De sextant. Lore De Brabander 1LAM C2
|
|
- Karel van der Pol
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De sextant Lore De Brabander 1LAM C2
2 Inhoud Geschiedenis 3 Onderdelen van de sextant 4 Het afstellen van de sextant 4 De meting 5 Andere fouten 6 Correcties 6 Fouten 7 Vandaag 7 Lijst van illustratie 8 Bronnenlijst 9 2
3 Geschiedenis Vroeger was varen op zee voor echte avonturiers en vrijbuiters. De meeste zeelieden bleven aan de kant van de kust zodat ze niet zouden verdwalen op zee. Aangezien er geen navigatie mogelijk was toen. Om toch een snellere manier te vinden om te varen op zee bedachten ze manieren om te kunnen oriënteren. Hierdoor keken ze naar de lucht, want ze wisten ook dat de sterren hun meer zouden kunnen helpen dan dat ze naar beneneden keken, naar het water. Al snel werdt de poolster gebruikt als herkenningspunt. Omdat deze boven het noorden was. Maar het probleem met de Poolster was dat ze alleen maar van het zuiden naar het noorden konden gaan of omgekeerd. Op die manier konden ze nog altijd niet naar het oosten of westen. Bovendien kon je de Poolster niet zien in het zuidelijk halfrond want daar was hij dan achter de horizon verdwenen. Om dit probleem op te lossen bedacht met iets om dat de zon als richtpunt nam, het quadrant. Maar die was ook niet zo goed, want met dit toestel moest men recht naar de zon kijken en dit bezorgde doorgebrande netvliezen op. Bij latere instrumenten werdt dit probleem wel opgelost. Maar omdat navigatie op zee nog altijd niet met zekerheid kon worden bepaald beloofde verschillende overheden flinke premies uit aan degene die dit probleem kon oplossen. Uiteindelijk vond de engelsman John Hadley de octant uit, dit is de voorloper van de sextant. De octant was compacter dan het quadrant en daardoor minder gevoelig voor wind. Bovendien kon je met de octant makkelijk hoogtes van sterren als de zon nauwkeurig meten. De octant werd niet alleen veel gevraagd in Europa maar ook in de andere werelddelen. Ongeveer dezelfde tijd ontwikkelde ook een glazener uit Philadelphie een Amerikaanse versie van de octant. Dit was onafhankelijk van zijn Europese collega. Al vrij snel daarna zag men dat er ook nog andere mogelijkheden waren voor oostelijke of westelijke plaatsbepaling. Dit aan de hand van tijd. Daarvoor was de maan een bruikbaar punt. Maar daarvoor was de octant echter beperkt. Aangezien het maar een beperkt meetbereik heeft. Hierdoor onstond de sextant. De sextant is in feite een octant maar dan met een groter meetbereik. Aan de hand van getetailleerde tabellen van maanstanden en de sextant kon met met een gerust hart de zee op naar hun bestemming. 3
4 De onderdelen van de sextant De sextant bestaat uit een frame waarop onderdelen gemonteerd worden. Zoals een schaalverdeling, grote spiegel of index mirror, wijzer of aldihade, filters om het zonlicht te dempen, een kijker en een kimspiegel. (Figuur 1) Onderaan de frame hangt de schaalverdeling, die loopt van 0 tot 120. Boven de frame is de grote spiegel, ook de index mirror genoemd, deze staat op de wijzer of aldihade. Deze wijzer draait samen met de grote spiegel ond het middelpunt. Onderaan de frame kan men de meting fijnstellen met de stelknop. nadat je de aldihade hebt vastgezet met de klemsluiting. De kimspiegel bestaat uit 2 delen. Aan de linkerkant uit glas en aan de rechterkant uit spiegelglas. In het beeld van dit spiegelglas wordt het beeld van de grote spiegel weerkaatst. De kimspiegel heeft ook 2 schroefjes, de ene schroef dient om de spiegel loodrecht op het frame te plaatsen. De andere schroef dient om de hoek ten opzichte van de grote spiegel in te stellen. Wanneer de aldihade op nul staat moeten de 2 spiegels evenwijdig staan. Anders heeft u toestel een collimatiefout. De kijker of lens kan maximum vergroten groten met factor 4. De kijker staat loodrect om de frame in het verlengde van de kimspiegel. Het afstellen van de sextant Voor je kunt meten met de sextant moet je eerst de grote spiegel afstellen. Om de grote spiegel af te stellen moet eerst de alhidade op 60 geplaatst worden en horizontaal staan. De rand van de grote spiegel zou nu in het verlengde moeten liggen met het frame. Indien dit niet het geval zou zijn dan staat de horizontale spiegel niet op de loodrecht op het frame. Deze spiegel kan je dan opnieuw afstellen met een schroefje achteraan de spiegel. Daarna stel je de kimspiegel af, om te controleren of de kimspiegel goed staat plaats je de sextant op en kijk je als de horizon gelijk is aan met de horizon in de spiegel. Voor nog een controle laat het instrument een rollen, dit doe je door een draaibeweging te maken met je pols. Daarna controleer je nog eens of de horizon op 1 vlakke lijn staat. Indien dit niet meer het geval is dan spreken we van een indexfout en die zullen we moeten corrigeren. De correctie gebeurt aan de hand van 2 regelschroeven die op de kimspiegel zitten. De ene schroef dient voor de spiegel evenwijdig te zetten met de grote spiegel. De andere schroef dient voor de kimspiegel loodrecht te plaatsen. Door de 2de stap moet je de eerste stap weer opnieuw uitvoeren, want deze zal lichtjes vergaan zijn. Nu staan bijde spiegels wel evenwijdig, dus het spiegelparallax is weggewerkt. Nu is het geen indexfout meer maar een collimatiefout. 4
5 De meting Een keer dat de sextant is afgesteld kan je beginnen meten. De sextant kan verticale en horizontale hoeken meten. Deze hoeken kan je indelen in 3 categoriën: De horizontale hoek De horizontale hoek tussen 2 objecten. Deze 2 objecten staan ook op de zeekaart en daardoor kunnen ze zich situeren op zee De verticale hoek (afstand tot een object) Als de hoogte van een object op de zeekaart staat, dan kan je met de sextant de afstand tot dat object bepalen. Als je dan de afstand met een kompaspeiling combineerd dan kan je u plaats vinden op zee. Het verticale object (hoogte van een hemellichaam) We kunnen de sextant ook gebruiken om hoogtes te bepalen van hemellichamen. Dit kan door drie of meer hoogterechtes te verzeilen naar hetzelfde tijdstip. Voorbeeld: Wanneer je de hoogte van de zon wilt meten dan plaats je eerst de sextant om Dan moet je kijken of de horizon in het glas in het verlengde ligt met die in de spiegel. Indien dit niet het geval is dan je de stelknop om de horizon gelijk te maken met de beide delen die je ziet in de kimspiegel. De fout die je dan ziet is de indexfout. Daarna werk je verder met de indexfout en richt je de sextant naar de zon. Gebruik hiervoor wel voldoende filters. Eenmaal je de zon in de rechterhelft van de kimspiegel ziet dan breng je met je rechterhand de sextant loodrecht voor je oog. Ondertussen stel je met je linkerhand de alhidade bij. Terwijl dat je dit doet moet je de zon blijven zien. Eenmaal de zon boven de horizon is dan zet je de alhidade vast. Als je wil kan je dan ook een aantal filters wegnemen. Daarna stel je met de stelknop bij zodat de zon juist de horizon raakt. Ter controle dat de horizon de zon maar 1 keer raakt maak je een draaiende beweging met je rechterpols. Hiermee laat je de zon over de horizon scheren. Als de zon de horizon maar 1 keer raakt dan kan je de sextant aflezen. (Figuur 2) 5
6 Andere fouten Fouten die je niet zo maar kunt aanpassen Verkeerde graadverdeling op het frame. Als het frame te slap is en makkelijk vervormt bij vochtigheid- of temperatuurschommeling. Wanneer de voor- en achterzijde van het glas niet evenwijdig lopen. Dan is het glas convex of concaaf en dan is de invalshoek niet meer gelijk aan de uitvalshoek. Excentriciteitsfout, dit is wanneer het draaipunt van de alhidade niet samenvalt met het minddelpunt van de boog van het frame. Correcties DIP is een correctie voor het inbuigen van het aardoppervlak. Het aardoppervlak is niet vlak, dus de horizon waar we onze hemellichamen op paatsen dus ook niet. De DIP voor de zeehorizon kan berekend worden aan de hand van: DIP= 1,267 H H staat voor de hoogte boven het zeeoppervlak Refractie is het afbuigen van licht in de atmosfeer. Dit kan men corrigeren dankzij deze formule: = (0267 P/T) tan [ h + (4,848 * 10-2 ) ] (tan h + 0,028) 6
7 Fouten De indexfout De indexfout is een een samenstelling van de spiegelparallax en de collimatiefout. Voor de correctie moet je de gemeten hoogte = waarde die je aflees - de indexfout. Als de indexfout groter is dan 1graad dan moet je de sextant opnieuw afstellen, want dat is dan indexfout te groot. De spiegelparallax Wanneer de sextant op nul staat, zouden de spiegels evenwijdig moeten staan. Op die manier kan de inkomende lichtstraal van de grote spiegel evenwijdig lopen met de inkomende lichtstraal van de kimspiegel. Is dit niet het geval dan spreken we van een spiegelparallax, dit is de fout die gelijk is aan de hoek waaronder het voorwerp door de beide spiegels wordt gezien. Deze fout wordt berekend met volgende formule: tan p = a/d a is hierin de verticale afstand tussen beide spiegels. En D is de afstand waarop het voorwerp zicht bevind. De collimatiefout We spreken van een collimatiefout wanneer de lichtstralen evenwijdig invalen als de sextant niet op nul staat. De collimatiefout is de aflezing van de sextant in de evenwijdige spiegelstand. Enkel als er geen spiegelparallax is dan is de indexfout gelijk aan de collimatiefout. Vandaag De sextant was dan wel erg belangrijk vroeger, vandaag kunnen nog weinig mensen met de sextant werken. Met uitzondering mensen die voor het plezier met de sextant hebben leren werken. Maar de meeste beroepszeevaarders kunnen het niet meer. Dit komt door de nieuwe technieken zoals de G.P.S., dit navigatiesysteem is makkelijker om mee te werken en gaat sneller. Door dit systeem wordt de sextant niet meer gebruikt. 7
8 Lijst van illustratie Figuur 1: Onderdelen sextant p.4 (z.j.) geraadpleegd op 16 december Figuur 2: Stappenplan p.5 gif (2006) geraadpleegd op 16 december Figuur 3: De sextant p.1 (z.j.) geraadpleegd op 17 december 8
9 Bronnenlijst Alberda, J.E. & Ebbinge J.B. (1978). Inleiding Landmeetkunde. (7de druk). (z.j.) geraadpleegd op 23 november. De sextant, De uitvinding die te laat kwam (2004) geraadpleegd op 23 november via (z.j.) geraadpleegd om 23 november 9
Hoe navigatie op zee ontstond...
Navigatie op zee Simon Declerck Bachelor vastgoed: landmeten Klas: 1C2 Academiejaar: 2015-2016 Faculteit Natuur en Techniek Valentin Vaerwyckweg 1 9000 Gent 1 Inleiding Als onderwerp voor mijn paper heb
Nadere informatieKijken naar de sterren
Kijken naar de sterren GROEP 7-8 73 60 minuten 1, 23, 32 en 45 De leerling: kan meeteenheden gebruiken om lengtes en hoogtes uit te drukken kan gemeten waarden aflezen weet wat een sextant is en kan het
Nadere informatieSextant navigatie Sven De Deyne 19 okt 2017
Sextant navigatie Sven De Deyne 19 okt 2017 Vanwaar de naam... sextant bestaat uit een stuk cirkelboog van 60... of één zesde van een cirkel... één zesde in latijn is sextans... Wat is een sextant? Optisch
Nadere informatieAan de slag met de nieuwe leerplannen fysica 2 de graad ASO GO!
Aan de slag met de nieuwe leerplannen fysica 2 de graad ASO GO! M. Beddegenoodts, M. De Cock, G. Janssens, J. Vanhaecht woensdag 17 oktober 2012 Specifieke Lerarenopleiding Natuurwetenschappen: Fysica
Nadere informatieGEBRUIKSAANWIJZING PLASTIMO KOMPASSEN
GEBRUIKSAANWIJZING PLASTIMO KOMPASSEN U bent nu de gelukkige eigenaar van een Plastimo kompas. Dit instrument is het resultaat van onze meer dan 40 jaar ervaring in het ontwikkelen en vervaardigen van
Nadere informatieVooraleer het toestel in gebruik te nemen moet men controleren of hij correct functioneert. Het toestel niet gebruiken wanneer het beschadigd is
ALGEMENE OPMERKINGEN Lees aandachtig de aanwijzingen in dit handboek. Vooraleer het toestel in gebruik te nemen moet men controleren of hij correct functioneert. Het toestel niet gebruiken wanneer het
Nadere informatie3HAVO Totaaloverzicht Licht
3HAVO Totaaloverzicht Licht Algemene informatie Terugkaatsing van licht kan op twee manieren: Diffuus: het licht wordt in verschillende richtingen teruggekaatst (verstrooid) Spiegelend: het licht wordt
Nadere informatieRichtingen, coördinaten en oriënteren
1 Richtingen, coördinaten en oriënteren Amundsenvendel Ermelo 2001 H USKY PUBLICATIES E r m e l o Pagina 2 Pagina 11 Inhoudsopgave Richtingen 3 De kaart schaal 4 Plaatsbepaling op de kaart het coördinatensysteem
Nadere informatieBIFILAIRE ZONNEWIJZER
BIFILAIRE ZONNEWIJZER Inleiding door Fer J. de Vries De bifilaire zonnewijzer in horizontale uitvoering is in 1923 bedacht door Hugo Michnik, Duitsland. Zijn idee is het eerste echt nieuwe zonnewijzertype
Nadere informatieThema 3 Verrekijkers. astronomische kijker
07-0-005 0: Pagina Verrekijkers Inleiding Om verre voorwerpen beter te kunnen zien, kun je gebruikmaken van verrekijkers. Die zijn er in vele soorten. De astronomische kijker wordt gebruikt voor het bekijken
Nadere informatieHIKE BOEKJE #RSW-NVF
HIKE BOEKJE #RSW-NVF #RSW-NVF RSW hikeboek 1 1. Versie beheer Versie nr Door wie Wat is er aangepast 1.0 Oplevering document 2.0 Bob Tump Jessica Makkinje Layout Route techniek toegevoegd Aanpassing in
Nadere informatieHoofdstuk 2 De sinus van een hoek
Hoofdstuk 2 De sinus van een hoek 2.1 Hoe hoog zit m n ventiel? Als een fietswiel ronddraait zal, de afstand van de as tot het ventiel altijd gelijk blijven. Maar als je alleen van opzij kijkt niet! Het
Nadere informatieExamen VWO. wiskunde B. tijdvak 2 woensdag 19 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Eamen VW 2019 tijdvak 2 woensdag 19 juni 13.30-16.30 uur wiskunde B Bij dit eamen hoort een uitwerkbijlage. Dit eamen bestaat uit 17 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer
Nadere informatieReader oriëntatietechnieken
Reader oriëntatietechnieken Inhoud 1. Schaal 2. Legenda 3. Coördinatenstelsels 4. Soorten kompassen 5. Declinatiecorrectie 6. Inclinatie 7. Kaart op het noorden leggen 8. Looprichting bepalen 9. Koers
Nadere informatieNaam: Klas: Practicum veerconstante
Naam: Klas: Practicum veerconstante stap Bouw de opstelling zoals hiernaast is weergegeven. stap 2 Hang achtereenvolgens verschillende massa's aan een spiraalveer en meet bij elke massa de veerlengte in
Nadere informatieCartografische oefeningen antwoorden voor de leerkracht
Cartografische oefeningen antwoorden voor de leerkracht Stad OCMW V.U.: welzijnshuis Sint-Niklaas naam achternaam Abingdonstraat 99 9100 Sint-Niklaas Stedelijke Musea Sint-Niklaas 1 Meting met het gps-toestel
Nadere informatieAstroNavigatie [Celestial Navigation]
AstroNavigatie [Celestial Navigation] Samenvatting 1 e avond Redert Steens Oktober 2012 Versie 30 juli 2012 Even beginnen aan het eind Wat heb je daarvoor nodig? Voor het bepalen van je locatie (lon/lat):
Nadere informatieKoers- en plaatsbepaling (1)
Hoofdstuk 5 Navigatie (1) Koers- en plaatsbepaling (1) Navigatie: 1) Het bepalen van de te volgen weg bij gegeven plaats van vertrek (afgevaren plaats) en de plaats van bestemming (bekomen plaats) 2) Het
Nadere informatieLandkaarten en coördinaten
Landkaarten en coördinaten Wat is nu eigenlijk een landkaart? Nou, hou je vast. Op een landkaart staat op een plat vlak een verkleind en toegelicht beeld van een bepaald deel van het aardoppervlak afgedrukt.
Nadere informatieWet van Snellius. 1 Lichtbreking 2 Wet van Snellius 3 Terugkaatsing van licht tegen een grensvlak
Wet van Snellius 1 Lichtbreking 2 Wet van Snellius 3 Terugkaatsing van licht tegen een grensvlak 1 Lichtbreking Lichtbreking Als een lichtstraal het grensvlak tussen lucht en water passeert, zal de lichtstraal
Nadere informatieTen noorden van de evenaar ligt het noordelijk halfrond. Ten zuiden daarvan het zuidelijk halfrond.
Rekenen aan de aarde Introductie Bij het vak aardrijkskunde wordt de aarde bestudeerd. De aarde is een bol. Om te bepalen waar je je op deze bol bevindt zijn denkbeeldige lijnen over de aarde getrokken,
Nadere informatieSchotel. De installatie stap voor stap:.
Pagina 1 De installatie stap voor stap:. 1. Stel vast, waar de schotel geplaatst moet worden. Let er op dat de hoogte voor de ontvangst niet van belang is, wel van belang zijn evt. obstakels. Als er obstakels
Nadere informatie1. De vizierlijn van de kijker moet evenwijdig aan de richtlijn van het niveau liggen.
Werkstuk door een scholier 1319 woorden 12 juni 2001 4,9 70 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Met een waterpasinstrument kunnen we langs optische weg een hoogteverschil tussen verschillende punten meten
Nadere informatieEindexamen wiskunde B1-2 vwo 2004-II
Voedselbehoefte In een zeker gebied wordt een grote toename van de bevolking voorzien. Om de daarmee gepaard gaande problemen het hoofd te kunnen bieden, heeft men een schatting nodig van de grootte van
Nadere informatieKaart en kompas. Oriënteren met kaart en kompas. Amundsenvendel Ermelo. Kaart en kompas. E r m e l o
3 Oriënteren met kaart en kompas Amundsenvendel Ermelo 2001 H USKY PUBLICATIES E r m e l o Pagina 2 Pagina 11 Inhoudsopgave Het kompas 3 Oriënteren met het kompas Oriënteren van de kaart 4 eerste handgreep
Nadere informatieCartografische oefeningen
Cartografische oefeningen Stad OCMW V.U.: welzijnshuis Sint-Niklaas naam achternaam Abingdonstraat 99 9100 Sint-Niklaas Stedelijke Musea Sint-Niklaas 1. Meting met het gps-toestel satelliet gps-scherm
Nadere informatieTOTAALSTATION BEGIN VAN EEN METING OPSTELLEN VAN EEN TOESTEL. a b c METEN IN EEN GEKEND ASSENSTELSEL VRIJE OPSTELLING
TOTAALSTATION BEGIN VAN EEN METING OPSTELLEN VAN EEN TOESTEL a b c VRIJE OPSTELLING Dit is wanneer opgesteld wordt op een totaal onbekend en willekeurig punt. (punt a en c) Indien dit punt achteraf niet
Nadere informatieControle van de neerwaartse beweging van de automatische kap bij de WD6
Controle van de neerwaartse beweging van de automatische kap bij de WD6 1 Controleer of de gasveren en de watercilinders in de juiste tapgaten in het chassis zijn bevestigd, zie ook laatste pagina. 2 Controleer
Nadere informatieCursus Kaart en Kompas
Cursus Kaart en Kompas sponsored by Introductie Het kompas en de werking ervan is voor sommige mensen nog altijd een soort magie. Het feit dat het kleine naaldje altijd feilloos het noorden weet te vinden
Nadere informatieTochttechnieken. Cursus kaart en kompas. Bijlage cursus 5. Door: Maurits Westerik Jong Nederland De Lutte. December 2008.
Tochttechnieken Cursus kaart en kompas Bijlage cursus 5 Door: Maurits Westerik Jong Nederland De Lutte. December 2008 Met dank aan: Hiking-site.nl Inhoudsopgave 1. Introductie... 3 2. Het bepalen van de
Nadere informatieDe bepaling van de positie van een. onderwatervoertuig (inleiding)
De bepaling van de positie van een onderwatervoertuig (inleiding) juli 2006 Bepaling positie van een onderwatervoertuig. Inleiding: Het volgen van onderwatervoertuigen (submersibles, ROV s etc) was in
Nadere informatieHoe een hoepelzonnewijzer correct opstellen? (Willy Ory)
Hoe een hoepelzonnewijzer correct opstellen? (Willy Ory) Heel wat tuinzonnewijzers staan slecht opgesteld. Dikwijls zijn zulke ornamenten gekocht in tuincentra of ergens in het buitenland tijdens een vakantietrip,
Nadere informatieHet gebruik van filters bij landschapsfotografie. Myriam Vos
Het gebruik van filters bij landschapsfotografie Waarom zijn er filters nodig? Het dynamisch bereik van een camera is de verhouding van het felste licht tot het zwakste licht dat nog kan worden waargenomen.
Nadere informatieExamen VWO. wiskunde B (pilot) tijdvak 2 woensdag 18 juni 13.30-16.30 uur. Achter dit examen is een erratum opgenomen.
Eamen VW 04 tijdvak woensdag 8 juni.0-6.0 uur wiskunde B (pilot) Achter dit eamen is een erratum opgenomen. Dit eamen bestaat uit 6 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer
Nadere informatieEindexamen wiskunde B1-2 vwo 2007-I
Eindexamen wiskunde 1-2 vwo 2007-I Podiumverlichting Een podium is 6 meter diep. Midden boven het podium hangt een balk met tl-buizen. De verlichtingssterkte op het podium is het kleinst aan de rand, bijvoorbeeld
Nadere informatieUitwerkingen 1. ω = Opgave 1 a.
Uitwerkingen Opgave π omtrek diameter Eén radiaal is de hoek, gemeten vanuit het middelpunt van een cirkel, waarbij de lengte van de boog gelijk is aan de straal. c. s ϕ r d. ϕ ω t Opgave π (dus ongeveer
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 2 Licht. Wat moet je leren/ kunnen voor het PW H2 Licht?
Wat moet je leren/ kunnen voor het PW H2 Licht? Alles noteren met significantie en in de standaard vorm ( in hoeverre dit lukt). Eerst opschrijven wat de gegevens en formules zijn en wat gevraagd wordt.
Nadere informatieOpgave 1: Constructies (6p) In figuur 1 op de bijlage staat een voorwerp (doorgetrokken pijl) links van de lens.
NATUURKUNDE KAS 5 ROEWERK H4-06/0/00 PROEWERK Deze toets bestaat uit 4 opgaven (totaal 3 punten). Gebruik van eigen grafische rekenmachine en BINAS is toegestaan. Veel succes! ZET EERST JE NAAM OP DE Opgave
Nadere informatieStafkaart DOCK. Dropping Oudleiding Chiro Kaart hoogtelijn. kilometervak. akkerland. weiland. naaldbos. loofbos
DOCK hoogtelijn Stafkaart kilometervak akkerland weiland naaldbos loofbos s onverharde weg (bospad/zandweg/ ) verharde weg (asfalt/beton/ ) s Legende Stafkaart Kompas en kompas- schieten: Een typische
Nadere informatieExamen VWO. wiskunde B1,2. tijdvak 1 woensdag 16 mei uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Examen VWO 2007 tijdvak 1 woensdag 16 mei 13.30-16.30 uur wiskunde 1,2 ij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 20 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 84 punten te behalen. Voor
Nadere informatie6.1 Voortplanting en weerkaatsing van licht
Uitwerkingen opgaven hoofdstuk 6 6.1 Voortplanting en weerkaatsing van licht Opgave 1 Opgave 2 Bij diffuse terugkaatsing wordt opvallend licht in alle mogelijke richtingen teruggekaatst, zelfs als de opvallende
Nadere informatieExamen VWO. wiskunde B1,2 (nieuwe stijl)
wiskunde B, (nieuwe stijl) Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak Woensdag 3 juni 3.30 6.30 uur 0 04 Voor dit examen zijn maximaal 87 punten te behalen; het examen bestaat uit 9 vragen.
Nadere informatie1 Inleiding. Worden de maanden langer of korter?
1 Inleiding Worden de maanden langer of korter? In 1695 had de Engelse astronoom Halley berekend dat in de loop van de laatste 800 jaar (vóór 1695) de maanden korter waren geworden. In zijn tijd zou een
Nadere informatieTelescopen. N.G. Schultheiss
1 Telescopen N.G. Schultheiss 1 Inleiding Deze module volgt op de module Lenzen of Lenzen slijpen. Deze module wordt vervolgd met de module Telescopen gebruiken. Je kunt met na deze module een telescoop
Nadere informatieTIP: om het tellen te vergemakkelijken, tel niet elka maal je een been verplaatst, maar enkel als je je linkerbeen verplaatst.
7. Schatten 1. Inleiding (teervoet) 2. De pas kennen & de tijd schatten (teervoet) 3. Bepalen van hoogtes en breedtes 4.1 De breedte bepalen 4.1.1 methode van de steen 4.1.2 Methode van de driehoeken 4.1.3
Nadere informatieTentamen Optica. 19 februari 2008, 14:00 uur tot 17:00 uur
Tentamen Optica 19 februari 2008, 14:00 uur tot 17:00 uur Zet je naam en studierichting bovenaan elk vel dat je gebruikt. Lees de 8 opgaven eerst eens door. De opgaven kunnen in willekeurige volgorde gemaakt
Nadere informatieExamen VWO. wiskunde B (pilot) tijdvak 2 woensdag 18 juni uur
Eamen VW 04 tijdvak woensdag 8 juni.0-6.0 uur wiskunde B (pilot) Dit eamen bestaat uit 6 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed
Nadere informatieAstroNavigatie. Een inleiding. WSV de Kreupel. bij. http://remare.nl/astro. [Celestial Navigation ofwel positiebepaling via hemellichamen]
AstroNavigatie [Celestial Navigation ofwel positiebepaling via hemellichamen] Een inleiding bij WSV de Kreupel Redert Steens 10 maart 2013 http://remare.nl/astro Declinatie De Declinatie [Declination]
Nadere informatieVisualisatie Windmolens Kloosterlanden
Visualisatie Windmolens Kloosterlanden Verre Zichtpunten Opdrachtgever Gemeente Deventer 1 Visualisatie Windmolens Kloosterlanden Verre zichtpunten februari 2011 Auteurs Steven Velthuijsen MSc. Bosch &
Nadere informatieDeel A Vraag Versie BB Versie SB Punten 1 D A 2 Zie Kaart 1, symbool IQ130.4
Examen Theoretische Kust Navigatie, 26 november 2016 Beknopte verklaring van de antwoorden versie 29 november 2016. Bij vragen waar geen verklaring is gegeven, is de verklaring te vinden in de gebruikelijke
Nadere informatieBoldriehoeken op een wereldkaart. 1. Op zoek naar de kortste afstand
Boldriehoeken op een wereldkaart 1. Op zoek naar de kortste afstand Een boldriehoek op een wereldbol kun je je makkelijk inbeelden. Je kiest drie steden, en op het aardoppervlak en je verbindt ze met drie
Nadere informatieDe grafiek van een lineair verband is altijd een rechte lijn.
2. Verbanden Verbanden Als er tussen twee variabelen x en y een verband bestaat kunnen we dat op meerdere manieren vastleggen: door een vergelijking, door een grafiek of door een tabel. Stel dat het verband
Nadere informatieGeografische coördinaten
Geografische coördinaten Het bepalen van een plaats op aarde geschiedt met behulp van twee verschillende soorten cirkels. Eerst tekenen we de cirkels die noord- en zuidpool verbinden. Die cirkels worden
Nadere informatieVooraleer het toestel in gebruik te nemen moet men controleren of hij correct functioneert. Het toestel niet gebruiken wanneer het beschadigd is
ALGEMENE OPMERKINGEN Lees aandachtig de aanwijzingen in dit handboek. Vooraleer het toestel in gebruik te nemen moet men controleren of hij correct functioneert. Het toestel niet gebruiken wanneer het
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 5. Licht 3VMBO
Samenvatting Hoofdstuk 5 Licht 3VMBO Hoofdstuk 5 Licht We hebben zichtbaar licht in de kleuren Rood, Oranje, Geel, Groen, Blauw en Violet (en alles wat er tussen zit) Wit licht bestaat uit een mengsel
Nadere informatiewiskunde B havo 2018-I
Macht van 2 De functie f is gegeven door 0,3x 2 f( x) 4 2. Op de grafiek van f ligt een punt R. De y-coördinaat van R is 2. 3p 1 Bereken exact de x-coördinaat van R. De grafiek van f snijdt de x-as in
Nadere informatieLabo Fysica. Michael De Nil
Labo Fysica Michael De Nil 4 februari 2004 Inhoudsopgave 1 Foutentheorie 2 1.1 Soorten fouten............................ 2 1.2 Absolute & relatieve fouten..................... 2 2 Geometrische Optica
Nadere informatieSpeurtocht: De wereld op zak
Speurtocht: De wereld op zak Zaal 1 Het rariteiten kabinet bij het Anatomisch Theater Dit is het rariteitenkabinet bij het Anatomisch Theater. Een Rariteitenkabinet betekende vroeger een kamer met bijzonderheden.
Nadere informatieP is nu het punt waarvan de x-coördinaat gelijk is aan die van het punt X en waarvan de y-coördinaat gelijk is aan AB (inclusief het teken).
Inhoud 1. Sinus-functie 1 2. Cosinus-functie 3 3. Tangens-functie 5 4. Eigenschappen 4.1. Verband tussen goniometrische verhoudingen en goniometrische functies 8 4.2. Enkele eigenschappen van de sinus-functie
Nadere informatieLicht; Elektromagnetische straling een golf Licht; een deeltje (foto-elektrisch effect). Licht; als een lichtstraal Licht beweegt met de
Licht; Elektromagnetische straling een golf Licht; een deeltje (foto-elektrisch effect). Licht; als een lichtstraal Licht beweegt met de lichtsnelheid ~300.000 km/s! Rechte lijn Pijl er in voor de richting
Nadere informatieopdrachten bij hoofdstuk 7 Lijnen cirkels als PDF
lijnen en cirkels opdrachten bij hoofdstuk 7 Lijnen cirkels als PDF 0. voorkennis De vergelijking ax+by=c Stelsels lineaire vergelijkingen De algemene vorm van een lineaire vergelijkingen met de variabele
Nadere informatieHet is de bedoeling om de motor zodanig te laten draaien dat de schotel als het ware steeds in deze Clarck belt kijkt.
Installeren van een Diseqc motor (1.2) (Bron: http://thaskull.tripod.com/diseqc.htm) Deze pagina is een basishandleiding voor het installeren van een diseqc motor: Stab, Moteck...het is geen gemakkelijke
Nadere informatieHandleiding bij geometrische optiekset 112114
Handleiding bij geometrische optiekset 112114 INHOUDSOPGAVE / OPDRACHTEN Algemene opmerkingen Spiegels 1. Vlakke spiegel 2. Bolle en holle spiegel Lichtbreking en kleurenspectrum 3. Planparallel blok 4.
Nadere informatieOpdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde.
Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde. 1-Maak een begrippenlijst van de rood gedrukte begrippen. 2-Wat zijn de drie elementen van weer en klimaat?
Nadere informatie3 Kermis aan de hemel
3 Kermis aan de hemel In deze paragraaf onderzoeken en leren we over de beweging van de aarde om de zon, de draaiing van de aarde om haar as, de beweging van de maan rond de aarde, en hoe die bewegingen
Nadere informatieNavigatiereader Race of the Classics
Navigatiereader Race of the Classics Zondag 29 maart tot en met zondag 5 april 2015 Inhoud Inleiding De aarde De zeekaart Drift, stroom en koersrekening Invullen van het logboek Eenheden, termen en afkortingen
Nadere informatiePracticum: De bolle lens
Naam :.. Klas. nr : Datum: Vak: Wiskunde Leerkracht: Practicum: De bolle lens 1) Inleiding In dit practicum oefen je enkele reeds verworven vaardigheden met behulp van GeoGebra in. Omdat wiskunde en fysica
Nadere informatieParagraaf 7.1 : Lijnen en Hoeken
Hoofdstuk 7 Lijnen en cirkels (V5 Wis B) Pagina 1 van 11 Paragraaf 7.1 : Lijnen en Hoeken Les 1 Lijnen Definities Je kunt een lijn op verschillende manieren bepalen / opschrijven : (1) RC - manier y =
Nadere informatieWat schuift het? Andre Heck Ron Vonk (AMSTEL Instituut, UvA)
Wat schuift het? Andre Heck Ron Vonk (AMSTEL Instituut, UvA) figuur 1. drie afbeeldingen van de bewegende muntjes Het experiment Het gaat in dit artikel om een eenvoudig uit te voeren experiment: zeven
Nadere informatieOriënteren Kaart en Kompas
Oriënteren Kaart en Kompas Om veilig de weg te kunnen vinden in onbekend gebied, is het handig kennis van navigatie met kaart en kompas te hebben. Om het insigne Oriëntatie in de wacht te slepen, moet
Nadere informatieDeel 4: Krachten. 4.1 De grootheid kracht. 4.1.1 Soorten krachten
Deel 4: Krachten 4.1 De grootheid kracht 4.1.1 Soorten krachten We kennen krachten uit het dagelijks leven: vul in welke krachten werkzaam zijn: trekkracht, magneetkracht, spierkracht, veerkracht, waterkracht,
Nadere informatieDiffractie door helix structuren (Totaal aantal punten: 10)
Pagina 1 van 6 Diffractie door helix structuren (Totaal aantal punten: 10) Inleiding De Röntgen diffractie foto van DNA (Figuur 1), gemaakt in het laboratorium van Rosalind Franklin, staat bekend als Photo
Nadere informatiehoofdstuk 5 Lenzen (inleiding).
hoofdstuk 5 Lenzen (inleiding). 5.1 Drie soorten lichtbundels Als lichtstralen een bundel vormen kan dat op drie manieren. 1. een evenwijdige bundel. 2. een convergerende bundel 3. een divergerende bundel.
Nadere informatieNavigatiereader. 9 e editie 14 oktober tot en met 19 oktober 2014. Versie: 26-9-2014 Definitief
9 e editie 14 oktober tot en met 19 oktober 2014 Versie: 26-9-2014 Definitief Inhoudsopgave 1. Inleiding p. 3 2. De aarde p. 4 Een indeling op de aarde p. 4 Lengte en breedte p. 4 3. De zeekaart p. 6 Het
Nadere informatieEindexamen vwo wiskunde B 2014-II
Eindeamen vwo wiskunde 04-II Formules Vlakke meetkunde Verwijzingen naar definities en stellingen die bij een bewijs mogen worden gebruikt zonder nadere toelichting. Hoeken, lijnen en afstanden: gestrekte
Nadere informatiehoofdstuk 5 Lenzen (inleiding).
hoofdstuk 5 Lenzen (inleiding). 5.1 Drie soorten lichtbundels Als lichtstralen een bundel vormen kan dat op drie manieren. 1. een evenwijdige bundel. 2. een convergerende bundel 3. een divergerende bundel.
Nadere informatieDeze toets bestaat uit 4 opgaven (33 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes! ZET JE NAAM OP DEZE
NAAM: NATUURKUNDE KAS 5 ROEFWERK H14 13/05/2009 PROEFWERK Deze toets bestaat uit 4 opgaven (33 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes! ZET JE NAAM OP DEZE Opgave
Nadere informatieFACULTEIT TECHNISCHE NATUURWETENSCHAPPEN. Opleiding Technische Natuurkunde TENTAMEN
FACULTEIT TECHNISCHE NATUURWETENSCHAPPEN Opleiding Technische Natuurkunde TENTAMEN Vak : Inleiding Optica (19146011) Datum : 9 november 01 Tijd : 8:45 uur 1.15 uur Indien U een onderdeel van een vraagstuk
Nadere informatieAvontuurlijke ruimtestages. 6 dagen / 5 nachten (van dag 1 om 17 u. tot en met dag 6 om 15 u.)
Euro Space Center 15/12/2013 1/5 ACTIVITEITENPROGRAMMA Astronomiestage 6 dagen - 5 nachten Duur 6 dagen / 5 nachten (van dag 1 om 17 u. tot en met dag 6 om 15 u.) Timing n Dag 1 17.00 u : Aankomst / onthaal
Nadere informatieTheory Dutch (Netherlands) Lees eerst de algemene instructies uit de aparte enveloppe voordat je begint met deze opgave.
Q1-1 Twee problemen uit de Mechanica (10 punten) Lees eerst de algemene instructies uit de aparte enveloppe voordat je begint met deze opgave. Deel A. De verborgen schijf (3.5 punten) We beschouwen een
Nadere informatieExamen VWO. wiskunde B (pilot) tijdvak 1 woensdag 13 mei uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Eamen VW 015 tijdvak 1 woensdag 13 mei 13.30-16.30 uur wiskunde B (pilot) Bij dit eamen hoort een uitwerkbijlage. Dit eamen bestaat uit 16 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 80 punten te behalen. Voor
Nadere informatieAchter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.
Examen HAV 2018 tijdvak 1 donderdag 24 mei 13.30-16.30 uur wiskunde B Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen. Dit
Nadere informatieBZL WISKUNDE Naam: Klas:
BZL WISKUNDE Naam: Klas: Ruimtelijk Inzicht en driehoeksmeting in een Rechthoekige driehoek Doel van de taak Zelfstandig de geziene leerstof in verband met rechthoekige driehoeken gebruiken in het vlak
Nadere informatieEindexamen wiskunde B1-2 vwo 2002-I
Uit de kust Een kustlijn bestaat uit drie rechte stukken AB, BC en CD, die hoeken van 90 met elkaar maken. De lengte van elk recht stuk is 4 kilometer. Zie figuur. In de figuur zijn twee stippellijnen
Nadere informatieRelativiteitstheorie met de computer
Relativiteitstheorie met de computer Jan Mooij Mendelcollege Haarlem Met een serie eenvoudige grafiekjes wordt de (speciale) relativiteitstheorie verduidelijkt. In vijf stappen naar de tweelingparadox!
Nadere informatieWerkstuk Natuurkunde Breking van perspex Brekingsindex
Werkstuk Natuurkunde Breking van perspex Bre Werkstuk door K. 1108 woorden 26 mei 2013 7,6 2 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Gemaakt door Shakila Hodge & Sjarmen Dompig Breking
Nadere informatieSteekkaart: nummer 3Wi
Steekkaart: nummer 3Wi Onderwerp Kloklezen aan de hand van foto s van verschillende soorten klokken (analoog, digitaal) Leeftijd/Doelgroep 3 e leerjaar Leergebied Wiskunde Tijdsduur 50 minuten Beschrijving
Nadere informatieBOUW JE EIGEN WEERSTATION MET METEOZ
BOUW JE EIGEN WEERSTATION MET METEOZ Vandaag is het beslist: je wordt leerling meteoroloog dankzij Meteoz! Het is mooi weer, ideaal om je eigen weerstation te bouwen en echte metingen te doen, net zoals
Nadere informatieWerkblad:weersverwachtingen
Weersverwachtingen Radio, tv en internet geven elke dag de weersverwachting. Maar hoe maken weerdeskundigen deze verwachting, en kun je dat niet zelf ook? Je meet een aantal weergegevens en maakt zelf
Nadere informatie6,1. 1.3: Tabellen en diagrammen. 1.4: Meetonzekerheid. Samenvatting door een scholier 906 woorden 13 januari keer beoordeeld.
Samenvatting door een scholier 906 woorden 13 januari 2005 6,1 61 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Hoofdstuk 1. 1.3: Tabellen en diagrammen. Tabel: In de tabel komen de meet resultaten daarom heeft een
Nadere informatieInstraling door de zon in Nederland
Instraling door de zon in Nederland Marc van der Sluys Lectoraat Duurzame Energie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 13 oktober 2016 Trefwoorden Zon, zonne-energie, insolatie, zonnepanelen, zonneboiler
Nadere informatiePolarisatie. Overig Golven, Polarisatie,
Polarisatie Elektromagnetische golven Elektromagnetische golven bestaan uit elektrische en magnetische velden die zich met grote snelheid door de ruimte verplaatsen. De figuur hiernaast geeft een lichtstraal
Nadere informatieInformatie over Lenzen
Informatie over Lenzen Camera CCD Sensor: De grootte van de camerabeeld sensor (CCD) beïnvloed ook de kijkhoek, waarbij de kleinere beeldsensoren een smallere kijkhoek creëren wanneer gebruikt met eenzelfde
Nadere informatieSketchUp L. 2.1 2D tekenen
2.1 2D tekenen Inmiddels kunnen we ons zelf bewegen in SketchUp. De volgende stap is dat we wel iets in SketchUp moeten hebben om ons rond te bewegen. We moeten dus iets gaan tekenen. Voordat je ook maar
Nadere informatieMontage Handleiding Ahrend Essa Slinger-Bureau 200 x 120
Montage Handleiding Ahrend Essa Slinger-Bureau 200 x 120 INLEIDING In deze handleiding wordt, aan de hand van foto s en begeleidend schrijven, uitgelegd hoe een Ahrend Essa hoek-bureau met slingersysteem
Nadere informatieAFSTELLINGEN MACHINES GILLES
Gescheiden werkgangen AFSTELLINGEN MACHINES GILLES Werkgang van het type "gescheiden" omvattende een ontbladeraar één of twee rotoren, een rooier-zwadlegger met 3 zonnen en een bunkerlader van 16 of 25
Nadere informatieGeometrische optica. Hoofdstuk 1. 1.1 Principe van Huygens. 1.2 Weerkaatsing van lichtgolven.
Inhoudsopgave Geometrische optica Principe van Huygens Weerkaatsing van lichtgolven 3 Breking van lichtgolven 4 4 Totale weerkaatsing en lichtgeleiders 6 5 Breking van lichtstralen door een sferisch diopter
Nadere informatie3HV H2 breking.notebook October 28, 2015 H2 Licht
3HV H2 breking.notebook October 28, 2015 H2 Licht 3HV H2 breking.notebook October 28, 2015 L1 L2 Wanneer een lichtstraal van het ene materiaal het andere ingaat kan de richting van de lichtstraal veranderen.
Nadere informatie1/12 L 330 M/R L 500 M/R L 750 M/R
1/12 LAMELLENWAND L33 / L50 / L75 MONTAGEHANDLEIDING L 330 M/R L 500 M/R L 750 M/R 2/12 Stap 1 Zaag de versterkingsprofielen P7004710 (L330R) / P7005310 (L500R/L750R) of de draagprofielen P7003610 (L330M/L500M/L750M)
Nadere informatieExamen HAVO. wiskunde B (pilot) tijdvak 1 woensdag 14 mei uur
Examen HAVO 204 tijdvak woensdag 4 mei.0-6.0 uur wiskunde B (pilot) Dit examen bestaat uit 9 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 80 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een
Nadere informatie