Uw kenmerk Ons kenmerk Contactpersoon Doorkiesnummer JuZa tn Mevr. mr. M.C. Nicolaas (035)

Transcriptie

1 AANTEKENEN Veronica RTV Beheer B.V. P/a Yorin TV B.V. Postbus TV HILVERSUM Datum Onderwerp 18 december 2001 Starmaker / sanctiebeschikking Uw kenmerk Ons kenmerk Contactpersoon Doorkiesnummer JuZa tn Mevr. mr. M.C. Nicolaas (035) Bij brief van 5 oktober 2001, kenmerk JuZa tn, hebben wij u op de hoogte gebracht van ons voornemen tot het opleggen van een bestuurlijke boete wegens overtreding van artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit. Op 25 oktober 2001 is er een hoorzitting gehouden waarbij u uw zienswijze naar voren heeft gebracht. Het verslag van de hoorzitting is bijgevoegd. Tijdens de hoorzitting hebben wij u gevraagd ons nadere informatie te verschaffen over de merchandisingcontracten met Pepsi Cola International en andere sponsors. Bij brief van 6 november 2001 heeft u aan dit verzoek voldaan. 1. Feiten In de periode van 8 maart 2001 tot en met 25 mei 2001 zijn door u afleveringen van het programmaonderdeel Starmaker uitgezonden. Starmaker is een realityserie waarin jonge talenten in het voormalig Big Brother-huis worden voorbereid op een muzikale carrière. Behalve een dagelijks verslag is er een wekelijkse live-uitzending die gepresenteerd wordt door Gijs Staverman. Pepsi Cola In de uitzending van 25 april 2001 wordt door de voice-over vermeld: Binnenkort is ieder talent ook te vinden in de supermarkt. Op tafel staan een aantal flessen Pepsi Cola. De Starmakerdeelnemers bekijken hun afbeelding op de etiketten en lezen gedeelten van de toelichtende tekst op het label hardop voor. De merknaam Pepsi en de slogan Ask for More komen meerdere malen kort in beeld. Sony In de uitzending van 23 mei 2001 eet een gast een hapje mee met de Starmaker-deelnemers. De gast heeft een verrassing voor ze: Ik heb hier een hele mooie nieuwe telefoon. ( ) Hierop volgt een kort close shot van de telefoon, waarbij de naam SONY duidelijk leesbaar is. Gast: Deze telefoon kan heel veel, ook nog eens een keer. Hij heeft belmelodieën. ( ) En hier zit zo n heel mooi knopje, jog dial, waar mee je door het menu helemaal kan scrollen. ( ) En je kan naar elkaar foto s versturen. ( ) Je kan WAPPEN, dus internet, en je hebt een heel groot displaytje, dus dat is ook wel mooi. ( ) En hij weegt niks.. Twee van de deelnemers luisteren naar de verschillende beltonen. Op de aftiteling van alle Starmaker-uitzendingen staan ondermeer Pepsi-Cola International en Sony Nederland als sponsors vermeld, onder het kopje: Starmaker is mede mogelijk gemaakt door.

2 Uit het door Yorin overgelegde contract, gesloten tussen RTL/de Holland Media Groep s.a. en anderen enerzijds en Seven-up Nederland B.V. anderzijds blijkt dat Pepsi een merk is van Seven-up Nederland B.V.. 2. Relevante bepalingen Artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit: 1. Onverminderd het bepaalde in de artikelen 52g, 52h, tweede en derde lid, en 52i, eerste lid, worden in programma-onderdelen van commerciële omroepinstellingen geen namen, beeldmerken, logo's, handelsmerken, produkten, diensten of activiteiten van personen, bedrijven of instellingen vermeld of getoond, indien de desbetreffende commerciële omroepinstelling, naar redelijkerwijs kan worden aangenomen, daarmee beoogt of mede beoogt het publiek te bewegen tot het kopen van een bepaald produkt of het gebruik maken van een bepaalde dienstverlening, dan wel gunstig te stemmen ten aanzien van een bepaald bedrijf, een bedrijfstak of een bepaalde instelling teneinde de verkoop van produkten of de afname van diensten te bevorderen. Artikel 28 van het Mediabesluit: 1. In programma-onderdelen van informatieve en educatieve aard zijn vermijdbare reclameuitingen in de vorm van het tonen of vermelden van een product of dienst toegestaan, mits: a. de vertoning of vermelding past binnen de context van het programma; b. de vertoning of vermelding geen afbreuk doet aan de programmaformule of de integriteit van het programma; c. de vertoning of vermelding niet op een overdreven of overdadige wijze plaatsvindt; en d. er geen sprake is van specifieke aanprijzingen van deze producten of diensten. 2. Het eerste lid is van overeenkomstige toepassing op andere programma-onderdelen met uitzondering van programma-onderdelen die in het bijzonder bestemd zijn voor minderjarigen beneden de leeftijd van twaalf jaar. Artikel 52h, tweede lid, van het Mediabesluit: 2. Aan het begin of aan het einde van een gesponsord programmaonderdeel worden, ter informatie van het publiek, alle sponsors vermeld. De vermelding gebeurt door middel van naam, handelsmerk, logo of beeldmerk en is zodanig vormgegeven dat zij niet voldoet aan de definitie van reclameboodschap, bedoeld in artikel 1, onderdeel kk, van de Mediawet.. Artikel 52h, derde lid, van het Mediabesluit: 3. In een gesponsord programma-onderdeel mogen produkten of diensten van personen, bedrijven of instellingen worden vermeld of getoond, indien het publiek niet, door middel van specifieke aanprijzingen of anderszins, wordt aangespoord tot het kopen of huren van die produkten of tot het afnemen van die diensten. 3. Overwegingen Uitgangspunt Een hoofdregel van de Nederlandse mediaregelgeving is dat reclameboodschappen in televisieprogramma s uitsluitend worden uitgezonden in blokken en dat reclameboodschappen als zodanig herkenbaar zijn en duidelijk onderscheiden zijn van de andere programmaonderdelen. JuZa tn blad 2

3 Op grond van artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit, zijn daarom in programmaonderdelen van commerciële omroepinstellingen alle vermeldingen en vertoningen van namen, beeldmerken, logo s, handelsmerken, producten, diensten of activiteiten verboden, voor zover de omroepinstelling, naar redelijkerwijs kan worden aangenomen, daarmee beoogt of mede beoogt reclame te maken. Reclame-uiting In de uitzending van 25 april 2001 worden flessen Pepsi Cola getoond. In de uitzending van 23 mei 2001 wordt een Sony telefoon getoond. Deze uitingen zijn voor het publiek duidelijk waarneembaar, op grond waarvan het publiek in staat is de desbetreffende producten te identificeren. De bovengenoemde uitingen zijns voorts geschikt om een positieve houding van het publiek ten opzichte van deze producten te bevorderen. Het mag als een feit van algemene bekendheid worden verondersteld dat indien artikelen, diensten en/of merknamen op min of meer opvallende wijze en niet in negatieve zin worden getoond of vermeld in een tv-uitzending, doorgaans een deel van het kijkerspubliek tot aankoop wordt bewogen (zie ook uitspraak van de RvSt., d.d. 21 augustus 1997, nr. R , TROS Aktua in Bedrijf). De bedoelde uitingen zijn derhalve reclame-uitingen in de zin van de Mediawet. Oogmerk Uit de eerder omschreven feiten blijkt dat de betreffende producten met opzet zijn getoond. Ten aanzien van Pepsi Cola blijkt dit met name uit het item van het bekijken, voorlezen en becommentariëren van de afbeeldingen en teksten op de etiketten van de flessen Pepsi Cola, dat aansluit bij de reclamecampagne van Pepsi Cola. Een en ander wordt bevestigd door het door Yorin overgelegde contract met Seven-up Nederland B.V., waarin is overeengekomen dat Seven-up exclusief de frisdranken ter beschikking zal stellen van de Starmakerdeelnemers. Tevens verklaart Seven-up zich bereid een financiële bijdrage te leveren aan de totstandkoming van de verschillende Starmakerprogramma s. Daarnaast verkrijgt Seven-up het exclusieve recht ten behoeve van haar merk Pepsi om het woord- en beeldmerk Starmaker en de beeltenissen van de deelnemers te gebruiken ten behoeve van haar eigen mediauitingen en in relatie tot diverse nader omschreven - acties. Seven-up Nederland B.V. betaalt hiervoor een aanzienlijk bedrag. Gezien het bovenstaande kan redelijkerwijs worden aangenomen dat u met het tonen en vermelden van deze producten in de programmaonderdelen beoogd of mede beoogd heeft het publiek te bewegen tot het kopen van de producten Pepsi Cola en Sony telefoon, dan wel gunstig te stemmen ten aanzien van Seven-up Nederland B.V. en Sony Nederland teneinde de verkoop van deze producten te bevorderen. Volgens de Nota van Toelichting bij artikel 52j van het Mediabesluit is het oogmerk om reclame te maken bijvoorbeeld niet aanwezig in die gevallen die vergelijkbaar zijn met die, bedoeld in de artikelen 27 tot en met 30a en 32 van het Mediabesluit (Stb. 1992, 334, pag ). De vertoning van de flessen Pepsi Cola en de Sony telefoon tijdens de programmaonderdelen zijn naar ons oordeel aan te merken als vermijdbare reclame-uitingen en derhalve niet vergelijkbaar met artikel 27 van het Mediabesluit. Ingevolge artikel 28 van het Mediabesluit zijn vermijdbare reclame-uitingen in de vorm van het tonen of vermelden van een product toegestaan mits, voor zover hier van belang, de vertoning of vermelding niet op een overdreven of overdadige wijze plaatsvindt en er geen sprake is van specifieke aanprijzingen. JuZa tn blad 3

4 Door de duur van het item en de wijze waarop uitgebreid aandacht wordt besteed aan de etiketten, waarbij de merknaam Pepsi en de slogan Ask for More ook meerdere malen kort in beeld komen, is het product Pepsi Cola naar ons oordeel op overdadige wijze vertoond. Tijdens de hoorzitting heeft u naar voren gebracht dat het item past in de context van het programma, dat het geen afbreuk doet aan het programma en dat het product niet werd aangeprezen. Tevens heeft u betoogd dat de afbeeldingen van twee deelnemers op de etiketten van de Pepsi Colaflessen op een neutrale manier in beeld zijn gebracht, en dat er geen nadruk is gelegd op of aandacht besteed aan de merknaam of de slogan. Ten aanzien van het eerste verweer stellen wij het volgende. In het voornemen is gesteld dat er in casu sprake is van overtreding van artikel 28, eerste lid, onderdeel c, van het Mediabesluit. Het door u aangevoerde verweer betreft de onderdelen a, b en d van dit artikel. Ten aanzien van deze onderdelen is u geen verwijt gemaakt. Met betrekking tot uw tweede verweer merken wij op dat er naar ons oordeel niet kan worden gesteld dat de colaflessen neutraal in beeld zijn gebracht. Immers, de flessen zijn gedurende een aantal minuten op verschillende manieren getoond, waarbij commentaar werd gegeven op de afbeeldingen en teksten op de etiketten. Hierbij kwamen merknaam en slogan ook meerdere malen kort in beeld en werd ook een aantal malen op het product ingezoomd. Ook de Sony telefoon is, door de duur van het item en de wijze waarop uitgebreid aandacht wordt besteed aan de telefoon, naar ons oordeel op overdadige wijze vertoond. Daarnaast is bij het tonen van de Sony telefoon, zoals hierboven uiteen is gezet, meermalen sprake geweest van specifieke aanprijzingen. Tijdens de hoorzitting heeft u betoogd dat de telefoon op neutrale wijze werd getoond, en dat op geen enkel moment nadruk is gelegd op het merk van de telefoon. Dit laat echter onverlet dat door de duur van het item en de wijze van becommentariëren een product overdadig kan worden getoond. Bovendien zijn product en merknaam duidelijk herkenbaar in beeld gebracht. Wij blijven derhalve van oordeel dat u de telefoon op overdadige wijze hebt vertoond. Tevens blijven wij van oordeel dat er in casu sprake is van specifieke aanprijzingen. Aangezien de onderhavige gevallen niet vergelijkbaar zijn met de gevallen bedoeld in de artikelen 27 tot en met 30a en 32 van het Mediabesluit, kan niet gesteld worden dat in beide gevallen het oogmerk om reclame te maken niet aanwezig is. Uitzonderingen Van het algemene verbod van artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit zijn slechts uitgezonderd de vermeldingen en vertoningen bedoeld in artikelen 52g, 52h, tweede en derde lid, en 52i, eerste lid van het Mediabesluit. Artikel 52g en artikel 52i, eerste lid, van het Mediabesluit zijn in casu niet van toepassing. In artikel 52h, tweede lid, van het Mediabesluit wordt de sponsorvermelding aan het begin of het einde van een gesponsord programmaonderdeel geregeld. Het tonen van de betreffende producten kan niet worden aangemerkt als een sponsorvermelding in de zin van artikel 52h, tweede lid, van het Mediabesluit en is derhalve op basis daarvan niet toegestaan. In artikel 52h, derde lid, van het Mediabesluit is vastgelegd onder welke voorwaarden producten of diensten mogen worden getoond of vermeld. Nu het publiek door middel van specifieke aanprijzingen wordt aangespoord tot het kopen van een Sony telefoon zijn de vertoningen van dit product op grond van artikel 52h, derde lid, van het Mediabesluit niet toegestaan. JuZa tn blad 4

5 Ingevolge artikel 11 van de BSCO wordt het publiek geacht door middel van specifieke aanprijzingen of anderszins te zijn aangespoord tot het kopen of huren van producten of het afnemen van diensten indien de producten of diensten anders dan neutraal in beeld worden gebracht of vermeld of de producten of diensten in een wervende context worden geplaatst. Door de wijze waarop de flessen Pepsi Cola in beeld worden gebracht, waarbij door de deelnemers commentaar wordt geleverd op de afbeeldingen en teksten op de etiketten, en waarbij enkele malen werd ingezoomd op het product, kan naar ons oordeel niet worden gesteld dat de flessen Pepsi Cola neutraal in beeld zijn gebracht. De vertoningen van Pepsi Cola zijn derhalve op grond van artikel 52h, derde lid, van het Mediabesluit niet toegestaan. Conclusie Aangezien u, naar redelijkerwijs kan worden aangenomen, met het vertonen van de flessen Pepsi Cola en de Sony telefoon beoogd of mede beoogd heeft het publiek te bewegen tot het kopen van de producten Pepsi Cola en Sony telefoon, en de uitzonderingen bedoeld in de artikelen 52g, 52h, tweede en derde lid, en 52i, eerste lid van het Mediabesluit in casu niet van toepassing zijn, zijn wij van oordeel dat u artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit heeft overtreden. 4. Bestuurlijke boete Op grond van artikel 135, eerste lid, van de Mediawet kunnen wij u een bestuurlijke boete opleggen bij overtreding van het bepaalde bij of krachtens de Mediawet. Ingevolge de Beleidslijn Sanctiemaatregelen 1999 hanteren wij voor de bepaling van de hoogte van de boete een vaste berekeningsgrondslag die met factoren voor de ernst van de overtreding en voor de mate van verwijtbaarheid worden vermenigvuldigd. Bij overtreding van het bepaalde in artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit geldt voor u als commerciële omroep met een publieksbereik van meer dan huishoudens een berekeningsgrondslag van ƒ ,-. Voor de ernst van de overtreding kennen wij in dit geval 2 punten toe. Hierbij hebben wij in aanmerking genomen dat artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit twee maal is overtreden. Voor de mate van verwijtbaarheid kennen wij in dit geval 1 punt toe. Hierbij hebben wij in aanmerking genomen dat de vertoningen van de Pepsi Colaflessen aansluiten bij de reclamecampagne van Pepsi Cola. Tijdens de hoorzitting is door u gesteld dat er met name bezwaar bestaat tegen het punt dat is toegekend voor de verwijtbaarheid. In het programmaonderdeel is volgens Yorin immers aandacht geschonken aan de reclamecampagne van Pepsi Cola op basis van strikt redactionele afwegingen. Door u is al het mogelijke gedaan om een zo neutraal mogelijke weergave te verzorgen. Dit laat echter onverlet dat ook in een om redactionele redenen uitgezonden item overtredingen van artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit kunnen voorkomen. In casu is dit het geval geweest. Daarnaast geeft het door u overgelegde contract met Seven-up het Commissariaat geen aanleiding de stelling dat de vertoning van de flessen aansluit bij de reclamecampagne van Pepsi Cola, te verlaten. Hierbij is door ons in aanmerking genomen dat door Seven-up Nederland B.V. producten ter beschikking zijn gesteld, dat hij een reclamecampagne heeft gestart rond het programmaonderdeel, welke campagne tijdens het programmaonderdeel ruimschoots aandacht kreeg, en dat hij een aanzienlijk geldbedrag heeft betaald voor de sponsoring en merchandising. JuZa tn blad 5

6 Om deze redenen kennen wij u derhalve voor de mate van verwijtbaarheid 1 punt toe. Wij leggen u derhalve voor overtreding van artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit een bestuurlijke boete op van ƒ ,-. Betaling Wij verzoeken u de aan u opgelegde boete binnen vier weken na ontvangst van dit besluit aan het Commissariaat voor de Media over te maken op bankrekeningnummer van de ING- Bank te Hilversum ten name van het Commissariaat voor de Media. Hoogachtend, Commissariaat voor de Media prof. Dr. J. van Cuilenburg Voorzitter drs. L. van der Meulen Commissaris Wij wijzen u erop dat op grond van de Algemene wet bestuursrecht de natuurlijke persoon of rechtspersoon wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, daartegen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt, een bezwaarschrift kan indienen bij het Commissariaat voor de Media, postbus 1426, 1200 BK te Hilversum. JuZa tn blad 6