Vikingen in Domburg. opgraving van de vroeg-middeleeuwse ringwalburg, de Duinburg

Transcriptie

1 Vikingen in Domburg Walcherse Archeologische Dienst opgraving van de vroeg-middeleeuwse ringwalburg, de Duinburg Impressie van een ringwalburg Bloemers 1998 I nleiding In het centrum van Domburg ontwikkelt ARCUS exploitatie bv Résidence Wijngaerde. Hier wordt momenteel een archeologisch onderzoek uitgevoerd door het bedrijf Archaeological Research and Consultancy bv (ARCbv). Het o n d e r zo e k g e b e u r t o n d e r we te n s c h a p p e l i j k e begeleiding van de Walcherse Archeologische D i e n s t. O p d e z e p l e k i s z o n d u i z e n d j a a r geleden Domburg ontstaan met de oprichting van een grote ronde versterking tegen de

2 invallen van de Vikingen, de zogenaamde ringwalburg. De archeologen zullen in de komende weken nauwgezet verschillende bewoningsniveaus binnen de burg in kaart brengen om zo het verhaal van het eerste Domburg, de duinburg, en zijn bewoners voor een deel te achterhalen. Impressie van het leven in de ringwalburg te Oost- Souburg. Een soortgelijke burg werd in de duinen bij Domburg aangelegd. Polderman 2003 V r o e g e Mi d d e l e e u w e n o p Wa l c h e r e n Nadat de zee enkele eeuwen vrij spel had op Walcheren, vestigden zich vanaf ongeveer de 6e/7e eeuw na Christus opnieuw mensen op het eiland. Aanvankelijk zullen zij zich nog alleen in het gebied van de duinen hebben gewaagd. Tussen Domburg en Oostkapelle, vermoedelijk

3 Vikingen in Domburg Toiletgarnituur uit de 9e eeuw, gevonden op het strand bij Domburg impressie van de burg bij OostSouburg Pingsdorfaardewerk uit de periode van de burg Houten huis in de burg van Middelburg. Polderman 2003 / van Heeringen 1995 n e t te n n o o rd e n v a n D o m b u rg, l a g a l vanaf het midden van de 6e eeuw de handelsneder zetting Walichrum. D eze nederzetting groeide in de loop van de 7e eeuw vermoedelijk uit tot de belangrijkste handelsplaats van het Merovingische/vroeg Karolingische Rijk. D i t Wa l c h e re n we rd a a n h e t e i n d v a n de 7e eeuw bezocht door Willibrordus, waardoor de naam van de handelsplaats 750 v. Chr. bekend is. Het domein Walcheren hoorde strandwal & veen b i j h e t Fr a n k i s c h e r i j k. I n het binnenland van Walcheren was de afgelopen eeuwen een groot aantal oude kreken verzand en was het omliggende k lei en veenlandschap ingeklonken. De verzande kreken kwamen hoger te liggen dan hun omgeving e n vo r m d e n o p d i e m a n i e r h o g e re e n drogere zones die geschikt waren voor bewoning en cultivering. De vondst van een huisplattegrond uit de late 7e eeuw n. Chr. bij Serooskerke tijdens de we r k e n vo o r d e R i j k s we g N 5 7 i n maakt duidelijk dat ook toen al op de kreekruggen in het achterland werd g e wo o n d.

4 De Vikingen plunderden de Walcherse kusten in de 9e en 10e eeuw I n v a l l e n v a n d e vik ingen Vanaf de 9e eeuw teisterden de Vikingen de kust- en rivierengebieden van West-Europa. Een rijke handelsplaats als Walichrum zal ook niet gespaard zijn. Bekend is dat in 837 het graafschap Walcheren geplunderd i s. H e t i s d a n o o k n i e t v e r w o n d e r l i j k dat Walichrum in de loop van de periode tussen 840 en 880 haar betekenis heeft verloren. Resten van deze nederzetting werden in de 17e en 19e eeuw (her)ontdekt ter hoogte van kasteel Westhove. Ook werden in de 17e eeuw op het strand van Domburg twee grafvelden uit deze periode gevonden. De invallen van de Vikingen zorgden ervoor dat de plattelandsnederzettingen de handen in elkaar sloegen en aan het e i n d e van d e 9 d e e e u w d r i e r i n g walburgen opwierpen: de zuidelijke burg te Souburg, de duinburg te Domburg en de middelste burg te Middelburg. De leiding van de aanleg van d e b u rgen w a s i n h a n d e n v a n d e g r a a f v a n Wa l c h e ren, a l s b e w a a rder ( v i c i l i u s ) v a n h e t k oningsgoed.

5 plattegrond en reconstructie van een huis rond 1000 n. Chr. uit Oost-Souburg van Heeringen 1995 De burgen hadden aanvankelijk een verdedigende functie bij gevaar (vijanden, overstromingen,...). Vanaf 1000 n. Chr. werden ze als verdedigingswerken opgeheven e n b e b o u w d. V a n u i t d e z e burgen ont wik kelden zich de Walcherse dorpen en steden. De ringwalburg van Domburg vormt echter een uitzondering. Door het verval van Walichrum en het verplaatsen van de e c o n o m i s c h e a c t i v i t e i t e n naar het binnenland kende de burg een snel ver val. I n de loop van de 10e en 11e eeuw werd de burg grotendeels onder gestoven met duinzand. H e t n i e u we D o m b u rg o n t w i k k e l d e z i c h n e t ten westen van de burg, rond de kerk.

6 A r c h e o l o g i s c h o n d e r z o e k De ringwalburgen te Middelburg, Oost- Souburg en Domburg behoren ongetwijfeld tot de bekendste en meest tot de verbeelding sprekende archeologische monumenten op Walcheren. Onze kennis over deze burgen is echter zeer beperkt. De burg van Oost-Souburg i s in de jaren 30 en 90 van de vor i g e e e u w gedeeltelijk onderzocht. Ook over de bevolking die aan de basis lag van de stichting van de burgen is weinig bekend. De ringwalburg in Domburg met gracht (blauw) en wal (groen). De opgraving is rood omcirkeld. De centrale wegen zijn nog goed herkenbaar in het huidige stratenpatroon Bij archeologisch onderzoek op verschillende locaties in Domburg werden resten van de versterkte aarden wal en gracht gevonden. Hierbij werden ook enkele graven onder de wal aangetroffen. De loodrecht kruisende

7 w e g e n O o s t s t r a a t - D o m b u r g s e w e g e n S chuitvlotstraat-badstraat ver wijzen n u n o g naar de twee centrale wegen door de burg. D e o n d e r z o e k s l o c a t i e b e v i n d t z i c h p r e c i e s in het midden van de burg, nagenoeg op de plek waar de twee centrale wegen elkaar snijden. Voor de opgraving bij het Groentje wordt de bodem uitgegraven tot op het niveau van de aan te leggen parkeerkelder. De archeologen z u l l e n m e e rdere b e woningsniveaus b i n n e n de burg opgraven. De onderste (en oudste) niveaus liggen nog dieper en blijven in de bodem bewaard. Hopelijk vertelt het archeologisch onderzoek iets meer over de burg zelf. Hoe was deze opgebouwd, hoe zagen de huizen er uit, waren er bepaalde ambachtszones aanwezig? En wat kunnen we te weten komen over bewoners van de burgen. Waren de Vikingen alleen passanten op zoek naar snel gewin, of traden ze in contac t met de plaatselijke b e vo l k i n g op zoek naar nieuwe handelswegen?

8 W a l c h e r s e a r c h e o l o g i s c h e d i e n s t D e Wa l c h e r s e Arc h e o l o gische D i e n s t ( WA D) is een samenwerkingsverband tussen de g emeenten M iddelburg, Veere en Vlissingen met als voornaamste taken: - Formuleren gemeentelijk archeologiebeleid - Advisering gemeenten en particulieren - Uitvoeren archeologisch veldonderzoek - Wetenschappelijk onderzoek - Publiciteit en publiekswerking Hebt u nog vragen over archeologie op Walcheren, het gemeentelijk archeologiebeleid o f o v e r a r c h e o l o g i s c h o n d e r z o e k, a a r z e l niet om contact met ons op te nemen. Vanaf december kan u ook terecht op onze nieuwe website Walcherse Archeologische Dienst (Middelburg, Veere & Vlissingen) drs B. Meijlink & drs B. Silkens Zeeuws Archief Postbus AB M iddelburg b.meijlink@middelburg.nl b.silkens@middelburg.nl Deze brochure is een uitgave van de Walcherse Archeologische Dienst Op donderdagmiddag 2, 9 en 16 december zal de Walcherse Archeologische Dienst op de locatie een korte rondleiding geven voor belangstellenden. Verzamelen bij de VVV Domburg om 13u30. De rondleiding zal ongeveer een klein uur in beslag nemen. Neem zeker laarzen mee!