Rapport Klantprofiel en Wft intake collectief 2013/1

Transcriptie

1 Rapport Klantprofiel en Wft intake collectief 2013/1 Bedrijfsnaam: Adres: Postcode: Plaats: Telefoonnummer algemeen: algemeen: Naam contactpersoon: Functie: Geslacht: Telefoonnummer: Inleiding Met genoegen presenteren wij u een inventarisatiedocument ten behoeve van de invulling van uw pensioenregeling. In dit document leggen wij u een groot aantal keuzes voor. Enerzijds zaken die uw ervaring met en kennis van pensioen betreffen, anderzijds geeft dit document een beschrijving van het fiscale en civiel juridische kader waarbinnen een pensioenregeling dient te worden vastgesteld. Tenslotte komen de relevante verzekeringstechnische aspecten aan de orde. Op basis van deze beschrijving kunt u keuzes maken omtrent de pensioenregeling. Welke zaken vindt u belangrijk en wilt u terugzien in de pensioenregeling. Vervolg de door u gemaakte keuzes zullen u inzicht geven in de elementen die u belangrijk vindt in uw pensioenregeling; graag bespreken wij deze keuzes met u. Na deze bespreking zullen wij de door u gemaakte keuzes en de motivatie achter de keuzes verwerken in dit document en u doen toekomen en heeft u een pensioenregeling die naadloos aansluit op uw wensen en doelstellingen als werkgever. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 1 van 40

2 Drie pijlers in Nederland Het verzorgingsysteem in Nederland is gebaseerd op het driepijlermodel van toekomstvoorzieningen. Deze driepijler gedachte is van toepassing op de volgende drie momenten: de situatie na pensionering; de situatie bij overlijden; de situatie bij arbeidsongeschiktheid. In de eerste pijler is de sociale wetgeving geregeld. Daarbij moet voor wat betreft de eerder genoemde drie momenten worden gedacht aan de AOW (pensionering), de ANW (overlijden) en de WIA (arbeidsongeschiktheid). In de tweede pijler zijn de voorzieningen voor werknemers uit hoofde van een arbeidsverhouding geregeld. Dit betreft dan met name de pensioenregeling. In de derde pijler zijn alle voorzieningen die een persoon in privé heeft getroffen, ondergebracht. Voor wat betreft de contouren van de nieuwe pensioenregeling wordt deze derde pijler geheel buiten beschouwing gelaten. Het dak van dit huis wordt gevormd door de gewenste situatie ten aanzien van inkomens- en oudedagsvoorzieningen. Algemeen Als eerste zullen wij u een aantal vragen voorleggen die betrekking hebben op algemene zaken, uw risicoprofiel en uw ervaring. Op basis van deze gegevens kunnen wij ons een perfect beeld vormen van uw achtergrond, zodat wij heel goed in staat zijn u een passend advies te geven. U bent niet verplicht de vragen 1) tot en met 70) in te vullen. Wanneer u de algemene vragen wenst over te slaan, kunt u direct verder naar vraag 71). 1) Wat is de datum van de intake? a) Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 2 van 40

3 2) Op welke pensioentoezegging heeft deze intake betrekking? a) (Semi)collectieve toezegging. Opmerking: Bij vraag 3) moeten minimaal 2 deelnemers worden ingevuld voor een collectieve toezegging. 3) Voor hoeveel werknemers wordt een pensioenregeling getroffen? a) 4) Wat is de gemiddelde leeftijd van het werknemersbestand? a) Jonger dan 30 jaar. b) Tussen de 30 en 35 jaar. c) Tussen de 35 en 40 jaar. d) Tussen de 40 en 45 jaar. e) Tussen de 45 en 50 jaar. f) Ouder dan 50 jaar. 5) Wat is uw verwachting ten aanzien van het personeelsbestand voor de komende 5 jaar? a) Blijft ongeveer hetzelfde. b) Verwachting is een geringe groei. c) Verwachting is een aanzienlijke groei. d) Verwachting is een krimp. 6) Hoeveel bedroeg het gemiddelde personeelsverloop in de laatste 5 jaar? a) % 7) Wat is de aard van de onderneming? a) 8) Welke bedrijfsactiviteiten kent de onderneming? a) 9) Verwacht u de komende jaren een wijziging/uitbreiding van de bedrijfsactiviteiten? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 9) b) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 11). Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 3 van 40

4 10) Welke wijziging verwacht u in de bedrijfsactiviteiten van de onderneming in de komende jaren? a) 11) Is er een Ondernemingsraad of een werknemersvertegenwoordiging ingesteld binnen de onderneming? a) Ja. b) Nee. 12) Wat zijn de overige relevante kenmerken van de onderneming? a) 13) In welk bedrijfsonderdeel zijn de betreffende werknemers werkzaam? a) 14) Is voor dit bedrijfsonderdeel een BPF of BPR van toepassing? a) BPF. b) BPR. c) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 14) c) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 17). Opmerking: Wanneer u bij vraag 14) b) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 16). 15) Welk BPF is op dit bedrijfsonderdeel van toepassing? a) Opmerking: Doorgaan naar vraag 17). 16) Welk BPR is op dit bedrijfsonderdeel van toepassing? a) 17) Is een CAO op dit bedrijfsonderdeel van toepassing? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 17) b) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 19). 18) Welke CAO is van toepassing op dit bedrijfsonderdeel? a) Opmerking: Wanneer u bij vraag 14) c) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 22). Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 4 van 40

5 19) Is de pensioenregeling van de onderneming ondergebracht bij het door u aangegeven BPF/BPR? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 19) b) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 23). 20) Is er naast de huidige pensioenregeling bij het BPF/BPR een excedentregeling afgesloten? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 20) b) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 23). 21) Waar heeft u de excedentregeling ondergebracht? a) Bij het BPF/BPR. b) Bij een verzekeraar. Opmerking: Doorgaan naar vraag 23). 22) Heeft u reeds een pensioenregeling voor uw werknemers gesloten? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 22) b) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 36). 23) Hoe ziet de huidige regeling eruit? a) Eindloonregeling. b) Middelloonregeling. c) Premieovereenkomst. d) Kapitaalovereenkomst. Opmerking: Bij vraag 24) zijn meerdere antwoorden mogelijk. Keuze a) moet minimaal worden ingevuld. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 5 van 40

6 24) Wat is er toegezegd? a) Ouderdomspensioen. b) Partnerpensioen. c) Wezenpensioen. d) Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid. e) Arbeidsongeschiktheidspensioen DGA. f) WGA Hiaat. g) WIA Excedent. h) ANW Hiaat. Opmerking: Wanneer u bij vraag 23) a), b) of d) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 27). 25) Hoe is in de huidige pensioenverzekering het beschikbaar premiepercentage vastgesteld? a) 4% Staffel 1: alleen OP. b) 4% Staffel 2: OP en uitgesteld opgebouwd PP. c) 4% Staffel 3: OP en direct ingaand opgebouwd PP. d) Vast percentage. e) 3% Staffel 1: alleen OP. f) 3% Staffel 2: OP en uitgesteld opgebouwd PP. g) 3% Staffel 3: OP en direct ingaand opgebouwd PP. Opmerking: Wanneer u bij vraag 25) d) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 27). 26) Wordt in de huidige pensioenverzekering de vastgestelde staffel volledig of gedeeltelijk gehanteerd? a) Volledig. b) Gedeeltelijk. 27) Hoe hoog is in de huidige pensioenverzekering het beoogde ouderdomspensioen op pensioendatum? a) Vanaf 70% van het laatst verdiende salaris. b) Tussen 50% en 70% van het laatst verdiende salaris. c) Tussen 25% en 50% van het laatst verdiende salaris. d) Minder dan 25% van het laatst verdiende salaris. Opmerking: Wanneer u bij vraag 24) b), c) en/of f) heeft ingevuld, kunt u vraag 28) beantwoorden. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 6 van 40

7 28) Met welk doel is het nabestaandenpensioen ten behoeve van uw werknemers toegezegd? a) De nabestaandenvoorziening is de enige bron van inkomsten naast de ANW-uitkering. b) De nabestaandenvoorziening dient om tot een volledig nabestaandenpensioen (49%) te komen. c) De nabestaandenvoorziening dient om tot een volledig nabestaandenpensioen (49%) te komen aangevuld met een ANW-Hiaat verzekering. d) De nabestaandenvoorziening van maximaal ,-- is benodigd als kleine aanvulling op eigen inkomen van partner. Opmerking: Wanneer u bij vraag 24) d) en/of e) heeft ingevuld, kunt u vraag 29) beantwoorden. 29) Met welk doel is het arbeidsongeschiktheidspensioen ten behoeve van uw werknemers toegezegd? a) De arbeidsongeschiktheidsvoorziening is de enige bron van inkomsten naast de WIA-uitkering. b) De arbeidsongeschiktheidsvoorziening is de enige bron van inkomsten. c) De arbeidsongeschiktheidsvoorziening dient om tot een volledig arbeidsongeschiktheidspensioen (80%) te komen. d) De arbeidsongeschiktheidsvoorziening van een gering vast bedrag is benodigd als kleine aanvulling op restant inkomen en vermogen. 30) Is er sprake van een eigen bijdrage van de werknemers? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 30) b) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 32). 31) Hoe wordt de eigen bijdrage van de werknemer in de huidige regeling vastgesteld? a) Percentage premie. b) Percentage pensioengrondslag. c) Bedrag. 32) Wat is de huidige procentuele verhouding tussen de totale pensioenpremie en de loonsom? a) % Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 7 van 40

8 33) Hoe kwalificeert u uw kennis ten aanzien van de huidige pensioenregeling? a) Ik ben niet inhoudelijk betrokken geweest bij de totstandkoming van de huidige regeling. Mijn kennis op het gebied van pensioenen is nihil. b) Ik weet globaal hoe de huidige pensioenregeling in elkaar zit. c) Ik weet exact hoe de pensioenregeling in elkaar zit. d) Naast de huidige pensioenregeling weet ik alle ins en outs op het gebied van pensioenen. Opmerking: Wanneer u bij vraag 23) a) of b) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 35). 34) De huidige pensioenregeling is gebaseerd op een premie- of kapitaalovereenkomst. Bent u op de hoogte van de risico's ten aanzien van de zekerheid van de op te bouwen pensioenaanspraken in de pensioenregeling? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Doorgaan naar vraag 38). 35) Uw huidige pensioenregeling is gebaseerd op een uitkeringsovereenkomst. Bent u op de hoogte van de financiële risico's in uw pensioenregeling? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Doorgaan naar vraag 38). 36) U heeft nog geen pensioenregeling getroffen. Hebt u wel ervaring met pensioenen? a) Nee, geen enkele ervaring. b) Nee, ik ben wel deelnemer geweest in een pensioenregeling, maar weet niet hoe pensioenregelingen in elkaar zitten. c) Ja, ik ken een aantal pensioenregelingen en weet globaal hoe deze in elkaar zitten. d) Ja, ik heb ervaring met pensioen en weet exact hoe mijn pensioen in elkaar zit. Ja, ik heb ervaring met pensioenen en ken alle ins en outs van pensioenen. Opmerking: Wanneer u bij vraag 36) a) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 38). Opmerking: Bij vraag 37) zijn meerdere antwoorden mogelijk. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 8 van 40

9 37) Selecteer hier de onderwerpen waar de werkgever kennis van en/of ervaring mee heeft. De werkgever kent de verschillen tussen de verschillende pensioensystemen ten aanzien van: a) De financiële lasten. b) De dekkingsmogelijkheden. c) De zekerheden van pensioenaanspraken. d) De risicobereidheid. 38) Wenst u een nadere toelichting vast te leggen ten aanzien van het kennis- en/of ervaringsniveau van de werkgever? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 38) b) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 40). 39) U kunt hier een nadere toelichting vastleggen ten aanzien van het kennis en/of ervaringsniveau van de werkgever: a) 40) Wat is uw visie ten aanzien van de kosten van de pensioenregeling? a) De kosten van de pensioenregeling zijn onbelangrijk, wel moet een optimale pensioenregeling worden getroffen. b) De kosten van de pensioenregeling spelen wel degelijk een rol, maar een pensioenregeling die minimaal marktconform is kan en wil de werkgever financieren. c) De kosten van de pensioenregeling spelen een rol, de pensioenregeling moet minimaal marktconform zijn. d) De kosten van de pensioenregeling zijn zeer belangrijk bij de totstandkoming van de pensioenregeling. Er kan slechts een minimale pensioenregeling worden getroffen. Opmerking: Bij vraag 41) zijn meerdere antwoorden mogelijk. 41) Op basis van de Wft dient u een compleet beeld te krijgen van de financiële positie van de onderneming, zodat de onderneming nu en in de toekomst aan de verplichtingen van de pensioenverzekering kan blijven voldoen. Op welke onderdelen heeft u informatie ingewonnen? a) Current ratio. b) Quick ratio. c) Working capital ratio. d) Solvabiliteitsratio's. e) Rentabiliteitsratio's. f) Winstprognose. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 9 van 40

10 Opmerking: Bij vraag 42) zijn meerdere antwoorden mogelijk. 42) Op welke informatiebronnen heeft u het onderzoek naar de financiële situatie van de werkgever gebaseerd? a) De jaarrekening. b) Liquiditeitsoverzichten. c) Interne financiële overzichten. d) Ondernemingsplan. e) Overige financiële gegevens. 43) Zijn de boekhoudkundige regels op grond van RJ 271 of IFRS van toepassing? a) Ja. b) Nee. 44) Hoe beoordeelt u als adviseur de huidige en toekomstige financiële draagkracht van de werkgever ter financiering van de pensioenregeling op basis van de gegevens die u heeft verkregen? a) De werkgever kan de kosten nu en in de toekomst dragen, ongeacht de totale kosten van de pensioenregeling. b) De werkgever kan op dit moment de kosten van de pensioenregeling, ongeacht de totale kosten van de pensioenregeling, dragen. Voor de toekomst kan dit onzeker zijn. c) Voor beoordeling van de financiële draagkracht van de werkgever is het van belang hoe de pensioenregeling eruit ziet. De kostendruk en -ontwikkeling is van belang bij de totstandkoming van de pensioenregeling, maar vormt niet direct een knelpunt. d) De kosten van de pensioenregeling zijn belangrijk bij de totstandkoming van de pensioenregeling. Op basis van de financiële draagkracht van de werkgever dient gekeken te worden wat er in de pensioenregeling mogelijk is. e) Het kostenniveau van de pensioenregeling dient voor nu en voor de toekomst minimaal te zijn. 45) Geef hier uw beoordeling ten aanzien van de huidige en toekomstige financiële situatie van de onderneming. Ga hierbij tevens in op de financiële consequenties van de verschillende pensioensystemen. a) Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 10 van 40

11 46) Moeten werknemers vooraf zekerheid hebben over de hoogte van hun pensioenuitkeringen? a) De werknemers moeten altijd exact weten hoeveel pensioen ze straks krijgen. De hoogte van de pensioenuitkeringen mag niet afhankelijk zijn van beleggingsresultaten. b) De werknemers hoeven niet exact te weten hoeveel pensioen zij straks krijgen, maar wel met een grote mate van nauwkeurigheid. c) Voor de werknemers is een globale indicatie van het te bereiken pensioen voldoende. d) De hoogte van het uiteindelijke pensioen van de werknemers is minder belangrijk. Opmerking: Wanneer u bij vraag 46) a) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 50). 47) U gaf aan dat met de belegging van het pensioenvermogen van uw werknemers risico genomen kan worden. Hoe is uw kennis van beleggingen het beste te omschrijven? a) Slecht, ik heb geen kennis ten aanzien van beleggingen. b) Matig, ik weet ongeveer het verschil tussen aandelen en renteproducten. c) Voldoende, ik weet de verschillen tussen aandelen, obligaties en renteproducten, de samenhang tussen rendementen en risico's. d) Goed, ik weet hoe de beurs werkt en kan goed keuzes maken en mijn eigen portefeuille samenstellen. e) Perfect, beleggen kent geen geheimen voor mij. Aandelen en obligaties, maar ook derivaten maken onderdeel uit van mijn belegging. Opmerking: Wanneer u bij vraag 47) a) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 50). 48) Hoeveel ervaring heeft u als werkgever met beleggen? a) Ik heb geen ervaring. b) Ik heb ongeveer 1 jaar ervaring. c) Ik heb 1 tot 3 jaar ervaring. d) Ik heb 3 tot 5 jaar ervaring. e) Ik heb meer dan 5 jaar ervaring. Opmerking: Wanneer u bij vraag 48) a) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 50). 49) Met wat voor beleggingen heeft u hoofdzakelijk uw beleggingservaring opgedaan? a) Ik beleg in beleggingsfondsen. b) Ik beleg in obligaties. c) Ik beleg in aandelen. d) Ik beleg in opties en/of futures. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 11 van 40

12 50) Hoe staat u tegenover het beleggen van pensioengelden? a) Pensioengeld is bedoeld voor de verzorging, beleggen is dan geen optie. b) Pensioengeld als noodzakelijke aanvulling, dan kan er in vastrentende fondsen worden belegd. c) Pensioengeld als welkome aanvulling, dan is beleggen in een Life-cycle fonds een optie. d) Pensioengeld is geen eerste levensbehoefte, dus deel in aandelen moet kunnen. e) Pensioengeld is een van de vele inkomstenbronnen en kan in zijn geheel worden belegd, zonder afbreuk te doen aan de verzorgingsgedachte. Opmerking: Wanneer u bij vraag 50) a) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 52). 51) Hoeveel van het belegd pensioenvermogen mag als gevolg van koersdalingen eventueel verloren gaan? a) Niets. b) Een klein verlies tot 5% is acceptabel. c) Een verlies tot maximaal 15% is acceptabel. d) Een verlies tot maximaal 25% is acceptabel. e) Meer dan 25%. 52) Als de nabestaanden van uw werknemers te weinig pensioen hebben, wat is hiervan de invloed op hun financiële positie? a) De invloed is zeer groot, aangezien het pensioen de enige aanvulling is op de uitkeringen van de overheid. b) De invloed is groot, doch niet onoverkomelijk. c) De invloed is beperkt, via eigen vermogen is het hiaat op te lossen. d) De invloed is zeer beperkt. e) De invloed is verwaarloosbaar 53) Wenst u een nadere toelichting vast te leggen ten aanzien van de risicobereidheid van de werkgever? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 53) b) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 55). 54) U kunt hier aanvullende opmerkingen vastleggen ten aanzien van de risicobereidheid van de werkgever. a) Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 12 van 40

13 55) In hoeverre zijn fluctuaties in de kosten van de pensioenregeling voor u acceptabel en draagbaar? a) Ik wil jaarlijks vooraf duidelijk hebben wat de pensioenregeling kost, waarbij de kostenontwikkeling naar de toekomst beheersbaar moet blijven. Fluctuatie in de kosten is niet acceptabel. b) De kosten mogen en kunnen fluctureren, bijvoorbeeld als gevolg van een inkomende of uitgaande waardeoverdracht. 56) In hoeverre dienen de pensioenlasten naar de toekomst voorspelbaar te zijn? a) Een lichte stijging van de pensioenlasten naar de toekomst als gevolg van het feit dat het salaris stijgt en het ouder worden is acceptabel. Voor het overige dienen de pensioenlasten zo min mogelijk te stijgen. b) Een stijging van de pensioenlasten naar de toekomst is acceptabel. Wanneer de pensioenlasten hoger worden doordat de gemiddelde levensverwachting stijgt of doordat de rekenrente daalt, weet ik dat de pensioenlasten voor de werkgever stijgen. 57) In hoeverre mag de pensioenregeling van invloed zijn op de balanspositie van de onderneming? a) De lasten van de pensioenregeling mogen vooraf geen onvoorziene invloed hebben op de balans van de onderneming. b) Een onverwachte stijging van de pensioenlasten die invloed heeft op de balanspositie van de onderneming is acceptabel. 58) Draagt de werknemer bij in de totale pensioenpremie? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 58) b) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 60). 59) Hoe wordt de eigen bijdrage van de werknemer vastgesteld? a) Percentage premie. b) Percentage pensioengrondslag. c) Bedrag. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 13 van 40

14 60) Dient pensioen opgebouwd te worden over het volledig pensioengevend salaris? a) Ja, het volledige salaris minus de wettelijk minimale franchise dient als grondslag voor pensioenopbouw. b) Nee, pensioenopbouw vindt plaats tot een bepaald salarisniveau. c) Nee, door toepassing van een verhoogde franchise vindt niet over het gehele pensioengevend salaris pensioenopbouw plaats. d) Nee, de pensioenopbouw wordt beperkt door toepassing van een maximaal salarisniveau en een verhoogde franchise. 61) Hoeveel ouderdomspensioen wilt u, uitgaande van een volledig dienstverband, ongeveer toezeggen? a) Vanaf 70% van het laatst verdiende salaris. b) Tussen 50% en 70% van het laatst verdiende salaris. c) Tussen 25% en 50% van het laatst verdiende salaris. d) Minder dan 25% van het laatst verdiende salaris. 62) Dient er een nabestaandenvoorziening getroffen te worden in geval van overlijden vóór en/of ná pensioendatum? a) Zowel bij overlijden vóór de pensioendatum als bij overlijden ná de pensioendatum dient een voorziening voor de nabestaanden getroffen te worden. b) Uitsluitend bij overlijden ná de pensioendatum dient een voorziening voor de nabestaanden getroffen te worden. c) Uitsluitend bij overlijden vóór de pensioendatum dient een voorziening voor de nabestaanden getroffen te worden. d) Een nabestaandenvoorziening maakt geen onderdeel uit van de pensioenregeling. Bij overlijden wordt vanuit de pensioenregeling niets uitgekeerd. Opmerking: Wanneer u bij vraag 62) d) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 64). 63) Hoe hoog vindt u dat de voorziening dient te zijn indien de nabestaanden van uw werknemers alleen achter zouden blijven? a) De nabestaandenvoorziening dient om tot een volledig nabestaandenpensioen (49%) te komen aangevuld met een ANW-Hiaat verzekering. b) De nabestaandenvoorziening dient om tot een volledig nabestaandenpensioen (49%) te komen. c) De nabestaandenvoorziening is de enige bron van inkomsten naast de ANW-uitkering. d) De nabestaandenvoorziening van maximaal ,-- is benodigd als kleine aanvulling op eigen inkomen van partner. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 14 van 40

15 64) Wat wilt u geregeld hebben in geval van arbeidsongeschiktheid? a) De arbeidsongeschiktheidsvoorziening dient om tot een volledig arbeidsongeschiktheidspensioen (80%) te komen. b) De arbeidsongeschiktheidsvoorziening is de enige bron van inkomsten naast de WIA-uitkering. c) De arbeidsongeschiktheidsvoorziening van een gering vast bedrag is benodigd als kleine aanvulling op restant inkomen en vermogen. d) Een arbeidsongeschiktheidsvoorziening maakt geen onderdeel uit van de pensioenregeling. Bij arbeidsongeschiktheid wordt vanuit de pensioenregeling niets uitgekeerd. 65) Wilt u doorbetaling van de pensioenpremies in geval van arbeidsongeschiktheid meeverzekeren? a) Ja. b) Nee. 66) Wilt u opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten indexeren? a) Ja, zowel de opgebouwde pensioenaanspraken als ingegane pensioenrechten. b) Uitsluitend ingegane pensioenrechten worden geïndexeerd. c) Uitsluitend opgebouwde pensioenaanspraken worden geïndexeerd. d) Nee, opgebouwde pensioenaanspraken noch ingegane pensioenrechten worden geïndexeerd. Opmerking: Wanneer u bij vraag 66) d) heeft ingevuld, doorgaan naar vraag 68). 67) Hoe wilt u de opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten indexeren? a) Een onvoorwaardelijke verhoging op basis van prijsindex. b) Een onvoorwaardelijke verhoging op basis van loonindex. c) Een onvoorwaardelijke verhoging op basis van een vast percentage. d) Een voorwaardelijke verhoging op basis van prijsindex. e) Een voorwaardelijke verhoging op basis van loonindex. f) Een voorwaardelijke verhoging op basis van een vast percentage. 68) Wenst u dat naast de vaste onderdelen van de pensioenregeling uw werknemers bepaalde pensioenvormen op vrijwillige basis kunnen verzekeren, waarbij de kosten door de werknemers worden gedragen? a) Ja. b) Nee. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 15 van 40

16 69) Dient bij de opzet van de pensioenregeling rekening gehouden te worden met concurrent werkgevers? a) Nee, bij de opzet van de pensioenregeling hoeft geen rekening gehouden te worden met de pensioenregeling van concurrenten. b) Ja, de pensioenregeling dient marktconform te zijn. c) Ja, de pensioenregeling dient beter te zijn dan de pensioenregelingen die concurrenten aan hun personeel aanbieden. d) Ja, de pensioenregeling dient minder duur te zijn dan de pensioenregeling bij concurrenten. 70) Welke aspecten in de pensioenregeling hebben volgens u prioriteit? a) Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 16 van 40

17 Het fiscale kader De Wet op de loonbelasting 1964 is van toepassing op pensioen, de tweede pijler. Deze wet regelt de fiscale maxima voor de diverse pensioensoorten (ouderdoms-, partner-, wezen- en arbeidsongeschiktheidspensioen). Belangrijk in dit kader is echter dat de in de wet bedoelde maxima de eerste en de tweede pijler tezamen betreft. Deze twee kunnen we derhalve nimmer los van elkaar zien. Iedere wijziging in de eerste pijler, de sociale zekerheid, zal van invloed zijn op de tweede pijler, het pensioen. 1. De maximering In de fiscale wetgeving is een beschrijving opgenomen van de maximaal toegestane pensioenregelingen in Nederland. Daarbij moet worden gedacht aan de volgende zaken die zijn beschreven: de pensioenvormen; welke pensioenen mogen worden toegezegd, wanneer en hoe lang keren die uit en voor wie zijn die bestemd; de pensioensystemen; is er een gegarandeerde levenslange pensioenuitkering toegezegd (uitkeringsovereenkomst), is een beschikbare premie (premieovereenkomst) toegezegd of is er sprake van een gegarandeerd kapitaal (kapitaalovereenkomst)?; de pensioeningrediënten; welke factoren zijn bepalend voor de uiteindelijke hoogte van het pensioen. 71) Wat is de datum van de berekening? a) 72) Wat is de gewenste ingangsdatum van de verzekering? a) Opmerking: Wanneer u vraag 2) heeft ingevuld, kunt u het antwoord daarvan in vraag 73) invullen. 73) Op welke pensioentoezegging heeft deze intake betrekking? a) (Semi)collectieve toezegging. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 17 van 40

18 Pensioenvormen De pensioenregeling wordt gevormd door de pensioenvormen. Er dient dan ook een keuze te worden gemaakt uit de vormen die op grond van de wet zijn toegestaan. Vervolgens dient voor een aantal vormen een keuze te worden gemaakt aangaande de kring van gerechtigden en de looptijd. Een belangrijk uitgangspunt bij de keuze is enerzijds de beloningsgedachte (pensioen is uitgesteld salaris) en anderzijds de verzorgingsgedachte (de werknemer en de nabestaanden goed verzorgd achterlaten). 74) Wat is het uitgangspunt? a) Beloningsgedachte. b) Verzorgingsgedachte. Collectief toezegging Ouderdom Het ouderdomspensioen (OP) is een levenslange voorziening bij ouderdom voor de werknemer of gewezen werknemer. Gerechtigd voor het ouderdomspensioen is slechts de werknemer of de gewezen werknemer. Dit laatste heeft betrekking op de werknemer die heeft besloten om zijn of haar pensioenrechten bij uitdiensttreding voor de pensioendatum niet over te dragen naar de nieuwe werkgever. Een ouderdomspensioen dient altijd levenslang te zijn. Het mag onder geen beding een tijdelijke uitkering zijn. Opmerking: Wanneer u vraag 61) heeft ingevuld, kunt u het antwoord daarvan in vraag 75) invullen. 75) Hoeveel ouderdomspensioen wilt u, uitgaande van een volledig dienstverband, ongeveer toezeggen? a) Vanaf 70% van het laatst verdiende salaris. b) Tussen 50% en 70% van het laatst verdiende salaris. c) Tussen 25% en 50% van het laatst verdiende salaris. d) Minder dan 25% van het laatst verdiende salaris. Op grond van de maximale opbouwpercentages in de Wet Loonbelasting, namelijk 2% per dienstjaar voor een eindloonregeling en 2,25% per dienstjaar voor een middelloonregeling zou bij een langdurig dienstverband tussen 70% en 100% van het laatst verdiende salaris bereikt kunnen worden. Als de regeling daarnaast ook een (voor of na) indexatie kent, zal een niveau van boven de 100% mogelijk zijn. 76) Wilt u een ouderdomspensioen toezeggen? a) Een verplicht ouderdomspensioen. b) Geen ouderdomspensioen. Vraag 76) indien antwoord b), er zijn geen producten zonder ouderdomspensioen beschikbaar. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 18 van 40

19 Overlijden Het partnerpensioen (PP) is een inkomensvoorziening die na het overlijden van de werknemer toekomt aan de (gewezen) echtgeno(o)t(e) van deze werknemer. In tegenstelling tot het ouderdomspensioen behoeft het partnerpensioen niet per definitie levenslang te worden uitgekeerd. In de praktijk komt het echter zelden voor dat gekozen wordt voor een tijdelijk partnerpensioen. De uitkering dient direct na overlijden in te gaan. In de wet is echter een uitzondering opgenomen. Een partnerpensioen mag worden uitgesteld tot na het beëindigen van een eventuele ANW-uitkering. Als nabestaanden worden de echtgenoten, geregistreerde partners (deze worden gelijkgesteld aan gehuwden) en ongeregistreerde partners aangemerkt. De ongeregistreerde partners komen slechts in aanmerking indien zij voldoen aan de criteria die de werkgever in de pensioenregeling hieraan stelt. De werkgever is vrij om dit te bepalen, aangezien het begrip partner niet in de Wet LB, noch in de toelichting van de wet, is omschreven. Opmerking: Wanneer u vraag 62) heeft ingevuld, kunt u het antwoord daarvan in vraag 77) invullen. 77) Dient er een nabestaandenvoorziening getroffen te worden in geval van overlijden voor en/of na pensioendatum? a) Zowel bij overlijden voor de pensioendatum als bij overlijden na de pensioendatum dient een voorziening voor de nabestaanden getroffen te worden. b) Uitsluitend bij overlijden na de pensioendatum dient een voorziening voor de nabestaanden getroffen te worden. c) Uitsluitend bij overlijden voor de pensioendatum dient een voorziening voor de nabestaanden getroffen te worden. d) Een nabestaandenvoorziening maakt geen onderdeel uit van de pensioenregeling. Bij overlijden wordt vanuit de pensioenregeling niets uitgekeerd. Opmerking: Wanneer u bij vraag 77) antwoord d) heeft gekozen, doorgaan naar vraag 82). Opmerking: Wanneer u vraag 63) heeft ingevuld, kunt u het antwoord daarvan in vraag 78) invullen. 78) Hoe hoog vindt u dat de voorziening dient te zijn indien de nabestaanden van uw werknemers alleen achter zouden blijven? a) De nabestaandenvoorziening dient om tot een volledig nabestaandenpensioen (49%) te komen aangevuld met een ANW-hiaat verzekering. b) De nabestaandenvoorziening dient om tot een volledig nabestaandenpensioen (49%) te komen. c) De nabestaandenvoorziening is de enige bron van inkomsten naast de ANW-uitkering. d) De nabestaandenvoorziening van maximaal ,- is benodigd als kleine aanvulling op eigen inkomen van partner. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 19 van 40

20 79) Wilt u een partnerpensioen toezeggen? a) Een verplicht partnerpensioen. b) Een vrijwillig partnerpensioen naar eigen keuze. c) Geen partnerpensioen. Het wezenpensioen (WzP) is een inkomensvoorziening die na het overlijden van de werknemer toekomt aan kinderen of pleegkinderen die nog geen 30 jaar zijn. Ingeval van overlijden van beide ouders mag het wezenpensioen verdubbeld worden. De maximale eindleeftijd bedraagt 30 jaar. Veel pensioenregelingen kennen daarentegen een eindleeftijd van 18, 21 of 27 jaar (dit laatste gebaseerd op de eindleeftijd waarop kinderen recht hebben op een uitkering op grond van de Wet Studie Financiering). 80) Wilt u een wezenpensioen toezeggen? a) Een verplicht wezenpensioen. b) Een vrijwillig wezenpensioen naar eigen keuze. c) Geen wezenpensioen. Nabestaandenoverbruggingspensioen Het nabestaandenoverbruggingspensioen (ook wel ANW-hiaatpensioen genoemd) is een pensioen dat direct ingaat bij het overlijden van de werknemer of nadat de ANW-uitkering is gestopt en uiterlijk eindigt bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd (van de nabestaande). Het nabestaandenoverbruggingspensioen mag toekomen aan de partner of aan de wezen en dient evenals het overbruggingspensioen om het gemis aan een ANW-uitkering (die immers ook uiterlijk tot 65 jaar loopt) te compenseren alsmede de premiecompensatie AOW. 81) Wilt u een nabestaandenoverbruggingspensioen (ANW-hiaat) toezeggen? a) Een verplicht nabestaandenpensioen. b) Een vrijwillig nabestaandenpensioen naar eigen keuze. c) Geen nabestaandenpensioen. Arbeidsongeschiktheid Het WGA-hiaat en het WIA-excedent worden in de fiscale wetgeving als het arbeidsongeschiktheidspensioen aangeduid. Dit is een inkomensvoorziening die ingaat nadat de arbeidsongeschiktheid twee jaar heeft geduurd. Gedurende de eerste twee jaar dient de werkgever op grond van het Burgerlijk Wetboek het loon door te betalen. In het tweede ziektejaar wordt het salaris verlaagd tot 70%. Dient deze verlaging wel of niet door te werken in het pensioen? Opmerking: Wanneer u vraag 64) heeft ingevuld, kunt u het antwoord daarvan in vraag 82) invullen. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 20 van 40

21 82) Wat wilt u geregeld hebben in geval van arbeidsongeschiktheid van uw werknemers? a) De arbeidsongeschiktheidsvoorziening dient om tot een volledig arbeidsongeschiktheidspensioen (80%) te komen. b) De arbeidsongeschiktheidsvoorziening is de enige bron van inkomsten naast de WIA-uitkering. c) De arbeidsongeschiktheidsvoorziening van een gering vast bedrag is benodigd als kleine aanvulling op restant inkomen en vermogen. d) Een arbeidsongeschiktheidsvoorziening maakt geen onderdeel uit van de pensioenregeling. Bij arbeidsongeschiktheid wordt vanuit de pensioenregeling niets uitgekeerd. Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid Bij arbeidsongeschiktheid wordt de premiebetaling voortgezet, waarbij deze voor rekening van de verzekeringsmaatschappij zal komen. Opmerking: Wanneer u vraag 65) heeft ingevuld, kunt u het antwoord daarvan in vraag 83) invullen. 83) Wilt u doorbetaling van de pensioenpremies in geval van arbeidsongeschiktheid meeverzekeren? a) Ja. b) Nee. 84) Wilt u een arbeidsongeschiktheidpensioen op verplichte of vrijwillige basis toezeggen? a) Op verplichte basis. b) Op vrijwillige basis. 85) Wilt u de premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid op verplichte of vrijwillige basis toezeggen? a) Op verplichte basis. b) Op vrijwillige basis. WGA-hiaat Het WGA-hiaat is de aanvulling van de WGA- en WW-uitkering tot het niveau van 70%, waarbij maximaal ,-- (cijfer 2012) salaris wordt meegenomen. 86) Wilt u het WGA-hiaat meeverzekeren? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 86) antwoord b) heeft gekozen, doorgaan naar vraag 88). Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 21 van 40

22 87) Wilt u het WGA-hiaat op verplichte of vrijwillige basis toezeggen? a) Op verplichte basis. b) Op vrijwillige basis. Opmerking: Wanneer u vraag 68) heeft ingevuld, kunt u het antwoord daarvan in vraag 88) invullen. 88) Wenst u dat naast de vaste onderdelen van de pensioenregeling uw werknemers bepaalde pensioenvormen op vrijwillige basis kunnen verzekeren, waarbij de kosten door de werknemers worden gedragen? a) Ja. b) Nee. 89) Wilt u een voorportaalregeling meeverzekeren? a) Ja. b) Nee. Opmerking: Wanneer u bij vraag 89) antwoord b) heeft gekozen, doorgaan naar vraag 91). 90) Welke voorportaalregeling wilt u meeverzekeren? Het is mogelijk om meerdere keuzes aan te geven. a) Bij overlijden. b) Bij arbeidsongeschiktheid. Dienstjaren De dienstjaren, of diensttijd wordt bepaald door de datum waarop de pensioenopbouw begint en de datum waarop het pensioen in zal gaan, de pensioenleeftijd. 91) Welke pensioenleeftijd wenst u te hanteren (minimaal 60, maximaal 65)? a) 92) Wenst u een toetredingsleeftijd te hanteren voor de pensioenregeling? a) Geen toetredingsleeftijd, iedereen neemt deel aan de pensioenregeling. b) Een toetredingsleeftijd waarbij de gekozen toetredingsleeftijd uiterlijk op 21 jaar ligt. 93) Wenst u een wachttijd te hanteren voordat opname in de pensioenregeling plaats vindt? a) Geen wachttijd. b) Een wachttijd ter grootte van de proeftijd uitsluitend voor het ouderdomspensioen. Verlof Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 22 van 40

23 Als diensttijd kan worden meegenomen sabbatsverlof, ouderschapsverlof, studieverlof en verlof als bedoeld in artikel 1 onderdeel a van de Wet financiering loopbaanonderbreking (zorgverlof). De vraag of tijdens verlof pensioen wordt opgebouwd wordt steeds actueler. Dit is het gevolg van de introductie van de levensloopregeling en de vitaliteitsregeling. Het aantal mensen dat verlof zal nemen, zal naar verwachting immers toenemen. Waardeoverdracht Dienstjaren ten gevolge van waardeoverdracht vallen eveneens onder het begrip diensttijd. Afhankelijk van het systeem waarin het oude pensioen was opgebouwd en het systeem dat bij u geldt, is een waardeoverdracht wel of niet zinvol voor de werknemer. U dient er in ieder geval rekening mee te houden dat een waardeoverdracht financiële consequenties kan hebben voor u. Uitsluitend bij een collectieve beschikbare premieregeling heeft een waardeoverdracht thans geen financiële consequenties. In alle andere gevallen dient u zich bewust te zijn van de consequenties. Uiteraard kunnen wij in een later stadium met u bekijken welke oplossingen er voor handen zijn om de financiële consequenties beheersbaar en controleerbaar te krijgen. Pensioensystemen De hoogte van het pensioen is afhankelijk van het pensioenstelsel dat u aan de werknemer toezegt. In de wet wordt een drietal pensioenstelsels omschreven voor het ouderdomspensioen, te weten een uitkeringsovereenkomst (eindloon dan wel middelloon) een premieovereenkomst (een beschikbare-premieregeling) en een kapitaalovereenkomst waarbij slechts het kapitaal op pensioendatum is gegarandeerd. Deze systemen gelden eveneens voor het partnerpensioen. 94) Naar welk pensioensysteem gaat uw voorkeur uit? a) Een pensioenregeling waarbij de hoogte van het pensioen rechtstreeks wordt afgeleid van het salaris dat men tijdens de dienstbetrekking verdient. b) Een pensioenregeling, waarbij er een bedrag ter financiering van pensioen wordt toegezegd. Opmerking: indien u bij vraag 94) antwoord b) heeft gekozen, doorgaan met vraag 97). Het eindloonstelsel. In een eindloonstelsel wordt een pensioen opgebouwd dat is gebaseerd op het laatstverdiende salaris en het aantal dienstjaren dat is gemaakt. Op grond van de wet mag voor het ouderdomspensioen per dienstjaar maximaal 2% van het laatst verdiende salaris aan pensioen worden opgebouwd. Schematisch ziet de pensioenopbouw er als volgt uit. Bij een salarisverhoging wordt de toekomstige pensioenopbouw verhoogd (witte vlakken). Ook worden de reeds opgebouwde aanspraken aangepast aan het nieuwe salaris (grijze vlakken) , , , ,-- Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 23 van 40

24 37.500, , , , De pensioenberekening op basis van een eindloonstelsel is derhalve de uitkomst van de volgende berekening; Laatst verdiende salaris x opbouwpercentage x dienstjaren Een belangrijke factor voor het ouderdomspensioen wordt gevormd door de dienstjaren. Immers, omdat wordt uitgegaan van het laatst verdiende salaris over alle dienstjaren, is de achterliggende diensttijd van belang. Deze is niet voor iedereen gelijk, door de werknemer te beïnvloeden en voor de werkgever ongrijpbaar. Daarmee is het eindloonstelsel moeilijk beheersbaar. Het middelloonstelsel. In een middelloonstelsel bouwt een werknemer de pensioenaanspraak op aan de hand van de pensioengrondslag van dat jaar en het opbouwpercentage dat in dat jaar geldt. Het fiscale maximum is 2,25% per dienstjaar, iets hoger dan bij eindloon. Over de totale opbouwperiode betekent dit een pensioen dat is gebaseerd op het gemiddelde salaris dat een werknemer verdient. Het gemiddelde salaris betreft altijd een gewogen gemiddelde. Schematisch ziet de pensioenopbouw er als volgt uit: , , , , , , , , De pensioenopbouw op basis van middelloon bestaat uit de witte vlakken. Het gearceerde gedeelte, dat bij een eindloonregeling bestaat uit de backservice wordt hier niet meegenomen. Bij middelloon luidt de pensioenformule: Gemiddeld verdiende salaris x opbouwpercentage x dienstjaren Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 24 van 40

25 Bij een middelloonsysteem is de achterliggende diensttijd niet van belang. Daarmee is de middelloonregeling beter beheersbaar dan een eindloonregeling. Een middelloonregeling zal in de regel een lagere pensioenopbouw kennen dan een eindloonregeling. Deze verslechtering kan echter voor een deel worden opgevangen door het in theorie hogere opbouwpercentage. 95) Naar welk soort pensioenregeling gaat uw voorkeur uit? a) Eindloonregeling. b) Middelloonregeling. c) Streefregeling/kapitaalovereenkomst op basis van eindloon. d) Streefregeling/kapitaalovereenkomst op basis van middelloon. Opbouwpercentage Het opbouwpercentage is afhankelijk van het pensioensysteem. De wet gaat uit van een maximaal opbouwpercentage van 2% per dienstjaar (eindloonstelsel) voor ouderdomspensioen. Dit percentage is opgenomen om in 35 jaar een pensioen van 70% te kunnen opbouwen. Daarnaast komen wij echter nog 1,75% per dienstjaar tegen waardoor na 40 dienstjaren (van 25 tot 65 jaar) 70% wordt bereikt. Indien sprake is van een middelloonstelsel bedraagt het maximale opbouwpercentage 2,25%. 96) Opbouwpercentage per dienstjaar van het ouderdomspensioen? a) %. Opmerking: wanneer u vraag 96) heeft beantwoord, doorgaan met vraag 102). Het beschikbare-premiestelsel Bij een beschikbare premieregeling wordt geen pensioen toegezegd maar een premie ter financiering van pensioen. De werkgever stelt jaarlijks een premie ter beschikking. Deze premie wordt geïnvesteerd in een verzekering. Op de pensioendatum resulteren deze premies, vermeerderd met rendement, in een kapitaal, dat dient te worden aangewend voor de aankoop van pensioen. De hoogte van dit aan te kopen pensioen is afhankelijk van de dan geldende marktrente en levensverwachting. Het Ministerie van Financiën heeft in een resolutie beschikbare premiestaffels gepubliceerd. Bij de bepaling van de beschikbare premiestaffels is uitgegaan van een pensioen volgens het systeem middelloon. Feitelijk is beschikbare premie en middelloon gelijk, met dien verstande dat bij middelloon het pensioen wordt toegezegd en gegarandeerd, bij beschikbare premie wordt de premie toegezegd en gegarandeerd. De staffel Er zijn verschillende staffels. U kunt hierbij de volgende staffels aanhouden: Staffel 1: Alleen ouderdomspensioen. Staffel 2: Ouderdomspensioen en uitgesteld partnerpensioen. Staffel 3: Ouderdomspensioen en direct ingaand opgebouwd partnerpensioen. Vast percentage. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 25 van 40

26 Het Ministerie van Financiën heeft inmiddels al drie maal fiscaal toegestane beschikbare premiestaffels gepubliceerd. Het eerste besluit dateert van 28 april 2003 en het tweede besluit van 23 oktober Deze besluiten gaan uit van bruto beschikbare premies dus inclusief administratiekosten en opslag voor premievrijstelling. Op 21 december 2009 is een besluit uitgevaardigd dat uitgaat van netto premies. De uitvoerder moet de overige kosten en opslagen dan afzonderlijk in rekening brengen. Op grond van dit laatste besluit moeten alle beschikbare premieregelingen vanaf 1 januari 2015 zijn gebaseerd op netto staffels. Tot die datum mogen dus ook de bruto staffels uit de oudere besluiten gehanteerd worden. De besluiten vindt u op 97) Hoe stelt u het beschikbaar premiepercentage vast? a) 4% Staffel 1: alleen OP. b) 4% Staffel 2: OP en uitgesteld opgebouwd PP. c) 4% Staffel 3: OP en direct ingaand opgebouwd PP. d) Vast percentage. e) 3% Staffel 1: alleen OP. f) 3% Staffel 2: OP en uitgesteld opgebouwd PP. g) 3% Staffel 3: OP en direct ingaand opgebouwd PP. Opmerking: wanneer u bij vraag 97) antwoord d) heeft gekozen, doorgaan naar vraag 101). 98) Wilt u de vastgestelde staffel volledig of gedeeltelijk hanteren? a) Volledig. b) Gedeeltelijk. Opmerking: vraag 99) alleen indien u bij vraag 98) voor antwoord b) heeft gekozen. 99) Met welke percentage wilt u de staffel gedeeltelijk hanteren? a) 100) Hoe belangrijk vindt u dat de kosten en de premie voor premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid boven op de staffel komen? a) Totaal onbelangrijk. b) Onbelangrijk. c) Neutraal. d) Belangrijk. e) Zeer belangrijk. Opmerking: vraag 101) alleen indien u bij vraag 97) heeft gekozen voor antwoord d). Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 26 van 40

27 101) Hoe hoog is het percentage dat u als premie beschikbaar stelt? a) Ingrediënten Het pensioen is afhankelijk van de uitkomst van de volgende formule, waarbij salaris, afhankelijk van het gekozen pensioensysteem, kan worden gelezen als laatstverdiende (eindloon) of gemiddeld verdiende salaris (middelloon). salaris x opbouwpercentage x dienstjaren Dit geldt voor een individuele werknemer, maar ook voor het totale pensioen van alle werknemers. Daarbij geldt uiteraard dat het kostenniveau van de regeling afhankelijk is van de onderstaande factoren. Opmerking: Wanneer u vraag 60) heeft ingevuld, kunt u het antwoord daarvan in vraag 102) invullen. 102) Dient pensioen opgebouwd te worden over het volledige pensioengevend salaris van de werknemers? a) Ja, het volledige salaris minus de wettelijk minimale franchise dient als grondslag voor pensioenopbouw. b) Nee, pensioenopbouw vindt plaats tot een bepaald salarisniveau. c) Nee, door toepassing van een verhoogde franchise vindt niet over het gehele pensioengevend salaris pensioenopbouw plaats. d) Nee, de pensioenopbouw wordt beperkt door toepassing van een maximaal salarisniveau en een verhoogde franchise. De AOW-franchise. Bij de berekening van het pensioen dient rekening te worden gehouden met de AOW-uitkering. De AOW is afhankelijk van de burgerlijke staat, zodat er in feite drie AOW-uitkeringen kunnen worden meegenomen in de berekening. De zelfstandige AOW, die een gehuwd persoon krijgt, de ongehuwde AOW die een alleenstaande persoon krijgt, of twee keer de gehuwde AOW, de uitkering voor een echtpaar tezamen. De gekozen AOW-uitkering wordt vervolgens omgerekend naar een franchise (drempelbedrag). Feitelijk is een AOW-franchise die hoger is dan de zelfstandige AOW een kunstmatige verlaging van het opbouwpercentage. Immers, het resultaat van een hoge AOW-franchise is minder pensioen. Als vertrekpunt gaan wij dan ook uit van de franchise gebaseerd op de zelfstandige AOW. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 27 van 40

28 103) Welke franchise wilt u hanteren? a) Man en vrouw. b) Ongehuwd. c) Zelfstandig. d) Zelfstandig verlaagd I. e) Zelfstandig verlaagd II. f) Afwijkend bedrag. Opmerking: vraag 104) alleen indien u bij vraag 103) voor antwoord f) heeft gekozen. 104) Hoe hoog is het bedrag dat u als franchise wilt hanteren? a) Een indexatie is bedoeld om de (opgebouwde) pensioenen aan te passen aan de loon- of de prijsindex om de pensioenen welvaarts- of waardevast te houden. Belangrijk is daarbij de afweging of deze voorwaardelijk (voor zover de middelen toereikend zijn) of onvoorwaardelijk (gegarandeerd) is. Opmerking: Wanneer u vraag 66) heeft ingevuld, kunt u het antwoord daarvan in vraag 105) invullen. 105) Wilt u opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten indexeren? a) Ja, zowel de opgebouwde pensioenaanspraken als ingegane pensioenrechten. b) Uitsluitend ingegane pensioenrechten worden geïndexeerd. c) Uitsluitend opgebouwde pensioenaanspraken worden geïndexeerd. d) Nee, opgebouwde pensioenaanspraken noch ingegane pensioenrechten worden geïndexeerd. Opmerking: vraag 106) alleen indien u bij vraag 105) niet antwoord d) heeft gekozen. Opmerking: Wanneer u vraag 67) heeft ingevuld, kunt u het antwoord daarvan in vraag 106) invullen. 106) Hoe wilt u de opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten indexeren? a) Een onvoorwaardelijke verhoging op basis van loonindex. b) Een onvoorwaardelijke verhoging op basis van prijsindex. c) Een onvoorwaardelijke verhoging op basis van een vast percentage. d) Een voorwaardelijke verhoging op basis van loonindex. e) Een voorwaardelijke verhoging op basis van prijsindex. f) Een voorwaardelijke verhoging op basis van een vast percentage. Opmerking: Vraag 107) alleen indien u bij vraag 94) voor antwoord b) heeft gekozen. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 28 van 40

29 Verzekeringsvormen Indien u heeft gekozen voor een eindloonregeling of een middelloonregeling is sprake van een salaris/diensttijd toezegging. U zegt een pensioen toe aan de werknemers dat vanaf de pensioendatum gegarandeerd zal worden uitgekeerd. Hiertoe dient u op grond van de Pensioenwet een renteverzekering te sluiten bij een verzekeringsmaatschappij of zich aan te sluiten bij een pensioenfonds. Indien u kiest voor een premieovereenkomst (beschikbare premieregeling) garandeert u geen pensioenuitkering, maar een premie. Als gevolg daarvan heeft u geen beperkingen ten aanzien van de gekozen verzekeringsvormen. De premie kan voor iedere verzekering worden aangewend. Daarbij kunt u kiezen uit de onderstaande drie vormen: Een gegarandeerde pensioenuitkering (als bij een uitkeringsovereenkomst) Hiermee koopt de werknemer nu zekerheid in. Een gegarandeerde kapitaalsuitkering. Op de pensioendatum wordt hiermee pensioen aangekocht, waarbij er wel zekerheid is omtrent de kapitaalsuitkering, echter geen zekerheid over de aan te kopen pensioenen. Een beleggingsverzekering. Pas op de pensioendatum is de hoogte van het kapitaal bekend (de tegenwaarde van de beleggingen). Op de pensioendatum wordt vervolgens pensioen aangekocht. Er is derhalve geen zekerheid over de hoogte van het kapitaal en de hoogte van het aan te kopen pensioen. 107) Op welke wijze wenst u het ouderdomspensioen bij de uitvoerder veilig te stellen? a) Renteverzekering. b) Kapitaalverzekering. c) Beleggingsverzekering. Opmerking: Vraag 108) alleen indien u bij vraag 79) niet voor antwoord c) en bij vraag 77) niet voor antwoord d) heeft gekozen of indien u bij vraag 80) of vraag 81) niet voor antwoord c) heeft gekozen. 108) Op welke wijze wenst u het partnerpensioen, wezenpensioen en nabestaandenoverbruggingspensioen bij overlijden vóór de pensioendatum veilig te stellen? a) Renteverzekering. b) Kapitaalverzekering. c) Beleggingsverzekering. Opmerking: Vraag 109) alleen indien u bij vraag 79) niet voor antwoord c) en bij vraag 77) niet voor antwoord c) heeft gekozen of indien u bij vraag 80) of vraag 81) niet voor antwoord c) heeft gekozen. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 29 van 40

30 109) Op welke wijze wenst u het nabestaandenpensioen, wezenpensioen en nabestaandenoverbruggingspensioen bij overlijden op of na pensioendatum veilig te stellen? a) Renteverzekering. b) Kapitaalverzekering. c) Beleggingsverzekering. 110) Indien er een minimale premie per werknemer wordt gehanteerd, welke is voor u per jaar acceptabel? a) 0,- tot 100,-. b) 100,- tot 200,-. c) 200,- tot 500,-. d) 500,- tot 1000,-. e) 1000,- of meer. 111) Hoe belangrijk vindt u het dat de verzekering de mogelijkheid biedt van meerdere betalingstermijnen? Te denken valt aan per jaar, per maand, etcetera. a) Totaal onbelangrijk. b) Onbelangrijk. c) Neutraal. d) Belangrijk. e) Zeer belangrijk. 112) Hoe belangrijk vindt u het dat de verzekering de mogelijkheid biedt om een extra storting te laten doen door u? a) Totaal onbelangrijk. b) Onbelangrijk. c) Neutraal. d) Belangrijk. e) Zeer belangrijk. 113) Als er een minimale extra storting wordt gehanteerd, welke is voor u per jaar acceptabel? a) 0,- tot 100,-. b) 100,- tot 200,-. c) 200,- tot 500,-. d) 500,- tot 1000,-. e) 1000,- of meer. Opmerking: De vragen 114) tot en met 131) alleen indien u bij vraag 94) antwoord b) en bij vraag 107) antwoord c) heeft gegeven. Wiersma & Walvius Pensioenadviseurs Pagina 30 van 40