Datum Referentie Uw referentie Behandeld door 21 mei P. Coenen-Stalman/LSC

Transcriptie

1 Parkweg 22A 6212 XN MAASTRICHT Postbus AL MAASTRICHT T +31 (0) F +31 (0) E Maastricht@chri.nl Notitie Maankwartier - Transformatie gebouw F Verantwoording groepsrisico K.v.K IBAN NL71 RABO Datum Referentie Uw referentie Behandeld door 21 mei P. Coenen-Stalman/LSC 1 Inleiding In opdracht van Weller is door DPA Cauberg-Huygen B.V. een onderzoek externe veiligheid uitgevoerd in het kader van de functiewijziging van gebouw F van het Maankwartier te Heerlen. Binnen het bouwdeel is het voornemen om, in plaats van kantoren, woningen te realiseren. Deze functiewijziging is strijdig met het huidige bestemmingsplan. Aanleiding tot het onderzoek is de ligging van het plangebied op korte afstand van de spoorlijn Sittard Aansluiting Herzogenrath. Van dit onderzoek is verslag gedaan in onze rapportage Maankwartier te Heerlen: transformatie gebouw F Onderzoek externe veiligheid, d.d. 9 april 2014, met referentie De conclusie van dit onderzoek is dat de hoogte van het groepsrisico niet opnieuw kwantitatief bepaald hoeft te worden. Wel dient het groepsrisico als gevolg van de functiewijziging opnieuw verantwoord te worden. Voorliggende notitie gaat in op de verantwoording van het groepsrisico. De hoofdstukken 2 en 3 geven voor de algemene leesbaarheid een korte algemene samenvatting van het plangebied en de risico s. In de hoofdstukken 4 en 5 wordt ingegaan op mogelijke maatregelen ter reductie van de risico s en is de verantwoording van het resterende groepsrisico omschreven. 2 Beschrijving plangebied (personendichtheid) Het plan betreft een functiewijziging van gebouw F, binnen het plan Maankwartier. De bestemde kantoorfunctie wordt gewijzigd naar woonfunctie. Het voornemen is om 32 appartementen te realiseren. In het kader van het Basisnet zijn berekeningen uitgevoerd, waarmee de hoogte van het groepsrisico is bepaald. Bij deze berekeningen is uitgegaan van een maximaal aantal woningen. Door de transitie van gebouw F blijft het totaal aantal woningen binnen het plan Maankwartier onder het maximaal aantal woningen waarmee is gerekend.

2 3 Aanwezige risico Op grond van het eerder genoemde onderzoek, volgt onderstaand een korte omschrijving van de aanwezige risicobronnen. Transport gevaarlijke stoffen Op ruim 750 m van het plangebied ligt de N281. Over deze weg vindt transport van gevaarlijke stoffen plaats. Gezien de afstand en de stoffen die vervoerd worden, ligt het plangebied buiten het invloedsgebied van deze weg. Het plangebied levert derhalve geen bijdrage aan de hoogte van het groepsrisico Het plan is direct langs de spoorlijn Sittard Aansluiting Herzogenrath gelegen. Over dit traject vindt transport van gevaarlijke stoffen plaats. Het traject maakt deel uit van het Basisnet. Voor dit traject is geen PR contour aanwezig. Het groepsrisico ligt tussen de 0,3 en 1,0*OW. Het uitgangspunt van de Basisnetberekeningen is de bestemmingsplancapaciteit van het gehele plangebied. Door de wijziging van kantoorfunctie in woonfunctie blijft het totaal aantal woningen onder de maximale bestemmingsplancapaciteit (125), waardoor ervan uitgegaan mag worden dat de hoogte van het groepsrisico niet toeneemt. Transport gevaarlijke stoffen via buisleidingen In de nabijheid van het plangebied zijn geen buisleidingen voor transport van gevaarlijke stoffen aanwezig. Risicovolle bedrijven Van Doorn BV Op meer dan 1 km van het plangebied is Van Doorn gelegen. Tot deze inrichting behoren een LPG en een propaantank. Gezien de grote afstand levert het plangebied geen bijdrage aan het groepsrisico als gevolg van deze inrichting. Texaco Heerlen VOF Eveneens op meer dan 1 km van het plangebied is een LPG-tankstation gelegen. Hiervoor geldt ook dat gezien de grote afstand tot het plangebied er geen relevante bijdrage aan het groepsrisico optreedt. 4 Maatregelen ter beperking van het groepsrisico Het aantal woningen blijft onder het maximale aantal waar in de basisnetberekeningen rekening mee is gehouden. Er mag van uitgegaan worden dat de hoogte van het groepsrisico als gevolg van deze transitie dus niet wijzigt. Wel dient op gebouwniveau nader aandacht te worden geschonken aan het veiligheidsniveau, zodat een hoger niveau wordt bereikt. Hierop wordt in hoofdstuk 5 nader ingegaan. Ter beperking van het groepsrisico kunnen diverse maatregelen getroffen worden. De gemeente Heerlen heeft in dit kader een beleid externe veiligheid 1 opgesteld. Dit beleid biedt handvatten om binnen de wettelijke ruimte te komen tot verantwoorde keuzes die leiden tot een goede balans tussen ruimtelijke/economische ontwikkelingen en externe veiligheid. 1 Beleid externe veiligheid , projectcode HRL259-1, d.d. 12 september 2011 (definitief 03) Maankwartier - Transformatie gebouw F Verantwoording groepsrisico Pagina 2

3 Op gebiedsniveau is door de gemeenteraad reeds in 2005 en 2010 een afweging gemaakt van het belang van de onderhavige ontwikkeling in relatie tot de aanvaardbaarheid van het risico op een calamiteit. In de rapportage van DHV 2 is hier uitgebreid op ingegaan. In deze rapportage zijn ook maatregelen ter beperking van het groepsrisico beschreven. Uit het rapport van DHV volgt dat het voor de stad Heerlen van maatschappelijk, politiek en economisch belang is dat het Maankwartier in de stationsomgeving gerealiseerd wordt. 5 Maatregelen in relatie tot hulpverlening en zelfredzaamheid 5.1 Algemeen In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de mogelijkheid tot en afweging van het treffen van risico reducerende maatregelen in relatie tot hulpverlening en zelfredzaamheid. In de onderstaande paragrafen wordt een afweging gemaakt omtrent de mogelijk te treffen maatregelen. In dit kader is advies ingewonnen bij de Veiligheidsregio onderdeel Brandweer. Opgemerkt wordt dat bij het advies van de brandweer uitsluitend een beoordeling plaatsvindt op basis van het effect van een mogelijk incident (effectbenadering). Bij de verantwoording van het groepsrisico dient het bevoegd gezag echter een belangenafweging te maken, die gebaseerd is op het aanwezige risico, dus de kans dat een ramp zich voordoet, en het effect dat de ramp met zich meebrengt. Deze belangenafweging reikt bovendien verder dan alleen het aspect veiligheid. Er dient ook rekening te worden gehouden met milieubelangen en economische, sociale en ruimtelijke belangen. 5.2 Brandweeradvies De Veiligheidsregio onderdeel Brandweer heeft op 6 januari j.l. een advies uitgebracht. Dit advies is in bijlage I bijgevoegd. Op basis van de aanwezige risicobronnen en bijbehorende relevante ongevalsscenario s geeft zij onderstaande adviezen. Uitgangspunt: Scenario koude BLEVE Het plangebied wordt bij dit scenario getroffen door een drukgolf en intense hittestraling. In het kader van bestrijding en zelfredzaamheid worden de volgende voorzieningen geadviseerd: - aanvullende ontvluchting (vanuit de woningen) in de richting van het plein, zonder dat de huidige galerij komt te vervallen; - voorzie de galerij van hittewerend en scherfwerend glas; - minimaliseer de raamoppervlaktes aan de kant van het station. 2 Verantwoording groepsrisico Bestemmingsplan Maankwartier, registratienummer MD-AF /MVI, d.d. september Maankwartier - Transformatie gebouw F Verantwoording groepsrisico Pagina 3

4 5.3 Planologische en organisatorische maatregelen Bluswatervoorzieningen en bereikbaarheid hulpdiensten In het eerder genoemde beleid externe veiligheid is ten aanzien van het aspect bluswater het volgende omschreven: - De gemeente heeft de verantwoordelijkheid voor voldoende bluswatervoorzieningen en bereikbaarheid voor hulpverleningsdiensten (conform NVBR-richtlijnen). Op grond van bouwregelgeving dient hieraan voldaan te worden Vluchtwegen De brandweer adviseert te ontvluchten richting het plein. In het huidige ontwerp zijn vanuit de trappenhuizen vluchtwegen gerealiseerd richting het plein, dus van het spoor af. Vanaf het plein kan het rampgebied ontvlucht worden. Hiermee wordt invulling gegeven aan dit advies. Het creëren van extra vluchtwegen rechtstreeks vanuit de woningen naar het plein, levert op het gebied van veiligheid geen evidente meerwaarde. Daarnaast zou hiermee een grote inbreuk op de visuele kwaliteit van het plan worden gepleegd en de beleving van de openbare ruimte op het plein, hetgeen ook consequenties kan hebben voor de attractiviteit van het Maankwartier voor bezoekers en bewoners. Gelet op het voornoemde wordt het aanbrengen van aanvullende vluchtvoorzieningen dan ook niet noodzakelijk geacht. 5.4 Bouwkundige maatregelen op gebouwniveau Algemeen De brandweer adviseert in relatie tot het hitte- en drukscenario, hitte werend en scherfwerend glas toe te passen in de galerij en de glasoppervlakken aan de spoorzijde te minimaliseren. Naar aanleiding van dit advies heeft op 12 februari jl. een overleg plaatsgevonden met gemeente en brandweer. In dit overleg is besproken dat er, statistisch gezien, een zeer geringe kans is dat een koude BLEVE ontstaat. Op het beoogde gedeelte van de spoorlijn (nabij het station) rijden de treinen met een lage snelheid van maximaal 40 km/u. De kans dat een trein ter plaatse van een wissel ontspoort, is gezien de lage snelheid eveneens zeer gering. In het overleg is afgestemd om aangaande de afweging rond de mogelijk te treffen maatregelen rekening te houden met de geringe kans op een koude BLEVE en daarbij de haalbaarheid van de genoemde maatregelen te beschouwen Minimaliseren glasoppervlak Ten opzichte van bijvoorbeeld gebouw A is in gebouw F al rekening gehouden met kleinere glasoppervlakten. Het nog verder verkleinen van de glasoppervlakken (zowel in de woningscheidende gevel als buitenschil) leidt tot knelpunten ten aanzien van de daglichttoetreding. Het volgende voorbeeld licht dit toe. Vanuit de NEN dient voor de daglichttoetreding gerekend te worden met de volgende belemmeringen: - uitwendige reductiefactor (glaspui spoorgevel - glaspui corridorgevel); - belemmeringshoeken alfa en beta (gerelateerd aan de waaier zie figuur 5.1). Maankwartier - Transformatie gebouw F Verantwoording groepsrisico Pagina 4

5 Figuur 5.1: voorbeeld daglichttoetreding kozijn FRK42 Bovenstaand fragment laat zien dat de beperkte afmetingen van kozijn FRK42 tot gevolg hebben dat slechts 50% van de waaier nog in de berekening van alfa en beta kan worden meegenomen. Met andere woorden: daglichttoetreding vanuit de spoorgevel is al kritisch. Door het verder verkleinen van het equivalent daglichtoppervlak, komt de daglichteis uit het Bouwbesluit in het geding Hitte werend en scherfwerend glas Aan de spoorzijde is in het huidige ontwerp een galerij aanwezig. De raamopeningen van deze galerij zijn gedeeltelijk voorzien van veiligheidsglas. De ramen tussen de woningen en de galerij zijn voorzien van akoestische, 30 minuten brandwerende beglazing. Figuur 5.2 toont dit door middel van een rode lijn. Maankwartier - Transformatie gebouw F Verantwoording groepsrisico Pagina 5

6 Figuur 5.2: positie 30 minuten brandwerend glas gebouw F De toepassing van hitte werend en scherfwerend glas is uit financieel oogpunt niet haalbaar. Woningstichtingen hebben bij woningen, bedoeld voor de verhuur, te maken met een onrendabele top (ORT). Dit zijn de kosten die de verhuurder investeert in bouw en onderhoud, die niet binnen de afschrijvingstermijn van de woning terugverdiend worden. Door de extra investering voor het glas, zou in de voorliggende situatie de ORT met circa 10% toenemen. Deze kostenstijging kan niet verrekend worden in de huurprijs, omdat hierdoor de huurprijzen niet meer in verhouding staan tot het type woningen. De woningen worden dan door de te hoge huurprijs onverhuurbaar Constructie Omdat het plan grenst aan het spoor en het mogelijke ongevalsscenario een BLEVE betreft, is de constructie van het gebouw reeds versterkt. Doel van deze versterking is te voorkomen dat het gebouw bij een drukgolf instort. De constructeur heeft in haar rapport VOF001 Rapportage belastingbepaling op gebouwen F en GH als gevolg van koude Bleve (MCA) d.d. 15 april 2014 aangetoond dat de constructie van gebouw F de drukgolf als gevolg van een koude Bleve kan weerstaan. Deze rapportage is als bijlage II toegevoegd. Bij een groot incident op het spoor, waarbij een drukgolf ontstaat, zijn de woningen in eerste instantie afgeschermd door de galerij. De energie die vrijkomt bij de explosie wordt gedeeltelijk door de gevel van de galerij opgenomen. Omdat de gevelopeningen het zwakste onderdeel zijn van de gevelconstructie, zullen deze, als gevolg van de druk, uit de gevel gedrukt kunnen worden. Hierdoor ontstaan openingen, waardoor hitte het gebouw in straalt. Door de akoestische en brandwerende beglazing in de woningen, zijn aanwezigen die in het gebouw verblijven tijdens het incident, in de woning het veiligst. Na het incident dienen de aanwezigen zichzelf in veiligheid te brengen. Gezien de omvang van het incident, geeft de brandweer aan dat het niet mogelijk is om te garanderen dat zij de personen uit het gebouw kan begeleiden. Maankwartier - Transformatie gebouw F Verantwoording groepsrisico Pagina 6

7 Vanuit de woningen worden vluchtende personen door de borstwering van de gevel van de galerij enigszins afgeschermd van de hitte. Via deze route kunnen zij richting de trappenhuizen vluchten. In overleg met de brandweer wordt voor de trappenhuizen een hoger veiligheidsniveau wenselijk geacht. Conform berekeningen van de constructeur is het trappenhuis bestand tegen de druk als gevolg van een explosie. De beglazing van de trappenhuizen dient dusdanig uitgevoerd te worden dat deze niet als gevolg van de hitte bezwijkt, waardoor een veilige vluchtroute gegarandeerd is. Geadviseerd wordt de trappenhuizen te voorzien van EI-beglazing. Op begane grond kunnen de vluchters vervolgens richting het plein het gebouw verlaten. 6 Restrisico Het restrisico is het risico dat overblijft na het treffen van de risicoreducerende maatregelen. Ondanks het treffen van de geadviseerde maatregelen, kan een incident met grote aantallen gewonden c.q. doden niet uitgesloten worden. Dit soort incidenten zijn voor hulpdiensten per definitie niet bestrijdbaar. Hoewel een restrisico blijft bestaan, wordt gezien de zeer lage kans op het ontstaan van de beschreven incidenten in combinatie met de te treffen voorzieningen (verhoogd beschermingsniveau trappenhuis), het restrisico als acceptabel en voldoende verantwoord geacht. DPA Cauberg-Huygen B.V. C.J. Ostendorf Adviseur Bijlage I: advies Veiligheidsregio onderdeel Brandweer Bijlage II: Belastingbepaling op de gebouwen F en GH ten gevolge van een koude Bleve (MCA), rapport Volantis d.d. 15 april 2014 Maankwartier - Transformatie gebouw F Verantwoording groepsrisico Pagina 7

8 Bijlage I Advies Veiligheidsregio onderdeel Brandweer Maankwartier - Transformatie gebouw F Verantwoording groepsrisico Bijlage I

9 Gemeente Heerlen t.a.v. Dhr. B. Kesselaer Postbus AA Heerlen Postbus ZG Margraten Tel: (088) , Fax : (088) Datum 6 januari 201 Behandeld door Maurice Weelen Kenmerk Doorkiesnummer Bijlagen Uw kenmerk Onderwerp Concept Reactie brandweer functiewijziging Maankwartier Geachte heer Kesselaer, Beste Ber, De brandweer heeft een rapport opgesteld door Cauberg Huygen dd 12 december 2013 getiteld Maankwartier Heerlen: transformatie gebouw F Onderzoek externe Veiligheid, omtrent de transformatie van gebouw F van het maankwartier. Deze transformatie houdt in dat er in plaats van kantoren, woningen worden gerealiseerd in het betreffende gebouw. Om dit mogelijk te maken is er een bestemmingsplanwijziging noodzakelijk. Bij deze ontvangt u van de brandweer het standpunt omtrent deze beoogde transformatie. In het rapport staat vermeld dat ondanks de wijziging, het groepsrisico onder de maximale bestemmingsplancapaciteit blijft. Ook voldoet het plaatsgebonden risico aan de normen. Het plaatsgebonden risico en het groepsrisico zijn instrumenten om het bestuur te ondersteunen bij de besluitvorming. Deze twee instrumenten worden aangevuld met het brandweeradvies. Dit advies is geënt op de bestrijdbaarheid van incidenten rondom het spoor en de zelfredzaamheid van de personen die zich in het plangebied bevinden. Het scenario. Het maatgevend scenario met invloed op het plangebied is een koude BLEVE, veroorzaakt door een tankwagon die botst met de kop van het perron. Dit scenario is ook al beschreven in de notitie externe veiligheid maankwartier dd 2 januari Door deze koude BLEVE wordt het plangebied getroffen door een drukgolf en intense hittestraling. In de figuur zijn de hittestralingscontouren van dit plangebied weergegeven.

10 Het blijkt dat het plangebied binnen de 35 kw contour van het BLEVE scenario ligt. Deze 35 kw contour markeert het 100% letaliteitgebied. Personen die zich in dit gebied bevinden worden zeer waarschijnlijk slachtoffer van de calamiteit. Buiten dit gebied worden de aantallen slachtoffers en de ernst van de verwondingen, naarmate de afstand tot de calamiteit toeneemt snel kleiner c.q. minder intens. Dit houdt in dat indien het scenario zich afspeelt aan de westelijke kant van het perron, de kans op slachtoffers in het plangebied zeer groot is. Een dergelijk incident aan de oostelijk kant van het perron resulteert in veel minder slachtoffers en ook in minder intense verwondingen. Gevolgen van de functiewijziging. De transporten van de gevaarlijke stoffen vinden s avonds of s nachts plaats. Op basis van de huidige functie zullen er voornamelijk overdag personen in het plangebied aanwezig zijn. De nieuwe functie zorgt ervoor dat er meer personen in de avond en nacht situatie aanwezig zullen zijn, juist op de momenten waarop het transport van gevaarlijke stoffen plaatsvindt. Door de functiewijziging is het dus zeer waarschijnlijk dat er meer personen in het plangebied aanwezig zullen zijn op de momenten dat het maatgevend scenario mogelijk is. Reeds doorgevoerde maatregelen. De bouwplannen van het maankwartier voorzien al in een verzwaring van de constructie om de gevolgen van het maatgevend scenario tegen te gaan. Door het doorvoeren van deze maatregelen wordt de bestrijdbaarheid en zelfredzaamheid van de personen in het plangebied verbeterd. Door een verzwaring van de constructie is er immers een kleinere kans op instorting. Hierdoor is er weer een hogere kans dat hulpverleners het gebouw kunnen betreden en ook een hogere kans dat de aanwezigen het gebouw verlaten. Adviezen en opmerkingen. Vanuit het oogpunt van externe veiligheid is de beoogde ontwikkeling ongewenst. Er is immers een toename van het aantal potentiële slachtoffers. Maankwartier - Transformatie gebouw F Verantwoording groepsrisico Bijlage I

11 Mocht er toch worden besloten om de ontwikkeling mogelijk te maken, dan adviseert de brandweer om de volgende voorzieningen te treffen: Maak een aanvullende ontvluchting (vanuit de woningen) in de richting van het plein mogelijk. Zonder dat de huidige geplande galerij komt te vervallen. De huidige galerij kan in het geval van de koude BLEVE de eerste klap en hittestraling opvangen. Het is daarom raadzaam dat deze intact blijft. De ontvluchting dient dan nog geregeld te worden en wel van de gevarenbron af. Daarom is dus naast de galerij een aanvullende ontvluchtingsmogelijkheid. Voorzie hittewerend en scherfwerend glas in de galerij. Met deze maatregel worden wordt dus al het raamwerk bedoeld hetgeen grenst aan de galerij, dus de ramen in de buitengevel en in de woningen. Minimaliseer de raamoppervlaktes aan de kant van het station. Kleinere ramen betekent ook lager kans op scherven (een klein raam gaat ten opzichte van een groot raam met identieke glasdikte, minder snel kapot). De brandweer hoopt u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. Graag horen wij van u of de voorgestelde maatregelen worden ingevoerd. Mocht u toch nog vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op met Maurice Weelen van de Brandweer Zuid Limburg op telefoonnummer of per e mail m.weelen@brwzl.nl. Hoogachtend, Ing. M.J.H. Weelen Beleidsmederker Pro Actie Brandweer Zuid Limburg Maankwartier - Transformatie gebouw F Verantwoording groepsrisico Bijlage I

12 Bijlage II Belastingbepaling op de gebouwen F en GH ten gevolge van een koude Bleve (MCA), rapport Volantis d.d. 15 april 2014 Maankwartier - Transformatie gebouw F Verantwoording groepsrisico Bijlage II

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43