Ethische knopen doorhakken in het sociaal werk

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ethische knopen doorhakken in het sociaal werk"

Transcriptie

1 Ethische knopen doorhakken in het sociaal werk Peter Brepoels Intro De auteurs: Kris Stas, Agnes Verbruggen en Hilde Vlaeminck: docenten beroepsethiek en deontologie, uit drie verschillende opleidingen sociaal werk in Vlaanderen Een nieuw denkkader: een synthese van de bestaande instrumenten die in de drie Vlaamse hogescholen en in uiteenlopende vormingsreeksen en bijscholingsprogramma's worden aangeleerd 1

2 Vertrekpunten Sociaal werk is een intrinsiek ethisch beroep. Ethisch' verwijst naar een dimensie die dieper ligt dan de verantwoording naar effectiviteit, efficiëntie en kwaliteit. Tussen abstracte waarden en concrete werkelijkheid Sociaal werk gebeurt in de concrete werkelijkheid Waarden zijn vaak abstract: zo ook de waarden die de definitie van sociaal werk benoemt: empowerment, vrijheid, mensenrechten, welzijn, sociale rechtvaardigheid Nood aan een levend proces van ethisch redeneren: het zoeken, wegen en vinden van goede redenen om het professionele gedrag te richten. 2

3 DenK Habermas: communicatieve ethiek Categorieën van rationele redenen feiten normen waarden en waarachtigheid In DenK vertaald naar oriëntaties in de breedte: positionering in de feitelijke context de hoogte: de evaluatie van normen de diepte: een integer beroepseigen standpunt 6 stappen: 1. Wat is de knoop? 2. Kijken in de breedte 3. Kijken in de hoogte 4. Kijken in de diepte 5. De knoop doorhakken 6. Reality check 3

4 Wat is de knoop? Doel van deze stap: spanningsvelden formuleren oordeel uitstellen Wat triggert me in de casus? Wat is mijn intuïtieve reactie? Wat is de knoop? Zijn er meerdere knopen? Wat is de hamvraag waarover ik aan de hand van het denkkader verder wil nadenken om tot een voor mij verantwoorde beslissing te komen? Met wie wil/kan/moet ik in deze casus in overleg gaan? Waarom? Wat is de knoop? Vormvereisten: een vraag, geen statement één vraag: werk nooit met twee vragen tegelijk Bij twijfel: de vraag waarvan een mogelijk antwoord de meest verstrekkende gevolgen heeft hanteer de ik-vorm actiegericht te beantwoorden met ja of nee Voorbeelden: behoor ik verder contact te houden met deze moeder? behoor ik het VK in te lichten? neem ik deze vraag mee naar het overleg van het protocol van moed? 4

5 Kijken in de breedte Doel van de helikopterview de feitelijke situatie en alle spelers en posities in beeld brengen, de belanghebbenden benoemen, hun belangen (tegenstellingen) opsporen en concretiseren. Wat zijn de - voor mij relevante - feiten? e Wat zijn - voor mij relevante - vermoedens? Wie draagt de mogelijke gevolgen van mijn beslissing? Wat zijn volgens mij hun belangen? Een tabel Feiten Belangen Belanghebbende Belang Micro= Cliëntsysteem & sociaal werker Meso= organisatie, team, medebewoners Macro= maatschappelijk niveau 5

6 Kijken in de hoogte Doel van het kijken in de hoogte richtsnoeren opsporen de onderlinge spanning tussen diverse wetteksten; artikels uit code en voorschriften, rechtsleer concretiseren. Welke wetgeving, codes, rechten zijn voor mij bepalend in deze casus? Waar is de regel niet eenduidig? Waar is de regel beperkend? Welke marge/autonomie laat deze wetgeving toe? Kijken in de diepte Doel van het kijken in de diepte Waarden opsporen Welke waarden worden bedreigd? Welke waarden staan op gespannen voet? Is er sprake van een waardendilemma? Welk? Wat vind je goed, juist of niet kunnen? Wat beoordeelt de ideale sociaal werker in deze casus als sociaal rechtvaardig? 6

7 De Knoop doorhakken Doel van morele oordeelsvorming Op basis van de antwoorden op de voorgaande stappen, een voor mij uitlegbare keuze maken en die omzetten in een beslissing. Welke argumenten uit de voorgaande stappen zijn doorslaggevend voor mijn beslissing/keuze? Wat is wenselijk? Wat is haalbaar in deze casus? Bedenk een actie(plan) dat op een haalbare en betrouwbare manier kan worden gerealiseerd. Het antwoord op de vraag of.. is.. En dit omdat Reality check Doel: Toetsen van het actieplan : Kan, durf, wil, ik als aanbrenger deze stappen zetten? Wat heb ik als aanbrenger nodig om deze stappen te kunnen, willen, durven, zetten? 7

8 Vragen en bedenkingen? 8

Ethische knopen door/ hakken

Ethische knopen door/ hakken Ethische knopen door/ hakken in het sociaal werk Kris Stas Agnes Verbruggen Hilde Vlaeminck Academia Press P. Van Duyseplein 8 9000 Gent Tel. 09/233 80 88 Fax 09 233 14 09 info@academiapress.be www.academiapress.be

Nadere informatie

Voorwoord 13. Inleiding 15

Voorwoord 13. Inleiding 15 Voorwoord 13 Inleiding 15 Antoinette Verhage 1. Deontologie en integriteitsbewaking 15 2. Scandal & reform 17 3. Integriteit, ethiek, moraal, en integritisme 19 4. Waarom is dit belangrijk voor een criminoloog?

Nadere informatie

Ethische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen.

Ethische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen. Samenvatting door A. 1576 woorden 4 december 2014 1,3 2 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Paragraaf 2 De ethische optiek 1 inleiding Ethiek gaat over goed en kwaad in het menselijk handelen. Onderscheid

Nadere informatie

reflectieopdrachten en door middel van het toepassen van het analysemodel in praktijkcases.

reflectieopdrachten en door middel van het toepassen van het analysemodel in praktijkcases. Toelichting vooraf Een van onze auteurs, Pierre Winkler, heeft op verzoek van de landelijke kenniskring ethiek in het mbo, een lezing gehouden over plaats en vormgeving van ethiek in SLB, Burgerschap en

Nadere informatie

Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn

Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Dr. Franck L.B. Meijboom Ethiek Instituut & Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht Welzijn We zijn niet de eerste! Welzijn

Nadere informatie

Procedure. Integriteit in het gedrang. Kris Stas maart Inleiding. 1. Begrippen Procedure Acties

Procedure. Integriteit in het gedrang. Kris Stas maart Inleiding. 1. Begrippen Procedure Acties Procedure Integriteit in het gedrang Kris Stas maart 2004 Inleiding Het centrum beschikt over een procedure waarin wordt vastgelegd welke acties worden ondernomen wanneer de hulpverlener een vermoeden

Nadere informatie

Reader Gespreksvoering

Reader Gespreksvoering Reader Gespreksvoering Achtergrondinformatie Soorten vragen Actief Luisteren Slecht nieuws Gesprek Fasen in het gesprek Soorten Vragen In een gesprek kun je verschillende soorten vragen stellen. Al je

Nadere informatie

PROFESSIONEEL INTEGER DIENSTBAAR. Nederlands Compliance Instituut

PROFESSIONEEL INTEGER DIENSTBAAR. Nederlands Compliance Instituut PROFESSIONEEL INTEGER DIENSTBAAR Nederlands Compliance Instituut MISSIE VAN HET NEDERLANDS COMPLIANCE INSTITUUT We helpen organisaties met kennis, opleidingen, advies en detachering, om compliance en integriteit

Nadere informatie

Doel checklist Hulp bieden bij het opstellen van richtlijnen rondom ethische kwesties d.m.v. aanreiken van aandachtspunten

Doel checklist Hulp bieden bij het opstellen van richtlijnen rondom ethische kwesties d.m.v. aanreiken van aandachtspunten Bijlage 1 Checklist voor richtlijnontwikkeling Doel checklist Hulp bieden bij het opstellen van richtlijnen rondom ethische kwesties d.m.v. aanreiken van aandachtspunten Gebruikers Medewerkers die aan

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 11 Inleiding 17. Deel I Ethische reflectie 19

Inhoud. Voorwoord 11 Inleiding 17. Deel I Ethische reflectie 19 Voorwoord 11 Inleiding 17 Deel I Ethische reflectie 19 1 Wat is ethische reflectie en waarom is het belangrijk? 21 1.1 Eigen welzijn 22 1.2 Algemeen welzijn 25 1.2.1 Afhankelijkheid van andere mensen 25

Nadere informatie

CAT B / Cursusafhankelijke toets

CAT B / Cursusafhankelijke toets Oefentoets CAT B1.2.4 0809 / Cursusafhankelijke toets Cursus B1.2 4 0708 het verhaal van de patiënt Cursuscoördinator dr. A.K. Oderwald 4 Opdrachten, gesloten boek, open vragen, MET antwoord aanwijzingen

Nadere informatie

NVAO Integriteitscode

NVAO Integriteitscode NVAO Integriteitscode Oktober 2015 NVAO Integriteitscode Oktober 2015 pagina 2 Inleiding Integriteit is een intrinsieke waarde voor mensen en organisaties en daarnaast voorwaarde voor vertrouwen in de

Nadere informatie

NIVE Controllerscongres Titel sessie: Integriteit Stand van Zaken Spreker: Theo Quaijtaal MA HRM RFA

NIVE Controllerscongres Titel sessie: Integriteit Stand van Zaken Spreker: Theo Quaijtaal MA HRM RFA NIVE Controllerscongres Titel sessie: Integriteit Stand van Zaken Spreker: Theo Quaijtaal MA HRM RFA Actualiteit april 2019 2 Actualiteit vanaf 2000 (Dubai) Romannetjes Stelling Het is niet zozeer de vraag

Nadere informatie

Conflict Communicatiestijl Scan

Conflict Communicatiestijl Scan Conflict Communicatiestijl Scan 1 A. Ik probeer in een gesprek de ander bij de gesprekagenda te houden. B. Ik neem in een gesprek zelfstandig beslissingen die binnen mijn bevoegdheid vallen. 2 A. Als iemand

Nadere informatie

ISSAI 30 Ethische code

ISSAI 30 Ethische code ISSAI 30 Ethische code Vertaling ISSAI 30VERTALING REKENHOF, MEI 2017 / 2 INHOUD Hoofdstuk 1 - Inleiding 4 Concept, achtergrond en doel van de ethische code 4 Vertrouwen en geloofwaardigheid 5 Hoofdstuk

Nadere informatie

DE PROFESSIONALITEIT VAN MAATSCHAPPELIJK WERK

DE PROFESSIONALITEIT VAN MAATSCHAPPELIJK WERK DE PROFESSIONALITEIT VAN MAATSCHAPPELIJK WERK Over de morele identiteit van het beroep en het belang van morele oordeelsvorming Jaarcongres NVMW (10-11-2011) Ed de Jonge INTRODUCTIE: thematiek en spreker

Nadere informatie

Moreel Beraad. Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH

Moreel Beraad. Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH Moreel Beraad Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH Wat is goed handelen? Wat en wie bepaalt dat? Ethiek Het systematisch nadenken over normen en waarden die in handelings- en beslissituaties

Nadere informatie

Bemiddeling ACADEMIEJAAR GENT

Bemiddeling ACADEMIEJAAR GENT NASCHOLING Bemiddeling ACADEMIEJAAR 2017-2018 INSCHRIJVINGSSTROOK 2017-2018 Naam en voornaam: Functie: Straat + nr.: Postcode + plaats: Telefoon: U bent bemiddelaar en u zoekt zich verder te bekwamen?

Nadere informatie

Integriteit Prof. Dr. Ronald Jeurissen

Integriteit Prof. Dr. Ronald Jeurissen Integriteit Prof. Dr. Ronald Jeurissen Hoogleraar bedrijfsethiek Nyenrode Business Universiteit Even voorstellen Hoogleraar bedrijfsethiek Nyenrode Commissie Toelating en Integriteit IVBN (2008-2016) Lid

Nadere informatie

De Integriteitcode van Hogeschool Utrecht. Auteur Sjoerd van Geffen. Inlichtingen T 030 238 85 53 E sjoerd.vangeffen@hu.nl.

De Integriteitcode van Hogeschool Utrecht. Auteur Sjoerd van Geffen. Inlichtingen T 030 238 85 53 E sjoerd.vangeffen@hu.nl. Auteur Sjoerd van Geffen Inlichtingen T 030 238 85 53 E sjoerd.vangeffen@hu.nl Datum 4 juni 2010 Hogeschool Utrecht, Utrecht, 2010 De Integriteitcode van Hogeschool Utrecht Bronvermelding is verplicht.

Nadere informatie

ECTS-fiche. Graduaat Maatschappelijk Werk Structuurgericht werken. Lestijden. Ingeschatte totale studiebelasting (in uren) 1 Mogelijkheid tot

ECTS-fiche. Graduaat Maatschappelijk Werk Structuurgericht werken. Lestijden. Ingeschatte totale studiebelasting (in uren) 1 Mogelijkheid tot ECTS-fiche Opzet van de ECTS-fiche is om een uitgebreid overzicht te krijgen van de invulling en opbouw van de module. Er bestaat slechts één ECTS-fiche voor elke module. 1. Identificatie Opleiding Module

Nadere informatie

23/04/2017. Definitie Sociale diagnostiek werkgroep FDDG 3

23/04/2017. Definitie Sociale diagnostiek werkgroep FDDG 3 State of the art studiedag Kinderen en jongeren in een CGG Dinsdag 9 mei 2017 FDGG Work shop Sociale d iag nostiek en EDDA S A S K I A S A E L E N S 2 Programma Sociale diagnostiek EDDA methodisch kader

Nadere informatie

Ethisch redeneren Ofwel: ethische reflectie

Ethisch redeneren Ofwel: ethische reflectie Ethisch redeneren Ofwel: ethische reflectie (Versie augustus 2016) Onderdeel van verpleegkundige beroepsethiek Cok den Hertog Wanneer moet je aan een moreel (ethisch) probleem denken? Je moet hieraan denken

Nadere informatie

Invloed van de OR Meer dan alleen art. 25 & 27!

Invloed van de OR Meer dan alleen art. 25 & 27! 1 GITP Welkom! Charlotte Potman 5 mei 2014 Invloed van de OR Meer dan alleen art. 25 & 27! 2 3 GITP Welkom! Charlotte Potman 5 mei 2014 Op een schaal van 0-10 hoeveel invloed heeft jouw OR eigenlijk? 4

Nadere informatie

4/04/2019. Hoe werken aan een succesvol team? Een (h)echt team? Een (h)echt team? Hoe bouwen aan een (h)echt team?

4/04/2019. Hoe werken aan een succesvol team? Een (h)echt team? Een (h)echt team? Hoe bouwen aan een (h)echt team? Hoe werken aan een succesvol team? Liesbeth Vanhelmont 1 Een (h)echt team? Hoe bouwen aan een (h)echt team? De 5 frustraties van een team (Lencioni) Concrete toepassing Tips Met het model aan de slag in

Nadere informatie

Mensenrechten in het bedrijfsleven

Mensenrechten in het bedrijfsleven A 360061 Mensenrechten in het bedrijfsleven Toch meer dan windowdressing Philip Nauwelaerts Danny Cassimon Hendrik Opdebeeck (eds.) JBT PROVINCIE ANTWERPEN UNIVEBSITEIT ANTWERPEN Intersentia Antwerpen-Groningen

Nadere informatie

Toezicht op kwaliteit van de Wmo persoonsgebonden budget (Pgb)

Toezicht op kwaliteit van de Wmo persoonsgebonden budget (Pgb) Toezicht op kwaliteit van de Wmo persoonsgebonden budget (Pgb) Verantwoordelijkheid, kwaliteit en toezicht De gemeente Amsterdam is verantwoordelijk voor het toezicht op de kwaliteit van de Wet maatschappelijke

Nadere informatie

Gegevensverwerking en Privacy bij samenwerking rond arbeidsparticipatie Analyseren van knelpunten

Gegevensverwerking en Privacy bij samenwerking rond arbeidsparticipatie Analyseren van knelpunten Gegevensverwerking en Privacy bij samenwerking rond arbeidsparticipatie Analyseren van knelpunten Léon Sonnenschein Programma Uitwisseling Persoonsgegevens en Privacy Sociaal Domein leon@leonsonnenschein.nl

Nadere informatie

Robert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep

Robert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep Robert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep (potentiele) belangenverstrengeling Geen Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Nee Sponsoring/ onderzoeksgeld Honorarium Aandeelhouder

Nadere informatie

2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden

2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden 2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden Opmerking:dit procesdoel zal normaal gezien bij elke les terugkomen. Het belang ervan is dat leerlingen beseffen dat heel veel keuzes in het leven waardegeladen

Nadere informatie

Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen

Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen Visie op toezicht Raad van commissarissen WBO Wonen Versie: september 2018 Vastgesteld door raad van commissarissen en bestuur: 19 november 2018 Inleiding Met de invoering van de Woningwet per 1 juli 2015

Nadere informatie

Algemene Sociologie PA B1

Algemene Sociologie PA B1 Algemene Sociologie PA B1 Doel college kennismaking met en inzicht geven in: de geschiedenis van de Sociologie gezichtspunten en sociologische begrippen hanteren van sociologische begrippen in mondelinge

Nadere informatie

Ethisch management. Prof Dr. Annick Willem Jens De Rycke. ALM Antwerpen 29/04/2014

Ethisch management. Prof Dr. Annick Willem Jens De Rycke. ALM Antwerpen 29/04/2014 Ethisch management Prof Dr. Annick Willem Jens De Rycke ALM Antwerpen 29/04/2014 Decreet Gemiddelde score's per thema 4,16 4,11 4,33 4,47 3,98 3,77 Rechten vh Kind Inclusie Diversiteit Fairplay Integriteit

Nadere informatie

Beroepsgeheim in de hulpverlening

Beroepsgeheim in de hulpverlening Instituut voor Sociaal Recht K.U. Leuven Beroepsgeheim in de hulpverlening Handelen tussen recht en praktijk donderdag 24 november 2005 De Factorij Huart Hamoirlaan 136 1030 Brussel Voormiddag De theorie

Nadere informatie

VUISTREGELS VOOR EEN KWALITEITSVOLLE EXPLAIN

VUISTREGELS VOOR EEN KWALITEITSVOLLE EXPLAIN VUISTREGELS VOOR EEN KWALITEITSVOLLE EXPLAIN Motivering bij het uitwerken van de vuistregels Door het K.B. van 6 juni 2010 is de Belgische Corporate Governance Code 2009 dè referentiecode geworden voor

Nadere informatie

NAV Gedragscode Ethisch verantwoord handelen bij de beroepsuitoefening

NAV Gedragscode Ethisch verantwoord handelen bij de beroepsuitoefening NAV Gedragscode Ethisch verantwoord handelen bij de beroepsuitoefening Preambule Integriteit van wetenschappers is essentieel om het vertrouwen in de wetenschap te handhaven en te versterken. Dit geldt

Nadere informatie

Keuzedeel mbo. Zorg en technologie. gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo. Code K0137

Keuzedeel mbo. Zorg en technologie. gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo. Code K0137 Keuzedeel mbo Zorg en technologie gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0137 Penvoerder: Sectorkamer zorg, welzijn en sport Gevalideerd door: Sectorkamer Zorg, welzijn en sport Op: 26-11-2015

Nadere informatie

Uitwisseling Beroepsgeheim voor jeugdhulpverleners: Markante vaststellingen

Uitwisseling Beroepsgeheim voor jeugdhulpverleners: Markante vaststellingen Uitwisseling Beroepsgeheim voor jeugdhulpverleners: 9-11-2017 Markante vaststellingen Uitnodiging: Vorm kleine groepjes van 5 personen ( liefst vanuit verschillende organisaties). Je krijgt drie vragen

Nadere informatie

Kader voor organisatiebeheersing Lokaal bestuur Brasschaat

Kader voor organisatiebeheersing Lokaal bestuur Brasschaat Kader voor organisatiebeheersing Lokaal bestuur Brasschaat 1 Context Net als zijn voorgangers (gemeentedecreet en ocmw-decreet) bevat het decreet Lokaal Bestuur een hoofdstuk rond organisatiebeheersing

Nadere informatie

Dit gesprek heeft als doel de beginsituatie in kaart te brengen en de leervraag van de leraar helder te krijgen.

Dit gesprek heeft als doel de beginsituatie in kaart te brengen en de leervraag van de leraar helder te krijgen. Afstemmingsgesprek Dit gesprek heeft als doel de beginsituatie in kaart te brengen en de leervraag van de leraar helder te krijgen. Belangrijk geen acties concretiseren dat is voor een volgende stap/ fase

Nadere informatie

NAAR GOED BESTUUR. Aanbevelingen voor deskundig en. competent pensioenfondsbestuur. René Bastian

NAAR GOED BESTUUR. Aanbevelingen voor deskundig en. competent pensioenfondsbestuur. René Bastian NAAR GOED BESTUUR Aanbevelingen voor deskundig en competent pensioenfondsbestuur René Bastian NAAR GOED BESTUUR Agenda 1. Aanleiding voor doorontwikkeling deskundigheid 2. Het concept; bestaand en nieuw

Nadere informatie

1 Problematische (jeugd)groepen in woonwijken

1 Problematische (jeugd)groepen in woonwijken INHOUDSOPGAVE 1 Problematische (jeugd)groepen in woonwijken... 15 1.1 Inleiding...15 1.2 Problematische (jeugd)groepen...16 1.2.1 Definities jeugdgroepen...17 1.2.2 Dagelijkse bezigheden...19 1.2.3 Factoren

Nadere informatie

Algemene informatie afstudeerfase

Algemene informatie afstudeerfase De Haagse Hogeschool Faculteit voor gezondheid, voeding en sport Opleiding HBO-Verpleegkunde - Afstudeerfase Algemene informatie afstudeerfase 1 Inhoudsopgave 1 Algemene informatie afstuderen... 3 2 Proeve

Nadere informatie

WIJ DENKEN OVER DENKEN, HANDELEN EN VOELEN. Verwerkingsboek. Philippe Boekstal DAMON. WD wb 4sept vsb.indd 1 05-09-2008 10:21:08

WIJ DENKEN OVER DENKEN, HANDELEN EN VOELEN. Verwerkingsboek. Philippe Boekstal DAMON. WD wb 4sept vsb.indd 1 05-09-2008 10:21:08 WIJ DENKEN OVER DENKEN, HANDELEN EN VOELEN Verwerkingsboek Philippe Boekstal DAMON WD wb 4sept vsb.indd 1 05-09-2008 10:21:08 VOORWOORD Dit verwerkingsboek bevat teksten en opdrachten die aansluiten bij

Nadere informatie

Kwaliteitsvol praktijkvoeren OLA Het klinisch consult. Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht KU Leuven

Kwaliteitsvol praktijkvoeren OLA Het klinisch consult. Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht KU Leuven Kwaliteitsvol praktijkvoeren OLA Het klinisch consult Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht KU Leuven Medische ethiek van theorie naar praktijk Eerste semester Modellen en methoden in medische ethiek

Nadere informatie

TOETSMATRIJS: Ethiek voor Makelaars en Taxateurs

TOETSMATRIJS: Ethiek voor Makelaars en Taxateurs TOETSMATRIJS: Ethiek voor Makelaars en Taxateurs Doel van het diploma Met dit diploma laten makelaars en taxateurs zien dat ze kritische professionals zijn met kennis van de ethiek. Deze kennis en houding

Nadere informatie

Workshop Integriteit & Financiën Jaarcongres Controlling Alex van Groningen

Workshop Integriteit & Financiën Jaarcongres Controlling Alex van Groningen Workshop Integriteit & Financiën Jaarcongres Controlling Alex van Groningen Theo Quaijtaal (HighQ) 18-04-2013 1 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (Pleonasme) De maatschappelijke en daarmee ethische

Nadere informatie

KINDERRECHTEN ALS KAPSTOK VOOR KINDVRIENDELIJK BELEID

KINDERRECHTEN ALS KAPSTOK VOOR KINDVRIENDELIJK BELEID KINDERRECHTEN ALS KAPSTOK VOOR KINDVRIENDELIJK BELEID Een reflectie-oefening Sara Lembrechts Kenniscentrum Kinderrechten vzw (KeKi) Wat kan je verwachten? OVERZICHT 1 Theoretische bagage Oefening protection

Nadere informatie

Profielschets Raad van Toezicht

Profielschets Raad van Toezicht 2014 pagina 2 van 5 1 Rol en verantwoordelijkheden Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft een drietal rollen. Allereerst is er de rol van toezichthouder. De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht

Nadere informatie

Ethiek in de praktijk Over waarden in dialoog

Ethiek in de praktijk Over waarden in dialoog Visies Visies Algemene op op zorgrelatie zorgrelatie casus Overlegplatform Dementie Noord-West-Vlaanderen Brugge, 18 oktober 2018 Ethiek in de praktijk Over waarden in dialoog Axel Liégeois KU Leuven Broeders

Nadere informatie

Dialoog, de weg naar goede zorg

Dialoog, de weg naar goede zorg Dialoog, de weg naar goede zorg Inhoud 1. Macro / meso / micro 2. Zorg met aandacht 3. Ethiek ook iets voor ons? 4. Conclusies 2 Macro, meso, micro Macro meso micro Macrosysteem: Wereld Europa Mesosysteem

Nadere informatie

Mensen en naasten. Over de vervlochtenheid van individuen. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht LUMC 20 MEI 2016

Mensen en naasten. Over de vervlochtenheid van individuen. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht LUMC 20 MEI 2016 Mensen en naasten Over de vervlochtenheid van individuen Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht LUMC 20 MEI 2016 Kwesties ter bespreking Belangen Wilsbekwaamheid en vertegenwoordiging Identiteit Sociaal leven

Nadere informatie

SCHRIJFWIJZER TOETSTERMEN

SCHRIJFWIJZER TOETSTERMEN SCHRIJFWIJZER TOETSTERMEN Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Een minimumprestatie en voorwaarde formuleren... 3 3. Een taxonomiecode toekennen... 4 4. Concreetheid van de toetsterm... 5 5. Uitgebreidheid van

Nadere informatie

Rubrics voor de algemene vaardigheden - invulblad. 1. Zelfstandig leren Het kunnen sturen van het leerproces en daarop reflecteren.

Rubrics voor de algemene vaardigheden - invulblad. 1. Zelfstandig leren Het kunnen sturen van het leerproces en daarop reflecteren. ingevuld door :. Zelfstandig leren Het kunnen sturen van het leerproces en daarop reflecteren Aanpak kiezen en planning maken Ik verdiep me in een opdracht zodat ik overzicht heb. Ik kan een passende aanpak

Nadere informatie

De effectieve directie

De effectieve directie Studiedag - Journée d études De interne audit en het auditcomité Walgraeve M. Hoofd interne audit NVSM 17.10.2008 Verslag over: De effectieve directie - Financiële, operationele en strategische risico

Nadere informatie

Blij kuiken of veilig kuiken?

Blij kuiken of veilig kuiken? Blij kuiken of veilig kuiken? Een dilemma tussen welzijn en voedselveiligheid Mariska van Asselt, DVM Inhoud Aanleiding Welzijn vleeskuikens Voedselveiligheid Morele waarden Afweging Conclusie Aanleiding:

Nadere informatie

Vraag om uitleg over capaciteitsbepaling van Kathleen Helsen aan minister Hilde Crevits

Vraag om uitleg over capaciteitsbepaling van Kathleen Helsen aan minister Hilde Crevits VLAAMS PARLEMENT Commissie voor Onderwijs 25 juni 2015 Morgenvergadering Uittreksel Vraag om uitleg over capaciteitsbepaling van Kathleen Helsen aan minister Hilde Crevits 2448 (2014-2015) De voorzitter:

Nadere informatie

Van werkdruk naar werkplezier

Van werkdruk naar werkplezier Van werkdruk naar werkplezier Het Programma Onze visie Werkdruk leidt tot minder werkplezier, wrijving in de samenwerking en op termijn mogelijk verzuim door stressklachten. Als medewerkers echter uitgedaagd

Nadere informatie

Therapietrouw (bij DIABETES)

Therapietrouw (bij DIABETES) Therapietrouw (bij DIABETES) S.J. Fischer; Klinisch Psycholoog, Slotervaartziekenhuis Amsterdam Therapietrouw Mate waarin het gedrag van een patiënt overeenkomt met het medische of gezondheidsadvies dat

Nadere informatie

Eindexamen filosofie vwo 2011 - I

Eindexamen filosofie vwo 2011 - I Opgave 3 Vreemder dan alles wat vreemd is 12 maximumscore 3 de twee manieren waarop je vanuit zingevingsvragen religies kunt analyseren: als waarden en als ervaring 2 een uitleg van de analyse van religie

Nadere informatie

Handout Stad in beweging Schiedam, 11 mei Belangenmanagement. Voor het oplossen van problemen én het bouwen van een duurzame dialoog

Handout Stad in beweging Schiedam, 11 mei Belangenmanagement. Voor het oplossen van problemen én het bouwen van een duurzame dialoog enmanagement Voor het oplossen van problemen én het bouwen van een duurzame dialoog Schiedam 11 mei 2017 Hans van Zijst Vooraf Deze Hand-Out maakt onderdeel uit van een training. De uitleg bij de gepresenteerde

Nadere informatie

Een dialoog in de klas over morele dilemma s rondom genetica

Een dialoog in de klas over morele dilemma s rondom genetica Faculty of Science Freudenthal Institute for Science and Mathematics Education Een dialoog in de klas over morele dilemma s rondom genetica Dr. Marie-Christine Knippels Biologiedidactica Educatieve toerusting:

Nadere informatie

Samenwerking en opdrachtgeverschap gemeenten in het sociaal domein Simulatie voor raadsleden West Brabant Oost

Samenwerking en opdrachtgeverschap gemeenten in het sociaal domein Simulatie voor raadsleden West Brabant Oost Samenwerking en opdrachtgeverschap gemeenten in het sociaal domein Simulatie voor raadsleden West Brabant Oost 3 februari 2015 Programma 19.00 uur Welkom 19.10 uur Inhoudelijke aftrap 19.25 uur Eerste

Nadere informatie

Afwegingsmodel Aanpak agressie en geweld

Afwegingsmodel Aanpak agressie en geweld Afwegingsmodel Aanpak agressie en geweld Organisaties worden steeds vaker gevraagd om maatregelen te nemen ter bescherming van hun werknemers tegen agressie en geweld. Dat houdt in: normen stellen, inventariseren

Nadere informatie

Kwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog

Kwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog Kwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog Bert Molewijk (RN,MA, PhD) Voorbij de vrijblijvendheid Programmaleider Moreel Beraad, VUmc Associate professor Clinical Ethics, Oslo VWS, Week

Nadere informatie

Inhoud 1 Gezinsopvoeding als politiek probleem 2 Zorgethiek: een politiek filosofisch vocabulaire

Inhoud 1 Gezinsopvoeding als politiek probleem 2 Zorgethiek: een politiek filosofisch vocabulaire Inhoud 1 Gezinsopvoeding als politiek probleem 13 De probleemstelling 13 1.1 Goede gezinsopvoeding: een persoonlijk, maatschappelijk en politiek belang 13 1.2 Opvoedingsondersteuning 16 1.2.1 Wetenschappelijke

Nadere informatie

VAN MORELE STRESS NAAR EEN CULTUUR VAN MORELE VEERKRACHT. TETRA-Project

VAN MORELE STRESS NAAR EEN CULTUUR VAN MORELE VEERKRACHT. TETRA-Project VAN MORELE STRESS NAAR EEN CULTUUR VAN MORELE VEERKRACHT TETRA-Project 2016-2018 MORELE STRESS Morele stress is het wrange gevoel dat je ervaart wanneer je je waarden en visie op goede zorg niet in de

Nadere informatie

VOORBEELD CASUS. Hoe ver mag je gaan in vrijheid van meningsuiting? een socratisch gesprek uitgeschreven

VOORBEELD CASUS. Hoe ver mag je gaan in vrijheid van meningsuiting? een socratisch gesprek uitgeschreven VOORBEELD CASUS een socratisch gesprek uitgeschreven Hieronder tref je een beschrijving van een socratisch gesprek van ca. 1 1/2 uur, in 5 stappen. Voor de volledigheid eerst nog even de gespreksstappen:

Nadere informatie

Vorming ergotherapeuten

Vorming ergotherapeuten Vorming ergotherapeuten Hoe kunnen we ethisch denken implementeren in de organisatie DEEL 1: Onderzoek morele stress Studenten zorgopleidingen Leren omgaan met morele stress en het innemen van de handelingsruimte

Nadere informatie

HET EVALUATIEGESPREK. Je prestaties onder de loep

HET EVALUATIEGESPREK. Je prestaties onder de loep HET EVALUATIEGESPREK Je prestaties onder de loep Inhoudstafel 1. Wat mag je verwachten van het evaluatiegesprek p4 2. Voorbereiding is alles! p5 3. Hoe herpak je je na een mindere evaluatie p7 4. De verschillen

Nadere informatie

Positioning Paper Professionele Integriteit

Positioning Paper Professionele Integriteit Positioning Paper Professionele Integriteit IPMA-NL Versie: 1 Auteurs: Arjan van Bommel, Paul van der Steur IPMA-NL Professionele Integriteit januari 2016 2016 IPMA-NL POSITIONING PAPER PROFESSIONELE INTEGRITEIT

Nadere informatie

Audit Vlaanderen & de Leidraad Organisatiebeheersing

Audit Vlaanderen & de Leidraad Organisatiebeheersing Wat u zeker moet weten over Audit Vlaanderen & de Leidraad Organisatiebeheersing VOOR LOKALE BESTUREN AUDIT VLAANDEREN www.auditvlaanderen.be 1 Inhoud AUDIT VLAANDEREN 5 INTERNE CONTROLE OF ORGANISATIEBEHEERSING?

Nadere informatie

ETHISCHE REFLECTIE ETHISCHE REFLECTIE 20/05/2016

ETHISCHE REFLECTIE ETHISCHE REFLECTIE 20/05/2016 OP HET HANDELEN ALS ERGOTHERAPEUT Autonomie in verbondenheid Dit is voor mij persoonlijk het raakvlaak tussen ergotherapie en ethiek. De autonomie van de cliënt in relatie tot zijn omgeving Het handelen

Nadere informatie

WMO werkplaats Twente

WMO werkplaats Twente WMO werkplaats Twente Deelproject 3: Signaleren in een wijknetwerk Kern: Ria Jaspers (Saxion) Merle Marij Overmars (MEE Twente) Schil: Wil Varwijk (Alifa, welzijn Enschede) Tessa Weijers (Iemenschoer,

Nadere informatie

Bij de MSF (verwijzers) is het verplicht minimaal 3 verwijzers een vragenlijst te sturen, voor de

Bij de MSF (verwijzers) is het verplicht minimaal 3 verwijzers een vragenlijst te sturen, voor de Multisource Feedback Er zijn drie verschillende formulierensets Multisource Feedback (MSF) beschikbaar in het digitaal portfolio: Bij de MSF (collega s) is het verplicht minimaal 3 collega s een vragenlijst

Nadere informatie

Eindexamen filosofie vwo 2010 - II

Eindexamen filosofie vwo 2010 - II Opgave 2 Religie in een wetenschappelijk universum 6 maximumscore 4 twee redenen om gevoel niet te volgen met betrekking tot ethiek voor Kant: a) rationaliteit van de categorische imperatief en b) afzien

Nadere informatie

De accountant en het bestuursverslag Visie NBA Young Profs

De accountant en het bestuursverslag Visie NBA Young Profs De accountant en het bestuursverslag Visie NBA Young Profs Aanleiding Op 13 november 2015 publiceerde de NBA haar consultatiedocument De accountant en het bestuursverslag: Verder kijken dan de jaarrekening.

Nadere informatie

ARMOEDEVRAAGSTUKKEN: VISIE EN DOELGROEPEN. Roeland van Geuns Lector Armoede Interventies, HvA Oranje Fonds Utrecht, 11 oktober 2018

ARMOEDEVRAAGSTUKKEN: VISIE EN DOELGROEPEN. Roeland van Geuns Lector Armoede Interventies, HvA Oranje Fonds Utrecht, 11 oktober 2018 ARMOEDEVRAAGSTUKKEN: VISIE EN DOELGROEPEN Roeland van Geuns Lector Armoede Interventies, HvA Oranje Fonds Utrecht, 11 oktober 2018 1 INHOUD Jullie visies op armoedevraagstuk Visies op armoede: nu en vroeger?

Nadere informatie

KWALITEITSPROFIEL RVC WONEN VIER- LINGSBEEK

KWALITEITSPROFIEL RVC WONEN VIER- LINGSBEEK KWALITEITSPROFIEL RVC WONEN VIER- LINGSBEEK ALGEMEEN Woningstichting Wonen Vierlingsbeek is een kleine woningcorporatie (ca. 500 vhe) met een sterke lokale binding. De stichting wordt bestuurd door een

Nadere informatie

Begeleiding van leerlingen

Begeleiding van leerlingen Begeleiding van leerlingen Doel Voorbeelden aanreiken van de wijze waarop begeleiding vorm kan krijgen. Soort instrument Voorbeelden Te gebruiken in de fase Uitvoeren Beoogde activiteit in de school Het

Nadere informatie

II. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING

II. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING II. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING 2. VERSTEVIGING VAN RISICOMANAGEMENT Van belang is een goed samenspel tussen het bestuur, de raad van commissarissen en de auditcommissie, evenals goede communicatie met

Nadere informatie

Dilemmics. Morele Oordeelsvorming. Werkboek. voor medewerkers van het Ministerie van Buitenlandse Zaken

Dilemmics. Morele Oordeelsvorming. Werkboek. voor medewerkers van het Ministerie van Buitenlandse Zaken Dilemmics Morele Oordeelsvorming Werkboek voor medewerkers van het Ministerie van Buitenlandse Zaken 2013 Werkboek Morele Oordeelsvorming 1 2014. Dilemmics. Alle rechten van deze uitgave zijn voorbehouden.

Nadere informatie

Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte.

Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Samenvatting door A. 2079 woorden 29 juni 2014 6,4 2 keer beoordeeld Vak Anders H1 Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Moraal

Nadere informatie

Toezicht- en toetsingskader

Toezicht- en toetsingskader Toezicht- en toetsingskader Woonstichting Hulst hecht veel waarde aan goed bestuur (governance). Het doel van governance is het scheppen van waarborgen voor realisatie van de (maatschappelijke) doelstellingen,

Nadere informatie

Handstand, spagaat of koprol?

Handstand, spagaat of koprol? Handstand, spagaat of koprol? Door Astrid Kloppers : Trainer-Coach-Adviseur Medezeggenschap / Gras, groeit altijd samen www.grasgroeitaltijdsamen.nl/medezeggenschap Dilemma s over de rol en positie van

Nadere informatie

Workshop moreel beraad

Workshop moreel beraad Workshop moreel beraad Swanny Kremer Maart 2009 Forensisch Psychiatrisch Centrum Dr. S. van Mesdag 1 Maart 2009 Forensisch Psychiatrisch Centrum Dr. S. van Mesdag 2 Programma Uitleg Moreel beraad Bespreking

Nadere informatie

Voorwoord 7. 1 De vaardigheden van de jurist Ongeveer zoals een kip een ei legt Instrumenten voor het oplossen van casusposities 10

Voorwoord 7. 1 De vaardigheden van de jurist Ongeveer zoals een kip een ei legt Instrumenten voor het oplossen van casusposities 10 Inhoudsopgave Voorwoord 7 1 De vaardigheden van de jurist 9 1.1 Ongeveer zoals een kip een ei legt 9 1.2 Instrumenten voor het oplossen van casusposities 10 2 Het vinden van rechtsregels in de wet 13 2.1

Nadere informatie

Onschuldig? De grenzen van aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid binnen goede zorg. Paul Schotsmans

Onschuldig? De grenzen van aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid binnen goede zorg. Paul Schotsmans Onschuldig? De grenzen van aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid binnen goede zorg Paul Schotsmans Een eenvoudige vraag, maar tegelijk een grote uitdaging... 2 Casussen Confrontatie met onmacht Jongen

Nadere informatie

Examenmatrijs Proeve van Bekwaamheid

Examenmatrijs Proeve van Bekwaamheid Examenmatrijs Proeve van Bekwaamheid Algemene informatie Examenmatrijs code Vaststellingsdatum 15-12-2015 Kwalificatiedossier en cohort Veiligheid en Vakmanschap 2016 en verder Profiel en crebocode Kerntaak

Nadere informatie

Beeld op de toekomst. Managen. Doelstelling. Condities. Uitstekend resultaat Organisatie KPI / Resultaat. LP = Leidende Principes

Beeld op de toekomst. Managen. Doelstelling. Condities. Uitstekend resultaat Organisatie KPI / Resultaat. LP = Leidende Principes Veroorzaken Maken Beeld op de toekomst Doelstelling Condities Uitstekend resultaat Organisatie KPI / Resultaat LP Managen LP = Leidende Principes Expertise Expertise Beeld op de toekomst versus Doelstelling

Nadere informatie

OPLEIDING VOOR PALLIATIEF REFERENTEN WOONZORGCENTRA

OPLEIDING VOOR PALLIATIEF REFERENTEN WOONZORGCENTRA OPLEIDING VOOR PALLIATIEF REFERENTEN WOONZORGCENTRA Regio Vlaams-Brabant November 2016 - Juni 2017 Forum Palliatieve Zorg/Panal foto uit film Twilight of a life van Sylvain Biegeleisen Het Forum Palliatieve

Nadere informatie

De school als morele gemeenschap Een programma

De school als morele gemeenschap Een programma De school als morele gemeenschap Een programma Programma 1. De school als morele gemeenschap. 2. Zuil 1: de integere onderwijsinstelling. 3. Zuil 2: de morele leergemeenschap. 4. Zuil 3: morele vorming

Nadere informatie

Casus Seksuele handelingen als zorgvraag: directe aanpassing beroepscode?

Casus Seksuele handelingen als zorgvraag: directe aanpassing beroepscode? Casus Seksuele handelingen als zorgvraag: directe aanpassing beroepscode? 1. Inleiding In de media was de afgelopen weken uitgebreid aandacht voor de casus van de studente verpleegkunde die geacht werd

Nadere informatie

Handleiding Gespreksvormen Discussie

Handleiding Gespreksvormen Discussie Handleiding Gespreksvormen Discussie Inhoud Overzicht 1. Inleiding 2. Doel 3. Werkvormen 4. Tips voor het begeleiden van een discussie 4.1. Onderwerp inleiden 4.2. Voorlopig standpunt bepalen 4.3. Discusieren

Nadere informatie

BEELDKWALITEITPLAN PUBLIEKE RUIMTE BINNENSTAD EN STATIONSOMGEVING MECHELEN

BEELDKWALITEITPLAN PUBLIEKE RUIMTE BINNENSTAD EN STATIONSOMGEVING MECHELEN BEELDKWALITEITPLAN PUBLIEKE RUIMTE BINNENSTAD EN STATIONSOMGEVING MECHELEN WES in samenwerking met: Buro II urban planning architecture engineering Denis Dujardin WHAT S IN A NAME specifiek beleidsplan

Nadere informatie

Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting-Telegraafpensioenfonds 1959 Januari 2018

Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting-Telegraafpensioenfonds 1959 Januari 2018 Januari 2018 1 Artikel 1. Begripsomschrijvingen De definities als opgenomen in artikel 1 van de statuten van het fonds zijn van overeenkomstige toepassing op dit reglement. Daarnaast gelden de volgende

Nadere informatie

Inge Test

Inge Test 08.05.204 / 08.05.204 / Krachtvelden 2 Dit is een rapport over jouw krachtvelden We hebben daarvoor in ieder geval de vragenlijst gebruikt die jij zelf hebt ingevuld. De waarde en bruikbaarheid van het

Nadere informatie

VRAAG 5: VANUIT WELKE LEIDENDE PRINCIPES ZIEN WIJ IEDEREEN BINNEN ONZE EERSTELIJNSZONE SAMENWERKEN?

VRAAG 5: VANUIT WELKE LEIDENDE PRINCIPES ZIEN WIJ IEDEREEN BINNEN ONZE EERSTELIJNSZONE SAMENWERKEN? VRAAG 5: VANUIT WELKE LEIDENDE PRINCIPES ZIEN WIJ IEDEREEN BINNEN ONZE EERSTELIJNSZONE SAMENWERKEN? Deze omschrijven wat wij belangrijk vinden op het vlak van Structuur (macro/micro) Leiderschap Teams

Nadere informatie

Meer duidelijkheid over samenstellingsopdrachten met komst Standaard 4410

Meer duidelijkheid over samenstellingsopdrachten met komst Standaard 4410 Spotlight Meer duidelijkheid over samenstellingsopdrachten met komst Standaard 4410 Robert van der Glas - Statutaire compliance, Tax Reporting & Strategy De NBA heeft onlangs de herziene standaard uitgebracht

Nadere informatie

Verslag dialoogmoment verontrusting en maatschappelijke noodzaak: 15/03/2016 in VOT in Ieper

Verslag dialoogmoment verontrusting en maatschappelijke noodzaak: 15/03/2016 in VOT in Ieper Verslag dialoogmoment verontrusting en maatschappelijke noodzaak: 15/03/2016 in VOT in Ieper Dit verslag is een synthese van de drie de groepen tijdens het dialoogmoment in Ieper. Casus 1 Er is verwaarlozing

Nadere informatie