Verslag conferentie Bildung in de Onderwijspraktijk
|
|
- Maria Aerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verslag conferentie Bildung in de Onderwijspraktijk Op dinsdagmiddag 24 maart was een zaal vol onderwijsmensen, managers en bestuurders van Inholland en collega-instellingen te gast bij Hogeschool Inholland Rotterdam. De reden voor het samenzijn was de conferentie Bildung in de Onderwijspraktijk. Aanwezigen kregen een boeiend programma aangeboden, waarin diverse sprekers op heel verschillende en elkaar aanvullende wijze ingingen op het thema Bildung. Een impressie. Gastheer Eric Westhoek, locatiedirecteur van Inholland Rotterdam, heet de aanwezigen welkom en introduceert sprekers en deelnemers aan de paneldiscussie, die later op de middag plaats zal vinden. Allereerst is het de beurt aan Huug de Deugd, lid van het College van Bestuur van Hogeschool Inholland en tevens lid van de Werkgroep Bildung van de Vereniging Hogescholen, vanwaaruit de reeks bijeenkomsten over bildung in het hoger onderwijs bij diverse hogescholen georganiseerd is. De Deugd leidt het thema in, waarbij hij zich afvraagt of Bildung het meest geschikte woord is waarmee je studenten en docenten enthousiasmeert. Hij zou een andere term prefereren en houdt zich aanbevolen voor suggesties. Bildung met stip op nummer één Naast de voor het hbo zo specifieke ausbildung, het overdragen en toe-eigenen van beroepsgerichte kennis, is ook de algemene vorming en zelfontplooiing van studenten belangrijk en eigenlijk steeds belangrijker aan het worden met het oog op onze snel veranderende samenleving, inclusief een onvoorspelbare toekomstige arbeidsmarkt. Minister Bussemaker constateerde aan het eind van haar HO-tour, op weg naar een nieuwe strategische agenda, dat het begrip bildung met stip op nummer één staat bij de instellingen op de vraag waaraan meer aandacht dient te worden geschonken in het hoger onderwijs. De drie belangrijkste ambities van het hoger onderwijs zijn volgens de minister: 1. Maximale talentontwikkeling van iedere student (persoonsvorming). 2. Optimale voorbereiding van studenten op een succesvolle loopbaan in een onvoorspelbare arbeidsmarkt (kwalificatie). 3. Bijdragen aan de vorming tot wereldburger: studenten stimuleren om in vrijheid en verantwoordelijkheid bij te dragen aan de samenleving van vandaag en morgen (socialisatie). Om deze ambities te realiseren is niet alleen kennisvergaring nodig, maar ook bildung, zegt De Deugd. Een persoonlijke ontwikkeling op het gebied van meer begrip van de wereld, van de grenzen van kennis en kunde, bij jezelf en van anderen, en van morele en emotionele verbeeldingskracht, gedreven door nieuwsgierigheid, kritisch en empathisch (denk)vermogen. Juist in een wereld die steeds meer versplinterd raakt en maatschappelijke scheidslijnen groter worden, kan het hoger onderwijs een grote vormende en bindende rol spelen. Dat is nogal een opdracht voor het hoger onderwijs, vindt De Deugd, maar het roept tegelijkertijd veel herkenning op. Een opdracht die hij en zijn collega s graag willen oppakken. Daarbij moeten we
2 ons goed realiseren dat onze docenten natuurlijk al lang aan bildung doen. Daarom is het belangrijk om te kijken wat er in de praktijk al gebeurt op dit gebied en hoe we dit kunnen versterken. De Deugd vindt dat we als hogeschoolorganisatie het besef moeten hebben om ons te profileren. Je moet als hogeschool richtinggevende uitspraken durven doen over wie je bent, waar je voor staat en waar je voor gaat met het oog op je maatschappelijke opdracht. Het College van Bestuur van Inholland wil daarin niet sturend of voorschrijvend zijn. Het college wil dat juist aan de professionals, de docententeams, overlaten. Hoe vind je in het curriculum die vorm, waarin je in slechts vier jaar een student helpt een stap te zetten, waardoor hij of zij zich daadwerkelijk verder ontwikkelt. Zoals gezegd niet alleen vakinhoudelijk, maar zeker ook als mens en als onderdeel van de maatschappij. Dat gaat over kennis, vaardigheden, bekwaamheden en beroepshouding, maar het gaat vooral ook over de vervlechting van die onderdelen. En daar zit volgens De Deugd nu juist de meerwaarde, de vorming, de bildung. 21st century virtues Als reactie op de aandacht voor de 21st century skills, waarvan De Deugd van mening is dat de Inhollandstudenten daar al behoorlijk goed in thuis zijn, introduceert hij de term 21st century virtues. De deugd van het praktisch handelen, het zoeken van de balans tussen diepgaande kennis en vaardigheden als inlevingsvermogen, empathie, integriteit, betrouwbaar handelen. Hij besluit met het uitspreken van de stellige overtuiging dat als we in staat zijn om met onze professionals, in onze teams, gesprekken te voeren hoe je dat in je curriculum beetpakt, bildung het beste rendementsdenken is dat je je maar kunt wensen. Bildung rond 1800 Guido Walraven, lector Dynamiek van de Stad, Domein Gezondheid, Sport en Welzijn van Hogeschool Inholland, is de volgende spreker. Hij neemt de aanwezigen mee naar de tijd van Wilhelm von Humboldt, rond Deze Duitse taalwetenschapper is een van de grondleggers van de bildungsbeweging. In die tijd werd voor het eerst heel systematisch over bildung gesproken. Walraven benoemt de aspecten van Bildung van toen en zet die naast de betekenis van bildung in de tegenwoordige tijd. Bildung gaat over persoonlijke ontwikkeling, maar ook over maatschappelijke en (inter)culturele vorming. De arbeidsmarkt van de toekomst als onzekere factor is een belangrijke reden dat de discussie over bildung actueel is geworden. We zijn ons als samenleving ontzettend snel aan het vernieuwen en veranderen. Dat vergt nogal wat van de professionals die we opleiden. Eigenschappen als flexibiliteit, creativiteit en verbeeldingskracht worden daarom zo belangrijk. Walraven werpt de vraag op in hoeverre een hogeschool ruimte voor bildung kan en durft te scheppen. Dat die ruimte er is, daarvan is hij overtuigd. Maar wat is er allemaal voor nodig om die ruimte te benutten? En als we dat willen, hoe kunnen we een en ander dan vormgeven? Hij verbindt bildung aan burgerschap. Walraven is van mening dat burgerschap in het onderwijs eigenlijk voor alle opgroeiende kinderen en jongeren die zich willen ontwikkelen aan bod zou moeten komen en niet alleen voor een speciale groep is weggelegd. Aandacht voor bildung en burgerschap zou er dus óók moeten zijn in het primair en voortgezet onderwijs. Studenten kunnen zich als toerist gedragen op de hogeschool. Ze halen er leuke dingen en als ze er genoeg van hebben, vertrekken ze weer. Aan de andere kant is het ook mogelijk dat je studenten overal zo actief mogelijk bij wilt betrekken en ze daadwerkelijk zeggenschap en invloed wilt geven.
3 Dan worden ze burgers van de minigemeenschap hogeschool. De vraag is dus of een hogeschool, als men wil inzetten op burgerschap, studenten een actieve rol willen laten innemen en beslissingsmacht wil geven. Walraven introduceert vervolgens de good practice van de Educatieve Faculteit van Hogeschool Utrecht. De lerarenopleiding van deze faculteit maakt al meer dan drie jaar structureel werk van bildung (zie de toelichting verderop in dit verslag door Albert Smit). In lijn met minister Bussemaker bespreekt Walraven de taken van onderwijs: kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming of subjectwording, zoals onderwijsfilosoof Gert Biesta ze sinds 2012 benoemt. De nadruk in ons onderwijs ligt doorgaans op kwalificatie. Bildung past bij alle drie de onderwijsfuncties. Bildung helpt studenten om zelf richting te geven aan hun leven en aan datgene wat ze leren. Een emmer vullen of een vuur aanmaken? Walraven besluit met het stellen van de fundamentele vraag, vrij naar de Griekse filosoof Heraclitus: Is onderwijs een emmer vullen of een vuur aanmaken? Eensluidend wordt gekozen voor het laatste, een vuur aanmaken én aanwakkeren om een goede professional te worden. Maar als het gaat om een vuur aanmaken en te laten branden, welke vormen van brandstof zijn dan nodig? En wat is dan de zuurstof? En welke rol speelt bildung? Allemaal vragen die in de discussie over Bildung beantwoord moeten worden. Jan van Seters, docent en lerarenbegeleider aan de Social Work opleidingen van Hogeschool Inholland laat op geheel eigen wijze de toehoorders op het puntje van hun stoel plaatsnemen. Deze man met een plan neemt de aanwezigen mee in zijn visie op wat iemand tot een goede leraar maakt en welke rol bildung daarbij speelt. Allereerst benoemt Van Seters gewenste kenmerken van de Inhollandstudent. Naast het nodige vakmanschap is de student kritisch (hij durft te denken), vrijmoedig (hij durft te handelen) en geëngageerd (hij durft te kiezen). Blijkbaar willen we onze studenten meer bijbrengen dan alleen skills. Maar wie kunnen onze studenten deze persoonskenmerken bijbrengen? Daarvoor is het nodig dat onze docenten leraren worden, is de overtuiging van Van Seters. Het verschil? OPleiden tot een hoger niveau Daarvoor is het goed om je te realiseren dat onderwijs gepaard gaat met het hebben van een einddoel, een resultaat. We hebben voor ogen hoe we onze studenten willen afleveren. Het gaat over Opleiden, het niveau moet dus hoger worden. Er is iemand die dat wil. Iemand die geleid wordt, de student. En er is iemand die hem of haar (bege)leidt, een gids, iemand die de weg wijst en aanwijzingen geeft. Als gids kun je bovenop een berg gaan staan en naar de student in het dal roepen: Het is hier fantastisch, kom hiernaartoe. De student hoort een stem van een onbekend persoon de docent. Niet vertrouwd, dus de student gaat niet op weg. Je kunt als gids de student ook ophalen en vragen waar de student naartoe wil en hem daarheen begeleiden de leraar. Van Seters verwijst, net als de vorige spreker, naar het werk van Biesta. Ook in zijn ogen ligt de nadruk op kwalificatie, het afleveren van de deskundige professional. Vervolgens meten we dat en willen we het ook nog eens zo goed mogelijk borgen. Daardoor blijft er weinig tijd over voor beide andere taken: socialiseren en subjectwording (of persoonsvorming, zoals de minister het noemt).
4 Met subjectwording wordt een voortdurend proces bedoeld, hoe iemand zich in de wereld zet. Dat kan van moment tot moment veranderen. Docenten staan volgens Van Seters veel te snel klaar met een standaard handvat. Nee, zegt hij, je moet initiatief van de student zelf uitlokken en hem of haar pakken waar het uitsteekt. Pas dan krijg je betekenisvol onderwijs. Bildung is geen programmaonderdeel, maar het gaat om de houding die je de student biedt. Bildung zou je volgens Van Seters kunnen vertalen naar groei. Er zijn zoveel factoren die het leren beïnvloeden, dan wel voeden. Zoveel factoren ook van buitenaf. Bildung van de leraar Een van de deelnemers aan het discussiepanel is Albert Smit, onderzoeker bij het lectoraat Normatieve Professionalisering van de Faculteit Educatie van de Hogeschool Utrecht en secretaris van de programmaraad van het faculteitsbrede project Bildung van de leraar. De lerarenopleiding van deze faculteit maakt al meer dan drie jaar structureel werk van bildung. Het is geen apart vak of een aparte leerlijn. Het gehele programma moet doordrongen raken van bildung. Bijvoorbeeld door onder ieder programmaonderdeel bepaalde kwaliteiten te leggen, waardoor de totale persoon zich kan ontwikkelen. De basis vormt een boek voor leraren over bildung, docenten en excellente studenten fungeren als voortrekker en ambassadeur. Er zijn allerlei activiteiten en onderwijsvormen die de aandacht voor bildung bevorderen (onderwijs via het Agora-model, waar studenten en docenten onder andere op het centrale plein met elkaar in gesprek gaan over belangrijke thema s, er is een community bildung, er zijn activiteiten als het bildungscafé). Bildung vindt op de Faculteit Educatie als het ware in een drietrapsraket plaats: de faculteit werkt met gebildete lerarenopleiders, zij leiden gebildete leraren op en vervolgens schenken deze leraren volop aandacht aan bildung in hun leraarschap in het funderend onderwijs. Smit pleit er overigens voor om het begrip bildung (met kleine letter, het is inmiddels immers een gangbaar Nederlands begrip) wél te blijven gebruiken. Ga je het vertalen naar bijvoorbeeld vorming, dan lijkt het alsof de leraar de student gaat vormen, gaat kneden, en dat is nu juist niet de bedoeling. De student ontplooit zichzelf. De leraar steekt/wakkert slechts het vuurtje aan, stimuleert, inspireert, coacht en reikt mogelijkheden aan. Naast alle sprekers van de middag neemt ook vierdejaars studente pedagogiek Kelly Wullems uit Amsterdam deel aan het discussiepanel. Ze gunt het iedere student om bevlogen docenten te hebben die je helpen bij de ontwikkeling om het beste uit jezelf te halen en te worden wie je wilt zijn. Kelly vindt het belangrijk dat studenten gezien worden. Wat ik kan, wat ik wil, maar ook wat ik niet kan en niet wil. En dat dat niet erg gevonden wordt. Ze wil uitgedaagd worden om de dingen die ze nog niet kan, te proberen en ze zou het heel prettig vinden als er aandacht en begrip is bij docenten voor het dagelijkse leven van de studenten buiten de hogeschool. Een greep uit de vragen uit de zaal en de reacties van de panelleden:
5 Hoeveel ruimte is er in het onderwijs voor bildung? Albert Smit ziet bildung niet als iets wat studenten en docenten extra belast. Het is veel meer de smeerolie, waarmee ook het leren van andere zaken veel gemakkelijker gaat. Bijvoorbeeld door de inzet van andere, vaak interactieve, werkvormen en het verbinden van kennisdomeinen, waardoor het leren leuker wordt. Jan van Seters herkent wel de onderliggende gedachte van de vraag. Ook binnen zijn opleiding is dat een bekend geluid. Het is echter zijn overtuiging dat er oneindig veel meer ruimte is, dan we onszelf gunnen. Daarbij is essentieel dat we afraken van het voortdurend verantwoorden en toegroeien naar het nemen van verantwoordelijkheid voor wat we doen en de keuzes die we durven te maken. Huug de Deugd beaamt dat we onszelf soms beperkingen opleggen, die er eigenlijk helemaal niet zijn. Zijn pleidooi is dan ook om de ruimte die er is met beide handen te pakken. Hoe brengen we een beweging op gang en blijven we niet afhankelijk van de individuele docent die toevallig het belang van bildung ziet? Albert Smit ziet het stimuleren van aandacht voor bildung als een groeiproces van jaren. Je kunt het zeker niet van bovenaf opleggen, dat is de dood in de pot. Tussen ausbildung en bildung lijkt er een schijnbare tegenstelling, maar moeten beide kanten van de opleiding elkaar niet juist aanvullen en gebildete professionals opleiden? Huug de Deugd ziet geen tegenstelling tussen persoonsvorming en kwalificatie. Daarom is juist de term subjectvorming een goede term, aldus De Deugd. In het onderwijs zoals Inholland dat verzorgt, zijn allerlei aangrijpingspunten voor interactie tussen student en docent, waarin het de vorm kan krijgen waarover we het nu hebben. Dat kan bijvoorbeeld een casus uit de beroepspraktijk zijn, waarbij de koppeling wordt gemaakt tussen wat de student in de beroepspraktijk gaat meemaken en de wijze waarop de student zich daar zelf in kan gaan ontwikkelen. Het onderwijs zoals we dat nu aanbieden biedt al zoveel mogelijkheden hiervoor. We hoeven alleen maar de kansen te grijpen. Eric Westhoek, vestigingsdirecteur Inholland Rotterdam en domeindirecteur Business, Finance & Law) sluit af met de slotzin uit De gelukkige klas, van Theo Thijssen: Mijn heerlijke, lieve lastige stel, ik weet eigenlijk maar één ding: de jaren of wat dat ik jullie heb en jullie mij hebben, behoren wij enkel maar een gelukkige klas te zijn. En de rest is nonsens hoor, al zal ik dat jullie nooit zeggen. Tot slot geeft Huug de Deugd aan hoe Inholland verder zal gaan met bildung. Binnen Inholland zal bildung ten eerste aandacht krijgen in het Instellingsplan Ten tweede zal er binnen Inholland met studenten over bildung nagedacht worden. Ook is het goed om tegendenkers aan het woord te laten om zo nog meer scherpte te krijgen over nut en noodzaak van aandacht voor bildung.
Smartphone of tablet? Open de browser en ga naar:
Smartphone of tablet? Open de browser en ga naar: http://etc.ch/vkrr Toetsen van de Toekomst Saskia Wools manager prototyping, Cito Agenda Onderwijs 2032 Hoger Onderwijs in 2032 Q&A Smartphone of tablet?
Nadere informatieONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA
ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA VOORWOORD Hoe leiden we elke student op tot de professional voor de wereld van morgen? Met de blik op 2025 daagt die vraag
Nadere informatieWendbaar en waarde(n)vol onderwijs!
Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn
Nadere informatieIdentiteitsontwikkeling en/in het curriculum? inspiratiemiddag persoonsvorming Amersfoort, 28 september 2017
Identiteitsontwikkeling en/in het curriculum? inspiratiemiddag persoonsvorming Amersfoort, 28 september 2017 Voorstellen Alderik Visser a.visser@slo.nl Voorheen: docent geschiedenis en filosofie Nu: leerplannen
Nadere informatieAnnette Koops: Een dialoog in de klas
Annette Koops: Een dialoog in de klas Als ondersteuning bij het houden van een dialoog vindt u hier een compilatie aan van Spreken is zilver, luisteren is goud : een handleiding voor het houden van een
Nadere informatieBe the change that you want to see in the world
Be the change that you want to see in the world Mohandas Karamchand Gandhi 68 INHOLLAND ACADEMY IN ALKMAAR I.S.M. PLEIN C: VERDIEPING DOOR DE CULTUUR- BEGELEIDER 69 Ik heb ontzettend veel gehad aan de
Nadere informatiePiter Jelles Strategisch Perspectief
Piter Jelles Strategisch Perspectief Strategisch Perspectief Inhoudsopgave Vooraf 05 Piter Jelles Onze missie 07 Onze ambities 07 Kernthema s Verbinden 09 Verbeteren 15 Vernieuwen 19 Ten slotte 23 02 03
Nadere informatieOnderwijs-pedagogische visies van mbo-docenten
Onderwijs-pedagogische visies van mbo-docenten Do-mi-le 15 mei 2014 Carlos van Kan Onderzoeker carlos.vankan@ecbo.nl Mijn professionele interesse Het helpen ontwikkelen van een kritisch onderzoeksmatige
Nadere informatie' Zijn wie je bent. Dat is geluk.'
identiteitsbewijs ' Zijn wie je bent. Dat is geluk.' Erasmus 4 Onderwijs draait om mensen Onderwijs draait om mensen. Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie,
Nadere informatieWat zou het onderwijs zijn zonder virtuositeit?
VIRTUOOS ONDERWIJS EN VIRTUOOS ONDERWIJZEN: WAT BETEKENT DAT CONCREET & IN DE PRAKTIJK? Gert Biesta Brunel University London ArtEZ Institute of the Arts Wat zou het onderwijs zijn zonder virtuositeit?
Nadere informatieDossier opdracht 5. Kijk op leerlingen en leren
Dossier opdracht 5 Kijk op leerlingen en leren Naam: Thomas Sluyter Nummer: 1018808 Jaar / Klas: 1e jaar Docent Wiskunde, deeltijd Datum: 19 januari, 2008 Samenvatting Als voorbereiding op onze baan in
Nadere informatiePartnerschap. en scholen werken op basis van een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen met studenten aan hun ontwikkeling tot professional.
Sinds een tiental jaren hebben we opleidingsvormen ontwikkeld die recht doen aan zowel vakbekwaamheid als praktijkkennis van aanstaande leraren. In toenemende mate doen we dat op basis van opleiden in
Nadere informatieDwarsdwarsdwars hhhhhhhhhhhhhhh
Dwarsdwarsdwars hhhhhhhhhhhhhhh De waarde van onderwijs oktober 2013 lllllllllllllll dwarsdwarsdwars Inleiding De tijd dat het onderwijs alleen maar gericht was op het overdragen van kennis en vaardigheden
Nadere informatieWORKSHOP 3W21. Leermiddelen en activiteiten in het kader van Bildung. Mathi Vijgen programmaleider Bilding bij de FE uur / Round Control
WORKSHOP 3W21 Leermiddelen en activiteiten in het kader van Bildung Mathi Vijgen programmaleider Bilding bij de FE 14.30-15.30 uur / Round Control FACULTEIT EDUCATIE/HU Bachelor opleiding Leraar Basisonderwijs
Nadere informatie' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis
IDENTITEITS- BEWIJS ' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis 2 Onderwijs draait om mensen Als wij in onze onderwijsinstelling iets willen bereiken, dan
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik weet niet of het u is opgevallen, maar het trof mij dat de lezingen van vandaag vol tegenstellingen zitten: het begint al bij Jesaja 41: mensen zijn
Nadere informatieMenukaart Loopbaanevents. Investeer in jouw talent
Menukaart Loopbaanevents Investeer in jouw talent Inhoud 1. LOOPBAANEVENTS OP LOCATIE... 3 Inleiding... 3 Praktisch... 3 2. TALENT ONTWIKKELEN ( TALENTMANAGEMENT)... 4 (her)ken je Talent/ Kernkwaliteiten...
Nadere informatieCongres VELOV Elementen voor de toespraak van Pascal Smet Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel Mechelen, 26 maart 2014
Congres VELOV Elementen voor de toespraak van Pascal Smet Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel Mechelen, 26 maart 2014 Nieuwe ontwikkelingen en impulsen op sociaal, cultureel,
Nadere informatieWijzer in de professionele ruimte
Wijzer in de professionele ruimte Strategieën om de professionele ruimte van docenten(-teams) te optimaliseren Rob Vink Wat is professionele ruimte? Als docent geef je vorm aan het onderwijs en daar voel
Nadere informatieInvesteren in mantelzorg/ www.marjobrouns.nl 1
1 Van onmacht naar kracht en balans www.marjobrouns.wordpress.com www.marjobrouns.nl 2 Tel.: 06 51 28 17 49 Email: marjo@marjobrouns.nl 3 Investeren in mantelzorg! Werkconferentie: Do it together, aan
Nadere informatieIn gesprek over de inhoud van het onderwijs van de toekomst
In gesprek over de inhoud van het onderwijs van de toekomst Leraar Schoolleider Bestuurder Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst.
Nadere informatieOnderwijsconcept Albeda Zet De Toon!
Onderwijsconcept Onderwijsconcept Albeda Zet De Toon! Voorwoord Albeda heeft een mooie en grote maatschappelijke opdracht. We willen een TOP-school zijn voor studenten en bedrijven in de stad Rotterdam
Nadere informatieWie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg
Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs
Nadere informatieOnderwijs van de 21ste eeuw:
Onderwijs van de 21ste eeuw: didactiek, wetenschap en technologie 2015-2016 ACADEMIE PEDAGOGIEK EN ONDERWIJS saxion.nl/apo Onderwijs van de 21 ste eeuw: didactiek, wetenschap en technologie Professionaliseringsaanbod
Nadere informatieVertrouwen in de toekomst
Vertrouwen in de toekomst Geachte leden van de Raad van Toezicht, beste collega s, Een paar dagen geleden had ik een eerste pizzasessie, een ontmoeting met een klein gezelschap betrokken studenten op de
Nadere informatieNOOIT GENOEG DE KWETSBAARHEID VAN
TEKST: Annick Geets DE KWETSBAARHEID VAN NOOIT GENOEG Kwetsbaarheid is niet een kwestie van winnen of verliezen, maar een kwestie van inzien en accepteren dat beide bij het leven horen. Een kwestie van
Nadere informatieLeve de competente coach!
Silvia van Schaik-Kuijer Leve de competente coach! Van competentieanalyse naar ontwikkelplan Inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 Deel 1 Algemene informatie over Leve de competente coach! Coachen en coachcompetenties:
Nadere informatieHoe word je succesvol in sales
Hoe word je succesvol in sales Verkopen gaat niet vanzelf. Zeker niet in deze tijd. Toch zijn nog steeds veel verkopers erg succesvol. Dat komt niet door het product of de dienst die ze aanbieden, maar
Nadere informatieOnderwijs-seminar. De Leraar van de Toekomst. Bestaat De leraar van De Toekomst wel?
Onderwijs-seminar De Leraar van de Toekomst Bestaat De leraar van De Toekomst wel? Even voorstellen Anne Looijenga, directeur Centrum voor Ontwikkeling Katholieke Pabo Zwolle En jullie zijn.? 2 De of een
Nadere informatieEEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS
EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS Een school met talentuitdagend onderwijs Een basisschool kiezen is moeilijk. Er is zoveel om op te letten. Is de school wat zij lijkt? Van buiten kan een schoolgebouw
Nadere informatieWeerbaarheidstraining voor iedereen. Weerbaar met Accres. Accres.nl/weerbaarheid
Weerbaarheidstraining voor iedereen Weerbaar met Accres Accres.nl/weerbaarheid Stevig in je schoenen leren staan Weerbaarheidstraining voor iedereen! Overtuigend nee durven zeggen Weerbaar zijn betekent:
Nadere informatieZelftest communityvaardigheden voor bibliotheekmedewerkers
Zelftest communityvaardigheden voor bibliotheekmedewerkers Onderdeel van toolkit Nieuw Delen 2. Zelftest Werken met Communities Wat kan ik met de zelftest? Hieronder tref je een test aan waarmee je een
Nadere informatie1 Lezen. 1.1 Lezen wat er staat. Lees eerst de tekst goed door en probeer dan de vragen hieronder te beantwoorden.
1 Lezen 1.1 Lezen wat er staat Lees eerst de tekst goed door en probeer dan de vragen hieronder te beantwoorden. Leren kun je op allerlei manieren doen. Je kunt een opleiding of cursus volgen, maar je
Nadere informatieKadernotitie Platform #Onderwijs 2032 SLO, versie 13 januari 2015
Kadernotitie Platform #Onderwijs 2032 SLO, versie 13 januari 2015 Doel en beoogde opbrengst van de dialoog De opdracht van het platform is te komen tot een integrale, maatschappelijk breed gedragen en
Nadere informatie(Samen)werken aan christelijk leraarschap
(Samen)werken aan christelijk leraarschap Laura Boele de Bruin MSc Dit materiaal is onderdeel van het compendium over christelijk leraarschap, van het lectoraat Christelijk leraarschap van Driestar hogeschool.
Nadere informatieOrganiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye
Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina
Nadere informatieCommuniceren is teamwork
Communiceren is teamwork Je werkt vaak zelfstandig, maar blijft altijd onderdeel van je team. Samen met je collega s zorg je zo goed mogelijk voor jullie cliënten. Samenwerken vereist veel communicatie.
Nadere informatieVoorbeeldig onderwijs
m a r i a va n de r hoe v e n Voorbeeldig onderwijs In de politieke arena wordt gedebatteerd over de vraag of het goed gaat met het Nederlandse onderwijs. Getuige het recente Oesorapport zijn we op onderdelen
Nadere informatieStrategienota Ruimte, Relatie & Rekenschap
Strategienota 2019-2022 Ruimte, Relatie & Rekenschap 2 Strategienota Landstede Groep 2019-2022 Inhoudsopgave Inleiding 4 Hoofdstuk 1 Missie & waarden 6 1.1 Missie 6 1.2 Waarden 6 We willen ontwikkelen
Nadere informatieKENT GEPERSONALISEERD LEREN GRENZEN? Jan Heijmans 23 november 2015
KENT GEPERSONALISEERD LEREN GRENZEN? Jan Heijmans 23 november 2015 Leren binnen buiten formeel - informeel reëel virtueel lokaal globaal Leren kent geen grenzen is persoonlijk kan op vele gebieden houdt
Nadere informatieEffectieve samenwerking: werken in driehoeken
Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere
Nadere informatieSTIJLEN VAN BEÏNVLOEDING. Inleiding
STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING Inleiding De door leidinggevenden gehanteerde stijlen van beïnvloeding kunnen grofweg in twee categorieën worden ingedeeld, te weten profileren en respecteren. Er zijn twee profilerende
Nadere informatieOp expeditie naar waarde(n)
Op expeditie naar waarde(n) 21e eeuwse educatie Effectief leiderschap Vakmanschap: de leraar doet ertoe! Verbinding met de gemeenschap Waardengedreven onderwijs Op expeditie naar waarde(n) De hele opvoeding
Nadere informatieMeerwaarde voor onderwijs. De Pijlers en de Plus van FLOT
Meerwaarde voor onderwijs De Pijlers en de Plus van FLOT De vijf Pijlers: Cruciale factoren voor goed leraarschap Wat maakt een leraar tot een goede leraar? Het antwoord op deze vraag is niet objectief
Nadere informatieWINDESHEIM IN ZWOLLE: UNIEKE MASTER VOOR HET BEROEPS- ONDERWIJS. Inspirators voor de toekomst
WINDESHEIM IN ZWOLLE: UNIEKE MASTER VOOR HET BEROEPS- ONDERWIJS 90 Tweedegraads docenten en hbo-bachelors met een pedagogisch-didactisch getuigschrift die lesgeven in een beroepsgericht vak, kunnen bij
Nadere informatieVoor onze opleiding geldt: samenwerken met informele zorg hoort erbij
Inspiratie voor hbo zorg en welzijn Informele zorg & Social Work aan de hogeschool Inholland Voor onze opleiding geldt: samenwerken met informele zorg hoort erbij Voor onze opleiding geldt: samenwerken
Nadere informatie21st Century Skills Training
Ontwikkeling van competenties voor de 21 e eeuw - Vernieuwend - Voor werknemers van nu - Met inzet van moderne en digitale technieken - - Integratie van social media - Toekomstgericht - Inleiding De manier
Nadere informatieVerslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING
Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die
Nadere informatieRecensie: Henk Sissing (red.) - 3000 jaar denkers over onderwijs #3000doo
Recensie: Henk Sissing (red.) - 3000 jaar denkers over onderwijs #3000doo Op verzoek van onderwijsfilosofie.nl schreef Henk Ter Haar, leraar Nederlands op de Guido de Brès scholengemeenschap, de onderstaande
Nadere informatieVorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013
Vorm en inhoud geven aan burgerschap MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Inhoud Inleiding Bespiegelingen burgerschap Praktische middelen: - Kijk in mijn wijk - Geen grapjes
Nadere informatieEEN VRAAG CADEAUTJE OF CADEAUBON?
DE TERUGKEER VAN HET LESGEVEN & HET WERK VAN DE LERAAR Gert Biesta Brunel University London & Universiteit voor Humanistiek EEN VRAAG CADEAUTJE OF CADEAUBON? IJSSELGROEP ONDERWIJSGESPREK 11 OKTOBER 2018
Nadere informatieRegionaal verslag. Landelijk debat Ons Onderwijs Den Haag, 28 mei 2015
Regionaal verslag Landelijk debat Ons Onderwijs 2032 Den Haag, 28 mei 2015 1. Een korte impressie van de dialoog De debatavond in Den Haag bij het HCO is bezocht door circa 35 deelnemers. Van de aanwezige
Nadere informatieVisie obs Dik Trom
Visie obs Dik Trom 2014-2018 1: Kernwaarden Leven en werken vanuit een moreel doel betekent handelen met de intentie het positieve verschil uit te maken in het leven van individuen (collega s, kinderen,
Nadere informatieFamilie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.
Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm
Nadere informatieWerk. Omdat een andere blik je leven verrijkt
Werk vanuit bekeken Omdat een andere blik je leven verrijkt (Samen)werken met autisme Autisme heeft invloed op het hele leven, dus ook op de werkplek. Autisme brengt talenten en kwaliteiten met zich mee
Nadere informatieLOOPBAANGERICHT LEREN IN DE HR
LOOPBAANGERICHT LEREN IN DE HR Contactgegevens Annemiek Grootendorst A.B.Grootendorst@hr.nl (Onderwijsadviseur professionele identiteit) Artikel Grootendorst, Annemiek (2017).Van studieloopbaancoaching
Nadere informatieonderwijsgroep noord identiteitsbewijs
onderwijsgroep noord identiteitsbewijs 'Zijn wie je bent. Dat is geluk.' Erasmus 4 Onderwijs draait om mensen Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie, energie
Nadere informatie18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je
Nadere informatieBouwen aan excellentie. vroeg beginnen!
WELKOM Bouwen aan excellentie vroeg beginnen! First LEGO League Bouwen aan excellentie een tussenstand Sturingsprincipe Deltion ruimte leegte RUST kaders versus ON RUS T chaos Verbinden van trots en besef
Nadere informatiein het mbo Werken aan uitstroom - instroom
ONTWIKKELINGEN CULTUUREDUCATIE IN HET MBO ONDERWIJSVERNIEUWING Onderwijsvernieuwing in het mbo Onderwijs 2032, nieuwe speerpunten voor het kunstvakonderwijs én binnen het mbo een eigen verklaring over
Nadere informatieArbeidsFit BLIJVEND INZETBAAR IN VERANDERENDE ORGANISATIES
ArbeidsFit BLIJVEND INZETBAAR IN VERANDERENDE ORGANISATIES 1 Zijn uw medewerkers ArbeidsFit? Blijvend inzetbaar in veranderende organisaties Meebewegen met de toekomst Welzijn Nieuwe Stijl, kantelingen
Nadere informatieWerken aan persoonlijke ontwikkeling en sturen van eigen loopbaan
08540 LerenLoopbaanBurgerschap 10-04-2008 08:28 Pagina 1 ontwikkelingsproces 1+2 1 2 3 4 5 6 7 Werken aan persoonlijke ontwikkeling en sturen van eigen loopbaan Leren, Loopbaan en Burgerschap Wat laat
Nadere informatieProjectdefinitie. Plan van aanpak
Projectplan DOT2 Projectdefinitie ICT is niet meer weg te denken uit ons onderwijs (Hasselt, 2014). Als (toekomstige) leerkracht is het belangrijk dat je daar op inspeelt en kennis hebt van de laatste
Nadere informatiePreek Pinksteren 9 juni 2019
Lieve Gemeente, We horen wel eens dat het voor veel mensen niet duidelijk is wat we nu eigenlijk vieren met Pinksteren. Kerst en Pasen, dat zijn feesten met een duidelijk verhaal. Dan weten we wat we vieren:
Nadere informatieStudent & Lector. Een steekproef
Student & Lector Een steekproef Aanleiding Sinds 2001 kent het Nederlandse hoger onderwijs lectoraten. Deze lectoraten worden vormgegeven door zogenaamde lectoren: hoog gekwalificeerde professionals uit
Nadere informatieProfielschets. Teamleider vwo bovenbouw
Profielschets Teamleider vwo bovenbouw Rotterdam, 2016 Profielschets Teamleider vwo bovenbouw (LD) Libanon Lyceum Omvang: 1,0 fte met een beperkte lesgevende taak. Vooraf Het Libanon Lyceum in Rotterdam
Nadere informatieAchtergrondinformatie bij de opdrachtenserie netwerken. Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo
Achtergrondinformatie bij de opdrachtenserie netwerken Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo 2 Achtergrondinformatie bij de opdrachtenserie netwerken Met dit document geven wij docenten en loopbaanbegeleiders
Nadere informatieStrategie in Beweging. Koersnotitie. versie 4
Strategie in Beweging Koersnotitie versie 4 Onze Opdracht Het Waartoe zijn wij hier in Alphen aan den Rijn en omgeving? Voor welk vraagstuk zijn wij het antwoord? 1. Wij zijn een stichting voor primair
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieStrategisch beleid 2015-2019 Het proces
Strategisch beleid 2015-2019 Het proces Beleidsjaar 14-15 we maken de balans op Missie en kernwaarden/uitgangspunten Dit zijn wij, hier staan we voor Nadere analyse Wat gaat goed, wat pakken we aan Wat
Nadere informatieDEELNEMEN AAN DE SAMENLEVING IETS BETEKENEN VOOR EEN ANDER
DEELNEMEN AAN DE SAMENLEVING IETS BETEKENEN VOOR EEN ANDER BETEKENIS BOVEN BEPERKING Ieder mens is uniek en doet mee. We betekenen allemaal iets in het leven van anderen en omgekeerd. We houden van elkaar,
Nadere informatieWerkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs
Werkgevers Ondernemers In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel gedachten,
Nadere informatieAlles is genade en Stel, ik zoek een kerk
Alles is genade en Stel, ik zoek een kerk De Werkgroep Vorming en Toerusting ontwikkelde een programma voor de parochies om te benutten bij de promotie dvd en het artikel Alles is genade uit het Identiteitsnummer
Nadere informatieEen open gesprek met de cliënt en het netwerk maakt de samenwerking duurzaam
Inspiratie voor hbo zorg en welzijn Informele zorg & Social Work aan de Christelijke Hogeschool Ede Een open gesprek met de cliënt en het netwerk maakt de samenwerking duurzaam Een open gesprek met de
Nadere informatieKoers & Ambities 2015-2018
1 Koers & Ambities 2015-2018 voorwoord Net als de wereld is stichting OOZ volop in beweging. elke dag Zie ik het Om mij heen. ONderweg Naar mijn werkplek, bij mijn directe collega s en vooral OOk in ONZe
Nadere informatieBildung. Decanensymposium 20 september 2017 Daan Roovers
Bildung Decanensymposium 20 september 2017 Daan Roovers Wie ben ik? Filosoof Programmamaker (Human: Filosofisch Kwintet; What s the Right Thing to Do?; Rode Hoed) Docent Publieksfilosofie UvA Voormalig
Nadere informatieVeerkracht bij Agressie en Geweld
Veerkracht bij Agressie en Geweld Alle Conferentie- Tweets In Beeld De veerkracht van werknemers. Na tegenslag, een nare of bedreigende situatie. Het was de inzet van een spannende bijeenkomst. Georganiseerd
Nadere informatieHulp bij ADHD. Scholingsaanbod
Hulp bij ADHD Dit heeft mijn beeld van ADHD enorm verrijkt. Ik zie nu veel mogelijkheden om kinderen met ADHD goede begeleiding te bieden deelnemer workshop bij Fontys Hogescholen Copyright 2010 Hulp bij
Nadere informatieVisie Missie. De missie van onze stichting is de volgende: wie je morgen bent creëer je vandaag met de som van gisteren
Visie Missie De Jan Ligthartscholen van de Jan Ligthartgroep Tilburg hebben een duidelijk doel voor ogen: het onderwijs dusdanig inrichten dat het de basis vormt van het levenslang leren dat een mens doet.
Nadere informatieRuimte Scheppen. Filosofie, Fontys en het hbo. Redactie: Peter van Zilfhout Charles Vergeer Niek Wiskerke. Fontys Hogescholen Lectoraat Filosofie
Ruimte Scheppen Filosofie, Fontys en het hbo Redactie: Peter van Zilfhout Charles Vergeer Niek Wiskerke Fontys Hogescholen Lectoraat Filosofie bw ruimte scheppen 22-1-2010.indd 3 22-1-10 10:48 Inhoud Voorwoord
Nadere informatieIn deze informatiebrief de volgende onderwerpen:
Je ontvangt deze email omdat wij elkaar persoonlijk kennen. Stel je deze informatief niet op prijs, meld je dan af via de daarvoor bestemde link. Is dit e-mailadres niet correct? Mail ons dan even, alvast
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Primair Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieOnderwijs van de 21ste eeuw:
Onderwijs van de 21ste eeuw: didactiek, wetenschap en technologie 2015-2016 ACADEMIE PEDAGOGIEK EN ONDERWIJS saxion.nl/apo Onderwijs van de 21 ste eeuw: didactiek, wetenschap en technologie Professionaliseringsaanbod
Nadere informatieOpbrengst vsv cafe 3 april talentontwikkeling Pagina 1
Opbrengst van de werkgroepen tijdens het VSV Cafe 3 april met als Thema talentontwikkeling Stelling 1 Talentontwikkeling is de benadering om tot een positieve leerattitude te komen. Centraal staat de erkenning
Nadere informatieBeurstraining Starting Smart Together
Beurstraining Starting Smart Together Essent ia l Toget her Ivar van Asten Ondernemerscoach Organisator en inspirator Spreker en dagvoorzitter Teamontwikkelaar Ervaringsgerichte trainer Legger van verbindingen
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 03. Missie en kernwaarden 07. Nieuwe perspectieven voor de toekomst 13. Beloften 23. Merkbaar en herkenbaar 37
Inhoud Voorwoord 03 Missie en kernwaarden 07 Nieuwe perspectieven voor de toekomst 13 Beloften 23 Merkbaar en herkenbaar 37 01 Voorwoord ROC Friese Poort staat midden in de samenleving, want onderwijs
Nadere informatieVragen voor reflectie en discussie
Ik ben ook een mens. Opvoeding en onderwijs aan de hand van Korczak, Dewey en Arendt Auteur: Joop Berding. Een uitgave van Uitgeverij Phronese, Culemborg, 2016. Vragen voor reflectie en discussie Vragen
Nadere informatieInstructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.
VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn
Nadere informatieRUIMTE VOOR HELDEN Ouderbrochure
GOO! voor Opvang en Onderwijs RUIMTE VOOR HELDEN Ouderbrochure Elk kind heeft een held of heldin in zich om moeilijke situaties te overwinnen. Hiervoor is niet alleen moed nodig, maar ook inzicht, de juiste
Nadere informatieInholland. en dichtbij We zijn divers We maken kwaliteit samen Maart 2017 We bek
We durven te leren We handelen persoonlijk en dichtbij We divers We maken kwaliteit samen We bekennen kleur We du ven te leren We handelen persoonlijk en dichtbij We zijn div We maken kwaliteit samen We
Nadere informatieSuccesvolle leerlingen in een kleurrijke omgeving februari 2015
- Missie/Visie - Succesvolle leerlingen in een kleurrijke omgeving februari 2015 Op AMS staat de leerling centraal. Dat betekent dat alles wat we doen er op gericht is om iedere leerling zo goed mogelijk
Nadere informatieStichting Openbaar Primair Onderwijs Steenwijkerland Zwartewaterland. Samen op kop
Stichting Openbaar Primair Onderwijs Steenwijkerland Zwartewaterland Samen op kop 1 Het wordt anders Het onderwijs is volop in beweging. De afgelopen hebben scholen veel energie in opbrengstgericht werken
Nadere informatieSpeelruimte van betekenis
Uitnodiging: Speelruimte van betekenis Conferentie voor opleiders levensbeschouwelijke, godsdienstige en morele vorming over de paradigmawisseling in hun vak Op 31 oktober en 1 november 2011 vindt de conferentie
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik had bedacht dat ik voor vandaag maar eens een ouderwetse preek in 3 punten ga houden. Het eerste punt gaat over het kijken naar de ander. De tweede
Nadere informatieRotterdam Vakmanstad. 23 april dr.
- - - Rotterdam Vakmanstad 23 april 2018 8 7 2 5 2 1 dr. In de visie komt duidelijk naar voren dat verwondering en wetenschap in de gehele doorlopende leerlijn zouden moeten blijven samengaan. In hoeverre
Nadere informatieWil je méér innerlijke balans en krachtiger persoonlijk leiderschap?
Wil je méér innerlijke balans en krachtiger persoonlijk leiderschap? Zoek je een veilige leeromgeving, met humor en diepgang, die toelaat om wérkelijk stappen te zetten in je leven en je werk? DAN IS IETS
Nadere informatieDE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?.
DE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?. Amersfoort, 21 augustus 2007 John van den Hout Geachte aanwezigen, Toen ik me voorbereidde om voor u dit verhaal te houden, was mijn eerste gedachte: Wat
Nadere informatieMINISTERIE VAN DEFENSIE WERKGROEP STAAL EERSTE DRUK, NOVEMBER 2007 VISIE LEIDINGGEVEN
MINISTERIE VAN DEFENSIE WERKGROEP STAAL EERSTE DRUK, NOVEMBER 2007 VISIE LEIDINGGEVEN INLEIDING Voorwoord Commandant der Strijdkrachten CONTEXT De complexe omgeving waarin bij Defensie leiding wordt gegeven
Nadere informatieLeren voor Morgen, Leren voor Morgen, uitdagingen voor het onderwijs
Leren voor Morgen, Leren voor Morgen, uitdagingen voor het onderwijs uitdagingen vleren voor Morgen, uitdagingen voor het onderwijs leren Artikel in Meerprimair, themanummer digitalisering mei 2018 Het
Nadere informatieVan mij. Een gezicht is geen muur. Jan Bransen, Universiteit Utrecht
[Gepubliceerd in Erik Heijerman & Paul Wouters (red.) Praktische Filosofie. Utrecht: TELEAC/NOT, 1997, pp. 117-119.] Van mij Een gezicht is geen muur Jan Bransen, Universiteit Utrecht Wij hechten veel
Nadere informatie