Een toetsingskader voor de invoering van regionaal cameratoezicht

Transcriptie

1 Een toetsingskader voor de invoering van regionaal cameratoezicht In opdracht van: NV Rewin West-Brabant en de Kamer van Koophandel West-Brabant Auteur: Frits Neijgh van Lier van de Prins Advies Groep uit Weert Versie: definitief Datum: 1 september 2008 Inhoudsopgave

2 Inhoudsopgave 1 INLEIDING ALGEMEEN DE OPDRACHT EEN VISIE OP VEILIGHEID DE ALARMERINGS- EN BEVEILIGINGSKETEN ROL VAN LOKALE OVERHEDEN DE EFFECTEN VAN CAMERATOEZICHT VORMEN VAN CAMERATOEZICHT Reactief cameratoezicht Semi-proactief cameratoezicht Proactief cameratoezicht Intelligent cameratoezicht EEN NIEUW VEILIGHEIDSCONCEPT VEILIGHEID VERSUS BEVEILIGING Schematisch overzicht CONCEPTUELE UITGANGSPUNTEN WET EN REGELGEVING BELANG CAMERATOEZICHT VERSUS PRIVACY HANDHAVING OPENBARE ORDE BEVEILIGING VAN EIGENDOMMEN DOEL VAN CAMERATOEZICHT INTEGRATIE VAN SYSTEMEN EN FUNCTIES ORGANISATIE VAN CAMERATOEZICHT REGIONALE EN LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN PUBLIEK-PRIVATE SAMENWERKING Het bedrijfsleven De regionale politie Het gemeentebestuur De particuliere beveiligingsbedrijven INRICHTING CENTRALE TOEZICHTRUIMTE ACTIEF CAMERATOEZICHT PROCES- EN FUNCTIEBESCHRIJVINGEN PRIMAIRE WERKPROCESSEN CAPACITEIT EN OVERHEAD PRIMAIRE PROCES SECUNDAIRE WERKPROCESSEN CAPACITEIT SECUNDAIRE PROCES EN OVERHEAD MANAGEMENT CAMERATOEZICHT ORGANISATIEMODEL TECHNIEK ICT-ARCHITECTUUR DE LOKALE CAMERA-OMGEVING DE HOOFDINFRASTRUCTUUR Graven of huren? Huren van breedband Prins Advies Groep Weert 2

3 6.3.3 Aanbieders in de regio Vraagbundeling Eisen en wensen EEN CENTRALE TOEZICHTRUIMTE Eisen en wensen BEHEER EN ONDERHOUD GEBRUIK VAN EISEN EN WENSEN FINANCIËN INVESTERINGEN Beeldtransmissie Lokale camera-omgeving Centrale toezichtruimte EXPLOITATIE CAMERATOEZICHT VERDELING VAN DE KOSTEN Bedrijfsgerichte Gebiedsverbetering Risico-indeling EEN ROADMAP TIEN-STAPPENPLAN BIJLAGE I VOORWAARDEN CAMERATOEZICHT NOODZAKELIJKHEID EN SELECTIVITEIT OPSLAAN EN BEWAREN VAN BEELDMATERIAAL VERWERKING VAN BEELDMATERIAAL VERWERKING IN DE PRAKTIJK BEVEILIGING RECHTEN VAN BETROKKENEN GEHEIMHOUDING KENBAARHEID VAN HET CAMERATOEZICHT EVALUATIE CAMERATOEZICHT BIJLAGE II CONCEPTVOORSTEL GEMEENTERAAD INLEIDING WET- EN REGELGEVING VEILIGHEIDSBELEID GEMEENTE CAMERATOEZICHT OP BEDRIJVENTERREINEN DOELOMSCHRIJVING CAMERA-OBSERVATIE EN KETENSAMENWERKING PUBLIEK-PRIVATE SAMENWERKING CONCLUSIES JURIDISCHE KADERS BIJLAGE III VERANTWOORDING LITERATUUR EN OVERIGE DOCUMENTATIE GERAADPLEEGDE PERSONEN Prins Advies Groep Weert 3

4 1 Inleiding 1.1 Algemeen Het bedrijfsleven in de regio West-Brabant wil de criminaliteit en overlast op de bedrijventerreinen terugdringen. Ondernemers hebben soms hoge verwachtingen van cameratoezicht en zijn bereid om daarin te investeren. De ontwikkelingen op de verschillende bedrijventerreinen lopen echter uiteen en er is behoefte aan kennis en inzicht om desinvesteringen te voorkomen. Er is landelijk al veel ervaring opgedaan met cameratoezicht. In een aantal regio s zijn initiatieven genomen voor de inrichting van een regionale toezichtruimte waarop de camera s van winkelcentra en bedrijventerreinen kunnen worden aangesloten. In de gemeente Utrecht zijn vijfentwintig winkelcentra, bedrijventerreinen, parkeergarages, parkeerterreinen en een sportcomplex aangesloten op een centrale toezichtruimte. Daar worden camerabeelden 24 uur per dag geobserveerd. De gemeente Utrecht heeft hiertoe in 2004 het initiatief genomen en voert regie over het cameratoezicht en de ketensamenwerking. Deze aanpak heeft geleid tot een reductie van het aantal bedrijfsinbraken 1 en een forse afname van de winkelcriminaliteit. Het kabinet heeft in oktober 2006 de aanpak in Utrecht aangewezen als een werkwijze die voor een ruimere toepasbaarheid in aanmerking komt. De minister van Binnenlandse Zaken heeft de gemeente Utrecht vervolgens opdracht gegeven om het veiligheidsconcept regionaal en landelijk op te schalen 2. Een onderdeel van deze opdracht is het documenteren van de concepten en de overdracht van de kennis en ervaring. Daarvoor is opschalingsdocumentatie ontwikkeld 3 en wordt adviesondersteuning aangeboden aan regio s waar cameraprojecten 4 worden ontwikkeld met opschalingsperspectieven. In de regio West-Brabant zijn initiatieven genomen om cameratoezicht op bedrijventerreinen in te voeren. De NV Rewin heeft zich bereid verklaard om samen met de Kamer van Koophandel West- Brabant deze ontwikkelingen te coördineren en de initiatieven voor Europese subsidie (OP-Zuid) aan te melden. Rewin ontwikkelt projecten die gericht zijn op het behoud en de uitbreiding van de bedrijvigheid zoals de revitalisering van bedrijventerreinen en grensverleggend parkmanagement. Veiligheid vormt hiervan een integraal onderdeel. Omdat in de regio West-Brabant voldoende perspectieven voor regionale opschaling van cameratoezicht 5 aanwezig zijn wordt het Programmamanagement van Rewin door adviseurs van de gemeente Utrecht ondersteund. Ook het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Midden- en West-Brabant zet zich in voor de ontwikkeling van regionaal cameratoezicht op bedrijventerreinen en in winkelcentra. Daarom heeft het platform opdracht gegeven aan Movares B.V. om de haalbaarheid van een regionale toezichtruimte (RTR) te onderzoeken. Er wordt gestreefd naar een goede afstemming tussen beide adviestrajecten om een verantwoorde besluitvorming mogelijk te maken zowel voor het bedrijfsleven als het openbaar bestuur. 1 Op de bedrijventerreinen van de Westflank in Utrecht zijn de bedrijfsinbraken in 2006 met meer dan 40% gedaald t.o.v terwijl de aangiftebereidheid is toegenomen (Bron TNS NIPO, Monitor Bedrijfsleven). Uit de gegevens van de politie blijkt dat deze trend zich heeft doorgezet in Programma ICT en Maatschappelijke sectoren. 3 Zie de website van het Centrum voor Innovatie en Veiligheid, 4 Innovatie van de beveiligings- en alarmeringsketen d.d. 28 maart Een handreiking voor regionale en landelijke opschaling van het Centrum voor Innovatie en Veiligheid. 5 Op de bedrijventerreinen Vosdonk in Etten-Leur en Theodorushaven, Noordland en De Poort in Bergen op Zoom zijn reeds concrete aanzetten gegeven voor de invoering van cameratoezicht en aansluiting op een video toezichtruimte. Prins Advies Groep Weert 4

5 1.2 De opdracht Rewin heeft aan de Prins Advies Groep opdracht gegeven om een toetsingkader te ontwikkelen op grond waarvan de haalbaarheid van cameratoezicht en de opschalingsmogelijkheden ervan kunnen worden beoordeeld. Er zal achtereenvolgens inzicht worden geboden in een aantal relevante onderdelen van cameratoezicht inclusief de kengetallen. Die maken het mogelijk om op hoofdlijnen de financiële consequenties van cameratoezicht te kunnen overzien. Een visie op veiligheid De wet- en regelgeving De organisatie van cameratoezicht Een centrale toezichtruimte De technische consequenties De financiële consequenties Een roadmap voor lokale cameraprojecten Voorwaarden voor cameratoezicht Alle relevante aspecten van regionaal cameratoezicht worden in dit toetsingskader op hoofdlijnen beschreven. Dit document biedt dan ook een kader voor de beoordeling van de noodzaak en haalbaarheid van lokaal cameratoezicht en de mogelijkheden van regionale opschaling. Er is echter geen volledigheid nagestreefd. De verantwoordelijkheid voor de invoering van cameratoezicht en de aanbesteding van camerasystemen, infrastructuur en videotoezicht met bijbehorende bestekken ligt dan ook te allen tijde bij de (lokale) opdrachtgevers. Er dient daarbij rekening gehouden te worden met de actuele ontwikkelingen op technisch gebied. Prins Advies Groep Weert 5

6 2 Een visie op veiligheid 2.1 De alarmerings- en beveiligingsketen Ondernemers investeren op grote schaal in organisatorische, bouwkundige en elektronische maatregelen om hun bedrijven en eigendommen te beveiligen. Ook wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van camera s. Hoewel aan de preventieve werking daarvan veel waarde wordt toegekend, is het beoogde doel niet altijd duidelijk. Maar de vraag naar beveiligingsoplossingen blijft nog steeds toenemen en particuliere beveiligingsbedrijven reageren hierop met een uitgebreid aanbod aan dienstverlening en producten. De kwaliteit van de dienstverlening blijft echter vaak achter bij de groei. Zo is het niet ongebruikelijk dat meerdere particuliere beveiligingsbedrijven en particuliere alarmcentrales (PAC s) actief zijn op dezelfde bedrijventerreinen zonder dat ze hun taken op elkaar afstemmen of met elkaar samenwerken. Integendeel, de concurrentie is hevig en dat gaat meestal ten koste van het resultaat. De inzet is ondoelmatig en niet of onvoldoende afgestemd op de aard en omvang van de veiligheidsproblematiek. Omdat de politie haar prioriteiten heeft herzien, wordt de beveiliging van eigendommen in de praktijk grotendeels aan private partijen overgelaten. Dat heeft tot gevolg dat de beveiligingsbranche in belangrijke mate leidend is geworden. Omdat er weinig of geen samenwerking is tussen de vele partijen die actief zijn in de beveiligings- en alarmeringsketen, kan zelfs worden betwijfeld of er nog wel sprake is van een keten. In Nederland zijn circa alarmeringsketens actief om inbraak te signaleren. Deze ketens hebben de onderstaande basisvorm. Na een alarmmelding worden door particuliere alarmcentrales (PAC s) de sleutelhouders en eventuele particuliere beveiligers gewaarschuwd. Zodra het alarm is geverifieerd wordt de politie gewaarschuwd. Totale alarmerings- en beveiligingsketen Alarmeringsketen vanaf detectie tot verificatie Detectie apparatuur op locatie Alarm overdrager op locatie Netwerk Alarmontvangst en verificatie door PAC Alarmopvolging door beveiligers en politie De conventionele alarmerings- en beveiligingsketen bestaat uit detectie van een (poging tot) inbraak en het doorgeven van het alarm aan een PAC. Na verificatie van dit alarm wordt de politie gealarmeerd. Deze keten kan op onderdelen worden verbeterd door toepassing van IPtechnologie, ICT-oplossingen en de toevoeging van camerabeelden voor de alarmverificatie. Organisatorische verbeteringen van de alarmeringsen beveiligingsketen en samenwerking in de keten blijken in de praktijk slechts moeizaam tot stand te komen. De beveiligingsbranche beperkt zich dan ook tot technische innovaties binnen de alarmeringsketen. In dit deel van de keten kan winst worden geboekt door coördinatie van samenwerking Prins Advies Groep Weert 6

7 Verschillende migratiepaden 1. Verbetering van de huidige beveiligings- en alarmeringsketen door de beveiligingsbranche, voornamelijk met behulp van slimme ICT- toepassingen en de toevoeging van camerabeelden. 2. Een complex migratietraject met proactief en intelligent cameratoezicht, innovatieve ICT-toepassingen en ketensamenwerking onder centrale coördinatie. Huidige alarmerings- en beveiligingsketen Reactief beveiligingsconcept Alarmverificatie op afstand is problematisch Inzet van particuliere beveiligers voor collectieve surveillance, sleutelbeheer, alarmopvolging, bedrijfsbewaking en sluitronden Beveiligingsbranche is leidend Gebruik van conventionele netwerken en technieken Huidige concept heeft onvoldoende meerwaarde om hogere participatiegraad te bereiken van ondernemers (de zogeheten free riders) Relatief lange doorlooptijden van detectie tot reactie van de politie Geen of weinig samenwerking tussen de ketenpartners Geen centrale coördinatie en afstemming in de beveiligingsketen mogelijk Huidige beveiligingsketen is niet geordend en wordt geleid door commerciële belangen. De regie en coördinatie ontbreken vrijwel volledig Geen mogelijkheden tot opschaling van de concepten Conventionele netwerken Digitalisering en IP technologie Verbetering alarmeringsketen (1) Blijft een reactief beveiligingsconcept Toevoeging camerabeelden is mogelijk IP- technieken beperkt mogelijk Alarmverificatie blijft problematisch en vergt investeringen bedrijfsleven Reactietijd politie afhankelijk van de betrouwbaarheid van de meldingen en de verificatiemogelijkheden Onderlinge concurrentie belemmert verbetering ketensamenwerking Uitbreiding van dienstverlening mogelijk maar tegen hoge kosten Regie in handen van private partijen Commerciële belangen zijn leidend Uitbreiding toezicht naar publieke domein door particulieren niet mogelijk c.q. ongewenst Relatief eenvoudig migratietraject Huidige chaos blijft in stand omdat centrale regie en coördinatie niet mogelijk is Verbetering van de totale keten (2) Publiek-Private Samenwerking Organisatie van de ketensamenwerking Regie veiligheid bij lokaal bestuur Gemeentebestuur verantwoordelijk voor privacybescherming Proactief veiligheidsconcept Digitalisering en IP-technologie Centrale toezichtruimte Video management en selectie van beeldmateriaal Ondersteuning van alarmverificatie Beelden direct naar politiemeldkamer en 112 prioriteit op basis beeldmateriaal Reactietijd politie wordt aanzienlijk verkort Organisatie van de ketensamenwerking Observatie publieke domein mogelijk door betrokkenheid lokale overheid Prins Advies Groep Weert 7

8 2.2 Rol van lokale overheden De meeste gemeentebesturen hebben een integraal veiligheidsplan met prioriteiten vastgesteld. Overlast in binnensteden krijgt vaak een hoge prioriteit terwijl in de praktijk de aandacht voor bedrijventerreinen achterblijft. Dat versterkt de noodzaak voor het bedrijfsleven om zelf initiatieven te nemen om de veiligheidsproblematiek op de politieke agenda geplaatst te krijgen. Het bedrijfsleven is immers een belangrijk element in de lokale economie en voorziet in werkgelegenheid. Het behoud en verbetering van het vestigingsklimaat is trouwens wel vaak een speerpunt van het lokale economische beleid. Dat rechtvaardigt dan ook een actieve bijdrage van gemeentebesturen bij de aanpak van de criminaliteit en overlast op de bedrijventerreinen. De methodiek zoals die is omschreven in het certificatieschema voor het Keurmerk Veilig Ondernemen biedt daarvoor een praktisch kader. Op grond van een veiligheidsanalyse kunnen maatregelen worden vastgesteld die door de publieke en private partijen gezamenlijk worden uitgevoerd 6. Cameratoezicht kan één van deze maatregelen zijn. Daarbij is het wel noodzakelijk om te beoordelen of het beoogde doel niet met minder ingrijpende middelen kan worden bereikt. Ook de te verwachten effecten van cameratoezicht zullen kritisch moeten worden beoordeeld. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat de effecten van de traditionele vormen van cameratoezicht tot nu toe gering zijn gebleken. Omdat maatregelen vrijwel altijd een directe betrekking hebben met het publieke domein is een gemeentelijke regierol noodzakelijk om een integrale aanpak mogelijk te maken. Dat is zeker het geval wanneer tot de invoering van cameratoezicht wordt besloten. 2.3 De effecten van cameratoezicht Cameratoezicht wordt voor veel doeleinden gebruikt, hoewel wel eens betwijfeld kan worden of het inmiddels geen doel op zich is geworden. Het lijkt een vanzelfsprekend instrument in de aanpak van criminaliteit en overlast. Terreurdreiging heeft deze ontwikkeling in een stroomversnelling gebracht. Onder het motto Als je niets verkeerds doet, heb je ook niets te verbergen wordt de privacy van burgers steeds verder onder druk gezet. Het College Bescherming Persoonsgegevens ziet gericht en selectief gebruik van cameratoezicht weliswaar als een aanvaardbare aanvulling op een breder pakket van maatregelen maar blijft wijzen op de noodzaak van een regelmatige evaluatie van de effectiviteit. In 2003 heeft het CBP een onderzoek in laten stellen bij alle Nederlandse gemeenten naar de inzet van cameratoezicht in het publieke domein 7. Het doel was om een overzicht te verkrijgen van de wijze waarop cameratoezicht in de praktijk functioneert en hoe in de verschillende gemeenten met de privacyaspecten van cameratoezicht wordt omgegaan. Uit dit onderzoek blijkt dat één op de vijf gemeenten camera s inzet voor openbare orde, toezicht en veiligheid. Het betreffen veelal traditionele vormen van cameratoezicht waarbij (vrijwel) geen sprake is van live beeldobservatie 8. Meer dan de helft van de onderzochte gemeenten heeft de effectiviteit van cameratoezicht niet geëvalueerd. Onder beleidsmakers circuleren uiteenlopende ideeën over de effecten van cameratoezicht maar er is nog geen onderzoek uitgevoerd dat de effectiviteit ervan onomstotelijk heeft kunnen aantonen. 6 Door het MKB worden het bedrijfsleven de publieke partners ondersteund in het behalen van het Keurmerk Veilig Ondernemen. Er worden kosteloos procesbegeleiders ter beschikking gesteld. 7 Cameratoezicht in de openbare ruimte, Rapport 1; CBP, Den Haag, november In één van de vijf gemeenten worden de beelden op bepaalde tijdstippen live geobserveerd. De burger leeft echter veelal in de verwachting dat camera-observatie permanent plaatsvindt en dat bij incidenten direct wordt opgetreden. Bron CBP Prins Advies Groep Weert 8

9 In opdracht van het Britse Home Office is in 2005 een gezaghebbende publicatie 9 verschenen. In zes van de dertien onderzochte gebieden met cameratoezicht bleek sprake te zijn van een relatief substantiële afname van de criminaliteit, vergeleken met een controlegebied. Daarbij was in slechts twee gevallen sprake van een statistisch significant effect en in één van die twee gevallen zou het effect ook een andere oorzaak kunnen hebben. In de andere zeven gebieden nam de criminaliteit toe hoewel dat geen gevolg was van het cameratoezicht. Het gevoel van onveiligheid daalde overigens wel in twaalf van de dertien gebieden. In slechts drie gebieden was sprake van een afname die sterker was dan in het controlegebied. Die afname was echter nergens statistisch significant. De onderzoekers concluderen overigens niet dat cameratoezicht niet werkt. Mits goed doordacht en uitgevoerd kan cameratoezicht een positief effect sorteren. Met veiligheidsconcepten die een hoger ambitieniveau hebben dan de traditionele vormen van cameratoezicht kunnen al vrij snel betere resultaten worden bereikt. Zeker als cameratoezicht wordt benut om de ketensamenwerking te verbeteren. In dat geval kunnen de effecten zichtbaar ten positieve veranderen. Op grond van actuele camerabeelden kan de reactiesnelheid van de ketenpartners aanzienlijk worden verhoogd terwijl de objectieve pakkans wordt vergroot. Inbraakalarmeringen kunnen met cameratoezicht sneller worden geverifieerd. Op deze wijze kan de preventieve werking ervan ook op langere termijn worden gegarandeerd. 2.4 Vormen van cameratoezicht Cameratoezicht veronderstelt actieve camera-observatie. Daarom is de traditionele vorm van Closed Circuit Television (CCTV), waarbij uitsluitend beeldmateriaal wordt verzameld en opgeslagen, in dit toetsingskader buiten beschouwing gelaten. De effecten ervan zijn onvoldoende aangetoond terwijl de resultaten niet in verhouding staan tot de investeringen die moeten worden gedaan. Het voordeel is dat er geen camera-observatie bij komt kijken. Daar staat wel tegenover dat het beeldmateriaal na de constatering van incidenten alsnog moet worden verwerkt. In de praktijk levert dat veel organisatorische en technische problemen op. CCTV in deze vorm heeft in het verleden dikwijls geleid tot desinvesteringen en teleurstelling bij ondernemers. Dat wordt mede veroorzaakt doordat soms te hoge verwachtingen worden gewekt door leveranciers van camerasystemen. In dit toetsingskader worden vier vormen van actief cameratoezicht beschreven met voor- en nadelen. 1. Reactief cameratoezicht 2. Semi-proactief cameratoezicht met intelligente ICT-toepassingen 3. Proactief cameratoezicht 4. Intelligent cameratoezicht Reactief cameratoezicht Bij deze vorm van cameratoezicht worden de camera s ingezet voor de beoordeling en registratie van feiten, omstandigheden en het verkrijgen van situational awareness zodra daartoe een aanleiding bestaat. Dat kan onder meer naar aanleiding van een inbraakalarm. Doel van deze vorm van cameratoezicht is alarmverificatie terwijl tevens een beeld worden verkregen van de betrokken personen en voertuigen en een mogelijke vluchtroute. De camera s worden in een zogenaamde preset positie geplaatst om een zo goed mogelijk overzicht van de omgeving te krijgen. Alle camerabeelden (kunnen) worden opgeslagen. Na vordering door de politie kan het beeldmateriaal worden gebruikt voor opsporing en identificatie. 9 Assessing the impact of closed circuit television (CCTV), Gill & Spriggs, 2005 Prins Advies Groep Weert 9

10 Voordelen Deze vorm van cameratoezicht kan beeldmateriaal opleveren voor het opsporingsonderzoek door de politie. Bovendien kunnen alarmmeldingen in veel gevallen sneller worden geverifieerd en dat levert een aanzienlijke verbetering op van de reactietijd van politie en overige hulpdiensten. De (reactieve) alarmeringsketen wordt met deze vorm van cameratoezicht aanzienlijk verbeterd. 10 Nadelen Om aan de verwachtingen van de aangesloten deelnemers te kunnen voldoen, veronderstelt deze vorm van cameratoezicht een optimale dekking zodat het mogelijk is om alle deelnemende ondernemers in beeld te brengen. Dat vraagt om aanpassingen zodra het aantal deelnemers wordt uitgebreid en een mogelijke desinvestering zodra een deelnemer uittreedt. Als de conceptuele uitgangspunten wijzigen, kan het cameraplan niet zonder nieuwe, wellicht ingrijpende investeringen, worden aangepast. Een vroegtijdig signaleren van verdachte voertuigen en personen en het combineren van informatie uit andere gebieden in een centrale toezichtruimte, is met deze vorm van cameratoezicht slechts in zeer beperkte mate mogelijk Semi-proactief cameratoezicht Deze vorm van cameratoezicht is gebaseerd op intelligente ICT-toepassingen die door de meeste leveranciers worden ingebouwd in de camera s. Er komen in toenemende mate technisch hoog kwalitatieve (IP) camera s op de markt. Afhankelijk van de noodzaak daartoe kunnen deze ICTtoepassingen worden geactiveerd. Actief cameratoezicht wordt uitgevoerd nadat er sprake is van een trigger. Deze vorm van trigger-gestuurd cameratoezicht wordt door veel particuliere alarmcentrales aangeboden. De licentiekosten van deze toepassingen kunnen wel flink oplopen. Video motion detection Deze technologie is geschikt voor situaties waarin geen bewegingen zijn waar te nemen. Zodra er een beweging optreedt, wordt het camerabeeld geactiveerd. Deze toepassing is ook in te stellen voor een bepaalde zone van het beeld, terwijl het aantal meer of minder bewegingen kan worden ingesteld. Er is hier nog geen sprake van patroonherkenning. Video Content Analyse (VCA) Deze technologie komt er op neer dat beeldinformatie wordt geanalyseerd en opgeslagen in een database. Het VCA-systeem detecteert alle bewegingen en reageert op veranderingen in het beeld op grond waarvan een alarm wordt doorgegeven. De systemen worden ingesteld door het selecteren van complexe criteria zoals objectgrootte, bewegingsrichting, snelheid etc. Virtual Fencing bijvoorbeeld voorziet in een virtueel hekwerk dat een beeld opschakelt als een virtuele grens in het zicht van een camera wordt overschreden. Een gebied kan ook in zones worden verdeeld. Zodra een persoon of object de zone binnengaat, wordt een alarm doorgegeven terwijl de betreffende camera wordt opgeschakeld. Bijgaande foto toont virtual fencing, ontwikkeld en toegepast door Observision op vliegveld Eelde. 10 Zie ook schema paragraaf 2.1 verbetering alarmeringketen (1) Prins Advies Groep Weert 10

11 Overige VCA-toepassingen 1. Stopped car detectie: detectie van onbekende, stilstaande voertuigen; 2. Counting: het tellen van voertuigen of mensen; 3. Virtual gating: toegangscontrole van voertuigen op basis van objectherkenning; 4. Tail gating: detectie van ongeautoriseerde toegang tot terreinen door bumperklevers; 5. Close-up tracking: automatische close-up en tracking van mensen en voertuigen; 6. Detectie van rondhangende personen op parkeerplaatsen of objecten; 7. Kentekenherkenning Audio Analyse Met deze technologie wordt geluid geanalyseerd. Voorbeelden van recente ontwikkelingen zijn bijvoorbeeld agressie- en scooterdetectie 11. In de gemeente Utrecht is ruime ervaring opgedaan met beide toepassingen Proactief cameratoezicht Bij live camera-observatie worden actuele camerabeelden bepalend voor vervolgacties van ketenpartners zoals particuliere beveiligingsbedrijven, politie en overige hulpdiensten. Dat levert een aanzienlijke verbetering op van de ketensamenwerking, bespaart tijd en kosten en verhoogt de kwaliteit van de dienstverlening. Beelden kunnen onmiddellijk worden opgeschaald naar een gemeenschappelijke meldkamer (GMK) of een bestuurscentrum in crisissituaties. Op deze wijze kunnen operationele (overheids)diensten en crisisteams over actuele informatie beschikken. In toenemende mate wordt deze vorm van cameratoezicht ondersteund door de landelijke overheid. De voordelen die kunnen worden behaald door het koppelen van systemen en netwerken zijn van groot belang bij crisissituaties en dreigende terreur Intelligent cameratoezicht Voor de uitvoering van intelligent cameratoezicht wordt naar een goede balans gezocht tussen semiproactief en proactief cameratoezicht. De camera-observant wordt ondersteund door de techniek maar blijft wel leidend in het werkproces. Met intelligent cameratoezicht kan een ongestructureerd aanbod van beelden omgezet worden in relevant beeldmateriaal. Belangrijke informatie kan niet meer worden gemist en het vergroot de span of control. Het stelt de camera-observant in staat om meer camera s te bedienen en dat levert kostenbesparingen op. 2.5 Een nieuw veiligheidsconcept Live observatie van camerabeelden 13 in een centrale toezichtruimte kunnen de continuïteit en effecten van cameratoezicht op langere termijn borgen. Actuele camerabeelden worden bepalend voor vervolgacties van ketenpartners zoals particuliere beveiligingsbedrijven, particuliere alarmcentrales, politie en overige hulpdiensten. Intelligente ICT-toepassingen zijn daarbij ondersteunend. Dat levert een aanzienlijke verbetering op van de ketensamenwerking, bespaart tijd en kosten en verhoogt de totale kwaliteit van de dienstverlening. Met behulp van een goede incidentenregistratie kunnen patronen worden geanalyseerd. Als deze informatie door de politie 11 Ontwikkeld door Sound Intelligence en toegepast door VCS Observations uit Waalwijk 12 In de Subarena Geïntegreerde Systemen worden onderzoeksvragen opgesteld voor de ontwikkeling van een lange termijn visie op het delen van systemen en netwerken. Dit maakt deel uit van het landelijke programma Veiligheid door Innovatie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. 13 Zowel proactief als intelligent cameratoezicht Prins Advies Groep Weert 11

12 wordt veredeld, vormt het een goede basis voor informatiegestuurde surveillance en toezicht door particuliere beveiligers. De kwaliteit van de dienstverlening van particuliere alarmcentrales wordt aanzienlijk verbeterd als bij alarmeringen gebruik wordt gemaakt van de beschikbare camerasystemen om de alarmverificatie te ondersteunen. Digitalisering en IP-technologie maken het mogelijk om netwerken en systemen te koppelen, zoals een directe beeldverbinding met de politie en particuliere alarmcentrales. In de praktijk worden cameraplannen vaak opgesteld door leveranciers. Daarbij kan niet altijd voorkomen worden dat commerciële belangen leidend worden. Het is ook zeker niet eenvoudig om te kunnen beoordelen of datgene wat wordt aangeboden wel overeenstemt met de behoefte en de verwachtingen. De inzet van onafhankelijke deskundigheid is dan ook zeker aan te bevelen. Cameratoezicht moet altijd op een selectieve wijze worden uitgevoerd en aansluiten bij de aard en omvang van de veiligheidsproblematiek (subsidiariteit- en proportionaliteitbeginsel). Bij de inrichting van cameraplannen kunnen drie schaalniveaus worden onderscheiden: de eigen panden en bedrijfslocaties (privaat), de onderdelen van het bedrijventerrein (straten) en het gehele bedrijventerrein en de daarop aansluitende omgeving (publiek privaat). Het is aan te bevelen om cameraplannen modulair op te bouwen en gefaseerd in te voeren. Uitgangspunt kan een eenvoudige basisconfiguratie zijn met vaste camera s voor kentekenregistratie en eventueel kentekenherkenning op de toegangswegen, indien gewenst aangevuld met zogeheten domecamera s (360 graden) op strategische posities. Bij kentekenherkenning worden de kentekens van passerende voertuigen afzonderlijk opgeslagen. Zij kunnen direct of later vergeleken worden met een database. Bij de ontwikkeling en inrichting van de ICT-architectuur moet altijd rekening gehouden worden met de uitbreidingsmogelijkheden in een eventuele vervolgfase. 2.6 Veiligheid versus beveiliging Voor de organisatie van de collectieve veiligheid op een bedrijventerrein gaan de private en publieke belangen gelijk op en is publiek-private samenwerking een voorwaarde. Deze wijze van samenwerking geeft tevens de begrenzing aan van het veiligheidsconcept. Op ondernemingsniveau is er nog sprake van beveiliging en dat is een verantwoordelijkheid van de individuele ondernemer. Overigens kan er op dit punt nog veel worden verbeterd. Er kan over veiligheid worden gesproken als er sprake is van collectieve belangen. Als er gekozen wordt voor collectief cameratoezicht waarbij gebruik wordt gemaakt van een infrastructuur die (deels) is aangelegd met publieke middelen, dienen de grenzen tussen de publieke en private belangen goed onderscheiden te worden om concurrentievervalsing te voorkomen. In onderstaand overzicht worden mede om deze reden de verschillen op hoofdlijnen weergegeven. Prins Advies Groep Weert 12

13 2.6.1 Schematisch overzicht Collectieve veiligheid Individuele beveiliging Organisatie Collectieve veiligheid is een taak voor publiekprivate samenwerking tussen politie, gemeente en ondernemers. De beveiliging op ondernemingsniveau is een verantwoordelijkheid voor individuele ondernemers. Uitvoering Gemeenschappelijk cameratoezicht met als doel de beveiliging van eigendommen en personen. Er worden ook delen van het publieke domein bestreken. Centrale toezichtruimte voor cameratoezicht en coördinatie van de ketensamenwerking. Coördinatie over de inzet van een particuliere beveiliger vanuit centrale toezichtruimte. Ondersteuning van PAC s bij alarmverificatie met cameratoezicht. Informatiegestuurde surveillance door particuliere beveiligers Inbraak- en branddetectie en camera s in bedrijven en op private terreinen. Aansluiting op PAC voor alarmopvolging en eventueel alarmopvolging door een particuliere beveiliger. Openings- en sluitronden en receptiediensten Locatie Bedrijventerreinen en overige vergelijkbare locaties Inpandig of op aangrenzende private terreinen Privacy Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de privacybescherming in het publieke domein en draagt zorg voor de uitvoering van de Wet Bescherming Persoonsgegevens en melding College Bescherming Persoonsgegevens. De individuele ondernemer is verantwoordelijk voor de privacybescherming. Valt veelal onder vrijstellingenbesluit in verband met de duur van beeldopslag. 2.7 Conceptuele uitgangspunten Voor de invoering van proactief cameratoezicht kunnen een aantal uitgangspunten worden geformuleerd die de basis vormen voor een nieuw veiligheidsconcept. 1. Er is sprake van publiek-private samenwerking met een regierol voor de lokale overheid. 2. Het cameratoezicht is onderdeel van een integrale aanpak. 3. Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de privacybescherming. 4. De doelomschrijving en de voorwaarden van het cameratoezicht worden aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens. 5. Er is sprake van live camera-observatie met een aansluiting op een centrale toezichtruimte. 6. Er worden intelligente ICT-toepassingen gebruikt voor de ondersteuning van de cameraobservatie. 7. De ketensamenwerking wordt georganiseerd en gecoördineerd op grond van protocollen. 8. Er is een directe beeldverbinding met de gemeenschappelijke meldkamer (GMK). Prins Advies Groep Weert 13

14 3 Wet en regelgeving 3.1 Belang cameratoezicht versus privacy Cameratoezicht is een geautomatiseerde persoonsregistratie waarop privacyregels van toepassing zijn. De vraag is of er in beginsel een evenwicht bestaat tussen behoefte aan controle en registratie enerzijds en het respect voor de privacy van burgers anderzijds. Privacy en cameratoezicht in de publieke ruimte staan dan ook op gespannen voet met elkaar. Enerzijds is er een sterke behoefte om de persoonlijke levenssfeer optimaal te beschermen. Anderzijds kan deze bescherming niet langer worden gegarandeerd als gevolg van de toenemende behoefte aan toezicht en veiligheid. De moderne technologie kent vrijwel geen beperkingen meer en de ontwikkelingen volgen elkaar dan ook zeer snel op. Omdat de wetgeving daarmee geen gelijke tred kan houden, bestaat er een voortdurend spanningsveld tussen de praktijk en de bestaande wet- en regelgeving. De privacybescherming bij cameratoezicht wordt onder meer geregeld op grond van de Gemeentewet, de Wet Politiegegevens, de Wet Bescherming Persoonsgegevens (Wbp) en het Wetboek van Strafrecht (verbod op heimelijk cameratoezicht). Het doel van het cameratoezicht is bepalend voor de vraag welke wet- en regelgeving van toepassing is. In dit verband kunnen twee juridische regiems worden onderscheiden voor cameratoezicht op openbare plaatsen voor de handhaving van de openbare orde en cameratoezicht voor de beveiliging van eigendommen. Voor de handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen is de Gemeentewet van toepassing terwijl voor de beveiliging van eigendommen de Wet Bescherming persoonsgegevens de mogelijkheden biedt om de privacy van burgers te beschermen Handhaving openbare orde De gemeenteraad kan op grond van artikel 151c van de Gemeentewet de burgemeester de bevoegdheid verlenen tot het plaatsen van camera s op openbare plaatsen indien dit noodzakelijk is voor de handhaving van de openbare orde. De gemeenteraad bepaalt tot welke openbare plaatsen de bevoegdheid zich uitstrekt en voor welke duur de camera s mogen worden geplaatst. Deze vorm van cameratoezicht kan worden toegepast in uitgaans- en woongebieden waar sprake is van tijdelijke overlast. Het cameratoezicht moet wel in verhouding staan tot het beoogde doel en dit doel moet niet op een minder ingrijpende wijze kunnen worden bereikt. De mate waarin de openbare orde wordt verstoord is bepalend voor de noodzaak om cameratoezicht toe te passen. Het cameratoezicht moet zodanig zijn ingericht dat niet meer plaatsen en personen kunnen worden waargenomen en vastgelegd dan voor het doel noodzakelijk is. Periodiek moet worden beoordeeld of de doelstelling(en) die men wil behalen, is/zijn bereikt en of er voor het cameratoezicht nog langer een noodzaak bestaat. Plaatsing mag dan ook slechts voor bepaalde duur zijn. Wel mag deze termijn bij gebleken noodzaak worden verlengd. Als het aantal incidenten is teruggedrongen, vervalt de noodzaak van cameratoezicht en zullen de camera s moeten worden verwijderd. Omdat daarna de overlast veelal weer terugkeert, is het ondertussen praktijk geworden dat deze vorm van cameratoezicht een semi-permanent karakter heeft gekregen, zeker in uitgaansgebieden. Op grond van de wet voert de politie bij deze vorm van cameratoezicht de operationele regie. De Gemeentewet voorziet in een exclusieve regeling voor cameratoezicht ter handhaving van de openbare orde. 14 Zie voor een uitvoerige toelichting op het juridische kader de opschalingsdocumentatie van de gemeente Utrecht: Innovatie van de beveiligings- en alarmeringsketen; Een handreiking voor regionale en landelijke opschaling d.d. 28 maart Prins Advies Groep Weert 14

15 Het gemeentebestuur is hoofdverantwoordelijk voor het veiligheidsbeleid en toezicht in de publieke ruimte. De besluitvorming over het plaatsen van camera s ten behoeve van het toezicht op openbare plaatsen dient dan ook plaats te vinden door het bestuur van de betrokken gemeente. De burgemeester is volgens artikel 172 van de Gemeentewet primair belast met de handhaving van de openbare orde. Omdat de toepassing van cameratoezicht diep kan ingrijpen op de persoonlijke levenssfeer, heeft de wetgever besloten om de toekenning van de bevoegdheid tot het plaatsen van camera s met democratische waarborgen te omkleden. De gemeenteraad moet op grond van artikel 151c lid 12 van de Gemeentewet de burgemeester bij verordening deze bevoegdheid verlenen, waarbij de gemeenteraad kan bepalen tot welke openbare plaatsen en over welke periode de bevoegdheid tot cameratoezicht zich uitstrekt. Gelet op het doel van de wet, handhaving van de openbare orde, ligt het voor de hand om een nieuw artikel op te nemen in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). De eis van de noodzakelijkheid en daarmee samenhangende criteria voor proportionaliteit en subsidiariteit verlangen dat periodiek moet worden beoordeeld of de doelstellingen van het cameratoezicht inmiddels gehaald zijn en in hoeverre er nog langer een noodzaak voor bestaat. Daarom geldt op grond van artikel 151c van de Gemeentewet dat de plaatsing van camera s altijd aan een bepaalde duur gekoppeld is. Mocht na het verstrijken van deze termijn het cameratoezicht nog steeds noodzakelijk worden geacht dan kan de periode worden verlengd Beveiliging van eigendommen Cameratoezicht met als doel de beveiliging en bewaking van eigendommen en personen heeft een geheel ander karakter dan het cameratoezicht voor de handhaving van de openbare orde. Artikel 151c van de Gemeentewet is hier dan ook niet voor bedoeld. Er is dan ook geen sprake van cameratoezicht met een tijdelijk karakter. Deze vorm van toezicht omsluit vrijwel altijd ook de bewaking van de openbare weg. Ten eerste omdat de camera s hier mede op gericht zijn maar ook omdat verdachte bewegingen die gerelateerd kunnen worden aan de doelstelling gevolgd zullen worden op de openbare weg. Het is dan ook een gerechtvaardigd belang voor de ondernemers om met behulp van camera s mee te kijken op de openbare weg. Gelet op de privacybescherming is het wel noodzakelijk om de plaatsing van camera s in het publieke domein met democratische waarborgen te omkleden. Het lokale bestuur is in dit geval verantwoordelijk en kan voorwaarden stellen aan de uitvoering van het cameratoezicht in het publieke domein. Het particuliere belang en de uitoefening van de publiekrechtelijke taak gaan gelijk op en deze vorm van cameratoezicht is dan ook prima geschikt voor publiek-private samenwerking. Het doel van deze vorm van cameratoezicht en de voorwaarden waaronder het cameratoezicht plaatsvindt, moeten worden omschreven en aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens. Gericht cameragebruik kan - ook in de ogen van de Registratiekamer - een waardevol onderdeel zijn van een breder pakket aan veiligheidsmaatregelen. Ongebreideld gebruik dient echter geen zinnig doel en vormt daarmee een ongerechtvaardigde aantasting van de privacy van de burgers. Maathouden is daarom noodzakelijk. Even cruciaal is het dat de overheid de regie blijft voeren in het publieke domein. Het belang van deze uitgangspunten wordt onderstreept door de technische ontwikkelingen. Verfijnde detectiesystemen kunnen ongewenst gedrag en gezochte burgers opsporen. Centrale meldkamers vergroten de slagvaardigheid van camerasystemen. 16 Bij bedrijventerreinen omsluit de beveiliging bijna altijd ook de bewaking van de openbare weg. De inbreuk op belangen en rechten van bezoekers speelt hier minder een rol dan in de 'warmere buurten'. Dus is het gerechtvaardigd belang van de ondernemers op dit terrein al veel sterker om het toezicht op de openbare weg 'mee te nemen'. Maar dit betekent niet dat de overheid daarmee haar bevoegdheid kwijtraakt. Het gerechtvaardigd private belang en de uitoefening van de publiekrechtelijke taak gaan in deze situaties gelijk op. In het algemeen geldt dat een grens tussen het publieke en private domein niet altijd scherp valt te trekken. In de kern behoudt dit onderscheid echter zijn waarde Handreiking Cameratoezicht uitgave 2006, veiligheid door samenwerking 16 Bron CBP (voorheen Registratiekamer) 17 Bron CBP Prins Advies Groep Weert 15

16 Uitbesteding van het bekijken van de beelden aan bijvoorbeeld een meldkamer van een particuliere beveiligingsorganisatie is mogelijk. Juist in situaties waarin sprake is van parallelle bevoegdheden van de overheid en bedrijven kan dit een oplossing zijn. Denk hierbij aan het toezicht op bedrijventerreinen. De verantwoordelijkheid van de overheid voor het toezicht in het publieke domein moet in een dergelijk samenwerkingsverband wel duidelijk tot uitdrukking komen Doel van cameratoezicht Voor de uitvoering van het cameratoezicht wordt een publiek-private samenwerking aangegaan tussen partijen die zich verbinden aan de bestaande wet- en regelgeving en de doelomschrijving met de voorwaarden waaronder cameratoezicht mag worden uitgevoerd. Een doelomschrijving Cameratoezicht voor de beveiliging en bescherming van private en publieke eigendommen en personen op bedrijventerreinen, bestaat in beginsel uit de bescherming van de veiligheid en gezondheid van een of meer natuurlijke personen; de beveiliging van de toegang tot gebouwen en terreinen; de bewaking van zaken die zich in gebouwen of op terreinen bevinden en het vastleggen van incidenten. Omdat de camerabeelden soms informatie kunnen bevatten die van belang is voor de politie, het openbaar ministerie, de brandweer en overige (hulp)diensten kunnen de volgende subdoelen worden geformuleerd: 1. Camerabeelden kunnen door de politie worden gebruikt voor de identificatie, opsporing en vervolging van verdachten van strafbare feiten. 2. Camerabeelden kunnen worden gebruikt ter ondersteuning van een veilige en adequate inzet van de politie, brandweer en overige hulpdiensten. 3. Camerabeelden kunnen worden gebruikt voor de vervulling van publiekrechtelijke taken van gemeenten zoals het beheer en onderhoud van de openbare ruimte. 4. Camerabeelden kunnen worden opgeschaald in crisissituaties ten behoeve van het openbaar bestuur en rampenstaf in crisissituaties. 3.5 Integratie van systemen en functies De huidige wet- en regelgeving staat een integratie van cameratoezicht voor de handhaving van de openbare orde en de beveiliging van eigendommen vooralsnog niet toe. Het is dan ook noodzakelijk om de functies, opslag en verwerking van beeldmateriaal fysiek en procedureel te scheiden. Wel kunnen systemen en netwerken worden gedeeld zodat kostenbesparingen kunnen worden gerealiseerd. Camera s en infrastructuur kunnen ook wisselend worden benut voor de handhaving van openbare orde en de beveiliging van eigendommen, afhankelijk van tijdstippen en situaties. Het doel van het cameratoezicht bepaalt wie verantwoordelijk is en welke wetgeving leidend is voor de opslag en verwerking van beeldmateriaal. Op grond van artikel 2 van de Politiewet is het mogelijk om in rampsituaties, grootschalige ordeverstoringen en overige calamiteiten de politie tijdelijk gebruik te laten maken van de camerasystemen die bedoeld zijn om eigendommen van ondernemers te beveiligen. Aanbevolen wordt om dit in een samenwerkingsprotocol te regelen. 18 Bron CBP Prins Advies Groep Weert 16

17 4 Organisatie van cameratoezicht 4.1 Regionale en landelijke ontwikkelingen Zowel de private als de publieke sector benut in toenemende mate camera s voor toezicht op openbare plaatsen en de beveiliging van gebouwen, goederen en personen. De politie is het sluitstuk van een beveiligings- en alarmeringsketen geworden waarin de samenwerking grotendeels ontbreekt. Inmiddels zijn wel aanvullende wettelijke eisen gesteld aan de alarmverificatie die moeten leiden tot een reductie van het aantal valse alarmeringen. Door deze eisen wordt het bedrijfsleven met extra kosten geconfronteerd zonder dat de beveiligings- en alarmeringsketen feitelijk wordt verbeterd. Om aan deze ongewenste situatie een eind te maken, worden zowel landelijk als regionaal nieuwe veiligheidsconcepten ontwikkeld en beproefd. Door de gemeente Utrecht is het initiatief genomen om de beveiligings- en alarmeringsketen te innoveren. Cameratoezicht en ketensamenwerking vormen hier tevens de basis voor innovatieve ICTtoepassingen. Ook in de regio s Zuidoost-Brabant en IJsselland zijn vergelijkbare initiatieven genomen. Vanuit regionale toezichtruimten wordt cameratoezicht uitgevoerd voor zowel gemeenten als bedrijfsleven Publiek-Private Samenwerking Het bedrijfsleven In de praktijk blijkt dat het draagvlak onder de ondernemers voor collectieve veiligheid moeilijk te organiseren is. Niet alle ondernemers zijn overtuigd van de toegevoegde waarde van samenwerking. Ook kan men zich vaak niet vinden in de verhouding tussen de individuele kosten en baten; zij schatten hun eigen risico relatief laag in; hebben hun eigen beveiliging georganiseerd of zijn 24 uur per dag in bedrijf. Het vinden van een kritische massa is essentieel. Niet alleen het aantal is daarbij van belang, maar ook de omvang van de bedrijven en het aantal werknemers. Uiteindelijk kan de financiële bijdrage van grote bedrijven wel eens bepalend zijn voor een sluitende exploitatie in een gebied. Van het bedrijfsleven mag verwacht worden dat het niet alleen verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen beveiliging maar ook voor de participatie in de collectieve veiligheid. Bij de collectieve veiligheid gaat het belang van de ondernemers gelijk op met dat van politie en lokale overheid. Om deze reden leent het zich dan ook prima voor publiek-private samenwerking. Het is natuurlijk van belang dat zoveel mogelijk ondernemers deelnemen aan de collectieve beveiliging. Er zijn echter ondernemers die het geld niet kunnen missen of het er niet voor over hebben. Oneerbiedig worden dit ook wel free riders genoemd. Dit free riderschap staat de eigen deelname echter vaak in de weg. 19 In opdracht van het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Oost-Brabant heeft de Prins Advies Groep uit Weert in 2006 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van regionaal cameratoezicht. Op grond van de resultaten van dit onderzoek is een regionale toezichtruimte (RTR) ingericht in Eindhoven. Prins Advies Groep Weert 17

18 Zoals hiervoor al vermeld heeft de N.V. Rewin het initiatief genomen om de ondernemers te ondersteunen bij de invoering van cameratoezicht op bedrijventerreinen. Zij heeft het programmamanagement op zich genomen en subsidie aangevraagd 20 voor deskundige procesbegeleiders en de noodzakelijke investeringen. Dit document is bedoeld om bij de ontwikkeling van lokale plannen als toetsingskader te dienen De regionale politie De Nederlandse politie heeft haar aandacht en prioriteiten verlegd. De traditionele oriëntatie op de gebiedsgebonden en fysieke leefomgeving heeft zich verplaatst naar sociale processen. Het aangrijpingspunt voor de politie ligt op de knooppunten van infrastructurele netwerken. 22 Cameratoezicht levert voor de politie dan ook waardevolle informatie op waardoor zij haar werkprocessen beter kan sturen. Deze doelstelling kan alleen worden bereikt als beeldinformatie centraal bijeen wordt gebracht. Omdat de politie het sluitstuk is van de beveiligingsketen, is een goede samenwerking tussen alle ketenpartners essentieel. Op basis van samenwerkingsafspraken kan relevant beeldmateriaal direct beschikbaar gesteld worden aan een gemeenschappelijke meldkamer van politie, brandweer en Ghor (112 meldingen). De politie kan op deze wijze haar prioriteiten beter bepalen en over beeldmateriaal beschikken voor opsporingsdoeleinden. De regionale politie in Midden en West Brabant heeft besloten om de haalbaarheid van een regionale centrale toezichtruimte te onderzoeken voor de observatie en verwerking van camerabeelden voor de handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen. Op deze wijze kan de regiopolitie de operationele regie efficiënter uitvoeren. 23 Thans worden de mogelijkheden onderzocht van het huren van breedbandverbindingen in de regio. Bij deze ontwikkeling zijn de gemeenten Bergen op Zoom, Breda, Oosterhout en Tilburg betrokken. Vraagbundeling wordt nadrukkelijk aanbevolen om betere voorwaarden bij de aanbieders te kunnen bedingen Het gemeentebestuur Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de privacybescherming van haar burgers bij cameratoezicht in het publieke domein. Ook het cameratoezicht op bedrijventerreinen beslaat een deel van de openbare ruimte. Bovendien heeft het gemeentebestuur een verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid. Daarom wordt aanbevolen om een gemeentelijke visie te ontwikkelen op cameratoezicht en het beoogde doel vast te stellen. 24 De belangen van de ondernemers om hun eigendommen te beschermen en de verantwoordelijkheid van de overheid voor het publieke domein hoeven niet met elkaar in strijd te zijn. Het is goed om het initiatief voor de collectieve veiligheid op bedrijventerreinen aan het bedrijfsleven over te laten, maar de verantwoordelijkheid van de overheid zal wel nadrukkelijk moeten worden vastgelegd. 20 Subsidie OP-Zuid, aanvrager NV Rewin West Brabant te Breda voor het project Safe Sites 21 Door de gemeente Utrecht wordt aan programmamanagement adviesondersteuning geboden. 22 Visienota Politie in Ontwikkeling van de Raad van Hoofdcommissarissen d.d. 21 juni M & I partners hebben daarvoor een visiedocument opgesteld. 24 Er is een concept-voorstel voor het gemeentebestuur als bijlage toegevoegd aan dit document Prins Advies Groep Weert 18

19 Gemeentebestuur en cameratoezicht 1. Regie De burgemeester is verantwoordelijk voor de openbare orde in de gemeente. Hij plaatst dit onderwerp op de bestuurlijke agenda en maakt cameratoezicht onderdeel van een integraal veiligheidsbeleid. De gemeenteraad wordt betrokken bij de opinievorming en legitimeert de keuze voor cameratoezicht. Zij bepaalt de doelstelling op grond van de Gemeentewet artikel 151c of de Wet Bescherming Persoonsgegevens (Wbp). Op deze wijze wordt de democratische controle gewaarborgd. 2. Verantwoordelijkheid van lokale overheden Voor cameratoezicht ter handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen is een raadsbesluit noodzakelijk. De burgemeester is verantwoordelijk en de politie voert de operationele regie. (Gemeentewet 151c ). Cameratoezicht voor de beveiliging van eigendommen en personen valt onder de Wbp. Regie door de lokale overheid is gewenst omdat deze vorm van cameratoezicht delen van het publieke domein omvatten. In dat geval is de lokale overheid ook verantwoordelijk voor de privacybescherming. Dit standpunt wordt onderschreven door het College Bescherming Persoonsgegevens (CPB) 25. Over varianten op deze aanpak bestaat tot nu toe onvoldoende zekerheid zodat het risico niet denkbeeldig is dat het CBP een nader onderzoek zal instellen en op ongewenste situaties zal reageren met handhavingsmaatregelen. 3. Afgifte vergunningen Door de lokale overheid worden vergunningen afgegeven voor de aanleg van camerasystemen en infrastructuur in het publieke domein. 4. Financiering Gemeentebesturen stellen een integraal veiligheidsbeleid vast en verlenen hun actieve medewerking aan het verkrijgen van subsidies en/of reserveren eigen middelen om het veiligheidsbeleid vorm en inhoud te kunnen geven. Cameratoezicht is een onderdeel van dit beleid. Door het gemeentebestuur kan de aanleg van camera s op bedrijventerreinen financieel ook worden ondersteund vanuit economische middelen. Het doel hiervan is de verbetering van het ondernemersklimaat. 25 Deze werkwijze is door de gemeente Utrecht voorgelegd aan het College Bescherming Persoonsgegevens. Prins Advies Groep Weert 19

20 4.2.4 De particuliere beveiligingsbedrijven In de samenwerking tussen een centrale toezichtruimte, een particuliere alarmcentrale en een particulier beveiligingsbedrijf, kunnen drie hoofdprocessen worden onderscheiden. 1. Alarmopvolging en ondersteuning bij alarmverificatie Een particuliere alarmcentrale (PAC) informeert de centrale toezichtruimte over plaats en tijdstip van een alarmmelding. 26 Met behulp van cameratoezicht kan de alarmverificatie worden ondersteund. Op deze wijze kan een alarmmelding in veel gevallen sneller worden geverifieerd zodat de reactietijd van de politie aanzienlijk kan worden bekort. 2. Incidentenopvolging Naar aanleiding van camerabeelden of een melding kan de centrale toezichtruimte een particulier beveiligingsbedrijf verzoeken om naar de plaats van een incident te gaan, de noodzakelijke maatregelen te nemen en de afhandeling terug te koppelen. Vanzelfsprekend zullen hier wel contracten aan ten grondslag moeten liggen. 3. Informatiegestuurde surveillance Op grond van geregistreerde incidenten en politiegegevens wordt het mobiele toezicht door particuliere beveiligingsbedrijven gestuurd met informatie. Daarvoor is goede onderlinge communicatie, informatie-uitwisseling en de bereidheid om samen te werken essentieel. 26 Twee grote particuliere alarmcentrales maken in Utrecht al gebruik van deze mogelijkheid. Dat is circa 75% van het marktsegment. Prins Advies Groep Weert 20