Krachtig. Negen verhalen van vrouwen die geweld meemaakten. Met informatie over hulpverlening, je stem laten horen en meer...

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Krachtig. Negen verhalen van vrouwen die geweld meemaakten. Met informatie over hulpverlening, je stem laten horen en meer..."

Transcriptie

1 Krachtig Negen verhalen van vrouwen die geweld meemaakten Met informatie over hulpverlening, je stem laten horen en meer... Wat doet geweld met kinderen?

2 woman I love to be a woman I m that woman of strength That independed woman That woman who cares about others I love to be a woman I m beautiful from the inside and the outside I m that rose button that will bloom I m that woman who will shine like a star in life no matter what I love to be that woman Is it my fault that he beat and abused me Is it my fault that he didn t love me the way I deserved to be loved Is it my fault that I give him the chance to come back time after time, is it. No it s not! I m that woman who tried to make it work, because I care I m that woman who tried to give my child a father, because a child should have two parents. I m that woman who tried to give him a second chance, because I always like to see the good in a person Blijfkrachtig I love to be a woman I m that woman who will stand for who she is I m that woman of power and courage I m that woman who will look in the mirror and will continue to go foreword I m that woman who is worth to be loved That woman I was, I will be again I will overcome all this negativity in my life I m that woman Even though he messed up my life, he could not kill my spirit I m not that woman who stands in the past, but I m that woman who is facing the future. I love to be a woman Cherrel Jameson 2

3 Vooraf Huiselijk geweld mag niet uit het zicht gehouden worden, daar ben ik van overtuigd. Slachtoffers moeten weten dat ze niet alleen zijn en dat ze hulp kunnen krijgen om uit hun situatie te komen. Anderen moeten weten dat het probleem bestaat en dat de slachtoffers geen domme losers zijn en dat er geen sprake is van eigen schuld. En dat dit ook stoere, sterke en welgestelde vrouwen (en mannen) kan overkomen. Daarom staan in dit magazine verhalen van vrouwen, cliënten van Blijf Groep en anderen die te maken hadden met huiselijk geweld. Ze vertellen wat hun is overkomen: in de hulpverlening, daarvoor en daarna. Het zijn de verhalen van moedige vrouwen die het belangrijk vinden om hun ervaringen te delen. Om te laten zien dat er een uitweg is. Het zijn vrouwen die gehoord willen worden, omdat ze weten dat zwijgen het probleem in elk geval niet uit de wereld helpt. Dat was voor mij ook een belangrijke reden om bij de cliëntenraad te gaan. Ik word in die rol regelmatig benaderd om mijn verhaal te doen: in de media of voor groepen hulpverleners of beleidsmakers. Dat doe ik altijd, omdat ik het taboe wil doorbreken en de kennis over huiselijk geweld wil verspreiden. En ik wil helpen de zorg voor slachtoffers van huiselijk geweld te verbeteren. lk ben in de tijd dat ik hulp zocht en kreeg, tegen verschillende obstakels aangelopen. Die wou ik uit de weg ruimen voor de mensen na mij, zodat zij het makkelijker krijgen. Dit magazine hebben we als Blijf Groep gemaakt voor al onze cliënten: we geven je graag iets mee na het afsluiten van onze hulpverlening: steun, inspiratie en het gevoel dat we er nog steeds voor je zijn en dat ook jouw verhaal gehoord mag worden. Of zoals een van de vrouwen uit het magazine zei bij het nalezen van haar verhaal: Ik hoop dat er vrouwen zijn die zich erin herkennen en ook hulp gaan zoeken. Want met mij zijn er veel vrouwen in dezelfde situatie. En dat zij er kracht uithalen. Lees het magazine en laat het anderen lezen! Chantiej Jansen (voorzitter cliëntenraad Blijf Groep) 3

4 Vroeger was ik een pleaser Eigen kracht Ik had één moeilijk moment toen ik mijn vriend belde om hem te vragen mijn vrienden en familie met rust te laten. Daar maakte hij gretig gebruik van en hij probeerde mij te bespelen met zijn verdriet en spijt. Dat was voor mij een zwak moment en tevens het meest beslissende moment. Het was voor mij erop of eronder. Mijn verstand bleek sterker dan mijn emotie. Dit keer dacht ik : Nee, ik ben belangrijker dan mijn relatie. Blijfkrachtig Ik ging voor de volledige 100% voor mijn relatie ondanks dat mijn vriend vreemdging. Zijn vreemdgaan deed me veel verdriet, maar mijn vriend nam mijn verdriet niet serieus, sterker nog, hij maakte het belachelijk. Zelf was hij extreem bezitterig en jaloers en hij had onverwachte woede-uitbarstingen waarmee hij me enorm onder druk zette. Zo hield hij me in zijn greep; hij gaf me geen rust en ruimte om helder na te denken. Het verhaal van Marleen Onze relatie duurde zes maanden toen we op een avond fiks ruzie kregen over zijn vreemdgaan. Het liep zo uit de hand dat hij me nu ook fysiek mishandelde en zelfs bedreigde met een mes. Dat was voor mij het breekpunt. De buren hadden het rumoer gehoord en de politie gewaarschuwd. Die zorgden ervoor dat mijn vriend het huis verliet. Maar hij bleef me stalken en op mijn werk lastigvallen. Tegenover mijn collega s had ik geen schaamtegevoel. Zij raadden mij juist aan om contact op te nemen met een maatschappelijk werker. Ondertussen ging het stalken door. De politie verwees Marleen door naar Bureau Slachtofferhulp in plaats van naar het Steunpunt Huiselijk Geweld. Gelukkig seinde die Blijf Groep in. Dezelfde dag dat ik Bureau Slachtofferhulp had benaderd, werd ik door Blijf Groep teruggebeld. Mijn hulpverlener probeerde mij op me gemak te stellen, was heel begripvol en open. Dit merkte ik door haar lichaamstaal, doordat ze mij continue recht in de ogen keek. Deze houding gaf mij een gevoel van erkenning. Mijn vriend was zowel in materiële als in emotionele zin afhankelijk van mij, maar ik weet dat in het begin zijn intentie oprecht was. Zelf was hij in zijn jeugd beschadigd. Vaak heeft hij me verteld over de jarenlange mishandelingen door zijn vader. Ironisch genoeg bleek hij een duplicaat van zijn vader te zijn. Hij werd een persoon die hij diep van binnen niet wilde zijn. Mijn hulpverlener gaf aan dat het goed zou zijn als mijn partner bij de hulpverlening betrokken werd. Ze maakte een afspraak voor een gesprek met hem erbij, maar hij kwam niet opdagen. De nacht ervoor had de politie hem opgepakt vanwege mijn aangiftes. Op het moment van de afspraak zat hij dus in de cel. Ik denk dat die nacht in de cel en het verhoor door de politie hem wel flink heeft laten schrikken. Na deze gebeurtenissen stopte het stalken in elk geval, tot mijn grote opluchting. Mijn netwerk was mijn vangnet en tegelijkertijd ook een stok achter de deur. Ik wilde mijn familie en vrienden niet teleurstellen door terug te gaan naar mijn partner en mezelf weer in gevaar te brengen. Me losmaken van mijn vriend en de omgeving 4

5 en tijdelijk bij mijn familie in trekken, was voor mij cruciaal. Hierdoor kreeg ik de ruimte om in alle rust na te denken en beslissingen te nemen die voor mij het beste waren. Het feit dat ik een eigen inkomen en woning had, heeft geen invloed gehad op mijn beslissing om mijn relatie te verbreken. Ook al had ik deze niet gehad, dan nog zou ik zo snel mogelijk een eind hebben gemaakt aan deze destructieve relatie. Weigeren iets te doen dat tegen mijn gevoel ingaat, bleek mijn verborgen kracht. Door de krachteninventarisatie heb ik ontdekt dat ik sterker ben dan ik dacht. Weigeren iets te doen dat tegen mijn gevoel ingaat, bleek mijn verborgen kracht. Weten dat jij de regie hebt is één, maar de kunst is om de regie te behouden en dat is wat ik me nog eigen moest maken. Ik ben veel sterker geworden in het aangeven van mijn grenzen en dit zet ik nu ook voort in mijn vriendschappen. Vroeger was ik een 'pleaser'. Nu stel ik mezelf voorop. Mijn motto is nu Ik zorg eerst voor mijzelf. Achteraf bezien was het gebrek aan respect van mijn ex-vriend een signaal dat er iets niet klopte. Mijn ex gaf mij geen gelijkwaardigheidsgevoel. Hij bepaalde de regels waar ik me aan moest houden. Deed ik dat niet? Dan wist hij mij op onorthodoxe wijze manieren bij te brengen. Hij vertrouwde mij niet omdat zijn voormalige vriendin hem had bedrogen. Ik was de aangewezen persoon om zijn onzekerheid weg te nemen. Of ik zulke signalen nu zou herkennen? Ja, maar uiteindelijk zal uit een relatie blijken of ik de test kan doorstaan. Ik vind het wel eng hoor, maar ik durf het wel aan. Waarom? Omdat ik weet dat ik het kan. 5

6 Blijfkrachtig Het verhaal van Anna Mijn passie is mijn kracht Anna heeft het geweld en het isolement achter zich gelaten en kijkt vooruit om haar dromen te vervullen. Haar verhaal in woord en beeld. De afgelopen decennia omschrijf ik in slechts drie woorden: liefde, geweld en eenzaamheid. Ik leefde geïsoleerd, had amper contact met de buitenwereld. Tien jaar lang hoopte ik dat het beter zou gaan. Mijn liefde voor mijn partner zorgde ervoor dat ik ondanks alles volhield. Achteraf gezien voel ik me verraden. Er waren vaak momenten dat ik mijn partner wilde verlaten, maar ik was zwanger, had drie kinderen en ik durfde niet. Angst voor wraak, niet weten hoe, emotionele en financiële afhankelijkheid weerhielden me er van om hulp te zoeken. Mijn buren, vrienden en de politie hebben mij en mijn kinderen geholpen om mijn partner te verlaten en contact op te nemen met Blijf Groep. Fotograferen is mijn passie. Al die tijd dat ik gekooid was, wist ik dat mijn passie zou herleven en weer tot bloei zou komen. Fotograferen geeft mij zelfvertrouwen, kracht en geluk. Fotograferen geeft mij een gevoel dat ik besta. Ik kijk subjectief naar de wereld en interpreteer deze op mijn eigen manier. Een goede foto is voor mij een mooie lichtval, een originele compositie en een emotionele lading. Deze drie leveren schoonheid op. Met mijn camera probeer ik altijd een moment van rust vast te leggen. Dit is ook wat ik in mijn leven nodig heb: innerlijke rust. Ik denk dat je je eigen krachten ontdekt door datgene te doen waar je het meest van geniet, waarin je tot in je diepste vezels gelooft en waar je zelfvertrouwen van krijgt. Vaak schuilt daarin je kracht. Ik voel enorme vrijheid en kracht doordat ik nu zelf beslissingen kan nemen. Wel ben ik daar altijd heel voorzichtig in en probeer het heel weloverwogen te doen. Nu ben ik de eigenaar van mijn lichaam en de regisseur van mijn leven. Daarom geloof ik dat ik alles kan, zolang ik de vrijheid heb om daar zelf over te beslissen. Ik heb heel veel tijd verspild. Daarom wil ik nú leven en nú volop genieten. Ik bewandel weer het pad dat mijn droom kan vervullen. 6

7 Nu ben ik de eigenaar van mijn lichaam en de regisseur van mijn leven. fotografie: anna polowcyk 7

8 Ieder jaar zijn er kinderen getuige van huiselijk geweld Geweld in huis raakt Bij huiselijk geweld tussen (ex-) partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben zij meer in de gaten dan je denkt. Voor kinderen is geweld in huis heel ingrijpend. Het kan grote gevolgen hebben, zelfs voor baby s en hele jonge kinderen die niets in de gaten lijken te hebben. kinderen Die gevolgen gaan niet vanzelf voorbij. Daarom is het belangrijk dat kinderen geholpen worden. Blijf Groep helpt de kinderen om te verwerken wat er is gebeurd. Zo voelen ze zich weer veilig en ze krijgen vertrouwen in zichzelf en in hun omgeving. Blijfkrachtig Een paar harde waarheden Meer dan kinderen in Nederland zijn jaarlijks getuige van huiselijk geweld. Door geweld, of de dreiging ervan, voelt een kind zich onveilig in huis. Oók als hij of zij er geen problemen mee lijkt te hebben. De gevolgen van het zien en horen van huiselijk geweld zijn net zo groot als van zelf geslagen worden. Kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld lopen een grotere kans om later ook slachtoffer te worden van huiselijk geweld. Of dader. Het was fijn om te praten met andere ouders in soortgelijke situaties Om de kinderen te helpen hun ervaringen te verwerken heeft Blijf Groep verschillende programma s afgestemd op de leeftijd van de kinderen. Bij alle programma s zijn tegelijkertijd bijeenkomsten voor ouders. Die leren daar hoe ze hun kinderen kunnen helpen en met ze te praten. Ook horen ze waar ze meer hulp kunnen vinden voor hun kind als dat nodig is. Voor de ouders is steun bij het helpen van hun kinderen geen overbodige luxe; ze zitten zelf ook in een moeilijke periode van hun leven en problemen met de kinderen zijn dan extra belastend. 8

9 Kan iemand mij horen is voor jongeren van 12 t/m 15 jaar die thuis geweld hebben meegemaakt én voor hun ouder(s) of verzorger(s). Aanmelden kan via de website Hier kun je een aanmeldformulier invullen. Heb je nog vragen of wil je meer weten, dan kun je bellen met Blijf Groep op telefoonnummer: (020) Voor volwassenen is een aparte folder gemaakt: Neem zo n folder voor je ouder(s) of verzorger(s) mee of laat ze weten dat de folder bestaat. Het programma Kan iemand mij horen? is ontwikkeld door Blijf Groep. Ieder verhaal van huiselijk geweld is anders. Daarom biedt Blijf Groep hulp op maat aan iedereen die ermee te maken heeft. Blijf Groep Postbus CX Amsterdam T (020) info@blijfgroep.nl En nu ik! is voor meisjes en jongens van 7 t/m 11 jaar (groep 4 t/m groep 8 van de basisschool) die te maken hebben gehad met geweld thuis én voor hun ouder(s) of verzorger(s). Aanmelden kan via de website Hier kun je een aanmeldformulier invullen en vind je informatie. Heb je nog vragen of wil je meer weten, dan kun je bellen met Blijf Groep op telefoonnummer: (020) Voor volwassenen is een aparte folder gemaakt: Hulp aan kinderen. Neem zo n folder voor je ouder(s) of verzorger(s) mee of laat ze weten dat de folder bestaat. Het programma En nu ik...! is ontwikkeld door Blijf Groep. Ieder verhaal van huiselijk geweld is anders. Daarom biedt Blijf Groep hulp op maat aan iedereen die ermee te maken heeft. Blijf Groep Postbus CX Amsterdam T (020) info@blijfgroep.nl Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben zij meer in de gaten dan je denkt. Meer dan kinderen in Nederland zijn jaarlijks getuige van huiselijk geweld. Ongeveer 30 procent van de kinderen probeert tussenbeide te komen. Door geweld, of de dreiging ervan, voelt een kind zich onveilig in huis. Oók als hij of zij er geen problemen mee lijkt te hebben. Veel kinderen verbergen hun problemen voor hun ouders. Vaak omdat ze denken dat hun ouders al genoeg zorgen hebben. Bijna alle kinderen denken dat zij zelf de schuld zijn van de ruzies in huis. Het kinderaanbod in deze folder is ontwikkeld door Blijf Groep. Ieder verhaal van huiselijk geweld is anders. Daarom biedt Blijf Groep advies en hulp op maar aan iedereen die ermee te maken heeft. Blijf Groep Postbus CX Amsterdam T (020) info@blijfgroep.nl Ieder jaar zijn er in Nederland slachtoffers van ernstig huiselijk geweld. De maatschappelijke en persoonlijke gevolgen zijn enorm. Ook voor kinderen: zij zijn vaak de (stille) getuigen. Blijf Groep helpt om huiselijk geweld te stoppen. Wij bieden hulp aan alle betrokkenen: slachtoffers, getuigen, plegers en kinderen. Kijk op voor het volledige aanbod. De telefonische hulplijn van Blijf Groep is zeven dagen per week, 24 uur per dag bereikbaar: (0900) Blijf Groep Postbus CX Amsterdam T (020) info@blijfgroep.nl Toontje Voor de jongste kinderen, tot 10 jaar, die met hun moeder in de opvang wonen is er Tijd voor Toontje. Toontje is een handpop-schildpad die zelf ook geweld in huis heeft meegemaakt. Hij weet dus hoe de kinderen zich voelen. Hij kan ze helpen bij veel van hun problemen, zoals boosheid, angsten en nachtmerries, vervelende herinneringen en verwarring over van wie ze moeten houden. Blijf Groep heeft vier prentenboeken uitgegeven over Toontje Schildpad. De verhalen zijn makkelijk en leuk om voor te lezen. Ze zijn ook een goed opstapje om met je kind te praten over zijn angsten en zorgen. En nu ik! Het programma En nu ik! is voor kinderen van 7 t/m 11 jaar die te maken hebben gehad met huiselijk geweld. De kinderen komen in kleine groepen bij elkaar en doen allerlei activiteiten; toneelspelen, tekenen, spelletjes doen, kleien, dansen en voorlezen. Ze leren zo spelenderwijs en te midden van lotgenootjes te praten over wat hen dwarszit en dat een plek te geven. Ze krijgen meer zelfvertrouwen, ook door de positieve ervaringen in de groep. Ook voor tieners is er zo n algemeen toegankelijk programma te volgen. Kan iemand mij horen? Tieners uit een gewelddadig gezin hebben te maken met een wirwar aan emoties: boosheid, angst, verdriet, loyaliteit. Ze piekeren en voelen zich rot, omdat ze zich zorgen maken over hun ouders en het gevoel hebben dat ze moeten kiezen tussen die twee. Vaak zorgen ze ervoor zo min mogelijk thuis te zijn of ze sluiten zich op in zichzelf. Ik kan nu meer mezelf zijn en open vertellen over wat ik denk en voel. Deze tieners vinden het moeilijk om anderen te vertellen over wat er thuis gebeurt. Ze schamen zich ervoor of zijn bang gepest te worden. Of ze denken dat anderen ze niet zullen begrijpen of niet zitten te wachten op hun verhaal. Bij Kan iemand mij horen? kunnen jongeren praten met andere jongeren die hetzelfde hebben meegemaakt. In de groep kunnen ze hun verhaal kwijt en vinden ze herkenning in de verhalen van de anderen. Ook wisselen ze praktische tips uit over hoe je kunt omgaan met lastige situaties thuis. Kent u gezinnen met kinderen die huiselijk geweld hebben meegemaakt, wijs ze dan op Aanmelden en informatie dit artikel, of bestel gratis een paar folders op onze website: Kan iemand mij horen? Aanmelden informatie Als je thuis geweld hebt meegemaakt Kinderen en huiselijk geweld een paar harde waarheden En nu ik! Geweld is niet oké, maar Meer informatie jij en wel! advies Hulp aan kinderen Blijf Groep helpt huiselijk geweld te stoppen Voor een veilige toekomst Meer weten? Tijd voor Toontje Samen verder, zonder geweld U kunt ook een sturen naar info@blijfgroep.nl 9

10 Tot hier en niet verder, dit is mijn grens! Ik was alleenstaande moeder en had destijds 10 jaar geen relatie gehad. Toen kwam ik mijn ex-partner tegen. We kochten samen een huis en kregen een kind. In het begin ging het goed. Langzaam besefte ik dat alles en iedereen voor mijn ex moest wijken, zijn wil was wet. Mijn gevoel gaf aan dat er iets niet klopte, maar ik wilde onze relatie een kans geven. De eerste klap was voor mij de laatste druppel. Toen heb ik de politie gebeld. Na jarenlang geestelijk te zijn mishandeld, besloot ik om een punt achter onze relatie te zeten. Via een instantie die een melding kreeg dat er kinderen in het spel zijn, ben ik naar Blijf Groep doorverwezen. Blijfkrachtig Hulp Mijn hulpverlener leerde mij om kritisch naar mezelf te kijken. Hierdoor kon ik mezelf afvragen: Wat wil ik, waar sta ik en wat zijn mijn krachten?. Er werden meerdere pogingen gedaan om mijn partner bij de gesprekken te betrekken, maar hij 10

11 weigerde en wilde niet meewerken, ook niet ter wille van de kinderen. Ik ben verpleegster en financieel onafhankelijk. Voor mij was het heel belangrijk om te zeggen: Tot hier en niet verder, dit is mijn grens! De hulpverlener heeft mij en mijn kinderen sterker gemaakt. Zelfstandigheid, familie, kleine maar hechte vriendengroep, mijn werk en vooruit kijken waren de bronnen die me sterker maakten. Ondanks dat ik me een krachtige vrouw voel, heb ik ook mijn emotionele momenten. Wanneer de kinderen op school zijn, heb ik weleens een huilbui en zelfmedelijden, dan denk ik vaak: Waarom ik, wat heb ik verkeerd gedaan? Maar daarna ga ik ook weer verder. Emotionele momenten moet je in je leven toelaten. Verdrietige en sombere gevoelens moet je niet verstikken, waarom zou je? Als je blij en gelukkig bent dan verbied je jezelf toch ook niet om te lachen? Het is wel belangrijk om jezelf weer bij elkaar te rapen en door te gaan waar je gebleven bent. Gesprekken die ik met mijn hulpverlener voerde zijn van een totaal andere aard dan gesprekken met mijn familie of vrienden. Een professional bekijkt mijn situatie vanuit een ander perspectief, is objectief en er niet emotioneel bij betrokken. Hij pakt je niet met fluwelen handschoenen aan, maar stelt je kritische vragen waardoor je tot bepaalde inzichten komt. Daarnaast kan een professional je ook nuttige informatie geven of doorverwijzen. Niet verborgen houden Geestelijke mishandeling is vaak niet als geweld herkenbaar. Van je omgeving krijg je de indruk dat je Het verhaal van Lea Steunpunt Huiselijk Geweld moet bekender worden. Vrouwen moeten zien en horen dat de steunpunten bestaan. het zelf tussen de muren van je huis moet oplossen. Zelf heb ik het nooit verborgen gehouden of me geschaamd voor wat me aangedaan werd. Ik realiseerde me dat ieder mens een eigen rugzakje heeft. Vaak denken we: Het gras bij de buren is groener, maar de realiteit is vaak anders, want niets is in het leven wat het op het eerste gezicht lijkt. Ik denk dat huiselijk geweld een taboe is omdat vrouwen zich ervoor schamen. Vrouwen met een blauw oog lopen met gebogen schouders en een enorme zonnebril over straat. Ze willen onzichtbaar maken wat hen is aangedaan. Buitenstaanders zien vrouwen die mishandeld worden als zwak en zielig. En er zijn zoveel redenen dat buitenstaanders zich er niet mee willen bemoeien: onvoldoende kennis, angst voor het onbekende, ver-van-mijnbed-show, ik weet er niets over en dat wil ik zo houden ook, wie weet wat ik over me heen krijg als ik me er mee ga bemoeien, bang dat je in huilen uitbarst en dat men je emotioneel moet ondersteunen. Steunpunt Huiselijk Geweld* moet bekender worden. Vrouwen moeten zien en horen dat de steunpunten bestaan. Als ik jaren eerder van het bestaan van steunpunten afwist, dan had ik veel eerder aan de bel getrokken en een eind aan de geestelijke mishandeling gemaakt. Het had me een hoop ellende kunnen besparen. * Met ingang van 1 januari 2015 zijn de steunpunten opgegaan in Veilig Thuis, advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling. 11

12 Blijfkrachtig Blijf geloven Iedereen is een mens van waarde. Als je diep in je hart weet en voelt dat het niet goed gaat, dan moet je niet langer wachten, maar een plan maken en de strijd aangaan. Als je weet te overleven, dan zullen vele deuren voor je opengaan. Dan pas keert de rust in je lichaam terug en ontdek je je eigenwaarde. Je bevrijden uit een gewelddadig huwelijk is soms een lange, moeizame weg. Nora vertelt haar verhaal. Het verhaal van Nora Ik trouwde toen ik twintig was, direct nadat ik was afgestudeerd. Mijn man was iemand die altijd het laatste woord moest hebben en altijd alles beter wist. Niets was goed wat ik deed, al deed ik nog zo mijn best. Mijn twee kinderen en ik liepen op eieren, want hij mocht niet boos of geïrriteerd raken. Niemand mocht bij ons thuis komen, dat mocht niet van mijn man. Ik kon nooit mezelf zijn, maar had dat niet door en ook niet dat ik gemanipuleerd en mishandeld werd. Gelukkig raakte ik niet in een sociaal isolement, omdat ik bleef werken. De omgeving had al snel door dat mijn man me onder de duim hield, maar niemand zei iets tegen me. Terugkijkend ziet Nora wel waarom ze deze situatie zolang accepteerde. Ik wist dat het niet gemakkelijk zou zijn, maar ik was er van overtuigd dat het me zou lukken. Ik kom uit een groot katholiek gezin van zes kinderen waarvan ik de oudste ben. Al vroeg is mij geleerd de zorg te dragen voor anderen. Ik heb het gevoel dat ik mezelf nooit heb kunnen ontwikkelen, ben te snel getrouwd en moest me vervolgens steeds aanpassen. Ik kreeg geen kans om eigen identiteit te ontwikkelen, om te ontdekken wie ik ben, wat ik kan en wil met mijn leven. En mijn geloof hield mij sterk, het gaf mij de kracht om steeds maar door te gaan. Hulp Een vriendin gaf een zetje in de goede richting. Nora Ik leerde haar kennen in de kerk en ze heeft veel voor me betekend. Ze bekeek mijn situatie vanuit haar invalshoek en liet me zien wat ik zelf niet zag. Ze gaf me geen advies, maar zette me aan om na te denken over de vraag: Wie ben ik in mijn gezin, wat wordt mij aangedaan en waarom sta ik dat toe? Nora's lichaam gaf ook signalen af: De langdurige stress eiste zijn tol, ik kreeg last van hoge bloeddruk en hartklachten. Ik kon het niet langer volhouden. In het begin wilde ik geen aangifte doen, want ik wist dat mijn man na een paar uur weer op vrije voeten zou zijn. Maar ik wist ook dat ik een huwelijk van 35 jaar niet zo gemakkelijk achter me kon laten. De politie raadde me aan om met een deskundige op dit gebied contact op te nemen. Het deed me goed dat mijn hulpverlener me liet benoemen wat ik voelde. Mijn hulpverlener was geweldig en heeft mij sterk en krachtig gemaakt. Ondertussen was ik 3 keer voor een korte periode teruggegaan naar mijn man. Ik kon mijn man moeilijk verlaten, vond het zielig voor hem, want hij leed aan een aantal kwaal- 12

13 tjes. Maar de problemen bleven. Mijn hulverlener gaf aan dat ik in een cirkel van geweld zat en deze inmiddels had verlaten, maar dat ik niet ver genoeg van die cirkel stond. Definitief Toen besloot ik weer weg te gaan, maar dit keer voor altijd. Na 35 jaar te zijn mishandeld, heb ik mijn man verlaten. De gedachten om mijn man te verlaten zaten continu in mijn hoofd. Ik wist dat mijn dag was gekomen. De kinderen zijn groot, nu wil ik leven en niet meer overleven. Later las ik in de Bijbel: Je bent een parel in Gods hand, God heeft ons een vrije wil gegeven. Ik besloot weg te gaan, terug naar mijn ouderlijk huis. Mijn huwelijk beëindigen, na zoveel jaar samen te hebben gedeeld, zag ik als een ravijn waar ik overheen moest. Gelukkig was er een brug, weliswaar met obstakels, maar hij was er wel. Ik had de neiging om over die brug te rennen, maar wist dat ik rustig en bedachtzaam naar de andere kant van de brug moest lopen waar een nieuwe toekomst op me wachtte. Mijn hulverlener gaf aan dat ik in een cirkel van geweld zat en deze inmiddels had verlaten, maar dat ik niet ver genoeg van die cirkel stond. 13

14 Oranje Huis Thuis FOTO: Edwin VAn EiS Blijfkrachtig 14 Meer informatie Voor meer informatie over het Oranje Huis Thuis-traject kunt u contact opnemen met Blijf Groep. Voor Amsterdam is het telefoonnummer: (020) Voor Flevoland is het telefoonnummer: Voor algemene informatie kunt u ook onze website raadplegen: Blijf Groep Postbus CX Amsterdam T (020) info@blijfgroep.nl Vrouwenopvang nieuwe stijl: Oranje Huis Op 30 augustus 2011 werd in Alkmaar het eerste Oranje Huis geopend. Inmiddels wordt er hard gewerkt aan zo n huis in Amsterdam en zijn de voorbereidingen voor Flevoland ook begonnen. Wat is er zo uniek aan deze vorm van hulp en opvang? Oranje Huis staat voor een aanpak waarbij we als Blijf Groep huiselijk geweld niet meer willen verstoppen en heel herkenbaar in de wijk aan- Samen verder, zonder geweld wezig zijn. Slachtoffers van geweld hoeven zich nergens voor te schamen en moeten gemakkelijk kunnen zien waar ze terecht kunnen voor hulp en veiligheid. De naam van het huis is afgeleid van code oranje, een term die hulpverleners gebruiken als direct helpen nodig is, maar er (nog) geen levensbedreigende situatie is. Denk ook aan het stoplicht: oranje betekent pas op!. In het Oranje Huis is huisvesting voor wie zijn eigen huis moest ontvluchten en hulp voor iedereen die te maken heeft met huiselijk geweld. Naast

15 elkaar maar wel apart. Vrouwen en hun eventuele kinderen hebben een woonunit waar ze op hun eigen manier hun dagelijks leven kunnen inrichten. Ze kunnen bezoek ontvangen, er mogen vriendjes komen spelen en er is privacy en rust om na te denken over de toekomst. En allerlei vormen van hulp zijn binnen handbereik: de hulpverleners werken op een andere plek in het gebouw. Daar komen ook cliënten die thuis wonen en de ambulante cliënten langs voor hulp en advies. Privacy maar ook samen De opzet en werkwijze in het Oranje Huis helpt om verder isolement te voorkomen omdat er veel meer sociale contacten mogelijk zijn dan bij een geheime opvanglocatie. Buiten het contact met de buren die natuurlijk ook lotgenoten zijn, kunnen de tijdelijke bewoners gewoon contact houden met vrienden en familie. Bovendien blijken ze in het Oranje Huis ook makkelijker buiten de deur dingen te ondernemen. De bewoners waarderen deze vorm van opvang enorm, vertelt Sarita Jairam, gezinshulpverlener in Oranje Huis Alkmaar. Ze vinden het fijn dat ze hun eigen plek hebben en dat de hulpverlening wel dicht in de buurt is. In het pand zijn gastvrouwen die het eerste aanspreekpunt zijn voor de bewoners. De gastvrouwen staan de bewoners bij in het dagelijks leven in de opvang en verwijzen door naar andere hulpverleners verderop in het pand als dat nodig is. Ze organiseren in de gemeenschappelijke ruimtes gezamenlijke activiteiten, zoals gewoon even koffie drinken met z n allen of iets creatiefs als sieraden maken. Ook is er gezamenlijk overleg over huishoudelijke zaken en om de zes weken Veiligheid en juist een gevoel van veiligheid zijn een eerste voorwaarde voor goede hulp. is er een participatiebijeenkomst, een vorm van inspraak van de bewoners waarin ze alles waar ze tegenaan lopen in het Oranje Huis kwijt kunnen bij de leiding. Voor de kinderen is er alle aandacht. Die hebben tenslotte ook wat te verwerken. Ze kunnen deelnemen aan speciale programma s waarin ze met lotgenootjes leren om te gaan met wat ze is overkomen. Maar er zijn ook allerlei sport- en spel en creatieve activiteiten die door professionals uit het kinderwerk worden begeleid. Dat wordt in onze tevredenheidsonderzoeken ook vaak genoemd als een enorm pluspunt van het wonen hier, zegt Sarita. Het geeft de moeders natuurlijk ook rust als ze zien dat hun kinderen het naar hun zin hebben. Zichtbaar én veilig Het Oranje Huis is zichtbaar, maar ook heel veilig: daar is bij de inrichting goed rekening mee gehouden. Zo is er bij de ingang een veiligheidssluis, er zijn camera s en professionele beveiligers. Onder het motto veiligheid maak je samen hebben bewoners, hulpverleners en andere gebruikers ook duidelijke afspraken gemaakt over hoe ze het in het dagelijks gebruik veilig houden. De bewoners weten dat ze hun bezoekers bijvoorbeeld altijd aan moeten melden bij de receptie en onbekenden zich moeten identificeren. Voor geval van nood zijn er ook nauwe banden met de politie. Veiligheid en juist een gevoel van veiligheid zijn nu eenmaal een eerste voorwaarde voor goede hulp. Sarita werkt graag in het Oranje Huis. Het is echt een heel mooi iets. Voor de bewoners maar ook voor de medewerkers. We hebben nu meer verschillende hulpverleners in huis. Dat is heel goed voor de samenwerking. We wisselen veel makkelijker kennis en ervaring uit en we leren zo veel van elkaar. Dat maakt ons en onze zorg alleen maar sterker. 15

16 Omdat ik het durf Maartje zet zich in voor vrouwen waar op het oog alles mee in orde lijkt: meisjes uit keurige, welgestelde families. Zij merkte dat ook bij de hulpverlening geen compleet beeld is van het geweld dat zich daar achter de voordeur af kan spelen en hoe ingrijpend dat is voor het slachtoffer. Ik ben een jonge vrouw van 28 jaar en heb een jaar bij Blijf Groep gewoond. Door die ondersteuning sta ik nu geheel op eigen benen. Het gaat goed met mij! Daarvoor ben ik een onnodig lange weg gegaan. Om precies te zijn 8 jaar! Ik zet me nu in voor de cliëntenraad van Blijf Groep en daarbij heb ik een belangrijk doel. Aandacht voor wat ik zelf meegemaakt heb en waarvan ik heb gezien dat er met ongeloof en onwetendheid op gereageerd wordt: geweld binnen Nederlandse welgestelde en christelijke families. Blijfkrachtig Het verhaal van Maartje Huiselijk geweld wordt in een adem genoemd met partnergeweld. Maar het is niet alleen partnergeweld. Het is ook geweld tegen ouderen, gehandicapten. En het is ook geweld door je eigen familie waar voor het oog alles perfect lijkt, omdat het aan geld en macht niet ontbreekt. Je bent netjes, gemanierd, welbespraakt, je weet snel en goed te reageren maar achter de deuren heb je geen mening. 16

17 Wat binnenshuis gebeurt, is een andere wereld: verwaarlozing, straffen zoals opsluiting, geen eten en drinken, niet mogen spelen met je speelgoed, mishandeling en misbruik. Wie jij bent als persoon is niet relevant, het wordt voor jou bepaald. Wat jij denkt of voelt wordt ontkend iedere keer opnieuw, net zo lang tot jij gelooft wat jou geleerd is en je je vertrouwen in jezelf volledig kwijt bent. Tot je niet eens meer weet of dat wat jij vindt wel de waarheid is. Tot je denkt dat je toch een goede familie hebt. Op weg Toen ik eenmaal de weg gevonden had, kwam ik er achter dat mijn verhaal ook hulpverleners verbaasde. Ze vonden het heel erg heftig en ik vertelde echt alleen het minimale, want meer kon ik niet uitbrengen. Ik zag hun verbazing omdat een van de grootste daders niet een man was maar een vrouw. Mijn moeder. Ook omdat ik Nederlands ben, de taal beheers en intelligent ben, werd verwacht dat ik alle praktische zaken wel alleen kon doen. Ik liep er gigantisch in vast. Ik ben zo afgeschermd geweest van dit soort zaken en zo afhankelijk van mijn familie, dat ik er van in paniek raakte. Familiegeweld is iets totaal anders dan partnergeweld: niet erger of minder erg, maar gewoon anders. Het is er van jongs af aan en houdt ook niet op als je geen kind meer bent. Het verandert hooguit van karakter, maar je familie zal er alles aan doen om je in de greep te houden. Een van de voorbeelden waarin de familie je in zijn greep houdt zijn de financiën. Er is genoeg geld en je familie regelt alles op dat gebied, want dat is niets voor vrouwen, zeggen ze. Mijn vader regelde bijvoorbeeld mijn verzekering, ook na mijn 18e. Toen ik het met behulp van de maatschappelijke werkster wilde overzetten, bleek dat het al wel op mijn naam stond, maar op een rekeningnummer van mijn vader. Hij had sinds ik het contact verbroken had, maandenlang geld gestorneerd. Dit was intussen opgelopen tot een schuld van boven de 1000 euro. Ik schaamde me voor die schuld op mijn naam, durfde niet aan te geven dat ik niet wist hoe ik dat moest oplossen en dat ik paniek voelde. Ik bleef glimlachen en zeggen dat ik het wel zou regelen. Ik wist ondertussen ook dat ik nog diezelfde dag naar mijn familie terug kon gaan en het opgelost zou zijn. Pas toen ik durfde te zeggen dat ik dit niet alleen kon, ben ik geholpen op de juiste manier. Tegelijkertijd begon mijn familie een rechtszaak tegen me. Ze wilden me mijn dochter afnemen op grond van mijn psychische instabiliteit. Mijn hulpverlener verklaarde daar dat ik prima in staat was om voor mijn dochter te zorgen omdat ik 24/7 in de opvang leefde. Daarom is mijn dochter niet van me afgenomen. Een stem zijn De hulpverlening duurde lang en niet overal werd herkend wat er met me aan de hand was. Tot ik in een traumakliniek kwam en via daar bij Blijf Groep. Vanaf toen werd ik begrepen en stonden hulpverleners echt open voor mij. De therapieën hebben me zo geholpen dat ik nu stabiel ben. Als ik zie waar ik nu sta! Dat had ik me niet kunnen voorstellen toen ik net begon. Ik heb een netwerk van vrienden en vriendinnen met wie ik van alles kan delen. Daarnaast ben ik actief bezig meer aandacht te krijgen voor familiegeweld en de kennis te vergroten over wat dat betekent voor de slachtoffers. Ik ben secretaris van de cliëntenraad van Blijf Groep en trainer in dialoogsessies over taboeonderwerpen als eergerelateerd Ik zag verbazing omdat een van de grootste daders niet een man was maar een vrouw, Mijn moeder. geweld en huwelijksdwang. Ook geef ik hulpverleners voorlichting en training over familiegeweld. Daarnaast geef ik Jeugdzorg& Reclassering van het Leger des Heils advies over cliëntenbelangen. Er zijn veel meer vrouwen met een geschiedenis als de mijne die daar zelfs na jaren niet over kunnen praten. Ik wil een stem zijn voor deze vrouwen, omdat ik dat nu durf. 17

18 Blijfkrachtig lijf en wat er volgens hen beter kan. Bij Blijf meepraten De cliëntenraad en andere manieren om je stem te laten horen Wie weet er beter wat je nodig hebt als slachtoffer van huiselijk geweld dan de slachtoffers zelf? Daarom hoort Blijf Groep graag wat cliënten vinden van de hulp die ze van ons kregen. Dan weten we of en waar we nog meer kunnen doen en horen dat het goed gaat is natuurlijk ook altijd fijn. De meest officiële vorm waarin onze cliënten ons adviseren is de cliëntenraad. Dat is een groep van (oud-) cliënten die met onze directie en het bestuur regelmatig om de tafel zitten om onderwerpen te bespreken die juist voor cliënten van belang zijn. In de paar jaar van hun bestaan hebben de leden van de raad al een bijdrage geleverd aan verschillende verbeteringen. Het betrekken van de (ex)partner bij de hulpverlening was bijvoorbeeld voor cliënten regelmatig een moeilijk iets. Door de adviezen van de cliëntenraad is dat punt nu beter bespreekbaar met de hulpverleners en kan de vrouw in kwestie zelf aangeven of ze zoiets aankan. En er zijn ook praktische punten geregeld als een verhuisbusje voor wie moet verhuizen van Crisisopvang naar Begeleid Wonen en draadloos internet op alle opvanglocaties. De cliënten op de opvanglocaties hebben iedere zes weken een zogenaamde participatiebijeenkomst waarin ze van alles kwijt kunnen over de gang van zaken in de opvang die bijeenkomsten is ook iemand uit de cliëntenraad aanwezig. Die weet dan wat er zoal speelt en kan dat weer meenemen naar het overleg met directie en bestuur. En dan zijn er nog de evaluaties van de hulpverlening: iedere cliënt wordt minimaal eenmaal, bij het afsluiten van de hulpverlening, gevraagd om zijn oordeel te geven over de gekregen hulp. Bij lange begeleiding zal een hulpverlener zoiets wel vaker vragen. Dat levert Blijf Groep en de betrokken hulpverleners ook weer inzicht op in het effect en de kwaliteit van hun werk. Deze evaluaties gaan allemaal digitaal. Dat betekent dat de cliënten in alle rust en privacy hun reacties kunnen geven. Dan is het gemakkelijker om eerlijk te zijn en leren wij weer meer van onze cliënten. Cliëntenvertrouwenspersoon Een steuntje in de rug als de hulpverlening niet helemaal naar wens verloopt. Gaat er iets niet naar wens in de hulpverlening? Voel je je onprettig over iets dat je hulpverlener doet of laat, weet je niet wat je rechten zijn of voel je je slecht behandeld? Blijf daar dan niet mee rondlopen. Dat is niet goed: niet voor jou en ook niet voor ons. Het snelste is natuurlijk om je probleem met je hulpverlener zelf te bespreken of anders te gaan praten met zijn of haar leidinggevende. Maar soms voelt het veiliger om met iemand te praten die er verder vanaf staat. Zo iemand is de cliëntenvertrouwenspersoon. De cliëntenvertrouwenspersoon komt op voor jouw belangen en is onafhankelijk van Blijf Groep. Ze luistert naar je vraag of klacht, kan je van alles uitleggen over je mogelijkheden en rechten als cliënt en adviseert over een goede oplossing. De cliëntenvertrouwenspersoon heeft geheimhoudingsplicht en doet of zegt niets zonder eerst met jou te overleggen of je ermee akkoord gaat. Je kunt de vertrouwenspersoon bellen via Soms is het probleem dan meteen telefonisch op te lossen; in andere gevallen maak je een afspraak voor een gesprek op een plek die jij mag uitkiezen. Je kunt ook contact met haar maken via het versturen van een sms-je. De cliëntenraad levert Blijf Groep en de betrokken hulpverleners ook weer inzicht op. 18

19 Geweld gezien Project voor herkenning, inspiratie en kracht voor anderen Hiernaast zie je de sprekende ogen van vrouwen die huiselijk geweld hebben meegemaakt. Ze vertellen hun verhaal op hun eigen manier en in hun eigen taal. Daarbij bewijzen ze dat huiselijk geweld voorkomt bij vrouwen en mannen uit alle bevolkingslagen, ongeacht hun achtergrond, godsdienst en leeftijd. Ze maken deel uit van het project Geweld gezien dat is opgezet ter ere van het 40-jarig bestaan van Blijf van m n lijfhuizen in Nederland. Tijdens het symposium ter gelegenheid van dit jubileum zijn de ogen en de verhalen van 42 vrouwen en twee mannen die huiselijk geweld hebben ondervonden tentoongesteld op vier meter hoge banieren. Zij hebben een diepe indruk achtergelaten bij de aanwezigen. Met hun sprekende ogen maken de deelnemers huiselijk geweld zichtbaar en bespreekbaar. Ze zijn aangrij- pend, krachtig en spreken tot de verbeelding. Maar - minstens net zo belangrijk - we hebben ondervonden dat het de deelnemers helpt en dat het anderen herkenning, inspiratie, verbondenheid en kracht biedt. Omdat de bijdrages die we tot nu toe hebben ontvangen stuk voor stuk zo mooi zijn willen we dit project niet stopzetten. Mocht je ook jou verhaal willen vertellen in een verhaal, een gedicht, anekdote of andere creatieve manieren dan ontvangen we dat graag op geweldgezien@blijfgroep.nl. Als je vragen hebt over dit project, stel ze dan gerust: via dit mailadres of bel Je verhaal is in goede handen. We zullen het nooit openbaar maken zonder overleg en jouw toestemming. We hebben ondervonden dat het de deelnemers helpt en dat het anderen herkenning, inspiratie, verbondenheid en kracht biedt. 19

20 Een oceaan aan vertrouwen Catharina ontworstelde zich op eigen kracht aan een nare jeugd en een leven met een man die haar zwaktes goed wist uit te buiten. Je hebt honderd gordijntjes voor je ogen en er moeten er heel veel opengaan voor je volledig het licht ziet. Blijfkrachtig 20 Het verhaal van Catharina Een studiegenoot gaf me een keer een compliment en vroeg of ik het wel hoorde wat ze zei en of ik het kon herhalen. Het lukte mij niet om haar compliment zelf uit te spreken, dat kon ik niet. Dat was de eerste keer dat iemand mij nadrukkelijk hierop wees. Als oudste kind kreeg ik geen enkele erkenning voor wie ik was en wat ik kon. Mijn jongere broer ging in alles voor en ik werd emotioneel verwaarloosd en mishandeld, zowel fysiek als geestelijk. Word nooit als zij zeiden mijn ouders tegen mijn broertje en ook tegen mij maakten ze meer dan duidelijk dat ik niets voorstelde. Om te kunnen overleven analyseerde ik van jongs af aan het gedrag van mijn familieleden. Hierdoor kon ik dingen verklaren en een plek geven. Na mijn middelbare school koos ik een opleiding die alleen intern te volgen was, zodat ik het huis uit kon. Zo kreeg ik voor het eerst in mijn leven te maken met vrijheid. Het voelde alsof ik voor het eerst echt kon ademen, een heerlijk gevoel. Toch was

21 het alleen bewegingsvrijheid; van binnen was ik nog steeds gevangen door mijn jeugdervaringen. Later ging ik psychologie studeren en ontmoette ik de man die de vader van mijn kinderen werd. Hij was onder behandeling voor depressiviteit maar stopte daar al vrij snel mee. Onze relatie werd toen moeilijk. Hij was onberekenbaar, kon plotseling enorme woedeaanvallen krijgen. Ik herkende in hem het gedrag van mijn moeder. Later bleek pas dat hij borderline had. Ik ving alles op, verdiende de kost, studeerde en zorgde voor de kinderen. Natuurlijk waren er ook betere perioden. Dan beloofde hij beterschap, maar daar kwam uiteindelijk nooit iets van. Mezelf centraal Tijdens een studiereis naar Zuid- Afrika ik was zwanger van mijn derde kind - werd ik op een dag wakker met bepaalde antwoorden; ik wist dat ik voor mezelf moest kiezen, mezelf centraal stellen in mijn leven. Ik moest leren te zien wat goed was voor mij. Ik realiseerde me dat ik dit alleen kon doen als ik bepaalde aangeleerde gedragspatronen uit mijn vroege jeugd kon doorbreken. Sinds ik me kan herinneren ervaar ik steeds een innerlijke kompas. Keuzes maken en belangrijke beslissingen nemen vond ik niet eng of lastig. Ieder mens kent angsten en onzekerheden. Zelf heb ik geleerd om mijn angsten recht in de ogen te kijken en bij de hand te nemen met de gedachte we gaan dit samen doen. Na mijn terugkeer uit Zuid- Afrika had ik goede gesprekken met mijn toenmalige partner. Mijn voornemen om mezelf centraal te zetten, riep weerstand bij hem op. Hij werd agres- siever in zijn woedeaanvallen, ook tegenover de kinderen. Uiteindelijk verbrak ik de relatie. Spirituele reis Ik had allerlei plannen op werkgebied en stond te popelen om aan de slag te gaan. Toen gebeurde iets bijzonders. Ik kreeg over mijn hele lichaam veel pijn, ik klapte voorover en kwam op mijn knieën terecht. Op dat moment voelde ik dat ik me moest overgeven, overgeven aan iets buiten mij en groter dan ik. De pijn in mijn lichaam trok langzaam weg en verdween. Ik handel vanuit mijn innerlijke kracht, vrij van boeien die ik zelf in mijn vroege leven heb Op het moment dat ik me echt overgaf en dat ook accepteerde, brak mijn een spirituele reis aan. Ik realiseerde me dat ik al mijn ambitieuze plannen moest parkeren en alle tijd volledig aan mezelf moest besteden. Die reis werd mogelijk doordat ik niet afgeleid werd door mijn relatie of werk, maar doordat ik met de essentie van het leven bezig was. Ik was gewend om te overleven zowel in mijn relatie als in mijn werk. Mezelf centraal stellen ging dus niet van de ene op de andere dag. Ik probeerde in verschillende situaties te oefenen totdat het vanzelf ging. Ik ben een spiritueel mens en voel me één met mijn omgeving. Ik voel me gestuurd of beter gezegd geleid, door een externe energie. Ik heb een gecreëerd. oceaan aan vertrouwen, het vertrouwen dat het uiteindelijk allemaal goed komt. Terugkijkend denk ik dat ik mijn ex-partner nodig had om naar buiten te komen. Ik merk dat een bestaande situatie verbeteren ook oude situaties heelt. In mijn familie zie ik dat generatie op generatie bepaalde destructieve gedragspatronen werden doorgegeven. Ik geloof dat het bij mijn geboorte is bepaald dat ik die patronen moest doorbreken. Wat ik als mijn persoonlijke kracht ervaar? Ik handel vanuit mijn innerlijke kracht, vrij van boeien die ik zelf in mijn vroege leven heb gecreëerd. Mijn omschrijving van persoonlijk kracht is. Iemand die authentiek durft te zijn en in alle vrijheid eigen talenten en kwaliteiten kan erkennen en inzetten. 21

22 Het verhaal van Nathalie Ik ben een optimist Nathalie s nieuwe vriend bleek al snel minder leuk dan ze dacht. Ze stopte de relatie nog sneller, maar dat betekende niet dat het geweld meteen stopte. Ze is nog steeds op haar hoede voor zijn geweld. In mei 2011 begon onze relatie. Ik leerde mijn vriend kennen in een café. Al snel maakte ik kennis met zijn moeder. In het begin waren er geen problemen. We deden leuke dingen samen en ik vond het goed gaan. Hij bleef bij zijn moeder wonen en kwam regelmatig bij mij over de vloer. In augustus raakte ik zwanger. Eigenlijk vond ik dit heel snel gaan voor een relatie van drie maanden. Maar mijn vriend vond het heel erg leuk en wilde graag een kind van me. Ik overwoog pas om mijn zwangerschap af te breken toen ik begon te vermoeden dat de ex-vriendin van mijn vriend ook zwanger was. We hebben hier veel ruzie over gehad. Mijn vriend ontkende en kreeg zelfs zijn ex vriendin zover om mij te bellen en alles recht te zetten. Kort daarna gingen we op vakantie. Om een onverklaarbare reden begon mijn vriend zich heel vreemd te gedragen. Hij regeerde agressief. Ik zei dat ik zo geen zin meer had in vakantie en dat ik terug zou gaan naar Nederland. Ook vertelde ik hem dat ik op deze wijze niet verder met hem wilde. Mijn vriend werd woest, begon te schreeuwen en pakte me bij mijn keel vast. Hij kneep met zijn volle kracht waardoor ik een verschrikkelijke pijn voelde en geen lucht kreeg. Vervolgens voelde ik vuistslagen in mijn maag en ribben. Eindelijk liet hij me los. In de dagen daarna werd hij rustiger en toonde heel veel spijt, maar zijn gewelddadige gedrag kon hij niet verklaren. Breuk Toen we weer terugkwamen van vakantie kregen we in de gang van mijn woning een conflict over iets onbenulligs. Mijn vriend begon weer te schreeuwen en te schelden en pakte me bij de keel. Hij duwde me tegen de muur, hield me omhoog en kneep mijn keel helemaal dicht. Ik Blijfkrachtig Ik besloot om mijn eigen huis te verlaten en bij mijn ouders in te trekken. 22

23 Ik draag nog steeds Aware en ben altijd op mijn hoede als ik naar buiten ga. was op dat moment heel angstig dat hij me iets ernstigs zou aandoen, omdat ik weet waarvoor hij allemaal een strafblad heeft en dat hij een bekende is van de politie. Hij liet me langzaam los en werd rustiger. Voor mij was de gebeurtenis een teken om de relatie te verbreken. Ik besloot om mijn eigen huis te verlaten en bij mijn ouders in te trekken. Hij heeft me vaak bedreigd met de dood. Ik was zwanger en hij zei: Ik zoek je op, ik weet je wel te vinden, en als ik je tegenkom dan snijd ik die baby uit je buik. Hij is bevriend met iemand die hij in de gevangenis heeft leren kennen. Die vriend zat zijn straf uit voor een aantal liquidaties. Hij dreigde dat zijn bajesvriend op zijn verzoek een aantal zaakjes voor hem zou regelen. Daarmee maakte hij toespelingen op de dood van mij en mijn familie. Ik kreeg hulp van Blijf Groep en een Aware- systeem dat ik 24 uur per dag om had. Doordat ik wist dat ik slechts door een druk op de knop de politie kon alarmeren, voelde ik me veiliger en rustiger. Ondertussen verbleef mijn ex-vriend in mijn woning. Ik kreeg hem met moeite mijn huis uit. Nadat ik in mijn woning was teruggekeerd, heeft hij een aantal keer ingebroken en alles kort en klein geslagen. Nu heeft mijn vader een alarm en veiligheidscamera s in en rondom het huis geplaatst. Ik draag nog steeds Aware en ben altijd op mijn hoede als ik naar buiten ga. Maar ik ben een optimist en sta het niet toe mijn leven te laten sturen door de tegenslagen die op mijn pad komen. Het leven is daar te mooi voor en de tijd die we hebben te kostbaar. 23

24 Je mening geven en dan? Imane Zorg goed voor de betrokkenen/ slachtoffers en bied intensieve hulp. De drempel om hulp te vragen was voor ons vrij hoog en daarom des te groter de teleurstelling dat we niet de juiste hulp hebben ontvangen. ( ) Ik had naast gesprekken ook behoefte aan intensief contact en een weerbaarheidstraining. Lea Steunpunt Huiselijk Geweld moet bekender worden. Vrouwen moeten zien en horen dat de steunpunten bestaan. Als ik jaren eerder van het bestaan van steunpunten afwist, dan had ik veel eerder aan de bel getrokken en een eind aan geestelijke mishandeling gemaakt. Het had me een hoop ellende kunnen besparen. Ik had behoefte aan een intensievere nazorg. Eens in de 2 á 3 maanden een gesprek met mijn hulpverlener zou veel voor me betekenen. Een professional geeft nu eenmaal heel andere steun dan vrienden en familie. Hij is objectief, stelt kritische vragen en kan je doorverwijzen als dat nodig is. Nora Ik merk dat ik de behoefte heb om mijn verhaal te delen met personen die hetzelfde hebben meegemaakt. Rouwen kun je het beste met degene die ook in de rouw is. Ik zou graag met lotgenoten tips willen uitwisselen. Hoe ga jij met bepaalde situaties om, hoe ga je met bepaalde angsten om en hoe voorkom je herhaling bij een nieuwe relatie? Blijfkrachtig Marleen Blijf Groep zou ik aanbevelen om een lotgenotengroep in het leven te roepen. Het is van groot belang om na het beëindigen van je begeleidingstraject regelmatig gesprekken te voeren over zaken waar je in je dagelijks leven tegenaan loopt: wat je angsten zijn en hoe je deze kan overwinnen? Een lotgenotengroep zou voor mij een middel zijn om aangeboorde krachten te versterken en nieuwe krachten te ontdekken. Cursussen aanbieden in het kader van de nazorg waarbij lotgenoten frequent bij elkaar komen, spreken mij enorm aan. Daarnaast zou het goed zijn als eens per maand een bijeenkomst wordt georganiseerd waarbij ook ervaringsdeskundigen aanwezig zijn en met lotgenoten bepaalde thema s worden besproken. 24

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Informatie en advies voor ouders

Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 2 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van geweld in het gezin net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Bij huiselijk geweld tussen (ex) partners worden KINDEREN vaak over het hoofd gezien. Toch hebben zij meer in de gaten dan u denkt. Dit kan

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

Directe Hulp bij Huiselijk. U staat er niet alleen voor!

Directe Hulp bij Huiselijk. U staat er niet alleen voor! Directe Hulp bij Huiselijk Geweld U staat er niet alleen voor! U krijgt hulp Wat nu? U bent in contact geweest met de politie of u heeft zelf om hulp gevraagd. Daarom krijgt u nu Directe Hulp bij Huiselijk

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Informatie en advies voor ouders

Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van huiselijk geweld net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

YOGA LIFESTYLE. verbinding met jezelf. Whatever comes. Let it come. Whatever stays. Let it stay. Whatever goes. Let it go

YOGA LIFESTYLE. verbinding met jezelf. Whatever comes. Let it come. Whatever stays. Let it stay. Whatever goes. Let it go YOGA LIFESTYLE FEBRUARI 2017 YOGA & MEDITATIE Geef jezelf de aandacht en de liefde die je verdient! Maak verbinding met jezelf Ga mee op reis in dit avontuur van zelfontwikkeling en persoonlijke groei!

Nadere informatie

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden

Nadere informatie

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard

Nadere informatie

Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen. Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut. www.huiselijkgeweldhollandsmidden.

Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen. Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut. www.huiselijkgeweldhollandsmidden. Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut www.huiselijkgeweldhollandsmidden.nl Huiselijk geweld stopt nooit vanzelf Misschien wil je

Nadere informatie

Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16

Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16 Inhoud Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7 Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11 Activiteit 03: Acting out 16 Activiteit 04: Schuld 22 Activiteit 05: Angst 26 Activiteit 06: Verdriet

Nadere informatie

Verbindingsactietraining

Verbindingsactietraining Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken

Nadere informatie

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Therapie en training, iets voor jou? Als je bij De Hoenderloo Groep komt wonen, heb je vaak al veel meegemaakt in je leven. Het valt niet altijd

Nadere informatie

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt

Nadere informatie

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Soms voel je je gevangen door het leven. Vastgezet door de drukte, en beklemd in je eigen hoofd. Je voelt je niet vrij en je voelt geen liefde. Met deze tips breng

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen. Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen

Nadere informatie

Wat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen?

Wat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen? Wat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen? In deze folder vind je een antwoord, en lees je ook bij wie je terecht kan als je over mishandeling of verwaarlozing

Nadere informatie

Informatie voor ouders

Informatie voor ouders Weerbaarheid Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!

Nadere informatie

Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties

Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties Arosa biedt veiligheid en bescherming bij geweld in relaties. Vrouwen, mannen en hun kinderen kunnen bij Arosa terecht voor opvang en begeleiding. Arosa

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

De weg naar mijzelf. Interview met Lana door Ghadisha

De weg naar mijzelf. Interview met Lana door Ghadisha De weg naar mijzelf Interview met Lana door Ghadisha 'Mijn naam is Lana en ik ben nu 39 jaar. Ik vertel hier over mijn levensverhaal, omdat ik anderen wil laten zien dat het mogelijk is om je leven te

Nadere informatie

Maatschappelijk werk (alweer)

Maatschappelijk werk (alweer) Maatschappelijk werk (alweer) Na mijn tweede miskraam heb ik toch weer besloten om het er op te wagen naar maatschappelijk werk te gaan. Ik vond de stap echt wel heel zwaar, want ik hou er niet zo van.

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP

Nadere informatie

Taboe. Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden.

Taboe. Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden. Taboe Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden. Sommigen hebben er angst-, dwangmatige of psychische stoornissen

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er

Nadere informatie

Als opvoeden even lastig is

Als opvoeden even lastig is Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed

Nadere informatie

Hoofdstuk 1. namelijk afschuwelijke dingen! Daders zijn soms zo creatief en geslepen, daar kunnen we ons maar amper een voorstelling bij maken.

Hoofdstuk 1. namelijk afschuwelijke dingen! Daders zijn soms zo creatief en geslepen, daar kunnen we ons maar amper een voorstelling bij maken. Hoofdstuk 1 Het beestje bij de naam Wat gebeurt er precies? In dit hoofdstuk wil ik graag stilstaan bij geweld en misbruik en wat het precies is. We hebben hier allemaal onze eigen ideeën over. Schelden,

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het.

Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het. ONTMOET HUMANITAS Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het. Zonder uitzondering. Lukt het je niet alleen,

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Huiselijk geweld is: ruzie maken, schreeuwen, dreigen negeren, vernederen, uitschelden slaan, schoppen, door elkaar schudden dreigen met of

Nadere informatie

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun

Nadere informatie

Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren

Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Mijn leven veranderde zo n drie jaar geleden. Juist de dag voor mijn mama s verjaardag kreeg ze van mijn vader een kogel door het hoofd. Wonder boven wonder overleefde

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

3. Rouw en verliesverwerking

3. Rouw en verliesverwerking 3. Rouw en verliesverwerking 29 Voor de trainer De belangrijkste begrippen van dit gedeelte zijn: Grote verschillen tussen verschillende getroffenen Breuk in de levenslijn Rouw/Verliesverwerking/chronische

Nadere informatie

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een

Nadere informatie

Hoofdstuk 1. Introductie

Hoofdstuk 1. Introductie Hoofdstuk 1 Introductie Wat kan dit boek voor jou betekenen? Als je dit boek leest, sta je op het punt een enorm succes te maken van je bedrijf. Dat vind ik geweldig cool. Welkom! Mijn naam is Marielle

Nadere informatie

Advies en steun voor uw kind en uzelf

Advies en steun voor uw kind en uzelf Advies en steun voor uw kind en uzelf Voor advies en steun aan ouders en hun kinderen Informatie advies cursussen Als u of uw kind psychische klachten heeft of problemen ervaart met alcohol of drugs, heeft

Nadere informatie

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson Meld seksueel misbruik aan de commissie-samson Help ons Mijn naam is Rieke Samson en ik wil je vragen om ons te helpen bij het onderzoek naar seksueel misbruik van kinderen en jongeren. Zelf ben ik voorzitter

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over seksuele intimidatie op het werk. Je hebt te maken met seksuele intimidatie als een collega je steeds aanraakt. Of steeds grapjes maakt over seks. Terwijl je dat

Nadere informatie

3 HELPENDE TIPS OM BIJ JEZELF TE BLIJVEN ALS ER ANGST OF DWANG IN JE GEZIN VOORKOMT

3 HELPENDE TIPS OM BIJ JEZELF TE BLIJVEN ALS ER ANGST OF DWANG IN JE GEZIN VOORKOMT 3 HELPENDE TIPS OM BIJ JEZELF TE BLIJVEN ALS ER ANGST OF DWANG IN JE GEZIN VOORKOMT Thea van Bodegraven-Boonstra Maart 2016 Voorwoord Wat kun je verwachten in dit e-book? Als er iemand in jouw gezin last

Nadere informatie

De best gelezen tips voor meer zelfvertrouwen! Ilonka Brakman

De best gelezen tips voor meer zelfvertrouwen! Ilonka Brakman De best gelezen tips voor meer zelfvertrouwen! Ilonka Brakman Waarom dit e-book? Hoe lang droom jij er al van om nieuwe stappen voor jezelf te zetten? Je bent een leergierig en staat als vrouw middenin

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Samen eenzaam. Frida den Hollander

Samen eenzaam. Frida den Hollander Samen eenzaam Samen eenzaam Frida den Hollander Tweede editie Schrijver: Frida den Hollander Coverontwerp: Koos den Hollander Correctie: Koos den Hollander ISBN:9789402122442 Inhoud Inleiding 1 Ik ben

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

RELATIEPROBLEMEN? GEWELD IN JE GEZIN? PRAAT EROVER.

RELATIEPROBLEMEN? GEWELD IN JE GEZIN? PRAAT EROVER. RELATIEPROBLEMEN? GEWELD IN JE GEZIN? PRAAT EROVER. 1 Relatieproblemen? Geweld in je gezin? Erover praten is de eerste stap. In heel wat relaties en gezinnen zijn er problemen. In 1 op de 7 relaties is

Nadere informatie

Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit

Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Iedere tiener is weleens somber en verdrietig, en vaak is het in één, twee dagen voorbij zonder dat je als

Nadere informatie

Het boek van Samuel. Ik ben begonnen met het boek van Samuel, maar het lukt me niet om verder te lezen; ik word geconfronteerd met mezelf.

Het boek van Samuel. Ik ben begonnen met het boek van Samuel, maar het lukt me niet om verder te lezen; ik word geconfronteerd met mezelf. Het boek van Samuel Ik ben begonnen met het boek van Samuel, maar het lukt me niet om verder te lezen; ik word geconfronteerd met mezelf. Ik voel me schuldig naar mezelf toe dat ik al die tijd in de sekte

Nadere informatie

HET VERHAAL VAN KATRIN

HET VERHAAL VAN KATRIN HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

Secundaire traumatisering

Secundaire traumatisering SECTORFONDSEN ZORG EN WELZIJN Secundaire traumatisering In de welzijnssector Informatie voor werknemers Weer een verhaal over incest: ik kan er niet meer tegen Als ik zo n lieve vader op de crèche zie,

Nadere informatie

Handvatten voor het omgaan met zelfbeschadiging

Handvatten voor het omgaan met zelfbeschadiging Handvatten voor het omgaan met zelfbeschadiging Als iemand in jouw omgeving zichzelf beschadigt is dat erg ingrijpend. Het kan allerlei emoties oproepen. Je bent misschien erg verdrietig, boos of je voelt

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Evaluatie Rots & Water

Evaluatie Rots & Water Evaluatie Rots & Water Training Weerbaarheid Groep 8 St. Jozefschool Locatie Tarcisius Schooljaar 2003/2004 Door: Linda Geraeds Sociaal Cultureel Werker Docente Weerbaarheid Rots en Water Trainer CMWW

Nadere informatie

13 Jij en pesten. Ervaring

13 Jij en pesten. Ervaring 82 13 Jij en pesten Wat doe ik hier vandaag? P Ik word me ervan bewust hoe erg het is om iemand te pesten en gepest te worden. P Ik leer dat ik met anderen steeds weer respectvol moet omgaan. P Ik ken

Nadere informatie

Moeder worden, moeder zijn

Moeder worden, moeder zijn Moeder worden, moeder zijn Uitgeverij Eenvoudig Communiceren Postbus 10208 1001 EE Amsterdam Telefoon: (020) 520 60 70 Fax: (020) 520 60 61 E-mail: info@eenvoudigcommuniceren.nl Website: www.eenvoudigcommuniceren.nl

Nadere informatie

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk

Nadere informatie

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen.

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Kan ik kiezen bij wie ik ga wonen? Is het mijn schuld? Ben ik verplicht om op bezoek te gaan bij papa of mama? Waarom hebben mijn ouders elk een

Nadere informatie

INHOUD. 3 Inleiding 4 Kiezen voor het leven DRIE GOUDEN TIPS OM VOLUIT TE LEVEN

INHOUD. 3 Inleiding 4 Kiezen voor het leven DRIE GOUDEN TIPS OM VOLUIT TE LEVEN INHOUD 3 Inleiding 4 Kiezen voor het leven DRIE GOUDEN TIPS OM VOLUIT TE LEVEN 7 Verdriet uit je hart en verdriet om je zorgen 11 De belangrijkste relatie is die met jezelf 14 In dankbaarheid ligt geluk

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders U kunt deze brochure bestellen via www.movisie.nl Juli 2008 MOVISIE, kennis en advies voor maatschappelijke ontwikkeling Auteurs: Bert Vissers

Nadere informatie

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt

Nadere informatie

KIEZEN VOOR WERK: HANDLEIDING

KIEZEN VOOR WERK: HANDLEIDING CASUS: AMINA Alle vrijheid die ik in Turkije had verdwijnt. Ik voelde me opgesloten en depressief. Toen ik mijn man leerde kennen ben ik misschien te veel van dingen uitgegaan en heb ik te weinig gevraagd.

Nadere informatie

Welke krachten en drempels ervaren deelnemers door de workshops van Artability in Thessaloniki?

Welke krachten en drempels ervaren deelnemers door de workshops van Artability in Thessaloniki? 7. Bijlage Resultaten enquête Welke krachten en drempels ervaren deelnemers door de workshops van Artability in Thessaloniki? 1. Waarom ben je aan het project begonnen? (Για ποιό λόγο ξεκίνθςεσ να ςυμμετζχεισ

Nadere informatie

Stap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen?

Stap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen? Stap 6. Changes only take place through action Dalai Lama Wat ga je doen? Jullie hebben een ACTiePlan voor het experiment gemaakt. Dat betekent dat je een nieuwe rol en andere ACTies gaat uitproberen dan

Nadere informatie

Als het licht weer aan gaat

Als het licht weer aan gaat Als het licht weer aan gaat Als het licht weer aan gaat Joyce de Groot Copyright Joyce de Groot Coverontwerp: Gerrit Hendriks ISBN: 978.94.021.5289.0 Inhoudsopgave Voorwoord blz. 7 Het boek wordt geboren

Nadere informatie

Veens trainingen. opkomen voor jezelf. samen leren. meer zelfvertrouwen. lotgenoten ontmoeten. durven vragen. een groter netwerk

Veens trainingen. opkomen voor jezelf. samen leren. meer zelfvertrouwen. lotgenoten ontmoeten. durven vragen. een groter netwerk Veens trainingen opkomen voor jezelf een groter netwerk samen leren lotgenoten ontmoeten 1 meer zelfvertrouwen durven vragen Wil je jezelf ontwikkelen? Omdat je meer uit jezelf wilt halen? Of omdat je

Nadere informatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker

Nadere informatie

HELP, IK WORD GEPEST, WAT NU????

HELP, IK WORD GEPEST, WAT NU???? HELP, IK WORD GEPEST, WAT NU???? In het kort Als je gepest wordt ga dan naar je mentor. Als je het moeilijk vindt je mentor in vertrouwen te nemen, ga dan naar je favoriete docent, juniormentor of de vertrouwenspersoon

Nadere informatie

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen

Nadere informatie

Januari. Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid.

Januari. Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid. Januari Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid. (Hoog) gevoelig zijn krijgt in deze tijd steeds meer ruimte en bekendheid, dat is fijn. Een generatie geleden was het niet wenselijk om gevoelig

Nadere informatie

5. Overtuigingen. Gelijk of geluk? Carola van Bemmelen Food & Lifestylecoaching. Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen

5. Overtuigingen. Gelijk of geluk? Carola van Bemmelen Food & Lifestylecoaching. Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen 5. Overtuigingen Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen Een overtuiging is een gedachte die je hebt aangenomen als waarheid doordat ie herhaaldelijk is bevestigd. Het is niet meer

Nadere informatie

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Opvang na uw uitzending Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik. De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie