringen zonder de veranderingen in de voorraden; die zijn apart vermeld onder Changes in Inventories (code 93i.c). De som van Gross Fixed Capital Formation en Changes in Inventories geeft de investeringen (I). De regels Exports of Goods and Services (code 90c.c) en Imports of Goods and Services (code 98c.c) geven de uitvoer en invoer van goederen en diensten. Het verschil geeft de netto-uitvoer (NX ) of handelsbalans. De som van C, I, G, en Bijlage bij hoofdstuk 20 in Mankiw and Taylor (2014) 1

2 NX geeft het bruto-binnenlands product (bbp) (Y ), dat is weergegeven in de regel Gross Domestic Product (GDP) (code 99b.c). Zoals het kopje boven de tabel aangeeft, gaat het telkens om nominale bedragen uitgedrukt in miljarden euro. Het reële bbp (in prijzen van 2010) is GDP Volume 2010 Ref., Chained. (code 99b.r). De regel GDP Volume (2010 = 100) geeft het reële bbp uitgedrukt als een index (een maatstaf zonder eenheden, met basisjaar 2010). Oefening 1 (a) Kies een jaar uit de tabel en ga na dat de som C + I + G + NX hetzelfde resultaat oplevert als het bedrag op de regel Gross Domestic Product (GDP). (b) Bereken voor het jaar uit (a) de procentuele aandelen van C, I, G, en NX in het bbp. Toon je rekenwerk. Vergelijk met de waarden voor België uit de eerste handreiking voor dit hoofdstuk. (c) Bereken voor twee opeenvolgende jaren de procentuele groeivoet van het nominale bbp. Toon je rekenwerk. (d) Bereken voor dezelfde twee opeenvolgende jaren als in (c) de procentuele groeivoet van het reële bbp; gebruik de bedragen in euro, niet het indexcijfer. Toon je rekenwerk. Prijzenpeil De bbp-deflator (een maatstaf voor het algemene prijzenpeil) besproken in Mankiw and Taylor (2014, hoofdstuk 21) vind je onder het kopje National Accounts van de Country Tables; zie International Monetary Fund (2016, p. 347) voor de nationale rekeningen geaggregeerd voor de landen van de eurozone. De bbpdeflator is de laatste regel ( GDP deflator (2010=100), code 99bir). Het gaat om een indexcijfer dat in het basisjaar 2010 de waarde 100 aanneemt. De index van de consumptieprijzen vind je onder het kopje Prices, Production, Labor (p. 344) als Harmonized CPI (hcpi) (code 64h). Oefening 2 (a) Bereken het inflatiepercentage aan de hand van de index van de consumptieprijzen in twee opeenvolgende jaren. Toon je rekenwerk. (b) Bereken het inflatiepercentage aan de hand van de bbp-deflator voor dezelfde twee opeenvolgende jaren als in (a). Toon je rekenwerk. Verschilt het cijfer van je resultaat in (a)? Hoe kan je dat verklaren? (c) Bereken met behulp van een rekenbladprogramma voor alle beschikbare jaren de inflatiepercentages aan de hand van beide prijsindices (de bbpdeflator en de index van de consumptieprijzen). Maak een tijdreeksdiagram (een lijndiagram met de tijd op de horizontale as) dat de inflatiepercentages vergelijkt (zie Mankiw and Taylor (2014, afbeelding 21.1 p. 464)). Volgen de twee maatstaven voor de inflatie een vergelijkbaar pad? 2

3 (d) Gebruik de index der consumptieprijzen om de consumptiebestedingen van de gezinnen van 2005 en 2015 (uit de nationale rekeningen) uit te drukken in prijzen van Toon je rekenwerk. Rentevoeten Enkele belangrijke rentevoeten vind je onder het kopje Interest Rates (International Monetary Fund, 2016, p. 344). Als maatstaf voor de nominale (markt-)rentevoet (i) die voorkomt in het model van de leenfondsen (Mankiw and Taylor, 2014, hoofdstuk 24) en de geldmarkt (Mankiw and Taylor, 2014, hoofdstukken 24, 33) gebruiken economen doorgaans de rente op overheidsobligaties met een looptijd van 10 jaar ( Government Bond Yield, code 61). De beleidsrente van de centrale bank besproken in Mankiw and Taylor (2014, hoofdstuk 26) is Central Bank Policy Rate (EOP) (code 60; EOP staat voor end of period ). Oefening 3 In oefening 2a berekende je voor een bepaald jaar het inflatiepercentage aan de hand van de index van de consumptieprijzen. Bereken voor datzelfde jaar de reële rente. Toon je rekenwerk. Werkloosheid De gegevens over de arbeidsmarkt (Mankiw and Taylor, 2014, hoofdstuk 23) vind je onder het kopje Prices, Production, Labor (International Monetary Fund, 2016, p. 344). Employment (code 67e) is de werkgelegenheid, en Unemployment (code 67c) is de werkloosheid. De som van werkgelegenheid en werkloosheid geeft de beroepsbevolking. Het aandeel van de werkloosheid in de beroepsvolking (uitgedrukt als een percentage) geeft het werkloosheidspercentage ( Unemployment Rate (%), code 67r). Oefening 4 (a) Bereken voor een jaar uit de tabel de beroepsbevolking. Toon je rekenwerk. (b) Bereken voor hetzelfde jaar het werkloosheidspercentage. Toon je rekenwerk. Verschilt je resultaat van het cijfer gerapporteerd als Unemployment Rate (%)? (c) Bereken het gemiddelde werkloosheidspercentage over de periode Beschouw dit gemiddelde als een maatstaf van het natuurlijk werkloosheidspercentage. Wat was dan het cyclische werkloosheidspercentage in 2007? In 2014? 3

4 Geldvoorraad De geldvoorraad (M) bestaat uit de munten en bankbiljetten in omloop (C) plus de deposito s op betaalrekeningen (D): M = C + D Gegevens over de geldvoorraad vind je onder het kopje Monetary Aggregates (International Monetary Fund, 2016, p. 343). De regel M1, Seasonally Adjusted (code 59mau) komt overeen met de geldvoorraad M zoals gedefinieerd in Mankiw and Taylor (2014, hoofdstuk 26). De componenten (C en D) vind je onder het kopje Depository Corporations (p. 343; Depository Corporations zijn banken): de munten en bankbiljetten in omloop (C) zijn Currency outside Depository Corps (code 34a) en de deposito s op betaalrekeningen (D) zijn Transferable Deposits (code 34). De som van deze twee componenten is (ongeveer) gelijk aan M1, Seasonally Adjusted (code 59mau). Oefening 5 Bereken voor een jaar uit de tabel de som van de munten en bankbiljetten in omloop (C) plus de deposito s op betaalrekeningen (D). Verschilt de som van het cijfer gerapporteerd als M1, Seasonally Adjusted? (Kleine verschillen zijn mogelijk omdat de precieze definities van de C, D, en M wat kunnen afwijken.) Oefening 6 (a) Bereken voor een jaar uit de tabel de reële rentevoet (de nominale rentevoet min de inflatie). Gebruik voor de nominale rentevoet de rente op overheidsobligaties met een looptijd van 10 jaar ( Government Bond Yield, code 61). Gebruik om de inflatie te berekenen de bbp-deflator. (b) Maak een tijdreeksdiagram van de nominale rentevoet, de inflatie, en de reële rentevoet (zie oefening 2(c); vergelijk met Mankiw and Taylor (2014, afbeelding 21.3 p. 468) en Mankiw and Taylor (2014, afbeelding 27.4 p. 594). Is de grafiek consistent met het Fisher-effect (Mankiw and Taylor, 2014, pp )? (c) (optioneel) Als je weet wat een correlatiecoëfficiënt is, bereken dan (met behulp van een rekenbladprogramma, een wetenschappelijke rekenmachine met statistische functies zoals de TI-84, of een statistisch programma zoals SPSS of R) de correlatiecoëfficiënt tussen de nominale rentevoet en de inflatie, en interpreteer het cijfer dat je bekomt. Wisselkoersen Wisselkoersen (Mankiw and Taylor, 2014, hoofdstuk 28) vind je onder de afdeling Exchange Rates (International Monetary Fund, 2016, p. 342). De gemiddelde nominale wisselkoers van de US dollar ten opzichte van de thuismunt (in dit geval de euro) is de regel Market Rate (code rf) (uitgedrukt in euro per dollar). Opgelet: om de wisselkoers van de euro ten opzichte van de dollar 4

5 (uitgedrukt in dollar per euro) te bekomen, moet je het omgekeerde van dit getal berekenen: 1 dollar/euro = euro/dollar De reële wisselkoers (weergegeven als een indexcijfer) is de regel CPI-Based Real Effect. Ex. Rate (code rec). Een stijging van de index geeft een reële appreciatie van de euro weer. Effectieve wisselkoers betekent dat het gaat om een gewogen gemiddelde van de wisselkoersen ten opzichte van de handelspartners, met de aandelen van de handel met elk van de handelspartners in de totale handel als de gewichten. Oefening 7 (a) Bereken voor twee opeenvolgende jaren uit de tabel de nominale wisselkoers van de euro ten opzichte van de US dollar. Toon je rekenwerk. (b) Aan de hand van je resultaat uit (a), bereken de procentuele nominale appreciatie of depreciatie van de euro over dezelfde twee opeenvolgende jaren. Toon je rekenwerk. Is de euro in nominale termen geapprecieerd of gedeprecieerd ten opzichte van de dollar? (c) Bereken de procentuele reële appreciatie of depreciatie van de euro over dezelfde twee opeenvolgende jaren. Toon je rekenwerk. Is de euro in reële termen geapprecieerd of gedeprecieerd ten opzichte van de dollar? (d) Verschilt de nominale appreciatie of depreciatie uit (b) van de reële depreciatie of depreciatie uit (c)? Hoe kan je dat verklaren? De aggregatieve vraag Oefening 8 De marginale neiging tot consumeren (MNC) speelt een belangrijke rol in de analyse van de aggregatieve vraag (Mankiw and Taylor, 2014, hoofdstuk 31 pp en hoofdstuk 33 p. 709). (a) Gebruik een rekenbladprogramma of een rekenmachine om, aan de hand van de index der consumptieprijzen, de consumptie van elk jaar van 2004 tot 2015 uit te drukken in reële termen (in prijzen van 2010) (zie oefening 2(d)). (b) Maak (met de hand of met een rekenbladprogramma) een spreidingsdiagram met op de horizontale as het reële bbp (Y ) en op de verticale as de consumptie voor de periode (cijfers in miljarden euros en prijzen van 2010). Teken met een meetlat een rechte lijn die de puntenwolk op het zicht zo goed mogelijk benadert. Deze rechte lijn is een benadering van de consumptiefunctie. (c) Bereken aan de hand van twee geraamde punten van de geschatte consumptiefunctie uit (b) de richtingscoëfficiënt. De richtingscoëfficiënt geeft een raming van de marginale neiging to consumeren (MNC) (Mankiw and Taylor, 2014, hoofdstuk 31 pp ). Interpreteer het resultaat. 5

6 (d) Bereken aan de hand van de geschatte marginale neiging to consumeren uit (c) de bestedingsmultiplicator (onder de aannames dat de belastingen exogeen zijn en de economie gesloten is) (Mankiw and Taylor, 2014, hoofdstuk 31 pp ). Interpreteer het resultaat. (e) (optioneel) Als je weet wat regressie-analyse is, bereken dan (met behulp van een rekenbladprogramma, een wetenschappelijke rekenmachine met statistische functies zoals de TI-84, of een statistisch programma zoals SPSS of R) de regressierechte door het spreidingsdiagram. De richtingscoëfficiënt van de regressierechte geeft een raming van de marginale neiging to consumeren. Vergelijk met wat je vond in (c); de twee resultaten zouden in elkaars buurt moeten liggen. Referenties International Monetary Fund (2016). International Financial Statistics Yearbook International Monetary Fund, Washington, DC. Mankiw, N. G. and Taylor, M. P. (2014). Economics. Cengage Learning, Andover, 3 rd edition. 6