VERRUIMING OPENSTELLINGSTIJDEN SPITSSTROKEN (VOS) A12 - ASPECT NATUUR

Transcriptie

1 VERRUIMING OPENSTELLINGSTIJDEN SPITSSTROKEN (VOS) A12 - ASPECT NATUUR RIJKSWATERSTAAT OOST-NEDERLAND 19 december :A - Definitief B

2 Inhoud 1 Spitsstroken tracé A12 Veenendaal-west - Ede Inleiding Huidige situatie tracé A Plansituatie VOS 3 2 Effecten van gewijzigde openstellingstijden Selectie van storingsfactoren Stikstofdepositie Verontreiniging Verstoring door geluid Verstoring door verlichting Optische verstoring Conclusie storingsfactoren 5 3 Gevolgen voor beschermde natuurwaarden Natuurbeschermingswet Wettelijk kader Huidige situatie Effecten als gevolg van VOS A Ecologische Hoofdstructuur Beleidskader Effecten als gevolg van VOS A Flora- en faunawet Wettelijk kader Huidige situatie Effecten als gevolg van VOS A Conclusies Natuurbeschermingswet Ecologische Hoofdstructuur Flora- en faunawet 10 5 Gebruikte bronnen 11 1 Instandhoudingsdoelen Natura 2000-gebieden :A - Definitief ARCADIS 1

3 1 HOOFDSTUK Spitsstroken tracé A12 Veenendaal-west - Ede 1.1 INLEIDING Bij de besluitvorming is er vanuit gegaan dat de spitsstroken ter hoogte van de A12 tijdens de nachtelijke uren (grotendeels) gesloten zijn. Door de toename van verkeer is het echter dringend gewenst dat de spitsstroken voornamelijk in de vroege ochtenduren al opgesteld kunnen worden. Het tijdvenster zoals dat nu is opgenomen in het Wegaanpassingsbesluit A12 Veenendaal - Ede, Rijkswaterstaat, 2005 belet dit. De spitsstroken zijn gesloten in de periode tussen uur en uur Deze rapportage is gericht op het in beeld brengen van eventuele effecten op natuurwaarden die de verruimde openstelling van spitsstroken (zie paragraaf 1.3) met zich mee kan brengen. 1.2 HUIDIGE SITUATIE TRACÉ A12 Het studiegebied voor de A12 is gelegen tussen Veenendaal en Ede. Het betreft de spitsstroken (stroken aan de zijde van de middenberm) in beide richtingen. Afbeelding1 Ligging studiegebied A :A - Definitief ARCADIS 2

4 Openstelling van de spitsstrook mag in huidige situatie alleen in het tijdsvenster tussen 6.00 en uur. De spitsstrook kan alleen worden geopend als dat gezien de (verwachte) drukte op de weg wenselijk is. Dat is pas het geval wanneer het aantal voertuigen op het wegvak in de betreffende richting boven het aantal van motorvoertuigen/uur per rijstrook stijgt. Bij dit aantal is de verkeersafwikkeling nog acceptabel (dat wil zeggen filevrij). De praktijk heeft echter uitgewezen dat de spitsstrook op dat moment moet kunnen worden opengesteld om de toenemende drukte tijdig te kunnen opvangen. In de verkeerscentrale wordt gesignaleerd wanneer het aantal van motorvoertuigen/uur per rijstrook is bereikt. Op basis van dit signaal en op basis van de verwachting en de ervaring van de wegverkeersleider over de toename van de drukte zal de spitsstrook na inspectie geopend worden. Wanneer het aantal voertuigen op de betreffende rijbaan van het wegvak daalt beneden de voertuigen per uur zal de wegverkeersleider de spitsstrook weer sluiten. 1.3 PLANSITUATIE VOS In de plansituatie moet de mogelijkheid bestaan om de spitsstroken altijd open te kunnen stellen als de intensiteit >1.350mvt/uur per rijstrook is. Bij het openstellen van de spitsstroken geldt een aanpassing van de maximumsnelheid van 120 km/u naar 100 km/u. Er is geen sprake van verkeersaantrekkende werking, aangezien er geen alternatieve routes beschikbaar zijn en de filedruk buiten de huidige openingstijden beperkt is :A - Definitief ARCADIS 3

5 2 HOOFDSTUK Effecten van gewijzigde openstellingstijden 2.1 SELECTIE VAN STORINGSFACTOREN Omdat de verruiming van de openstellingstijden van de spitsstroken geen extra ruimtebeslag of andere ruimtelijke ingrepen voorziet zijn slechts enkele storingsfactoren relevant in deze beoordeling. Na een selectie op basis van dit gegeven en de gevoeligheid van de aanwezige natuurwaarden blijven de volgende mogelijk relevante storingsfactoren over: Verzuring Vermesting Verontreiniging Geluid Licht Optische verstoring Hieronder worden mogelijke effecten besproken. De effecten verzuring en vermesting worden hieronder behandeld onder het kopje Stikstofdepositie. 2.2 STIKSTOFDEPOSITIE Er is geen sprake van een toename van verkeersbewegingen. De maximumsnelheid zal worden verlaagd bij openstelling van de spitsstroken (van 120 km/u naar 100 km/u). Aan de hand van deze uitgangspunten en de generieke invoergegevens zoals gepubliceerd door het ministerie van I&M in maart 2011 (emissiecijfers) zijn de emissies voor de situatie met open en gesloten spitsstrook bepaald. Uit een vergelijking van de situatie met gesloten spitsstroken volgt dat er sprake is van een afname van de emissie NOx van circa 10-15%bij de situatie met geopende spitsstroken. De afname is het gevolg van een lager rijsnelheid van het (lichte) verkeer bij de situatie met geopende spitsstroken. Omdat de emissies NOx ten gevolge van de lagere rijsnelheid afnemen wordt geconcludeerd dat de depositie niet zal toenemen en zelfs in enige mate afnemen. Een toename van de stikstofdepositie als gevolg van de verruimde openstellingstijden van de spitsstroken wordt dan ook uitgesloten. 2.3 VERONTREINIGING Door verruimde openstellingstijden van de spitsstrook wordt verontreiniging meer verspreid over het wegdek. Omdat er geen sprake is van een verkeersaantrekkende werking wordt een netto toename van verontreiniging uitgesloten. Verontreiniging van omliggende :A - Definitief ARCADIS 4

6 natuur kan worden veroorzaakt via run-off. Doordat afgezette verontreiniging netto niet zal toenemen, is het uitgesloten dat de verontreiniging in de run-off toeneemt in de plansituatie. 2.4 VERSTORING DOOR GELUID Verstoring door geluid kan effecten hebben op diersoorten. Met name een deel van de vogelsoorten is gevoelig voor geluid. In de plansituatie is geen sprake van een toename in het aantal verkeersbewegingen. Tijdens openstelling van de spitsstrook neemt de maximumsnelheid af van 120 km/u naar 100 km/u en verbetert de doorstroming. Uit een vergelijking van de emissies van het wegverkeer bij de situatie met gesloten spitsstroken met de situatie met geopende spitsstroken volgt dat de geluidsbelasting afneemt ten gevolge van een lagere rijsnelheid (akoestisch onderzoek VOS A12). Omdat de geluidsuitstraling van de weg ten gevolge van de lagere rijsnelheid afneemt zal de geluidsbelasting licht afnemen. De verruimde openstelling van spitsstroken heeft dan ook geen extra geluidverstoring tot gevolg. 2.5 VERSTORING DOOR VERLICHTING Een aantal diersoorten is gevoelig voor verstoring door verlichting. Van vleermuizen en broedvogels is bekend dat zij gevoelig zijn voor een toename van verlichting. In de huidige situatie is al sprake van continue verlichting van de A12 bij duisternis in verband met het grote aantal in- en uitvoegbewegingen op dit traject (verkeersveiligheid). Er worden geen extra armaturen geplaatst. Omdat de periode waarin de verlichting brandt niet toeneemt en er geen extra armaturen worden geplaatst kan een toename van effecten als gevolg van dit project worden uitgesloten. Extra mitigerende maatregelen zijn dan ook niet nodig. 2.6 OPTISCHE VERSTORING In de huidige situatie is al sprake van optische verstoring door wegverkeer. Er is in de plansituatie geen sprake van verandering ten aanzien van de aard en intensiteit van de optische verstoring. Hooguit verplaatst het beeld zich gedurende de periode van verruimde openstelling enkele meters richting kant asfalt. Door de verlaging van de maximum snelheid wordt deze lichte verandering van het optische beeld die alleen van op korte afstand waarneembaar is afgezwakt. Effecten door optische verstoring als gevolg van de verruimde openstelling zijn dan ook uitgesloten. 2.7 CONCLUSIE STORINGSFACTOREN Uit bovenstaande paragrafen blijkt dat geen van de storingsfactoren zullen toenemen in de nieuwe situatie. Er zullen dan ook geen negatieve effecten optreden als gevolg van deze storingsfactoren :A - Definitief ARCADIS 5

7 3 HOOFDSTUK Gevolgen voor beschermde natuurwaarden 3.1 NATUURBESCHERMINGSWET WETTELIJK KADER In Nederland hebben veel natuurgebieden een beschermde status onder de Natuurbeschermingswet 1998 gekregen. Daarbij kunnen twee categorieën beschermingsgebieden worden onderscheiden: Natura2000-gebieden. Beschermde natuurmonumenten. NATURA 2000-GEBIED Onder Natura 2000-gebieden vallen de gebieden die op grond van de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn zijn aangewezen. Voor deze gebieden gelden instandhoudingsdoelen. De essentie van het beschermingsregime voor deze gebieden is dat deze instandhoudingsdoelen niet in gevaar mogen worden gebracht. Om dit toetsbaar te maken kent de Natuurbeschermingswet 1998 voor projecten en andere handelingen die verslechterende of significant verstorende effecten voor soorten en habitats van de betreffende gebieden zouden kunnen hebben, een vergunningplicht. Een vergunning voor een project wordt alleen verleend wanneer zeker is dat de instandhoudingsdoelen van het gebied niet in gevaar worden gebracht. Hiervan mag alleen worden afgeweken wanneer alternatieve oplossingen voor het project ontbreken èn wanneer sprake is van dwingende redenen van groot openbaar belang. Bovendien moet voorafgaande aan het toestaan van een afwijking zeker zijn dat alle schade gecompenseerd wordt (de zogenaamde ADC-toets: Alternatieven, Dwingende redenen van groot openbaar belang en Compenserende maatregelen). Redenen van economische aard kunnen ook gelden als dwingende reden van groot openbaar belang. Als prioritaire soorten of habitats deel uitmaken van de instandhoudingsdoelen mogen redenen van economische aard alleen gebruikt worden na toetsing door de Europese Commissie. VOORMALIG BESCHERMD NATUURMONUMENT Naast deze Natura2000-gebieden kent de Natuurbeschermingswet ook beschermde natuurmonumenten. Sinds de inwerkingtreding van de (oude) Natuurbeschermingswet zijn 188 gebieden aangewezen als beschermd natuurmonument of staatsnatuurmonument. Door de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 verdwijnt het verschil tussen Beschermde en Staatsnatuurmonumenten. Deze gebieden vallen dan onder de noemer van Beschermde Natuurmonumenten. Een deel van de Beschermde Natuurmonumenten vallen samen met Natura 2000-gebieden. Hiervoor geldt bij definitieve aanwijzing van de Natura 2000-gebieden het toetsingskader van artikel 19 van de Natuurbeschermingswet voor Natura 2000-gebeiden :A - Definitief ARCADIS 6

8 BESCHERMD NATUURMONUMENT Waar de gebieden niet samen vallen blijven Beschermde Natuurmonumenten in stand en vallen onder het toetsingskader van artikel 16 van de Natuurbeschermingswet, dat hieronder wordt toegelicht. Het gaat hierbij om 66 gebieden. Natura 2000-gebied in/nabij studiegebied De relevante Natura 2000-gebieden in deze studie zijn: Veluwe Binnenveld In het studiegebied liggen geen Beschermde Natuurmonumenten HUIDIGE SITUATIE Afbeelding2 Ligging Natura gebieden nabij tracé. Relevante deel A12 is aangegeven tussen de rode strepen. Geel = Natura gebieden Binnenveld en Veluwe Bron: gebiedendatabase Ministerie van EZ a.nl/natura2000/googlema pszoek2.aspx Op onderstaande afbeelding is de ligging van het tracé (rode strepen) en de begrenzing van de Natura 2000-gebieden weergegeven. De planlocatie ligt aangrenzend aan het Natura 2000-gebied Veluwe. Op een afstand van ongeveer meter ligt het gebied Binnenveld. Overige Natura 2000-gebieden liggen op een afstand van meer dan meter. Op een zo grote afstand kunnen effecten vanuit het project - die toch al minimaal zijn - worden uitgesloten. Hieronder volgt een korte beschrijving van de relevante Natura 2000-gebieden. Veluwe De Veluwe bestaat overwegend uit droge bossen, droge en natte heide, vennen en stuifzanden. In de voorlaatste ijstijd werden stuwwallen gevormd. Hoewel de hoogteverschillen sindsdien door wind en water zijn afgevlakt, reiken de hoogste delen van de Veluwe tot ruim 100 m boven NAP. Tot 1900 was de Noord-Veluwe één uitgestrekt stuifzandgebied. Tegenwoordig is er in totaal nog hectare stuifzand op de Veluwe. Bij :A - Definitief ARCADIS 7

9 Kootwijk is één van de grootste actieve stuifzandgebieden van Europa. Plaatselijk komen in de heiden natte of droge heischrale graslanden, jeneverbesstruwelen, vennen, natte heide en hoogveenkernen voor. In een aantal beekdalen worden schraallanden aangetroffen. Langs de randen van de Veluwe ontspringen de (sprengen)beken, waar beekvegetaties en zeer plaatselijk bronbossen voorkomen. Binnenveld Het Binnenveld is een blauwgraslandreservaat in het zuidelijk deel van de Gelderse vallei. De meent wordt gevoed door basenrijk kwelwater (afkomstig van de Veluwe) dat ervoor zorgt dat in het gebied gebufferde, schrale bodems aanwezig zijn. Het terrein heeft een venige bodem waarin plaatselijk zandopduikingen optreden en juist op deze zandopduikingen, waar basenrijk water via de capillaire werking een sterke opstijging kan vertonen, wordt blauwgrasland aangetroffen EFFECTEN ALS GEVOLG VAN VOS A12 Omdat de periode waarin de verlichting brandt niet toeneemt en er geen extra armaturen worden geplaatst is er geen toename van lichtverstoring. Ook stikstofdepositie, verontreiniging, verstoring door geluid en optische verstoring nemen niet toe. Dit betekent dat er geen sprake is van verslechtering of verstoring als gevolg van VOS A12. Effecten als gevolg van dit project op de instandhoudingsdoelen van de Natura 2000-gebieden Veluwe en Binnenveld worden uitgesloten. 3.2 ECOLOGISCHE HOOFDSTRUCTUUR BELEIDSKADER De A12 grenst aan gebieden die aangewezen zijn als Ecologische Hoofdstructuur (hierna: EHS, behorend tot de Veluwe). Ingevolgde de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte gaat geen externe werking uit van EHS. Omdat er geen fysieke ingrepen binnen de EHS plaatsvinden, kan een beoordeling op aantasting van de wezenlijke kenmerken en waarden achterwege blijven EFFECTEN ALS GEVOLG VAN VOS A12 Er is geen sprake van ruimtebeslag op de EHS als gevolg van VOS A12, zodat het nee, tenzij -regime niet van toepassing is. De wezenlijke kenmerken en waarden worden niet aangetast. 3.3 FLORA- EN FAUNAWET WETTELIJK KADER De Flora- en faunawet regelt de bescherming van in het wild voorkomende planten en dieren. In de wet is onder meer bepaald dat beschermde dieren niet gedood, gevangen of verontrust mogen worden en beschermde planten niet geplukt, uitgestoken of verzameld :A - Definitief ARCADIS 8

10 (algemene verbodsbepalingen, artikelen 8 t/m 12). Bovendien dient iedereen voldoende zorg in acht te nemen voor alle in het wild levende planten en dieren (algemene zorgplicht, artikel 2). Daarnaast is het niet toegestaan om de directe leefomgeving van soorten, waaronder nesten en holen, te beschadigen, te vernielen of te verstoren. De Flora- en faunawet heeft dan ook belangrijke consequenties voor ruimtelijke plannen. De algemene verbodsbepalingen, die handelingen die het voortbestaan van planten en diersoorten in gevaar kunnen brengen verbieden, is een belangrijk onderdeel van de Flora - en faunawet. Deze verboden zorgen ervoor dat in het wild levende soorten zoveel mogelijk met rust worden gelaten. De voor ruimtelijke plannen relevante wettelijke bepalingen staan hieronder genoemd. ALGEMENE VERBODSBEPALINGEN FLORA - EN FAUNAWET (ARTIKELEN 8 T/M 12) Artikel 8. Het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse plantensoort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen. Artikel 9. Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen. Artikel 10. Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, opzettelijk te verontrusten. Artikel 11. Het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren. Artikel 12. Het is verboden eieren van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen HUIDIGE SITUATIE Op basis van de voorgaande beschrijving van de afwezigheid van effecten kunnen overtredingen van verbodsbepalingen op beschermde soorten worden uitgesloten. Daarom is er geen overzicht opgenomen van mogelijk voorkomende soorten EFFECTEN ALS GEVOLG VAN VOS A12 Omdat voor geen van de storingsfactoren wordt verwacht dat er een toename zal plaatsvinden in de plansituatie zijn effecten op streng beschermde soorten uitgesloten (zie hoofdstuk 2) :A - Definitief ARCADIS 9

11 Stikstofdepositie Verontreiniging Verstoring door geluid Verstoring door verlichting Verstoring door trilling Optische verstoring Verruiming openstellingstijden spitsstroken (VOS) A12 - Aspect Natuur 4 Conclusies HOOFDSTUK 4.1 NATUURBESCHERMINGSWET 1998 In onderstaande tabel is aangegeven op welke Natura 2000-gebieden mogelijk effecten aan de orde zijn. Tabel1 Effecten op Natura gebieden. Natura 2000-gebied Veluwe Binnenveld Geen effect op instandhoudingsdoelen Mogelijk effect op instandhoudingsdoelen De verruimde openstellingstijden van de spitsstroken van de A12 zullen geen (significant) negatieve effecten op de instandhoudingsdoelen van de Natura 2000-gebieden Veluwe en Binnenveld hebben. Voor geen van de relevante storingsfactoren wordt een toename verwacht als gevolg van de nieuwe situatie, waardoor er geen sprake is van verstoring of verslechtering. 4.2 ECOLOGISCHE HOOFDSTRUCTUUR Aangezien geen sprake is van ruimtebeslag op de Ecologische Hoofdstructuur, is toetsing aan het beleidskader van de EHS niet aan de orde. 4.3 FLORA- EN FAUNAWET Geen van de storingsfactoren neemt toe als gevolg van verruimde openstellingstijden van de spitsstroken A12. Fysieke aantasting/vernietiging en verstoring zijn uitgesloten. Dientengevolge zullen er geen verbodsbepalingen ten aanzien van door de Flora- en faunawet beschermde soorten worden overtreden. Omdat geen sprake is van overtreding van verbodsbepalingen is er geen sprake van een ontheffingsplicht op grond van de Flora- en faunawet :A - Definitief ARCADIS 10

12 HOOFDSTUK 5 Gebruikte bronnen Documenten Rijkswaterstaat, Ontwerp-verkeersbesluit ten behoeve van de verruiming van de openstelling van rijstroken, Rijkswaterstaat, 23 september Rijkswaterstaat, Wegaanpassingsbesluit A12 Veenendaal - Ede. Aanleg plus- en weefstroken in het kader van de Spoedwet wegverbreding. Ministerie van Verkeer en Waterstaat - Rijkswaterstaat, 2 december Rijkswaterstaat, Met vleermuizen overweg. Websites Gebiedendatabase Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Effectenindicator Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Datalevering vanuit RWS-DON Bedienschema spitsstroken, Rijkswaterstaat Oost-Nederland (A. Smienk, ) Verkeerscijfers en prognoses, Rijkswaterstaat Oost-Nederland (J. Wolf, ) Verlichtingstijden huidige situatie, Rijkswaterstaat Oost-Nederland (H. Scholma, ) :A - Definitief ARCADIS 11

13 BIJLAGE 1 Instandhoudingsdoelen Natura 2000-gebieden Instandhoudingsdoelen Natura 2000-gebieden In de tabellen is een samevattend overzicht gegeven van de instandhoudingsdoelen van bovenegnoemde Natura 2000-gebieden Veluwe en Binnenveld en de bijbehorende beoogde doelstelling, zoals opgenomen in de besluiten. Legenda SVI landelijk Landelijke Staat van Instandhouding (-- zeer ongunstig; - matig ongunstig, + gunstig) = Behoudsdoelstelling > Verbeter- of uitbreidingsdoelstelling = (<) Achteruitgang ten gunste van ander habitattype of soort toegestaan Veluwe Veluwe Habitattypen SVI Landelijk Opp.vl. Kwal. H2310 Stuifzandheiden met struikhei - - > > H2320 Binnenlandse kraaiheibegroeiingen - = = H2330 Zandverstuivingen - - > > H3130 Zwakgebufferde vennen - = = H3160 Zure vennen - = > H3260A H4010A Beken en rivieren met waterplanten (waterranonkels) Vochtige heiden (hogere zandgronden) - > > - > > H4030 Droge heiden - - > > H5130 Jeneverbesstruwelen - = > H6230 *Heischrale graslanden - - > > H6410 Blauwgraslanden - - > > H7110B Actieve hoogvenen (heideveentjes) - - > > H7150 Pioniervegetaties met snavelbiezen - > > H9120 Eiken-haagbeukenbossen met hulst - > = H9160A Eiken-haagbeukenbossen (hogere zandgronden) - - > = H9190 Oude eikenbossen - > > H91E0C *Vochtige alluviale bossen (beekbegeleidende bossen) - > > Habitatsoorten SVI Landelijk Opp.vl. Kwal. Pop. H1042 Gevlekte witsnuitlibel - - > > > H1083 Vliegend hert - > > > H1096 Beekprik - - > > > :A - Definitief ARCADIS 12

14 H1163 Rivierdonderpad - > = > H1166 Kamsalamander - = = = H1318 Meervleermuis - = = = H1831 Drijvende waterweegbree - = = = Draagkracht Broedvogels SVI Landelijk Opp.vl. Kwal. aantal vogels A072 Wespendief + = = 150 A224 Nachtzwaluw - = = 610 A229 IJsvogel + = = 30 A233 Draaihals - - > > 100 A236 Zwarte specht + = = 430 A246 Boomleeuwerik + = = A255 Duinpieper - - > > 40 A276 Roodborsttapuit + = = A277 Tapuit - - > > 100 A338 Grauwe klauwier - - > > 40 Binnenveld Binnenveld Habitattypen SVI Landelijk Opp.vl. Kwal. H6410 Blauwgraslanden - - > = H7140A Overgangs- en trilvenen (trilvenen) - - > > H7230 Kalkmoerassen [complementair] - - > > :A - Definitief ARCADIS 13