SBZ jaarverslag 2007

Transcriptie

1 jaarverslag 2007

2 jaarverslag 2007 SBZ STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS ZORGVERZEKERAARS

3 In de Pensioenwet, die met ingang van 1 januari 2007 van kracht is, wordt ruim aandacht besteed aan communicatie; deze moet vooral duidelijk en begrijpelijk zijn en aan andere voorwaarden voldoen. De fotografie in dit jaarverslag heeft communicatie als thema. SBZ spreekt dank uit aan het Nederlands Gebarencentrum te Bunnik en het Aviodrome te Lelystad voor hun medewerking aan de totstandkoming van de in dit jaarverslag opgenomen fotografie. Vormgeving Fotografie Druk : Studio Rietvelt, IJsselstein : Datema & Mulder, Everdingen : De Lekstroom, Nieuwegein 2 JAARVERSLAG SBZ 2007

4 Inhoudsopgave 1 Kengetallen 4 2 Algemeen 5 3 Jaarverslag Verslag van het bestuur Verslag van de beleggingscommissie Verslag van de auditcommissie Verslag van de deelnemersraad Verslag van de commissie van Beroep Verslag van de uitvoeringsorganisatie Risicoparagraaf Slotopmerking 42 4 Jaarrekening Balans per 31 december 2007 (na resultaatverwerking) Staat van baten en lasten Toelichting op de balans en staat van baten en lasten Activiteiten Beschrijving pensioenregeling Premievaststelling 2007, actuariële grondslagen en onderstellingen Omzet Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening Vreemde valuta Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de bepaling van het saldo van baten en lasten Toelichting op de onderscheiden posten van de balans en de staat van baten en lasten Balans Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht 76 Bijlagen bij de jaarrekening Overzicht direct vastgoed Overzicht aandelen Overzicht obligaties Overzicht restant-hoofdsommen hypotheken Overzicht restant-hoofdsommen leningen op schuldbekentenis 83 5 Overige gegevens Statutaire regeling betreffende de bestemming van het saldo van baten en lasten Bestemming van het saldo van baten en lasten over het boekjaar Verslag van het Verantwoordingsorgaan Actuariële verklaring Accountantsverklaring 90 6 Overige bijlagen Aangesloten organisaties Overzicht en verloop van deelnemers Personalia Verklarende woordenlijst JAARVERSLAG SBZ 2007

5 1 Kengetallen *) 2005*) Aantallen Deelnemers verzekerd voor ouderdomsen nabestaandenpensioen (OP/NP) Deelnemers in de arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOG) Verzekerden met premievrije aanspraken Pensioengerechtigden met een ouderdoms- en nabestaandenpensioen Rechthebbenden op arbeidsongeschiktheidspensioen Aangesloten organisaties Bedragen (x 1.000,-)/Procenten In rekening gebrachte premies Premie-korting Netto-premie-opbrengst Uitkeringen Marktwaarde beleggingen Performance Vijfjaarsgemiddelde Tienjaarsgemiddelde ,3% +8,4% +6,1% ,2% +5,1% +7,2% ,4% +3,4% +8,1% ,1% +1,4% +8,3% ,1% +3,0% +7,1% Voorziening pensioenverplichtingen (VPV) eigen rekening Voorziening elders verzekerde pensioenverplichtingen Totaal technische voorzieningen Vrij vermogen Reserve algemene risico s Reserve beleggingsrisico s Dekkingsgraad 148% 135% 125% 122% 119% Saldo boekjaar *) Waar nodig zijn de cijfers over 2005 en 2006 aangepast aan de verwerking van de stelselwijziging die het gevolg is van het FTK. 4 JAARVERSLAG SBZ 2007

6 2 Algemeen Bestuur Overeenkomstig de desbetreffende bepaling in de statuten bestaat het bestuur uit acht leden waarvan de helft wordt aangewezen door (de vereniging) Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de andere helft door de werknemersorganisaties. Per 31 december 2007 was de samenstelling: Aftredend per J.R.P. van den Brink ZN J.C.A. Kestens, penningmeester Idem P.T.G. Lafranca, voorzitter 1) 2) Idem H.H.B. Limberger Idem J.G.A. van den Brink, vice-voorzitter 2) FNV Bondgenoten J.C. Dwarswaard, secretaris De Unie A.W.M. Geels 1) CNV Dienstenbond Vacature 3) FNV Bondgenoten ) Herbenoemd tot ) Jaarlijks wisselend voorzitterschap. 3) Vacature; per 1 maart 2007 heeft de heer R. Knopperts zijn bestuurslidmaatschap beschikbaar gesteld. Deelnemersraad Aftredend per H.A.M. Acampo De Unie D. Blanken 1) C.S.O D.J.W. Detmar 1) De Unie (gepensioneerde) H. van Dijk 1) CNV Dienstenbond M. Hayma FNV Bondgenoten F. Hofstra, voorzitter 2) FNV Bondgenoten T.J. van Hout 3) De Unie M. Huijsen 3) FNV Bondgenoten L. Putuhena 4) CNV Dienstenbond J.M. van Zwieten, vice-voorzitter FNV Bondgenoten ) Herbenoemd tot ) Aftredend; niet herbenoemd. 3) Aftredend; in 2007 toegetreden tot het Verantwoordingsorgaan, niet herbenoemd in de Deelnemersraad. 4) Tevens lid van het Verantwoordingsorgaan. Commissie van Beroep Aftredend per A.G. de Fluiter G.H. van den Hoven A.E.C. Pothuizen, voorzitter J. van Veen W. Zeijlstra I.M. Landa, secretaris van de commissie 5 JAARVERSLAG SBZ 2007

7 Visitatiecommissie Benoeming heeft nog niet plaatsgevonden. Verantwoordingsorgaan - Werkgevers A. Daan, vice-voorzitter en G. van de Haar (ZN) - Werknemers L. Putuhena (CNV) en vacature (FNV) - Gepensioneerden T.J. van Hout (De Unie) en M. Huijsen, voorzitter (FNV) Voorzittersoverleg J.G.A. van den Brink P.T.G. Lafranca Auditcommissie A.W.M. Geels H.H.B. Limberger, voorzitter Beleggingscommissie J.C. Dwarswaard J.C.A. Kestens, voorzitter Directie P.R. van Gemst G.T.J. Meulenbroek directeur financiën en beleggingen directeur pensioenen (tevens voorzitter van de directie) Adviseurs Certificerend actuaris Adviserend actuaris Accountant Medisch adviseur Beleggingsadviseurs Towers, Perrin, Forster & Crosby, M.R. Nadels Towers, Perrin, Forster & Crosby, J.L. Roelfsema PricewaterhouseCoopers Accountants J.W. Schouten H.A.A. Rademaker Watson Wyatt Worldwide Adresgegevens Bezoekadres: Hoofdstraat 256, 3972 LK Driebergen-Rijsenburg Postadres: Postbus 109, 3970 AC Driebergen-Rijsenburg info@sbz.nl Internet: Telefoon: Telefax: JAARVERSLAG SBZ 2007

8

9 3 Jaarverslag 3.1 Verslag van het bestuur Algemeen De taken en bevoegdheden van het bestuur zijn vastgelegd in de statuten: het bestuur bestuurt de Stichting, bepaalt het te voeren beleid en draagt zorg voor de realisering van het beleid. Het bestuur laat zich hierin bijstaan door een medisch adviseur, een register-accountant, een certificerend actuaris AG, een adviserend actuaris AG, eventuele overige adviseurs en een uitvoeringsorganisatie onder leiding van een directie. Het bestuur heeft uit haar midden een auditcommissie en beleggingscommissie ingesteld. De Stichting stelt zich ten doel, overeenkomstig de voorwaarden in het pensioenreglement, uitkeringen te verstrekken aan (gewezen) deelnemers en hun nabestaanden ter zake van arbeidsongeschiktheid, ouderdom en overlijden. Het beleid is erop gericht dit doel zeker te stellen. Door middel van het jaarverslag wordt een beeld gegeven omtrent de toestand op balansdatum en de gang van zaken gedurende het boekjaar en worden mededelingen gedaan omtrent de verwachte gang van zaken. In 2007 is het bestuur viermaal op reguliere basis bijeengekomen. Daarnaast heeft in 2007 één met de deelnemersraad gecombineerde bijeenkomst met betrekking tot risicobeheersing plaatsgevonden. In 2007 is tevens afscheid genomen van een tweetal bestuursleden, de heren Knopperts en Zuidema. Tijdens het diner na afloop van een ontspannen middagje Amersfoort heeft het bestuur haar dank uitgesproken voor hun inzet en betrokkenheid bij het pensioenfonds. De heer Knopperts trad in 1993 toe tot het bestuur. De heer Zuidema was reeds nauw betrokken bij de oprichting van het fonds in 1961 en maakte sinds 1982 deel uit van het bestuur, waaronder een groot aantal jaren als penningmeester en lid van de beleggingscommissie. Beiden hebben tijdens hun zittingsperiode diverse grote veranderingen van de organisatiestructuur en pensioenregeling meegemaakt en mede vorm gegeven. Mede dankzij hun inzet en aandacht voor de diverse belanghebbenden (deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden, werkgevers en uitvoeringsorganisatie) is SBZ geworden tot een goed functionerende dienstverlenende organisatie met een uitstekende collectieve pensioenregeling. De belangrijkste ontwikkelingen in 2007 en de dientengevolge genomen besluiten van het bestuur zijn onderstaand opgenomen. Volledige arbeidsongeschiktheid Bij besluit van 11 december 2006 heeft het kabinet besloten het uitkeringspercentage van volledig arbeidsongeschikten, die vallen onder de WIA (IVA-uitkering) te verhogen van 70% naar 75%. Bij de Wet verhoging arbeidsongeschiktheidswetten is het uitkeringspercentage voor volledig arbeidsongeschikten die vallen onder de WAO per 1 juli 2007 verhoogd van 70% naar 75%. In overleg met CAO-partijen heeft het bestuur de arbeidsongeschiktheidsverzekering voor volledig arbeidsongeschikten dientengevolge aangepast. Bij volledige arbeidsongeschiktheid wordt vanaf 1 januari 2007 de WIA-uitkering en vanaf 1 juli 2007 de WAO-uitkering aangevuld tot 85% van het laatstverdiende loon in het derde tot en met zesde ziektejaar. Daarna wordt de aanvulling tot pensionering verlaagd tot 75% van het laatstverdiende loon. Aangesloten organisaties hebben de mogelijkheid de 8 JAARVERSLAG SBZ 2007

10 verlaging tot 75% na het zesde ziektejaar niet van toepassing te verklaren. In dat geval blijft de aanvulling tot 85% van het laatstverdiende loon gelden. De Achmea pensioenregeling kent sinds 1 januari 2007 geen arbeidsongeschiktheidspen - sioen via het pensioenfonds meer. Pensioenwet Per 1 januari 2007 is de Pensioenwet van kracht. Pensioenfondsen dienden per 1 januari 2008 volledig aan de bepalingen van de Pensioenwet te voldoen. In 2006 is hiertoe reeds een groot aantal besluiten genomen (verwezen wordt naar het jaarverslag 2006). Ingevolge de Pensioenwet zijn in 2007 de volgende documenten gewijzigd of nieuw opgesteld: - statuten; - reglement deelnemersraad; - reglement verantwoordingsorgaan; - reglement intern toezicht; - reglement klachten- en geschillenprocedure; - deskundigheidsplan; - pensioenreglementen; - uitvoeringsovereenkomst; - actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN); - verklaring inzake beleggingsbeginselen; - startbrief. Statuten De begrippen en omschrijvingen in de statuten zijn in overeenstemming gebracht met die in de Pensioenwet. De voornaamste wijzigingen betreffen verder de bepalingen met betrekking tot het verantwoordingsorgaan, het intern toezicht en de voorwaarden waaronder tot vermindering van pensioenaanspraken of pensioenrechten kan worden overgegaan. Daarnaast is in de statuten opgenomen dat, indien naar het oordeel van het bestuur sprake is van een bestuurslid dat onvoldoende functioneert, het bestuur de benoemende partij kan vragen een ander bestuurslid te benoemen. Reglement deelnemersraad Sinds 2000 voorziet de deelnemersraad het bestuur van advies op alle mogelijke besluitvormingsterreinen. In de Pensioenwet is een aantal expliciete bevoegdheden voor deelnemersraden opgenomen. De meesten van deze bevoegdheden waren reeds in het reglement deelnemersraad opgenomen. Aan de bestaande bevoegdheden is toegevoegd het adviesrecht met betrekking tot de vermindering van pensioenaanspraken of pensioenrechten, inzake een eventueel aan de orde zijnde kortetermijnherstelplan en inzake collectieve waardeoverdrachten. Daarnaast dient het bestuur de deelnemersraad te informeren in geval van een langetermijnsherstelplan, premieachterstanden in geval van onderdekking en de aanvang en beëindiging van een eventuele bewindvoering door de toezichthouder. Reglement verantwoordingsorgaan Sinds 2007 kent SBZ een verantwoordingsorgaan. In het verantwoordingsorgaan hebben zes vertegenwoordigers zitting: twee namens de deelnemers, twee namens de pensioengerechtigden en twee namens de aangesloten organisaties (werkgevers). Het bestuur legt aan het verantwoordingsorgaan verantwoording af over het gevoerde beleid en de resultaten daarvan. Het verantwoordingsorgaan geeft een oordeel over het handelen van het bestuur, over 9 JAARVERSLAG SBZ 2007

11 het door het bestuur uitgevoerde beleid en over de beleidskeuzes van het bestuur voor de toekomst. Dit oordeel wordt bekend gemaakt in het jaarverslag: zie het verslag van het verantwoordingsorgaan verderop in dit jaarverslag. Reglement intern toezicht Intern toezicht ziet toe op: - de beleids- en bestuursprocedures en -processen en de checks en balances van de Stichting; - de wijze waarop de Stichting wordt aangestuurd; - de wijze waarop door het bestuur wordt omgegaan met de risico s op de langere termijn. Het intern toezicht binnen SBZ zal worden vormgegeven door middel van een visitatiecommissie waarin drie onafhankelijke deskundigen zitting zullen hebben. Het reglement intern toezicht is in 2007 vastgelegd. In 2008 zal de bemensing van de visitatiecommissie worden vastgesteld. Reglement klachten- en geschillenprocedure SBZ kent sinds 1987 een onafhankelijke Commissie van Beroep, die geschillen berecht tussen belanghebbenden en SBZ. Een geschil betreft een verschil van inzicht tussen het fonds en de belanghebbende over de wijze waarop statuten en reglementen van het fonds zijn of zullen worden toegepast, waarbij de belanghebbende zich op het standpunt stelt dat hij/zij in zijn/haar rechten jegens het fonds is of zal worden geschaad. Daarnaast kan er sprake zijn van klachten. Een klacht betreft een verklaring van een belanghebbende dat hij/zij zich, ofschoon de rechtspositie niet is geschaad, op incorrecte wijze door het fonds bejegend acht. De te doorlopen procedures in geval van een klacht of een geschil zijn in 2007 in een reglement vastgelegd. Deskundigheidsplan Het bestaande deskundigheidsplan is in 2007 herzien overeenkomstig de bepalingen uit de Pensioenwet. Het deskundigheidsplan bevat: - hoe het beleid ter bevordering en handhaving van het vereiste deskundigheidsniveau luidt; - welke personen belast zijn met welke beleidsbepalende taken; - welke personen over welke deskundigheid beschikken; en - hoe en binnen welke termijn bepaalde tekortkomingen in de vereiste deskundigheid opge heven zullen worden. Het deskundigheidsplan staat jaarlijks op de agenda voor het bestuur. In 2007 is door ieder individueel bestuurslid een inschatting van de eigen deskundigheid gemaakt aan de hand van de resultaten van de SPO Kennisreflector 2006 (zie jaarverslag 2006) en het Plan van Aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels. Begin 2007 heeft een opleidingsdag voor alle bestuursleden plaatsgevonden over de Pensioenwet. Verder zijn in 2007 door bestuursleden diverse cursussen, congressen en seminars bezocht. Pensioenreglementen De begrippen en omschrijvingen in de pensioenreglementen zijn in overeenstemming gebracht met die in de Pensioenwet. Verder is in het pensioenreglement de relatie met de uitvoeringsovereenkomst vastgelegd. Het pensioenreglement ziet toe op de rechten en plichten tussen deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden enerzijds en het pensioenfonds anderzijds. In de uitvoeringsovereenkomst zijn de rechten en plichten tussen de aangesloten organisatie en het 10 JAARVERSLAG SBZ 2007

12 pensioenfonds vastgelegd. Zowel pensioenreglement als uitvoeringsovereenkomst moeten aansluiten op de pensioenovereenkomst, die de werkgever en de werknemer met elkaar zijn overeengekomen. Nieuw in het pensioenreglement voor de zorgverzekeraars is de mogelijkheid om ouderdomspensioen uit te ruilen voor extra partnerpensioen. Daarnaast zijn de bepalingen met betrekking tot het arbeidsongeschiktheidspensioen voor volledig arbeidsongeschikten gewijzigd. Zie hiervoor de paragraaf Volledige arbeidsongeschiktheid. Ook de afkoopmogelijkheden voor klein pensioen (minder dan 400,-) zijn onder de Pensioenwet gewijzigd. Met ingang van 1 januari 2007 geldt: a. Gering (bijzonder) nabestaandenpensioen en wezenpensioen wordt bij ingang pensioen afgekocht (eenzijdig recht SBZ indien binnen 6 maanden na ingang). b. Gering ouderdomspensioen wordt twee jaar na beëindiging dienstbetrekking afgekocht (eenzijdig recht SBZ indien in de periode van 2 jaar tot 2 1/2 jaar na beëindiging dienstbetrekking). c. Op 1 januari 2007 reeds bestaande gewezen deelnemers met geringe pensioenen wordt de mogelijkheid geboden tot waarde-overdracht. Op 1 januari 2009 niet overgedragen aanspraken worden afgekocht, tenzij de gewezen deelnemer hiertegen bezwaar maakt. De mogelijkheid van afkoop bij beëindiging dienstbetrekking binnen zes maanden is komen te vervallen. In het pensioenreglement is tevens vastgelegd welke informatie de deelnemer, gewezen deelnemer of pensioengerechtigde van SBZ dient te ontvangen. De voorwaarden waaronder tot vermindering van pensioenaanspraken of pensioenrechten kan worden overgegaan zijn expliciet in het pensioenreglement vastgelegd. Tot slot zijn de omrekenfactoren ten aanzien van de verschillende keuzemogelijkheden, die het pensioenreglement biedt, voor de periode aangepast. De aanpassingen zijn gebaseerd op de nieuwe actuariële grondslagen, die met ingang van 1 januari 2008 bij SBZ gelden. Uitvoeringsovereenkomst Als niet verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds kent SBZ reeds sinds 2000 zogenaamde aansluitovereenkomsten met aangesloten organisaties. Per 1 januari 2008 zijn de bestaande aansluitovereenkomsten vervangen door uitvoeringsovereenkomsten overeenkomstig de Pensioenwet. De voornaamste wijzigingen ten opzichte van de reeds bestaande aansluitovereenkomsten zijn: - de verplichting van SBZ om binnen drie maanden na aanvang van het deelnemerschap de deelnemer een startbrief te verstrekken; - de voorwaarden voor en de gevolgen van eventuele vermindering of beëindiging van de premiebetaling door de werkgever; - de wijze van toeslagverlening; - de relatie met het pensioenreglement. De aansluitovereenkomsten kenden een duur van vijf jaar met stilzwijgende verlenging met vijf jaar. De uitvoeringsovereenkomsten kennen een looptijd voor onbepaalde tijd met een opzegtermijn van één jaar. Actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) Ook de ABTN is ingevolge de Pensioenwet gewijzigd. De plaats en de rol van het verantwoordingsorgaan en het intern toezicht zijn in de administratieve organisatie vastgelegd. Op verzoek van de toezichthouder is verder het premiebeleid in de ABTN verder uitgewerkt. In de ABTN is vastgelegd op welke grondslagen de feitelijke premie, die bij de aangesloten 11 JAARVERSLAG SBZ 2007

13 organisaties in rekening wordt gebracht, wordt vastgesteld. Met ingang van 1 januari 2008 wordt bij de vaststelling van de feitelijke premie ten aanzien van de sterftekansen rekening gehouden met de zogenaamde AG generatietafels. Hiermee wordt invulling gegeven aan de eis dat bij de vaststelling van de verplichtingen rekening moet worden gehouden met een te verwachten stijging van de levensverwachting naar de toekomst. De feitelijke premie wordt vastgesteld op basis van een rekenrente van 4%. Voor het in stand houden van de solvabiliteitspositie wordt, naast de gebruikelijke kostenopslagen voor administratie en uitbetaling en de opslag voor premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid, een opslag gehanteerd van 3%. De feitelijke premie moet getoetst worden aan de kostendekkende premie, zoals opgenomen in de Pensioenwet. In de ABTN is derhalve tevens vastgelegd op basis van welke grondslagen de kostendekkende premie wordt vastgesteld. De kostendekkende premie moet worden vastgesteld op basis van de marktrente en uitgaande van een solvabiliteitsopslag, benodigd voor het in stand houden van het vereist eigen vermogen. Tevens is in de ABTN de samenhang tussen het beleggings-, toeslagen- en premiebeleid vastgelegd. Afhankelijk van de hoogte van het vermogen, onder aftrek van een veiligheidsmarge ter grootte van 5% van de verplichtingen, ten opzichte van de verplichtingen op basis van rekenrentes van 2,5%, 2% en 1,5% kunnen toeslagen in meer of mindere mate vanuit de middelen van SBZ worden gefinancierd. Er kan pas sprake zijn van premiekorting bij een vermogen dat groter is dan de verplichtingen op basis van 1,5% rekenrente. Daarnaast is de ABTN aangepast aan de gewijzigde vermogensbeheerstructuur. Zie hiervoor het verslag van de beleggingscommissie. Verklaring inzake beleggingsbeginselen Het beleggingsbeleid is voor zowel de zekerheid als de betaalbaarheid van pensioen van cruciaal belang. De uitgangspunten van het beleggingsbeleid zijn vastgelegd in een verklaring inzake beleggingsbeginselen. In de verklaring zijn opgenomen: - de organisatie en de regeling van SBZ; - het beleggings- en risicobeleid; - de wijze van uitvoering van het beleggingsbeleid. De verklaring inzake beleggingsbeginselen is onderdeel van de ABTN. Zowel de verklaring als de ABTN zijn openbaar en bijvoorbeeld te benaderen via de website van SBZ. Startbrief Binnen drie maanden na aanmelding van een nieuwe deelnemer wordt door SBZ aan de deelnemer een startbrief verstrekt. De startbrief bevat: 1. De inhoud van de basispensioenregeling aangaande ouderdomspensioen, (tijdelijk) partnerpensioen, wezenpensioen en arbeidsongeschiktheidspensioen. Tevens wordt beschreven welke aanspraken bij waarde-overdracht wel en niet kunnen worden meegenomen. 2. De flexibele elementen van de pensioenregeling, te weten uitruil van partnerpensioen in ouderdomspensioen, uitruil van ouderdomspensioen in partnerpensioen, deeltijdpen - sionering, hoog/laag-pensioen, eerder of later met pensioen. 3. De wijze van toeslagverlening met de verhogingen van de laatste drie jaar en de verwachtingen voor de toekomst. 4. Welke informatie wordt verstrekt en kan worden opgevraagd bij SBZ. 5. De mogelijkheden om op individuele basis vrijwillig extra pensioen bij te verzekeren. 6. De hoofdlijnen van de organisatie van SBZ alsmede de klachten- en geschillenprocedure. Alle nieuwe deelnemers vanaf 1 januari 2007 hebben een startbrief ontvangen. 12 JAARVERSLAG SBZ 2007

14 Risicobeheersing Ten aanzien van het risicobeleid is in 2007 gestart met de opzet van een dynamisch risicobeheersraamwerk. Binnen dit raamwerk worden de volgende risico s onderscheiden: matching- /renterisico, marktrisico, kredietrisico, verzekeringstechnisch risico, omgevingsrisico, operationeel risico, uitbestedingsrisico, IT-risico, integriteitsrisico en juridisch risico. Deze risico s zijn opgenomen in de risicoparagraaf in dit jaarverslag en zullen de komende jaren nader worden uitgewerkt in deelrisico s met bijbehorende beheersmaatregelen. Hiermee wordt voldaan aan de behoefte van het bestuur om aantoonbaar in controle te zijn op alle genoemde risicogebieden. Toekomstvisie pensioenadministratie SBZ is een zelfadministrerend bedrijfstakpensioenfonds. In 2007 zijn de kansen en bedrei - gingen voor SBZ in kaart gebracht. Hierbij is gekeken naar ontwikkelingen op politiek gebied, ontwikkelingen binnen de zorgverzekeringsbranche en ontwikkelingen binnen de pensioenbranche. Hierin zijn een aantal ontwikkelingen te signaleren die mogelijk een bedreiging vormen voor het voortbestaan van SBZ als zelfadministrerend bedrijfstakpensioenfonds In reactie daarop zijn in 2007 de sterktes en zwaktes van de pensioenadministratie onderzocht. Hierbij is gebruik gemaakt van een tweetal onderzoeken. TNS-NIPO heeft namens SBZ een onderzoek verricht onder aangesloten organisaties en deelnemers met betrekking tot de klantrelatie en het communicatiebeleid. Hiertoe heeft een groepsgesprek plaatsgevonden met vertegenwoordigers van zes aangesloten organisaties, die als representatief voor de gehele groep aangesloten organisaties kunnen worden beschouwd. De belangrijkste conclusies luiden: - de relatie met SBZ is heel goed; - de communicatie van SBZ naar werkgevers en deelnemers is uitstekend; - de contactpersonen bij aangesloten organisaties willen graag een sparringpartner; - SBZ mag pro-actiever communiceren, gebruikmakend van de expertise van de contactpersonen bij de aangesloten organisaties. SBZ heeft inmiddels op een aantal vlakken de relatie met de contactpersonen bij de aangesloten organisaties verder geïntensiveerd. Onder deelnemers heeft een telefonische enquête plaatsgevonden. Hieraan hebben 500 deelnemers deelgenomen. De belangrijkste conclusies onder deelnemers waren: - de houding ten opzichte van pensioen is sinds het vorige onderzoek (in 2003) niet veranderd; - de helft van alle deelnemers zoekt wel eens informatie over pensioen en zijn daardoor beter op de hoogte van de gevolgen van bepaalde gebeurtenissen, zoals echtscheiding, wisseling van baan en arbeidsongeschiktheid, op het pensioen; - de relatie met SBZ is sinds 2003 nog verder verbeterd; - ongeveer 15% van de deelnemers heeft het afgelopen jaar contact gehad met SBZ en is over de wijze van beantwoording zeer tevreden. Uit het onderzoek komt duidelijk naar voren dat de relatieve kleinschaligheid en het vermogen om te volharden in een persoonlijke benadering sterke punten van SBZ zijn. KPMG heeft onder zeven pensioenuitvoerders, waaronder SBZ, een benchmarkonderzoek naar pensioenadministratie uitgevoerd. Hieruit kwam naar voren dat zaken snel en efficiënt kunnen worden afgehandeld door de fysiek korte afstanden tussen afdelingen. Een hoge score op juistheid wordt bereikt door een ver doorgevoerde automatisering van processen met een bijbehorend interne controlesysteem (minimaal-vier-ogen-principe). Daarnaast draagt de beperkte complexiteit qua aantal aangesloten organisaties en het aantal pensioenregelingen bij aan het succes van SBZ. Op alle onderscheiden onderdelen van de benchmark 13 JAARVERSLAG SBZ 2007

15 scoort SBZ dientengevolge bij de beste drie. Als verbeterpunt wordt meegegeven de afspraken tussen bestuur en uitvoeringsorganisatie vast te leggen in een Service Level Agreement en van daaruit een SLA-rapportage van de uitvoeringsorganisatie naar het bestuur uit te werken. Gegeven de kansen/bedreigingen (geringe schaalgrootte SBZ, het toekomstperspectief van de bedrijfstak en de toenemende eisen van de toezichthouder) en sterktes/zwaktes zal in 2008 een nader onderzoek worden verricht naar de mogelijke toekomstscenario s met betrekking tot de pensioenadministratie. Beleggingsbeleid Met betrekking tot het beleggingsbeleid heeft het bestuur de adviezen van de beleggingscommissie gevolgd. Voor nadere informatie wordt verwezen naar het verslag van de beleggingscommissie. Toeslagenbeleid In de ABTN is vastgelegd dat, afhankelijk van de actuele financiële positie van SBZ, toeslagen aan pensioengerechtigden en gewezen deelnemers kunnen worden toegekend. Deze toeslagen zijn gerelateerd aan een prijsindex. Hiervoor wordt echter niet gereserveerd en er wordt geen premie in rekening gebracht voor deze toeslagen. De toeslagen aan deelnemers worden jaarlijks toegekend. Voor de toeslagen aan de deelnemers wordt een koopsom in rekening worden gebracht bij de aangesloten organisaties. Afhankelijk van de financiële positie van SBZ kan een gedeelte van de toeslagen aan de deelnemers uit de middelen van het pensioenfonds gefinancierd worden. Maatgevend voor de hoogte van de toeslagen aan pensioengerechtigden en gewezen deelnemers en voor de mate waarin de toeslagen aan de deelnemers uit de middelen van het pensioenfonds worden gefinancierd is het vermogen in relatie tot de lange termijn benodigde reëele waarde van de pensioenverplichtingen. Voor de vaststelling van de lange termijn benodigde reële waarde van de pensioenverplichtingen met betrekking tot de toeslagen wordt een rekenrente gehanteerd van 2,5%. De hoogte van de toeslagen en koopsomkorting in 2008 is in december 2007 door het bestuur vastgesteld aan de hand van de financiële positie per 30 juni 2007 en eventuele ontwikkelingen sindsdien. Op grond van het vermogen in relatie tot de lange termijn benodigde reële waarde van de pensioenverplichtingen heeft het bestuur met betrekking tot de toeslagen besloten: - per 1 januari 2008 aan pensioengerechtigden en gewezen deelnemers een toeslag te verlenen van 1,48%, zijnde 100% van de toename van de prijsindex; - de toeslag voor de deelnemers per 1 januari 2008 (ad 3,77%) voor 25% te financieren uit de middelen van SBZ; - de toeslag voor de deelnemers per 1 januari 2008 voor de resterende 75% in rekening te brengen bij de aangesloten organisaties. Aan de gepensioneerden uit de regeling van vóór 1 januari 2000, die niet hebben kunnen profiteren van de verbetering van de pensioenregeling van 31 december 1999 naar 1 januari 2000 is per 1 januari 2008 ter compensatie voor de negende (van in totaal tien) keer 1% extra toeslag toegekend. 14 JAARVERSLAG SBZ 2007

16 Bovenstaande besluiten ten aanzien van de toeslagen worden mede ingegeven door het feit dat de financiële positie over 2007 verder is verbeterd. Ondanks dat het beleggingsrendement het meest relevant is, blijft desalniettemin het niveau van de marktrente (eind 2007 bijna 5%) een punt van aandacht. Ook voor 2008 wordt het beleggingsrendement voorzichtig ingeschat. Premiebeleid In de ABTN is vastgelegd dat de premie, die door de aangesloten organisaties jaarlijks verschuldigd is, per deelnemer wordt berekend. De feitelijke premie is in beginsel gelijk aan de actuariële premie, zijnde de koopsom voor de pensioenopbouw van de actieve deelnemers op basis van een rekenrente van 4% inclusief de benodigde opslagen voor kosten, solvabiliteit en premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid. Afhankelijk van de financiële positie van SBZ kan er een korting worden verleend op de feitelijke premie. De feitelijke premie over 2007 bedraagt De feitelijke premie wordt jaarlijks getoetst aan de kostendekkende premie volgens het Financieel ToetsingsKader (FTK). De kostendekkende premie onderscheidt zich van de feitelijke premie qua rekenrente (de rentetermijnstructuur per primo van het boekjaar versus 4%) en de hoogte van de solvabiliteitsopslag (zonder versus met een verwachte solvabiliteitsvrijval uit uitkeringen). Wanneer de kostendekkende premie lager (hoger) is dan de feitelijke premie vóór eventuele premiekorting wordt het verschil toegevoegd (onttrokken) aan de reserve premie-egalisatie. De kostendekkende premie 2007 bedraagt Maatgevend voor de korting op de feitelijke premie is het vermogen in relatie tot de lange termijn benodigde reële waarde van de pensioenverplichtingen. Voor de vaststelling van de lange termijn benodigde reële waarde van de pensioenverplichtingen met betrekking tot de premiekorting wordt een rekenrente gehanteerd van 1,5%. De hoogte van de premiekorting in enig jaar wordt jaarlijks in december van het voorgaande jaar definitief door het bestuur vastgesteld aan de hand van de verwachte financiële positie per 30 juni van dat voorgaande jaar en eventuele ontwikkelingen sindsdien. Op grond van het vermogen in relatie tot de lange termijn benodigde reële waarde van de pensioenverplichtingen heeft het bestuur besloten om over het boekjaar 2008 geen premiekorting te verlenen. De premie voor het aanvullend arbeidsongeschiktheidspensioen wordt separaat vastgesteld. Deze wordt periodiek herijkt op grond van de opgedane ervaringen. Met betrekking tot de WIA is enkel over 2006 en 2007 waarnemingsmateriaal over nieuwe instroom beschikbaar. Dit materiaal lijkt de algemene verwachting te ondersteunen dat het aantal arbeidsongeschikten de komende jaren zal dalen. Voor 2008 bedraagt de premie voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering (met tussen haakjes de cijfers 2007): 85% resp. 80% 75% resp. 70% daarna aanvulling gedurende derde 85% resp. 80% aanvulling tot en met het zesde tot de pensioendatum ziektejaar; van het salaris tot maximum dagloon 0,1% (0,2%) 0,4% (0,6%) van het salarisdeel boven maximum dagloon 2,0% (2,0%) 2,2% (2,2%) 15 JAARVERSLAG SBZ 2007

17 De premie voor de premievrije voortzetting van de pensioenopbouw gedurende arbeidsongeschiktheid bedraagt 5,5% (2007: 7%) van de premie, die verschuldigd is voor de pensioenopbouw in het boekjaar. Toezichthouder (DNB) Het afgelopen jaar zijn aan het pensioenfonds geen dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door DNB geen aanwijzingen aan het fonds gegeven, noch is een bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van organen van het fonds gebonden aan toestemming van de toezichthouder. De vermogenspositie is zodanig dat er geen lange- of kortetermijnherstelplan van toepassing is. 16 JAARVERSLAG SBZ 2007

18

19 3.2 Verslag van de beleggingscommissie Algemeen De beleggingscommissie ondersteunt het bestuur met betrekking tot het beleggingsbeleid. In de beleggingscommissie hebben minimaal één werkgeversbestuurslid en één werknemersbestuurslid zitting. De beleggingscommissie laat zich bijstaan door de uitvoeringsorganisatie en kan zich verder laten bijstaan door één of meerderde externe adviseurs. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de beleggingscommissie zijn vastgelegd in een afzonderlijk reglement. Tot de taken van de beleggingscommissie behoren: - de opstelling van een jaarlijks beleggingsplan; - de vaststelling van de strategische beleggingsmix en bijbehorende normportefeuille binnen - door het bestuur vastgesteld beleid; - het toezicht op de juiste uitvoering van de verplichtingen in het kader van Corporate Governance. De beleggingscommissie heeft de volgende bevoegdheden: - koop, verhuur en verkoop van onroerend goed binnen het door het bestuur vastgesteld beleid; - tactische onder- of overweging van de diverse beleggingstitels binnen de door het bestuur gestelde bandbreedtes; - tactische verkorting of verlenging van de duration van de vastrentende portefeuille ten opzichte van de door het bestuur vastgestelde benchmark; - aanstelling van vermogensbeheerders, custodians en andere marktpartijen, die voor een goede uitvoering van het beleggingsbeleid noodzakelijk zijn. In 2007 is de beleggingscommissie viermaal op reguliere basis bijeengekomen. Daarnaast hebben in 2007 twee extra bijeenkomsten plaatsgevonden met betrekking tot de uitbesteding van het vermogensbeheer, de audit op het fiduciair model, het transitieproces en het beleggingsplan tweede halfjaar De belangrijkste ontwikkelingen in 2007 en de eventuele dientengevolge door de beleggingscommissie aan het bestuur uitgebrachte adviezen zijn in dit verslag opgenomen. Strategisch portefeuillebeleid en risicomanagement BELEGGINGSRISICO S Bij de uitvoering van het beleggingsbeleid werd tot medio 2007 zeer beperkt gebruik gemaakt van financiële instrumenten, hierin is met de uitbesteding van het vermogensbeheer veel veranderd. Naast het gebruik van derivaten ten behoeve van (tactisch) portefeuillebeleid door de onderliggende managers is strategisch gekozen voor volledige afdekking van het valutarisico en gedeeltelijke afdekking van het renterisico. Met betrekking tot het beheer van risico s wordt verwezen naar de in dit jaarverslag opgenomen risicoparagraaf. PORTEFEUILLESTRUCTUUR Gedurende het eerste halfjaar van 2007 kende SBZ een beleggingsportefeuille, die deels onder intern of eigen beheer stond en die deels onder extern beheer stond. De portefeuille onder intern beheer werd semi-passief beheerd. Met deze portefeuille werd beperkt afgewe- 18 JAARVERSLAG SBZ 2007

20 ken van de gekozen benchmarks. Voor de vastrentende portefeuille betekende dit, dat vooral in overheidspapier werd belegd (de minimale rating is AA) en dat de duratie slechts in beperkte mate afweek van die van de benchmark. Voor de aandelenbeleggingen betekende het semi-passieve beleid dat de eigen portefeuille sterke gelijkenis vertoonde met de meetlat (MSCI-Euro). De portefeuilles onder extern beheer werden actief gemanaged. Het betrof voor zowel aandelen als obligaties zo te noemen global mandaten ofwel portefeuilles die over de hele wereld zijn belegd. Aan de externe vermogensmanagers waren meerdere beleggingsrichtlijnen en restricties opgelegd teneinde de portefeuilles en het risico beheersbaar te houden. In de maand juni 2007 werd de bestaande portefeuille met een transitie omgezet naar de portefeuille, zoals deze, na portefeuilleoptimalisatie, de basis vormt voor de (strategische) opdracht aan de fiduciair managers. Zoals in het jaarverslag 2006 reeds gememoreerd is het vermogensbeheer in 2007 nieuw vormgegeven. Gekozen is voor volledige uitbesteding (voorlopig met uitzondering van de vastgoedportefeuille) van het vermogensbeheer, waarbij gekozen is voor een fiduciair model. Ten behoeve van het strategisch portefeuillebeleid en het risicomanagement is een Lead Overlay Manager (LOM) aangesteld; te weten ABNAMRO Asset Management. Als onderliggende Manager of Managers (MoM) is Russell Investment Group aangetrokken. Samen treden deze partijen op als de fiduciair managers van SBZ. De portefeuille kent een zo te noemen liquide deel (aandelen en obligaties) en een illiquide deel, dat bestaat uit alternatieve beleggingen, waaronder vastgoed, commodities, hedgefunds, GTAA en private equity. ABNAMRO is in het kader van risicomanagement belast met afdekkingsoperaties op rente (gedeeltelijk, voor % matching met de verplichtingen) en valuta (volledig). Op grond van ALM en portefeuilleoptimalisatie is de strategische portefeuille afgestemd tussen de ALM-adviseur (Watson Wyatt), ABNAMRO en SBZ. Aan de fiduciair managers zijn diverse beleggingsrichtlijnen en restricties meegegeven; waaronder een strategische verdeling, een normportefeuille (benchmark), bandbreedtes en een aan de verplichtingen gerelateerd (maximum) risicobudget. Op grond van ALM en portefeuilleoptimalisatie is de strategische beleggingsportefeuille door SBZ vastgesteld, hierin geadviseerd door de ALM-adviseur (Watson Wyatt) en ABNAMRO. Economisch klimaat in 2007 De wereldconjunctuur is, na de goede groei in 2006, ook in het eerste halfjaar van 2007 goed gegroeid. In de loop van het tweede halfjaar verzwakte de groei. De afzwakking werd met name in het vierde kwartaal goed merkbaar. De verschillen in groeitempo bleven ook in 2007 groot waarbij de grote economieën (VS en Euroland) met ongeveer twee procent groeiden. De groei in ontwikkelende landen bleef aanmerkelijk hoger, met als uitschieter China met een groei van boven de 10%. Het economisch klimaat in 2007 kan als volgt kort worden weergegeven: - mede als gevolg van stijgende grondstofprijzen een toenemende inflatie; - in verband hiermee stijgende korte rente (tot 4%) in de Eurozone; - zorgen over verzwakking van de Amerikaanse economie; - als gevolg daarvan forse renteverlagingen in de Verenigde Staten; - problemen op de Amerikaanse huizenmarkt, hoewel er regionale verschillen zijn; - ondanks een sterke Euro een goede positie van het Europese exporterende bedrijfsleven, dit mede als gevolg van vraag uit opkomende landen als China en India; - een sterke positie van het Japanse exporterende bedrijfsleven. Door de gunstige economische ontwikkelingen liep de 15-jarige Euro-swaprente in het eerste halfjaar gestaag verder op van 4,27% ultimo 2006 tot even boven de 5%. In het tweede 19 JAARVERSLAG SBZ 2007

21 halfjaar werd de economische onzekerheid groter waardoor genoemde rente licht daalde tot 4,86% ultimo De per saldo in 2007 gestegen rente heeft een gunstig effect op de dekkingsgraad van pensioenfondsen, waaronder SBZ, die hun renterisico (duration-gap) niet of gedeeltelijk hebben afgedekt. Beleggingsklimaat in 2007 Het jaar 2007 was voor een belangrijk deel een voortzetting van de goede ontwikkelingen in Het tweede halfjaar 2007 was geheel anders van aard, door problemen op de markt voor subprime hypotheken in de VS ontstond indirect onrust op de (interbancaire) geldmarkt, de tarieven liepen sterk op en de bereidheid geldleningen te verschaffen liep sterk terug. Dit had ook gevolgen voor de aandelenmarkt, de aandelen van financiële instellingen kwamen fors onder druk en het aantal fusies en overnames liep, doordat de financiering hiervan moeilijker werd, fors terug. Per saldo resteert een matig jaar voor aandelenbeleggers, hetgeen voor in het eurogebied gevestigde beleggers nog werd versterkt door de stijging van de Euro (valutaire verliezen). De emerging markets presteerden ook dit jaar weer beter dan de volwassen markten. Zoals gezegd steeg de lange rente in Het totaal-rendement op vastrentende waarden in Euroland was als gevolg van koersdalingen uiterst beperkt. Vastrentende waarden vormden in 2007 per saldo een weinig aantrekkelijke beleggingstitel. De markt voor Nederlands direct vastgoed is zich in 2007 redelijk blijven ontwikkelen. Nog steeds ondervindt de verhuurmarkt voor bestaande projecten grote concurrentie van nieuwe kantoorontwikkelingen. Het duurdere segment van de huurwoningmarkt blijft onder druk staan. Tactisch portefeuillebeleid en beleggingsresultaten over 2007 In het beleggingsplan 2007, dat in verband met de herstructurering van het vermogensbeheer slechts geldig was voor het eerste halfjaar 2007, zijn verwachtingen uitgesproken, die in het eerste halfjaar 2007 eniger mate zijn uitgekomen. Verwacht werd: - dat de wereldeconomie in de komende tijd zou afzwakken; - dat de huizenmarkt in de VS tot problemen zou kunnen leiden; - dat de FED de korte rente (beperkt) zou terugbrengen om de economie te stimuleren; - dat de ECB dat beleid niet zou volgen; - dat de lange Europese rente zou kunnen stijgen; - dat de vooruitzichten voor de aandelenmarkten goed bleven en dat de grondstoffenmarkt goede mogelijkheden zou blijven bieden. In het eerste halfjaar 2007, waarin onderhoud werd gepleegd aan de bestaande portefeuille, is gestreefd naar een overweging van aandelen, een onderweging van vastrentende waarden en is rekeninghoudend met de op handen zijnde transitie een aanzienlijke kaspositie aangehouden. Deze posities hebben gunstig uitgewerkt op het (relatieve) beleggingsresultaat over het eerste halfjaar. In de maand juni 2007 is de transitie doorgevoerd. In de door de custodian uitgevoerde performancemeting is de normportefeuille gehanteerd, die ook over de maanden januari tot en met mei 2007 werd gehanteerd ofwel de normportefeuille eerste halfjaar In relatie tot deze benchmark is de positieve relatieve performance in juni 2007 verder toegenomen met 0,15% van 0,17% naar 0,32%. Het beleggingsresultaat over januari tot en met 20 JAARVERSLAG SBZ 2007

22 mei 2007 bedroeg 4,97%; de benchmark deed 4,80%. Het rendement over het eerste halfjaar 2007 beliep 4,56% tegenover 4,24% van de benchmark. De transitiemanager hanteerde echter in overeenstemming met zijn opdracht vooral uit risicobeheeroverwegingen vanaf medio juni 2007 de doelportefeuille voor het tweede halfjaar 2007 als benchmark. In vergelijking met deze normportefeuille werd een relatieve performance gerealiseerd van minus 16 basispunten, die eigenlijk geheel is toe te schrijven aan de met de transitie gemoeide (aan- en verkoop-)kosten. In deze transitieperiode is geen tactisch beleid gevoerd. Sterker nog alle tactische posities werden uit oog van risicomanagement ongedaan gemaakt. In verband met de opstartfase van het fiduciair beheer is ook aan de nieuwe beheerders (ABNAMRO en Russell) in het tweede halfjaar 2007 geen tactische ruimte geboden en stonden aan- en verkopen vooral in het licht van rebalancing van de strategische portefeuille. Over het beleggingsresultaat in tweede halfjaar 2007 kunnen we het volgende opmerken. Het rendement over het tweede halfjaar bedraagt 0,72%; terwijl de benchmark -0,19% noteerde. De door de MoM aangestelde aandelenmanagers behaalden een ruime outperformance, terwijl de managers van vastrentende waarden achterbleven bij de benchmark. Vanaf het tweede halfjaar is een aantal nieuwe asset-categorieën (illiquide portefeuille) geïntroduceerd. Over deze beperkte periode valt te melden, dat grondstoffen een positieve bijdrage hebben geleverd aan het totaalrendement van het pensioenfonds. De ontwikkeling van hedgefunds en GTAA was tot op heden beneden de verwachting. Over private equity valt op deze termijn nog niets zinvols te zeggen. Het rendement van de portefeuille over heel 2007 bedraagt 5,28%, de benchmark rendeerde 4,05%; een outperformance over heel 2007 van 1,23%. De marktwaarde van de portefeuille kan rekeninghoudend met de onderliggende portefeuilles als volgt worden weergegeven: Marktwaarde In % Gewenst in % Aandelen ,13 31,00 Vastrentende waarden ,95 49,00 Liquide portefeuille ,08 80,00 Vastgoed ,83 7,00 Commodities ,71 3,00 Hedgefunds ,74 4,00 Private equity ,89 3,00 GTAA ,38 3, ,63 100,00 Valuta-afdekking ,54 0,00 Rente-afdekking ,24 0,00 Cash ,04 0,00 Legacy-portefeuilles ,03 0,00 Totaal portefeuille ,00 100,00 Vorengenoemde waarden wijken af van de waarden in de balans. Dit is het gevolg van het feit, dat de balans naar instrument en niet naar portefeuille is ingedeeld. 21 JAARVERSLAG SBZ 2007

23 In de realisatie gelden bandbreedtes ten opzichte van de strategische portefeuille, deels om reden van rebalancing en deels vanwege verminderde liquiditeit of toegankelijkheid van de betreffende beleggingstitels (zoals vastgoed en private equity). De performance over de afgelopen jaren kan als volgt worden weergegeven: : + 5,3%, : + 7,2%, : + 14,4%, : + 7,1%, : + 8,1%. De vijfjaarsgemiddelde performance, berekend volgens de multiplicatieve methode, van de SBZ-portefeuille bedraagt 8,4% positief (periode ). Het tienjaarsgemiddelde bedraagt 6,1% positief (periode ). In het kader van de vrijstellingsregeling verplichte deelname bedrijfstakpensioenfondsen is een aantal toetsingscriteria ingevoerd, waarop de prestaties van het pensioenfonds kunnen worden beoordeeld. Eén van deze criteria is de zo te noemen Z-score. De Z-score geeft aan of het werkelijk behaalde beleggingsrendement beter of slechter is dan die van de zo te noemen normportefeuille (ofwel de benchmark). De uitkomst van de Z-score dient in een reeks van jaren groter of gelijk te zijn aan 1,28. Hoewel SBZ geen verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds is en derhalve niet onder de werking van de regelgeving valt is voor 2007 op basis van de eigen (niet door de WM-Company berekende) performancegegevens wel een Z-score berekend. De uitkomst is +0,62; de performance van de SBZ-portefeuille was in 2007 hoger dan die van de benchmark. De performance-toets over de periode 2003 tot en met 2007 bedraagt 0,02; dit geeft aan dat de performance van de SBZ-portefeuille aan het minimum-criterium voldoet. Indien SBZ een verplichtstelling zou kennen dan zou een aangesloten organisatie vrijstelling verleend kunnen worden indien, nadat bij de uitkomst van de performance-toets 1,28 is opgeteld, een negatieve uitkomst resulteert. Verwachtingen voor 2008 In tegenstelling tot voorgaande jaren zijn in het beleggingsplan 2008 geen verwachtingen uitgesproken voor het komende jaar. De reden hiervoor is, dat SBZ de Lead Overlay Manager zijnde ABNAMRO Asset Management nog geen opdracht heeft gegeven haar korte termijn verwachtingen ten bate van het pensioenfonds uit te nutten. Met andere woorden op moment van schrijven is er nog geen tactisch beleid geëffectueerd. Eén en ander betekent niet, dat er geen verwachtingen leven omtrent de ontwikkelingen in Onderstaand een korte weergave van onze verwachtingen. - Het is zeer goed mogelijk, dat door de verdergaande afzwakking van de economie in de VS de groei van de wereldeconomie verder zal terugvallen. - Het grootste risico is, dat de kredietcrisis, welke in de VS subprime hypotheekmarkt haar oorsprong kent, zich verder zal uitbreiden naar andere (financiële) markten. - Dat de Fed de korte rente in 2008 verder zal terugbrengen, daar op dit moment er ondanks de hoge en oplopende inflatie in de VS, meer nadruk wordt gelegd op het ondersteunen van de economische groei. - De ECB echter heeft een veel beperktere doelstelling, waardoor zij zich veelal laat leiden door haar inflatieverwachtingen. Daar de inflatie vooralsnog ruim boven de ECB-doelstelling zal blijven, is de ruimte voor de ECB om haar korte rente te verlagen beperkt. - De ontwikkeling van de lange rente in Euroland zal bepaald worden door twee tegengesteld werkende krachten zijnde de afnemende groei in Euroland (neerwaarts) en de relatief hoge inflatie (opwaarts). Per saldo zal de lange rente daardoor vooralsnog beperkt muteren. 22 JAARVERSLAG SBZ 2007

24 - De verwachtingen voor de aandelenmarkt zijn sterk afhankelijk van de mate waarin de economie gaat verzwakken. Wanneer slechts een beperkte afkoeling plaatsvindt, is de aandelenmarkt goed gepositioneerd voor een herstel. Wanneer de afkoeling ontaard in een echte economische crisis in de VS (en wellicht met enige vertraging ook daarbuiten), dan zal de aandelenmarkt nog een neerwaartse aanpassing te verwerken kunnen krijgen. - De ontwikkeling van grondstofprijzen hangt onder andere af van de economische groei in de zeer snel groeiende emerging markets als China en India. De aanhangers van de zogenaamde ontkoppelingstheorie (de groei van emerging markets is in belangrijke mate onafhankelijk van de groei in de oude wereld ), voorzien een voortgaande sterke vraag naar commodities. Anderen zien een sterkere koppeling tussen beide entiteiten en daarmee een wereldwijd afzwakkende (stijging van de) vraag naar grondstoffen. Wij verwachten, dat bij een milde kortdurende recessie in de VS, de groei in de emerging markets hoog zou kunnen blijven. Rekeninghoudend met de uitkomsten van risicobudgettering en risico-optimalisatie zal de strategische portefeuille voor 2008 niet anders zijn dan de strategische portefeuille voor de tweede helft van Wel is reeds onderbouwd, dat in de loop van 2008 ruimte kan worden toebedeeld aan Tactische Asset Allocatie (TAA), dynamische dekkingsgraadstrategieën en infrastructuur als nieuwe asset categorie. Voor wat betreft onroerend goed worden de voorbereidingen voortgezet om ook deze portefeuille verder te optimaliseren. Naar verwachting zullen de nieuwe strategieën in de loop van 2008 hun intrede doen in het vermogensbeheer van SBZ. Besluiten van de commissie en adviezen aan het bestuur Eind 2006 heeft de vaststelling van het beleggingsplan 2007 plaatsgevonden. Het beleggingsplan 2007 werd daarmee leidend voor het beleggingsbeleid tot het moment van implementatie van het fiduciair vermogensbeheer ofwel voor het eerste halfjaar Hieronder volgt een opsomming van de belangrijkste besluiten van de commissie en adviezen aan het bestuur van het fonds. In de extra bijeenkomst van 7 februari 2007 gaat de commissie akkoord met de feestructuur voor de fiduciair managers. De commissie neemt kennis van de bevindingen van de door KPMG uitgevoerde audit op het samenwerkingsmodel tussen SBZ en haar fiduciair managers. De commissie accepteert de bevindingen en neemt de aanbevelingen over. Daarmee vervalt het voorbehoud op de aanstelling van de LOM en MoM. De commissie stemt in met de voorstellen met betrekking tot de aan te stellen transitiemanager, die de bestaande portefeuille dient om te zetten naar de doelportefeuille. De commissie maakt afspraken met de uitvoeringsorganisatie omtrent de procedure voor een door SBZ uit te geven persbericht en de communicatie van de fiduciairs met de media. In de bijeenkomst van 28 februari 2007 bekrachtigt de commissie de verkoop van (een groot deel van) de hypotheekportefeuille, waarvoor eind 2006 een schriftelijke procedure werd gehouden. De commissie stemt voorts in met de normportefeuille voor het eerste halfjaar De commissie stemt in met de beleggingsprognose voor het eerste halfjaar 2007, waarin een overweging van aandelen en onderweging van vastrentende waarden wordt nagestreefd. De commissie verzoekt de uitvoeringsorganisatie de beleggingsprognose af te stemmen met de tactische inzichten van de toekomstig fiduciair managers. De commissie besluit af te zien van de inbreng van een belegging in Amerikaans vastgoed in een fonds en besluit de opportunity, die deze belegging biedt, door SBZ zelf te benutten. 23 JAARVERSLAG SBZ 2007