s a r a lee n e d e r l a n d

Transcriptie

1 stichting p e n s i o e n f o n d s s a r a lee n e d e r l a n d 09 Jaarverslag 1

2 Inhoudsopgave Personalia (stand per 31 december 2009) 3 Vijfjarig overzicht kerncijfers (bedragen in miljoen) 6 Bestuursverslag 7 1. Doelstelling en beleid 7 2. Bestuur en verantwoordingsorgaan 7 3. Organisatie, verantwoording, toezicht en uitvoering 9 4. Pensioenregelingen Externe ontwikkelingen en nieuwe wetgeving Pension Fund Governance en medezeggenschap Risicomanagement en rapport visitatiecommissie VOM Premiebeleid Toeslagbeleid Vermogensbeheer en beleggingsresultaat Financiële positie, toereikendheidstoets en herstelplan Communicatie Toekomstige ontwikkelingen en voornemens van het bestuur 36 Bijlage 1. Samenvatting pensioenregelingen 39 JAARVERSLAG 2009 Jaarrekening Balans per 31 december 2009 (na resultaatsbestemming) Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht Toelichting behorende bij de jaarrekening Grondslagen voor balanswaardering en resultaatbepaling Risicobeheer en derivaten Toelichting op de balans per 31 december Niet in de balans opgenomen verplichtingen Toelichting op de staat van baten en lasten over Overige gegevens Uitvoeringsovereenkomst Gebeurtenissen na balansdatum Samenvatting verslag van de visitatiecommissie Actuariële verklaring Accountantsverklaring Verklaring verantwoordingsorgaan Overzicht gebruikte afkortingen en begrippen 98 2

3 Personalia (stand per 31 december 2009) BESTUUR Het bestuur bestaat uit acht leden. De statuten bepalen dat hiervan vier benoemd zijn door de onderneming, twee benoemd zijn door de Centrale Ondernemingsraad en twee gekozen zijn door de gepensioneerden. De zittingstermijn bedraagt vier jaar. Het volgende overzicht laat de bestuurssamenstelling per 31 december 2009 zien, waarbij het jaar waarin de zittingstermijn eindigt tussen haakjes wordt vermeld. Bestuurleden, benoemd door de onderneming De heer drs. L. Burgers (2013) De heer ir. E.R. de Groot (2010) Mevrouw drs. C.T.M. van Mierlo, voorzitter bestuur (2011) De heer G. Veltman, plaatsvervangend voorzitter bestuur (2012) Bestuursleden, benoemd door de Centrale Ondernemingsraad (COR) De heer R. Burema, secretaris bestuur (2013) De heer drs. A. Verkruyssen RC, plaatsvervangend secretaris bestuur (2011) Bestuursleden, gekozen door de gepensioneerden De heer M. Hildebrand RA (2012) De heer H. Kramer (2010) DAGELIJKS BESTUUR EN COMMISSIES Naast het bestuur zijn een dagelijks bestuur (DB) en drie commissies ingesteld. De leden van de commissies bestaan uit zowel bestuursleden als externe leden. In sommige gevallen is een vaste adviseur aangesteld. De samenstelling van deze vier gremia is per 31 december 2009 als volgt: Dagelijks bestuur De heer R. Burema De heer drs. L. Burgers Mevrouw drs. C.T.M. van Mierlo (voorzitter) De heer drs. L.G. van den Hoek Actuaris AG (directeur) STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND Beleggingscommissie Leden De heer drs. L. Burgers (voorzitter) De heer M. Hildebrand RA De heer drs. L.G. van den Hoek Actuaris AG Externe adviseur De heer drs. M. Iglesias del Sol CFA, werkzaam bij Towers Watson Commissie Communicatie De heer R. Burema (voorzitter) De heer A. van Dijk De heer drs. L.G. van den Hoek Actuaris AG Mevrouw A. Nijland Mevrouw S. Soesbergen 3

4 Commissie Pension Fund Governance Leden De heer ir. E.R. de Groot (voorzitter) De heer drs. L.G. van den Hoek Actuaris AG De heer K. Hulzebos De heer H. Kramer Interne adviseur De heer mr. drs. A.H. Havelaar (juridische zaken) VERANTWOORDINGSORGAAN Ultimo boekjaar bestaat het verantwoordingsorgaan uit de volgende zes personen: JAARVERSLAG 2009 Vertegenwoordigers van de onderneming (KDE) De heer P.W.J. Huiskens (2011) De heer H.J.W. van Wageningen (2013) Vertegenwoordigers van de deelnemers (COR) De heer F.U. de Boer (2013) De heer C. de Mol, voorzitter (2011) Vertegenwoordigers van de pensioengerechtigden (VGDE) De heer H.D.C. de Heus (2011) De heer C. Schipper (2013) COMPLIANCE OFFICER De heer K. Hulzebos BESTUURSBUREAU De heer drs. L.G. van den Hoek Actuaris AG, directeur De heer mr. drs. E.S. de Vries RC, senior medewerker bestuursbureau (ad interim) Mevrouw S. Soesbergen, secretaresse (parttime) ADMINISTRATEURS TKP Pensioen BV (vanaf 1 januari 2009) ABN AMRO Pension Services (beleggingsarrangement BPR) ADVIES EN CERTIFICERING Adviserend actuaris: de heer B. den Hartog Actuaris AG, werkzaam bij Towers Watson Certificerend actuaris: de heer ir. drs. G. Veluwenkamp Actuaris AG, werkzaam bij Towers Watson Certificerend accountant: de heer drs. H.C. van der Rijst RA, werkzaam bij PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. INTERN TOEZICHT - VISITATIECOMMISSIE De visitatiecommissie bestaat uit drie visitatoren van het samenwerkingsverband VisitatieOpMaat: De heer D. Wenting AAG RBA De heer H.J. Strang RA De heer drs. J. Groenewoud 4

5 EXTERNE VERMOGENSBEHEERDERS Aberdeen Asset Management (aanvang contract in juni 2009) Blackrock (aanvang contract in mei 2009) Delta Lloyd Asset Management (einde contract in juli 2009) Goldman Sachs Asset Management Kempen Capital Management Legal & General Investment Management Northern Trust Global Investors CUSTODIAN The Northern Trust Company HERVERZEKERAAR Algemene Levensherverzekeringmaatschappij STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 5

6 Vijfjarig overzicht kerncijfers (bedragen in miljoen) Aantallen Per einde verslagjaar Actieven,exclusief aspirant deelnemers *) Premievrije deelnemers Pensioengerechtigd Totaal Staat van Baten en Lasten over verslagjaar Exclusief BPR Totale premiebijdrage deelnemers, werkgevers e.a Ontvangen premie regulier Indexatie volgend kalenderjaar Herstelactie exit-wa - (3) Extra storting onderneming JAARVERSLAG 2009 Pensioenuitkeringen Toeslagen actieven - Per 1 januari verslagjaar 3,50% 3,00% 1,00% 1,25% Nihil - Per 1 januari ,00% Toeslagen inactieven - Per 1 januari verslagjaar Nihil 1,48% 1,25% 1,45% 0,82% - Per 1 januari ,40% Balans per einde verslagjaar Exclusief BPR Beleggingen en overige assets Waarde beleggingen Rendement 15,3% -12,5% -3,3% 6,5% 14,1% Verplichtingen op marktwaarde **) Voorziening pensioenverplichtingen Reserves Dekkingsgraad 109% 95% 130% 130% 123% *) Postactieve vroegpensioeners zijn al pensioengerechtigd, maar bouwen nog ouderdomspensioen op. Vanaf 2009 worden zij alleen bij gepensioneerden meegeteld. In het verleden werden zij tevens bij de actieven geteld. Het gaat hierbij om 313 personen. **) Vanaf 2006 op basis van het FTK. In 2005 op basis van 4% rekenrente. 6

7 BESTUURSVERSLAG Hierbij bieden wij ingevolge artikel 14 van de statuten ons jaarverslag aan over de gang van zaken bij Stichting Pensioenfonds Sara Lee Nederland (PSLN) over het per 31 december 2009 geëindigde boekjaar. Dit is het vierde jaarverslag van de stichting na de fusie tussen de drie pensioenfondsen (basis Douwe Egberts, excedent Douwe Egberts en Household & Bodycare) op 1 januari De eerste voorganger van de stichting werd op 31 december 1949 opgericht. Per verslagdatum was het dus 60 jaar geleden dat een pensioenfonds ten behoeve van medewerkers van de onderneming werd gestart. Hieraan is beperkt aandacht besteed in de Nieuwsbrieven. De uitgangspunten van het Financieel Toetsingskader (FTK) en de verslaggevingsrichtlijnen in het bijzonder Richtlijn 610 voor de jaarverslaggeving van pensioenfondsen - zijn leidend voor dit verslag en de jaarrekening. Daarnaast wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met relevant geachte onderwerpen en met de richtlijnen voor transparantie. Van de in het jaarverslag gebruikte afkortingen is op de pagina s 98 tot en met 103 een lijst met de betekenis hiervan terug te vinden. 1. Doelstelling en beleid De stichting heeft ten doel het doen van pensioenuitkeringen overeenkomstig de pensioenreglementen en het beheren en doen beheren van de middelen van de stichting. Het beleid van het bestuur is beschreven in de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN), ingangsdatum 1 januari 2009 en door het bestuur vastgesteld op 11 februari Uitgangspunt van het beleid is dat alle belangen op evenwichtige wijze worden afgewogen, de financiële positie van het pensioenfonds zoveel mogelijk wordt beschermd en consistentie bestaat tussen gewekte verwachtingen, de financiële opzet en de communicatie daarover. 2. Bestuur en verantwoordingsorgaan Bij Personalia zijn de namen van de bestuursleden en leden van het verantwoordingsorgaan per einde van het verslagjaar vermeld, inclusief de einddatum van de zittingstermijnen. In het verslagjaar is vermelding van de volgende bijzonderheden relevant. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 7

8 Bestuur In juni 2009 eindigde de zittingstermijn van de heren L. Burgers (onderneming) en R. Burema (COR). De benoemende partijen hebben beiden schriftelijk aangegeven dat, in overleg met het betreffende bestuurslid, besloten is tot een herbenoeming met een zittingstermijn van vier jaar tot juni Verder is het bestuur akkoord gegaan met een ruiling van de zittingstermijn van de heer H. Kramer (van 2012 naar 2010) met die van de heer M. Hildebrand (van 2010 naar 2012). De ruiling is in onderling overleg tot stand gekomen na afstemming met de Vertegenwoordigers van de pensioengerechtigden (VGDE), die beide kandidaten destijds middels een kieslijst had voorgedragen. JAARVERSLAG 2009 Vanaf 2010 zal bij vervulling van vacatures in het bestuur worden gewerkt met een functie en competentieprofiel. Bij de vervulling van vacatures van bestuursleden gekozen door pensioengerechtigden, zal een aangepaste procedure van toepassing zijn: - De VGDE draagt een kandidaat aan PSLN voor, rekening houdend met het profiel. - PSLN verschaft informatie aan de pensioengerechtigden over deze kandidaat en geeft hen de gelegenheid om binnen een redelijke termijn met één of meerdere tegenkandidaten te komen. Voordat pensioengerechtigden een tegenkandidaat kunnen voordragen, moeten minstens 30 handtekeningen van pensioengerechtigden die geen lid van de VGDE zijn, worden verzameld, die de kandidatuur ondersteunen. Deze kandidaat moet ook voldoen aan het opgestelde profiel. - Bij ontbreken van een rechtsgeldige tegenkandidaat, is het bestuur bevoegd om de kandidaat van de VGDE te benoemen. - Bij opgave van een rechtsgeldige tegenkandidaat, zal het bestuur een schriftelijke verkiezing organiseren. Verantwoordingsorgaan In juni 2009 eindigde de zittingstermijn van de heren H.J.W. van Wageningen (onderneming), F.U. de Boer (COR) en C. Schipper (VGDE). De benoemende partijen hebben allen schriftelijk aangegeven dat, in overleg met het betreffende lid, is besloten tot een herbenoeming met een zittingstermijn van vier jaar tot Op verzoek van de VGDE wordt onderzocht of - en zo ja op welke wijze - er aspirant-leden van het verantwoordingsorgaan kunnen worden aangewezen. Doel hiervan is dat bij vervanging van een vertrekkend lid er direct nieuwe leden met kennis van zaken beschikbaar zijn. 8

9 3 Organisatie, verantwoording, toezicht en uitvoering Dit hoofdstuk belicht de organisatie van en rond het pensioenfonds. De volgende onderwerpen worden belicht: wijze van aansturing en uitvoering; verantwoording; toezicht; uitvoerders en adviseurs; verslaglegging; overdracht administratieve uitvoering van PVF Achmea naar TKP Pensioen BV (TKP). Wijze van aansturing en uitvoering De wijze van aansturing en uitvoering van het pensioenfonds is samengevat in het volgende overzicht: Ten aanzien van verantwoordelijkheden en taakverdeling binnen (dagelijks) bestuur, commissies en bestuursbureau zijn afspraken gemaakt. Dagelijks Bestuur Pensioen - uitvoering en verslaglegging Commissie PFG Uitvoering BPR regeling Bestuur Bestuurs bureau Beleggings commissie Beleggings administratie en performance rapportage Commissie Communicatie Uitvoering vermogens beheer STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND Verantwoording Het afleggen van verantwoording en het bereiken van transparantie over het beleid is een wettelijke taak van het bestuur. Het pensioenfonds voert structureel activiteiten uit ten aanzien van het afleggen van verantwoording aan de belanghebbenden. Een centrale rol hierbij is weggelegd voor het verantwoordingsorgaan (zie ook Personalia). Hierbij is sprake van een vertegenwoordiging van alle relevante belanghebbenden: de onderneming, de deelnemers en de pensioengerechtigden. Het verantwoordingsorgaan toetst of bestuursbesluiten gebaseerd zijn op een evenwichtige belangenbehartiging. Daarnaast geeft ze haar oordeel over het communicatieplan en enkele zaken in de governance structuur, zoals de inrichting van het 9

10 intern toezicht en (eventuele) kostenvergoedingsregelingen. Het verantwoordingsorgaan geeft sinds 2007 een verklaring af in het jaarverslag. Ook in dit jaarverslag is een verklaring van het verantwoordingsorgaan opgenomen (zie pagina 94). Het pensioenfonds legt ook voor het brede publiek verantwoording af in het jaarverslag, nieuwsbrieven en presentaties. Om deze verantwoording meer toegankelijk te maken voor al onze deelnemers, is tevens een beknopte versie van het jaarverslag gemaakt. Deze wordt breed verspreid onder de belanghebbenden en in juli 2010 naar het huisadres van alle actieve deelnemers en pensioengerechtigden verzonden. Hierbij is meer aandacht voor begrijpelijkheid en beknoptheid, zodat er minder diepgang is. JAARVERSLAG 2009 Toezicht Op elk pensioenfonds in Nederland is extern toezicht door de toezichthouders De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) van toepassing. Er is in het verslagjaar op meerdere momenten contact en correspondentie geweest met de toezichthouders. Er zijn geen aanwijzingen, sancties of andere maatregelen aan PSLN kenbaar gemaakt. Uiteraard moeten de accountant en waarmerkend actuaris jaarlijks de verslaggeving en de interne beheersing van het pensioenfonds beoordelen. Daarnaast is bij PSLN een visitatiecommissie ingesteld: VisitatieOpMaat (VOM), welke bestaat uit drie onafhankelijke deskundigen. Deze deskundigen focussen bij de visitatie vooral op de organisatie, gehanteerde procedures om tot besluiten te komen en het risicomanagement in brede zin. VOM heeft in de periode september 2009 tot en met januari 2010 een uitgebreide en volledige visitatie bij PSLN uitgevoerd. In dit jaarverslag is een samenvatting van het rapport opgenomen (hoofdstuk 17), wordt bij risicomanagement op de inhoud ingegaan (hoofdstuk 7) en gaat het bestuur in op het rapport van VOM (hoofdstuk 13). Uitvoerders en adviseurs De diverse uitvoerders waarmee PSLN contracten heeft afgesloten, zijn vermeld onder de personalia: De pensioenadministrateur in brede zin: TKP te Groningen; De administrateur van het beleggingsdeel van de BPR: ABN AMRO Pension Services te Amsterdam; De custodian die de beleggingen administreert en alle noodzakelijke acties hierop uitvoert, en tevens performance-rapportages levert: Northern Trust Company te London; Een zestal vermogensbeheerders, aan wie een specifiek mandaat is verstrekt om een deel van het vermogen binnen gegeven richtlijnen te beleggen: zie bij Personalia en het hoofdstuk Vermogensbeheer. Dit betreft één Nederlandse beheerder (Kempen) en vijf Angelsaksische beheerders, waarbij in de meeste gevallen een Nederlands kantoor het relatiebeheer voert. Tot slot schakelt het pensioenfonds waar nodig of nuttig externe specialisten als adviseur in. De vaste adviseurs zijn ook bij de Personalia vermeld. In september 2009 is de adviserend actuaris gewijzigd: de heer drs. M. Stok Actuaris AG is opgevolgd door de heer B. den Hartog Actuaris AG, eveneens verbonden aan Towers Watson. 10

11 Verslaglegging De vervaardiging van het jaarverslag 2009, de kwartaalstaten (K) en jaarstaten (J) voor DNB is uitbesteed aan TKP. De accountant en waarmerkend actuaris van PSLN zijn ongewijzigd ten opzichte van boekjaar Overdracht administratieve uitvoering van PVF Achmea naar TKP De administratieve uitvoering wordt vanaf 1 januari 2009 verzorgd door TKP te Groningen. Met de vorige pensioenuitvoerder PVF Achmea (inmiddels Syntrus Achmea) is een exit-overeenkomst gesloten, waarin afspraken zijn gemaakt over de afwikkeling van verslagjaar 2008 en overdracht van gegevens naar TKP. Na grondige controle van de overgedragen gegevens op juistheid en volledigheid en afwikkeling van openstaande punten, is dit dossier in januari 2010 gesloten. Vanaf augustus 2008 heeft TKP gewerkt aan de implementatie van de regelingen van PSLN in de systemen van TKP en aan het inbrengen van de administratieve gegevens en (digitale) documenten. Dit is voorspoedig verlopen en in augustus 2009 afgerond. Vlak daarna konden de Uniforme Pensioenoverzichten van 2009 door TKP verzonden worden. Eind 2009 heeft PwC de implementatie van de regelingen en de inbreng van de gegevens in de systemen van TKP steekproefsgewijs gecontroleerd en hierover een rapportage uitgebracht. Op basis hiervan wordt de conclusie getrokken dat de systemen en gegevens betrouwbaar zijn. Diverse belangrijke processen van TKP worden jaarlijks getoetst in het kader van een externe SAS70 audit. Tijdens de implementatiefase van januari tot en met juni 2009 vielen de processen van PSLN echter nog niet onder de scope van de SAS70 procedures van TKP. Daarom is voor PSLN daarnaast nog een aparte audit uitgevoerd op de door TKP gehanteerde processen in deze zes maanden. Ook hieruit zijn geen bijzonderheden naar voren gekomen. Op verzoek van het pensioenfonds heeft TKP over de implementatieperiode een aparte ingroeirapportage opgesteld. Deze rapportage voldeed nog niet aan alle Service Level afspraken (SLA), die voor reguliere SLA-rapportages gaan gelden. Vanaf het derde kwartaal van 2009 levert TKP reguliere SLA-rapportages. Uit deze rapportages blijkt dat in het derde kwartaal van 2009 nog enkele verbeteringen doorgevoerd moesten worden. Vanaf het vierde kwartaal van 2009 is de administratie geheel up-to-date en is er ook geen achterstand meer in de verwerking van wijzigingen, zodat ook de SLA-rapportages accuraat en compleet zijn. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND Monitoring uitvoeringskost en en kosten vermogensbeheer Sinds 2009 werkt het bestuur met een begroting voor de uitvoeringskosten, exclusief de kosten voor het vermogensbeheer. De uitvoeringskosten werden in 2009 begroot op 1,45 miljoen en zijn in werkelijkheid uitgekomen op 1,73 miljoen. De hoofdoorzaken van de overschrijding zijn een te lage begroting voor de administratieve uitvoering en hoger dan begrote externe advies- en controlekosten. Voor 2010 worden de uitvoeringskosten begroot op ongeveer 1,5 miljoen. Vanaf 2010 worden ook de kosten voor het vermogensbeheer begroot en wordt de ontwikkeling van beide kostencategorieën op kwartaalbasis gemonitord. Voor 2010 worden de kosten voor het vermogensbeheer (inclusief dienstverlening rond custody en performancemeting) begroot op ongeveer 2,7 miljoen, ofwel 0,22% van het belegde vermogen. 11

12 4 Pensioenregelingen De regelingen zijn inhoudelijk voor het laatst per 1 januari 2006 aangepast en vastgelegd in 2006-reglementen. Per 1 januari 2008 zijn de regelingen aangepast aan de Pensioenwet en is rekening gehouden met de opmerkingen die de belastingdienst eind 2007 heeft gemaakt bij de 2006-reglementen. De 2008-reglementen zijn door het bestuur vastgesteld en voor 2009 zijn de parameters opnieuw vastgesteld en gepubliceerd. Schematisch overzicht van de regelingen in plus Reglement BPR t/m 1949 boven Reglement B t/m Opbouw 4,71% - Geen franchise Reglement A t/m Opbouw 1,75% - Franchise Vroegpensioen van 62 tot 65 jaar Ouderdomspensioen vanaf 65 JAARVERSLAG 2009 Vanaf 2006 is geen opbouw van vroegpensioen meer toegestaan voor geboortejaren van 1950 en hoger. Per zijn reeds opgebouwde rechten voor de geboortejaren 1950 tot en met 1960 premievrij gemaakt. 65-plus Reglement BPR vanaf 1950 boven Reglement A vanaf Opbouw 2,25% - Franchise Ouderdomspensioen vanaf 65 De regelingen worden in bijlage 1 beknopt omschreven. Aanpassingen beschikbarepremieregeling De beschikbarepremieregeling (BPR) is in werking getreden per 1 januari 2005 en per 1 januari 2008 op diverse punten aangepast (zie ook jaarverslag 2008). In 2009 zijn, naast een reguliere update van de aanwendingsfactoren, enkele uitvoeringstechnische punten aangepast: 1. De Pensioenknip (zie hoofdstuk 5 voor een uitleg) is in augustus 2009 als mogelijkheid wettelijk toege staan. PSLN voert deze mogelijkheid als volgt uit: a. zolang de wet dit toestaat, zal PSLN deze optie bij aanwending via het pensioenfonds aan bieden. Getracht wordt om ook de twee verzekeraars die een aanbieding doen zo snel mogelijk offertes inclusief een pensioenknip te laten uitbrengen; b. daarbij wordt geen minimum bedrag van vereist, zoals in de wet wordt toegestaan; c. daarbij wordt alleen de mogelijkheid van een 5-jaarsknip (maximum) aangeboden, zonder tussentijdse mogelijkheden of kortere perioden. 2. Vanwege de rentegevoeligheid van de aanwendingsfactor is in november 2009 het Fortis Long Bond Fund aan de lijst van beleggingsfondsen toegevoegd. 12

13 3. In het kader van de zorgplicht is een nieuwe basisstandaard ontwikkeld, waarbij het beleggings saldo vanaf acht jaar voor de beoogde pensioendatum in vier stappen geleidelijk wordt ingebracht in het Fortis Long Bond Fund. Hierdoor wordt het beleggings- en renterisico fasegewijs af gebouwd en is vanaf twee jaar vóór de beoogde pensioendatum vrijwel geen beleggings- en renterisico meer aanwezig. In oktober en november 2009 zijn drie deelnemerspresentaties gehouden, waarbij een toelichting op deze wijzigingen is gegeven. Aansluitend werd een uitgebreide zorgplichtactie met schriftelijke informatie uitgevoerd. Voor het eerste punt wordt bovendien aan de betreffende aspirant-pensioengerechtigden informatie op maat geleverd. De gebeurtenissen rond ABN AMRO, Fortis en BNP Paribas raken de administratie bij ABN AMRO Pension Services niet. Deze specialistische afdeling is onderdeel van ABN AMRO Nederland. Omdat in beleggingsfondsen wordt deelgenomen via Stichting ABN AMRO Beleggingsrekeningen heeft dit tot gevolg dat de inleg van de deelnemers is ondergebracht in een aparte entiteit, die juridisch gescheiden is van de bank. Een dergelijke stichting heeft alleen een bewaar- en administratiefunctie en mag geen commerciële doeleinden hebben. De naamgeving van de voormalige ABN AMRO beleggingsfondsen in de keuzelijst van de BPR-regeling is eerst gewijzigd naar Fortis en inmiddels zijn de meeste fondsen onder de paraplu van BNP Paribas gekomen. Een complete lijst, inclusief ISIN-code en Total Expense Ratio, is begin 2010 op de website van het pensioenfonds geplaatst. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 13

14 5 Externe ontwikkelingen en nieuwe wetgeving In 2009 is diverse nieuwe wetgeving op pensioengebied in werking getreden. Dit betreft voor een deel wetgeving die is ingegeven door de financiële crisis en de gevolgen voor pensioenfondsen. Daarnaast zijn in het verslagjaar wetsvoorstellen ingediend die in de (nabije) toekomst gevolgen zullen hebben voor pensioenfondsen. In dit hoofdstuk worden vier onderwerpen beschreven, die een directe impact op PSLN (kunnen) hebben: a. Wettelijke regels in verband met effecten van de financiële crisis; b. Communicatie-eisen; c. Voorbereiding invoering Pensioenregister per 1 januari 2011; d. Gevolgen vergrijzing, ontgroening en aanpassingen in de AOW. Deze onderwerpen hebben in het verslagjaar veel aandacht gekregen van toezichthouders, pensioenkoepels en de pers. Per onderwerp wordt kort aangegeven hoe het bestuur van PSLN met de externe ontwikkelingen is omgegaan. In hoofdstuk 13 worden de belangrijkste voornemens van het bestuur toegelicht. a. Wettelijke regels in verband met effecten van de financiële crisis. In het jaarverslag van 2008 is uitgebreid stilgestaan bij de achtergrond van de financiële crisis. De Pensioenwet kent twee vormen van herstelplannen. JAARVERSLAG 2009 Onderwerp Kortetermijnherstelplan langetermijnherstelplan Wettelijke naam Dekkingstekort Reservetekort Grens dekkingsgraad Minimum vereist vermogen. Vereist vermogen, afhankelijk van Bij PSLN: 104,2% 1 risico s. Bij PSLN: - eind 2008: 111,9% - eind 2009: 113,9% Maximum hersteltermijn 3 jaar 15 jaar De Pensioenwet stelt regels voor situaties van dekkingstekort en reservetekort. Pensioenfondsen zijn verplicht een tekort direct te melden bij DNB. Er moet vervolgens onverwijld een herstelplan worden ingediend. In een herstelplan zet het pensioenfonds de maatregelen op een rij die het treft om ervoor te zorgen dat de dekkingsgraad van het pensioenfonds binnen wettelijke termijnen weer aan de vereisten voldoet. Het gaat dan bijvoorbeeld om het al of niet toekennen van toeslagen op pensioenaanspraken van ex-deelnemers en ingegane uitkeringen of mogelijke sturing met de hoogte van de pensioenpremie. De politiek erkende dat de kredietcrisis de pensioenfondsen in een moeilijke situatie had gebracht. In oktober 2008 riep DNB de pensioenfondsen op geen overhaaste beslissingen te nemen en er werd breed overleg gevoerd over de gevolgen. Op basis van dit overleg besloot DNB gebruik te maken van haar bevoegdheid tot het verlenen van uitstel: veel pensioenfondsen (waaronder ook PSLN) kregen uitstel voor het indienen van een herstelplan tot 1 april Het bestuur van PSLN heeft het herstelplan in maart 2009 vastgesteld en bij DNB ingediend. Drie maanden later heeft DNB in een officiële beschikking aangegeven dat zij hiermee instemt. In hoofdstuk 11 zijn de hoofdlijnen en het verloop over 2009 beschreven. De communicatie over de maatregelen en evaluatie van het herstelplan zullen de komende tijd veel aandacht blijven vragen. 1 Beleidsmatig wordt uitgegaan van een dekkingsgraad behorend bij het minimaal vereist eigen vermogen van 105,0%. De dekkingsgraad behorend bij het minimaal vereist eigen vermogen conform de berekening zoals opgenomen in artikel 131 van de Pensioenwet en artikel 11 van het Besluit Financieel Toetsingskader bedraagt 104,2%. 14

15 Inmiddels heeft de commissie Frijns in januari 2010 een uitgebreid adviesrapport aan de Minister uitgebracht over het vermogensbeheer door pensioenfondsen in het licht van het FTK. Hierin zijn diverse aanbevelingen opgenomen. Hoewel deze niet de status van wetgeving hebben, zullen pensioenfondsen de aanbevelingen serieus ter harte nemen (zie ook hoofdstuk 13). Als een medewerker van baan verandert, heeft hij het wettelijk recht zijn pensioen over te dragen naar zijn nieuwe pensioenfonds (waardeoverdracht). Als de dekkingsgraad van een fonds lager is dan 100% mag dit pensioenfonds deze waardeoverdrachten echter niet uitvoeren. Deze moeten volgens de Pensioenwet worden opgeschort. Bij PSLN werden waardeoverdrachtsprocedures in de periode van 12 december 2008 tot 1 september 2009 opgeschort. Hoewel nog niet alle fondsen aan procedures konden meewerken, werden in de laatste vier maanden van 2009 weer veel overdrachtstrajecten voortgezet. Als gevolg van de financiële crisis kunnen ook de rendementen op de beleggingen in een premieovereenkomst (beschikbarepremieregeling, BPR) fors gedaald zijn. Bovendien hebben deelnemers aan deze regelingen last van een laag renteniveau, waardoor pensioenaankoop relatief duur is. Vooral voor degenen die kort voor de pensioenleeftijd zitten, kan het verplicht moeten aanwenden van het gehele saldo leiden tot een blijvend lagere pensioenuitkering. Daarom heeft de wetgever in augustus 2009 voor saldi van minstens de tijdelijke mogelijkheid gecreëerd voor een gesplitste aankoop. Hierdoor bestaat voor een pensioeningang tot 2014 de mogelijkheid dat het nog niet aangewende saldo belegd kan blijven en geprofiteerd kan worden van een zich herstellend beursklimaat en/of een hoger renteniveau. Dit wordt de pensioenknip genoemd. In hoofdstuk 4 is bij Aanpassingen beschikbarepremieregeling aangegeven hoe PSLN de implementatie hiervan heeft doorgevoerd. b. Communicatie-eisen In 2008 heeft het kabinet de toeslagenmatrix, het toeslagenlabel en de datum van inwerkingtreding hiervan wettelijk vastgelegd. De AFM heeft begin 2009 aangegeven dat het toeslagenlabel in 2009 niet gebruikt hoeft te worden, mits pensioenfondsen de (gewezen) deelnemers adequaat informeren over de gevolgen van de financiële crisis voor de pensioenen. PSLN maakte in 2009 gebruik van deze alternatieve mogelijkheid, zodat verwarring bij de betrokkenen zoveel mogelijk werd voorkomen. De AFM heeft vervolgens eind 2009 aangegeven dat zij geen aanleiding meer ziet om invoering van het toeslagenlabel verder op te schorten. Vanaf april 2010 zal de AFM gaan controleren op het correcte gebruik van het toeslagenlabel. Zie verder bij hoofdstuk 12. Ook heeft de AFM in 2009 bij PSLN een onderzoek uitgevoerd naar de kostentransparantie in de startbrieven van de beschikbarepremieregeling. Naar aanleiding hiervan worden in de startbrief niet alleen de kosten genoemd, maar wordt ook expliciet vermeld dat bepaalde kosten (administratiekosten en risicopremies) niet bij de deelnemer in rekening worden gebracht. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 15

16 c. Voorbereiding invoering Pensioenregister per 1 januari 2011 In de Pensioenwet is bepaald dat er een landelijk digitaal Pensioenregister zal komen. De wet verplicht pensioenfondsen en pensioenverzekeraars om dit register per 1 januari 2011 gebruiksklaar te hebben. Hiertoe is in 2008 de Stichting Pensioenregister opgericht: een samenwerkingsverband van de pensioenkoepels, het Verbond van Verzekeraars en de Sociale Verzekeringsbank. Deze stichting begeleidt de ontwikkeling van het digitale Pensioenregister. De kosten worden gedragen door de pensioensector zelf. Doelstelling is om via het internet op een toegankelijke manier een overzicht te krijgen van zowel het aanvullend pensioen dat een werknemer heeft opgebouwd, als de AOW. Het Pensioenregister geeft daarbij inzicht in de opgebouwde en toekomstige rechten (op de pensioendatum) van zowel ouderdomspensioen als nabestaandenpensioen. Iedereen tussen de 15 en 65 jaar met een burgerservicenummer (BSN) kan vanaf 2011 een overzicht opvragen en daarmee duidelijk zien hoe hoog zijn totale oudedagsvoorziening en nabestaandenvoorziening is, bij welk pensioenfonds of verzekeraar de pensioenaanspraken zijn ondergebracht en waar hij terecht kan voor meer informatie. In het verslagjaar zijn verdere stappen gezet en testen uitgevoerd voor de ontwikkeling van dit Pensioenregister. TKP treft de noodzakelijke voorbereidingen voor een tijdige aansluiting van PSLN op het Pensioenregister en heeft aangegeven hier geen problemen bij te verwachten. JAARVERSLAG 2009 d. Gevolgen vergrijzing, ontgroening en aanpassingen in de AOW Aan de groei van de beroepsbevolking in Nederland van de afgelopen decennia komt vanaf 2010 een einde. In december 2007 is daarom de Commissie Arbeidsparticipatie ingesteld. Deze heeft onderzocht welke maatregelen nodig zijn om de arbeidsparticipatie van ouderen structureel te verhogen tot 80% in Het rapport richt zich onder andere op oudere werknemers, pensioen en AOW. De commissie concludeert dat een geleidelijke verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar en verdere fiscalisering van de AOW vanaf 2011 (financiering uit belastinggeld en betaling AOW-premie door gepensioneerden) noodzakelijk zijn. De volgende maatregelen zijn inmiddels doorgevoerd respectievelijk voorgesteld: Doorgevoerd per 1 januari 2009: doorwerkbonus voor mensen die doorwerken tussen hun 62ste en 67ste en premiekorting voor werkgevers die werkloze 50-plussers in dienst nemen. In november 2008 is een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend waarin de mogelijkheid is opgenomen om de ingangsdatum van de AOW-uitkering na het bereiken van de 65-jarige leeftijd vrijwillig geheel of gedeeltelijk uit te stellen. Achtergrond daarvan is om het doorwerken na 65ste te stimuleren en een flexibeler systeem van pensioneren te introduceren. In het voorstel kan de AOW-uitkering voor maximaal vijf jaar (uiterlijk 70ste) geheel of gedeeltelijk worden uitgesteld. Een latere ingangsdatum leidt tot een verhoging van het AOW-pensioen over de resterende uitkeringsperiode. De keuze om het AOW-pensioen uit te stellen moet vóór het bereiken van de 65-jarige leeftijd worden gemaakt en is eenmalig. Het wetsvoorstel is nog niet geaccordeerd. 16

17 In 2009 heeft het (inmiddels demissionaire) kabinet zich voorgenomen om de AOW-gerechtigde leeftijd te verhogen naar 67 jaar. Het wetsvoorstel is in november 2009 ingediend bij de Tweede Kamer. In het wetsvoorstel is geregeld dat de AOW-leeftijd in twee stappen wordt verhoogd: in 2020 naar 66 jaar en in 2025 naar 67 jaar. Voor degenen die geboren zijn vóór 1 januari 1955 blijft de AOW-gerechtigde leeftijd 65 jaar. De verhoging van de AOW-leeftijd zal grote gevolgen hebben voor de aanvullende pensioenregelingen in de tweede pijler, mede door de suggestie om ook het fiscale kader voor aanvullende pensioenregelingen te zijner tijd aan te laten sluiten bij de nieuwe AOW-leeftijd (zonder de tussenstap op leeftijd 66 jaar). Ontwikkelingen in dit dossier zijn pas te verwachten nadat een nieuw kabinet is geformeerd. In januari 2010 is het rapport van de commissie Goudswaard verschenen. In dit rapport wordt de toekomstbestendigheid van het Nederlandse pensioenstelsel onder de loep genomen. Conclusie is dat er aanpassingen nodig zijn om bij een vergrijzende en steeds langer levende pensioenpopulatie een betaalbaar pensioensysteem in de lucht te houden. Daarbij zal met minder zekerheid en/of een lager ambitieniveau genoegen genomen moeten worden, omdat verhoging van de kosten volgens de commissie niet langer mogelijk is. Deze ontwikkelingen zullen naar verwachting tot aanpassing van pensioenregelingen gaan leiden. De inhoud van de pensioenafspraken (de pensioenovereenkomst ) is een zaak van de sociale partners. Het bestuur neemt hierbij derhalve niet het initiatief, maar zal er wel op aandringen dat voorgenomen wijzigingen zo spoedig mogelijk bij het pensioenfonds worden gemeld en tevens toetsen of de voornemens uitvoerbaar zijn en voldoen aan de wettelijke bepalingen. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 17

18 6 Pension Fund Governance en medezeggenschap Pension Fund Governance (PFG) is een verzamelbegrip voor alles wat met een goed functionerend pensioenfonds te maken heeft. De kernthema s van PFG zijn: zorgvuldig bestuur, goed functioneren van individuele bestuursleden en het bestuur als geheel, adequaat intern toezicht, open en transparante wijze van verantwoording, bevordering deskundigheid en integriteit. Vanaf 2007 wordt ieder jaar door het bestuur een workshop aan het onderwerp PFG besteed, waarbij prioriteiten worden afgesproken en keuzes worden gemaakt. Vanwege de hoeveelheid hieruit voortvloeiende acties heeft het bestuur er in 2009 voor gekozen een aparte PFG-commissie in te stellen, die alle onderwerpen rondom PFG voorbereidt en de acties op dit terrein monitort. De stand van zaken bij PSLN ten aanzien van de diverse PFG-dossiers per ultimo 2009 wordt hieronder beschreven. JAARVERSLAG 2009 a. Zorgvuldig bestuur PSLN geeft invulling aan zorgvuldig bestuur door bij alle beleidsbeslissingen het principe van evenwichtige belangenafweging voorop te stellen. Bij zowel beleidsbeslissingen als fondsdocumenten wordt rekening gehouden met adviezen van deskundigen en indien noodzakelijk vindt een juridische en fiscale toetsing plaats. De monitoring van de pensioenuitvoering door het bestuur werd in 2009 door middel van SLA-rapportages van TKP en Executive reports van Northern Trust uitgevoerd. Vanaf het vierde kwartaal wordt door het Bestuursbureau een integrale kwartaalrapportage ten behoeve van het bestuur vervaardigd. Ook de evaluatie van het herstelplan is hierin uitgebreid opgenomen. Ten aanzien van actuariële werkzaamheden bestaat er een scheiding tussen de adviseur van het pensioenfonds en de waarmerkend actuaris. Aan de monitoring van de beleggingen is in 2009 zeer veel aandacht besteed. Verborgen risico s zijn door de kredietcrisis duidelijker geworden en de beschikbaarheid van detailinformatie is hierdoor aanzienlijk toegenomen. Bij tactische beslissingen is steeds zorg gedragen voor een gelijkblijvend risicoprofiel op totaalniveau. Daarnaast is in kleine stappen geleidelijk bewogen richting de onderkant van de afgesproken strategische bandbreedte voor de zakelijke waarden. Het rapport van de uitgevoerde visitatie in 2009 biedt het bestuur handvaten om de zorgvuldigheid van het bestuur verder te vergroten (zie hoofdstuk 13). b. Functioneren van bestuursleden en bestuur als geheel Bij de opleidingsdag in november 2009 is een collectief self assessment over het functioneren van het bestuur uitgevoerd. Dit betrof vooral het bestuur als geheel. Het bestuur is zich meer bewust geworden van de noodzaak om de risico s van het fonds goed te beheersen en te monitoren. Dit komt tot uitdrukking bij het functioneren van de individuele bestuursleden. Zo kan worden geconstateerd dat ieder bestuurslid zich voldoende voorbereidt op de vergaderingen en de te nemen besluiten. Hierbij wordt door ieder bestuurslid evenwichtig aan de discussie deelgenomen. Tevens wordt door alle bestuursleden prioriteit gegeven aan het bijwonen van de bestuursvergaderingen: bij de vergaderingen in 2009 waren doorgaans alle bestuursleden aanwezig. Een enkele keer was één bestuurslid niet aanwezig, waarbij gebruik gemaakt werd van een machtiging. Meerdere bestuursleden nemen deel aan externe bijeenkomsten en commissie-activiteiten, waardoor discussies zich verdiepen en besluiten goed en breed worden voorbereid. Vanaf 2010 wordt voor nieuwe kandidaat-bestuursleden gebruik gemaakt van een functie- en competentieprofiel. Ook zal in 2010 door de commissie PFG nader bekeken worden in hoeverre een systeem van individuele functioneringsgesprekken nuttig of wenselijk is. 18

19 c. Intern toezicht Het bestuur ziet intern toezicht door onafhankelijke deskundigen als een gelegenheid om de interne bestuursprocessen, besluitvormingsprocedures en de maatregelen ter beheersing van de risico s verder te verbeteren. Het bestuur heeft in 2007 besloten om intern toezicht bij PSLN in te vullen door de benoeming van een visitatiecommissie. In 2008 zijn drie visitatoren van VisitatieOpMaat aangesteld (zie Personalia). Inmiddels is de visitatie afgerond, zie hoofdstuk 7 en de samenvatting van het rapport achterin het jaarverslag. d. Verantwoording Het bestuur legt verantwoording af aan de belanghebbenden middels het jaarverslag. Ook tussentijds worden regelmatig bestuursbesluiten aan de belanghebbenden gecommuniceerd en verantwoord, vooral door hier aandacht aan te geven in de Nieuwsbrief Pensioen, welke in 2009 drie keer is verschenen en aan alle actieve deelnemers en gepensioneerden is verzonden. Het bestuur heeft tevens twee gezamenlijke besprekingen per jaar met het verantwoordingsorgaan, om eventuele vragen of opmerkingen door te nemen. Het verantwoordingsorgaan krijgt periodiek een update van alle relevante documenten. e. Deskundigheid PSLN heeft in 2008 een update van het deskundigheidsplan gemaakt. Hierbij is onder andere gebruik gemaakt van het Plan van Aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels. Bij vervanging van bestuursleden wordt zoveel mogelijk aangestuurd op adequate aanvulling op de deskundigheidsmatrix. Ter objectivering van deze deskundigheidsmatrix heeft het bestuur besloten gebruik te maken van het meetinstrument Kennisreflector van de Stichting Pensioen Opleidingen. In februari 2009 hebben alle bestuursleden en de directeur pensioenen hier aan deelgenomen. De score van PSLN bleek iets boven de gemiddelde score te liggen. Verder is in 2009 een zestal interne workshops gehouden (waarvan twee ook voor het verantwoordingsorgaan) en is in november een volle opleidingsdag georganiseerd. De inhoud van deze opleidingsdag was afgestemd op de drie kennisgebieden met de collectief laagste score bij de Kennisreflector en werd grotendeels door externe deskundigen gedoceerd. Tot slot zijn ongeveer tien maal via E-learning en via Opf Visie diverse belangrijke ontwikkelingen en landelijke rapporten onder de aandacht van de bestuursleden gebracht. Het bestuur streeft naar een evenwichtige verdeling van de deskundigheidsgebieden over de bestuursleden. Naast het dagelijks bestuur zijn daarom drie commissies ingesteld, waar bestuursleden zitting in hebben (zie hoofdstuk 2). STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND f. Integriteitsbeleid De commissie PFG heeft in samenwerking met het Nederlands Compliance Instituut een document opgesteld waarin een eerste aanzet voor het integriteitsbeleid wordt gegeven. Doelstelling van dit integriteitsbeleid is te stimuleren dat aan PSLN verbonden personen op alle niveaus handelen in overeenstemming met maatschappelijk geaccepteerde waarden en normen in het algemeen, en de specifieke waarden en normen die gelden voor PSLN in het bijzonder. Het gaat daarbij om de volgende vier gebieden: persoonlijke integriteit van bestuurders en andere verbonden personen; organisatorische integriteit; relationele integriteit; integriteit met betrekking tot marktgedrag. 19

20 Naar aanleiding van het integriteitsbeleid zal de PFG commissie voor PSLN een Compliance Programma opstellen. Het doel hiervan is om op structurele wijze te monitoren dat PSLN zich aan de uitgangspunten van het integriteitsbeleid houdt. Voor personen die in en rond PSLN een functie vervullen is een gedragscode van toepassing. Daarbij wordt onderscheid gemaakt naar de inhoud en zwaarte van de rol en functie van de betreffende persoon (verbonden personen, betrokkenen en insiders). De gedragscode wordt bij aanvang van de functie voor akkoord ondertekend en jaarlijks wordt tijdens de vergadering waarin het jaarverslag wordt behandeld een verklaring van naleving ondertekend. De inhoud van deze gedragscode wordt op korte termijn opnieuw getoetst. De heer K. Hulzebos is door het bestuur aangesteld in de functie van compliance officer en is daarmee het aanspreekpunt voor de interpretatie en uitvoering van de gedragscode. De compliance officer meldt zijn bevindingen aan het bestuur na de completering van het dossier met ondertekende verklaringen van naleving. JAARVERSLAG 2009 g. Medezeggenschap pensioengerechtigden Vanaf 2008 worden twee zetels in het bestuur van PSLN ingevuld door de vertegenwoordigers van de pensioengerechtigden. In 2009 is in overleg met de VGDE naar mogelijkheden gezocht om de benoemingsprocedure van de gepensioneerdenzetels te vereenvoudigen. Gezien de grote vertegenwoordiging van gepensioneerden in de VGDE, krijgt deze vereniging vanaf 2010 een bijzondere positie bij de invulling van deze bestuurszetels. De VGDE doet een voordracht, rekening houdend met het functie- en competentieprofiel. Het pensioenfonds zorgt voor verspreiding van de relevante informatie over de betreffende kandidaat. Andere voordrachten door pensioengerechtigden zijn onder voorwaarden mogelijk. Mocht dit het geval zijn, dan zal het bestuur verkiezingen organiseren. 20

21 7 Risicomanagement en rapport visitatiecommissie VOM De inbedding van integraal risicomanagement in de organisatie van het pensioenfonds is een groeiproces, dat in het verslagjaar een duidelijke impuls heeft gekregen. De laatste jaren hebben de financiële en operationele risico s al veel aandacht gekregen; zie hiervoor ook de jaarverslagen van 2007 en In 2009 is door een drietal onafhankelijke deskundigen een visitatie uitgevoerd. In hoofdstuk 3 is het bredere kader van intern toezicht geschetst en bij Personalia zijn de gegevens van de drie visitatoren van Visitatie- OpMaat (VOM) vermeld. Het doel van de visitatie is conform de wettelijke taakopdracht, waarbij de volgende zaken door zijn beoordeeld: beleids- en bestuursprocedures en -processen en de checks and balances binnen het fonds; wijze waarop het fonds wordt aangestuurd; wijze waarop door het bestuur wordt omgegaan met de risico s op de korte en langere termijn. De uitgevoerde visitatie heeft een breed karakter en dekt alle relevante beleidsgebieden af. Daartoe heeft de commissie alle relevante documenten van PSLN doorgelicht en heeft ze diverse interviews met het bestuur en de directie gehouden. De waarnemingsperiode is op basis van de bestuursnotulen van juni 2007 tot en met juni Het samenvattend oordeel van de visitatiecommissie in het kader van de wettelijke opdracht luidt: Op basis van de uitgevoerde visitatie is de visitatiecommissie van oordeel dat de beleids- en bestuursprocedures en de checks and balances voldoende zijn ontwikkeld, dat het fonds adequaat wordt aangestuurd en bestuurlijk in control is en dat het bestuur verantwoord omgaat met de risico s op zowel korte als langere termijn.. Daarnaast geeft de commissie een aanvullend oordeel: Naast het oordeel op basis van het gestelde wettelijk kader is de visitatiecommissie van mening dat het pensioenfonds op zorgvuldige wijze en met inzet en deskundigheid wordt bestuurd en daarbij adequaat wordt ondersteund door een professioneel pensioenbureau. Deze positieve oordelen betekenen echter niet dat er niets meer hoeft te gebeuren. De eisen die aan pensioenfondsen worden gesteld, nemen in hoog tempo toe. De visitatiecommissie geeft aan PSLN in haar rapport 23 aanbevelingen en heeft een uitgebreide risicomatrix opgesteld. Inbedding van risicomanagement in de organisatie zal de komende jaren veel aandacht krijgen. Het gaat daarbij om zowel harde risico s (bijvoorbeeld financiële of operationele risico s) als zachte risico s, zoals fraude of reputatierisico s. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND Tijdens de visitatie zijn alle risicogebieden integraal in een risicomatrix in kaart gebracht. De risicocategorieën zijn onderverdeeld naar items. Per item zijn steeds de beheersingsdoelstelling, het beleid (met vindplaats), de procedure, de monitoring en tot slot opmerkingen of aanbevelingen in kaart gebracht. 21

22 De hoofdcategorieën in de risicomatrix zijn: A. Financiële risico s: Matchingrisico, Renterisico, Marktrisico en Verzekeringstechnische risico s. B. Operationele risico s: Organisatiestructuur, Administratieve Organisatie en Interne Controle, Aanlevering en verwerking gegevens, Betalingsproces, Kosten, Personeel en Fraudegevoeligheid. C. IT-risico s: Strategie en beleid, Beveiliging en Continuïteit. D. Omgevingsrisico s: Afhankelijkheid van de sponsor, Reputatierisico, Aansluiting of verkoop onderdelen. E. Uitbestedingsrisico s: Continuïteit bedrijfsvoering, afdwingbaarheid contracten, Integriteit en Kwaliteit dienstverlening. F. Juridische risico s: Naleving wet- en regelgeving en Aansprakelijkheid. G. Communicatierisico s: Tijdigheid, begrijpelijkheid, duidelijkheid en juistheid informatie en Zorgplicht beschikbarepremieregeling. H. Risico s besturing pensioenfonds: Kwaliteit bestuur, Integriteitsrisico en Checks and balances. De gebruikte categorisering sluit aan bij de methodiek die DNB bij haar interne analyse systeem (Financiële Instellingen Risicoanalyse Methode, FIRM) hanteert. JAARVERSLAG 2009 Het eindrapport van de visitatiecommissie is op 19 januari 2010 aan het bestuur toegelicht en besproken. Een samenvatting van het rapport is achterin dit jaarverslag bij de overige gegevens terug te vinden. Het bestuur heeft de visitatie op 10 maart 2010 geëvalueerd en heeft daarbij de conclusie getrokken dat het traject een goede toegevoegde waarde voor de professionalisering van PSLN heeft opgeleverd. De vervolgacties zijn als volgt: de aanbevelingen worden ingedeeld naar de aandachtsgebieden van de commissies en het dagelijks bestuur; commissies en het dagelijks bestuur adviseren het bestuur op welke wijze met de aanbeveling omgegaan kan worden; gezamenlijk wordt een actielijst risicomanagement opgesteld; het bestuursbureau start vervolgens een project inbedding risicomanagement en geeft daarbij aan dacht aan de volledige risicomatrix en de implementatie van de actielijst risicomanagement. Uiterlijk in het najaar van 2012 zal een nieuwe visitatie worden opgestart. Afhankelijk van de voortgang van het integrale risicomanagementsysteem kan in 2011 een deelvisitatie voor dit onderdeel worden uitgevoerd. 22

23 8 Premiebeleid In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het premiebeleid. De cijfers betreffen de totale premie in 1.000, exclusief de premie voor de beschikbarepremieregeling. Ten aanzien van de premie is in de uitvoeringsovereenkomst het volgende afgesproken: het premiepercentage voor de middelloonregeling is gelijk aan 31% van som van de pensioensalarissen van de middelloonregeling. Dit is 21% van de pensioengrondslagsom 2009 en 10% van de pensioengrondslagsom 2010, wat in overeenstemming is met de opzet van de doorsneepremie in de uitvoeringsovereenkomst; mutaties in de schadereserve exit-wao ers worden afzonderlijk doorbelast aan de onderneming; de stortingen in de beschikbarepremieregeling worden afzonderlijk door de onderneming afgedragen; de onderneming verbindt zich jegens het pensioenfonds tot het beschikbaar stellen van een extra bijdrage indien zich per balansdatum een dekkingstekort bij het pensioenfonds voordoet. Deze extra bijdrage is gelijk aan 1/3 van het verschil tussen de benodigde middelen voor de minimaal vereiste een dekkingsgraad van 105% en de aanwezige middelen. Zie voor een overzicht van de elementen van de uitvoeringsovereenkomst de samenvatting in hoofdstuk 15. De toeslagen voor actieven zijn onvoorwaardelijk en de koopsom hiervoor is onderdeel van de premie. In boekjaar 2009 is de toeslag per 1 januari 2010 ad 1,0% verwerkt, zie de toelichting bij de baten. De toeslag voor inactieven is voorwaardelijk en is geen onderdeel van de premie. Deze wordt gefinancierd uit beleggingsresultaten of andere middelen van het fonds. De toeslag inactieven per 1 januari 2009 was nihil. In boekjaar 2009 is de koopsom voor toeslagen inactieven per 1 januari 2010 ad 0,40% verwerkt. De kostendekkende, gedempte en feitelijke premies (exclusief de premie uit hoofde van de beschikbarepremieregeling) zijn als volgt vastgesteld en worden hieronder kort toegelicht: Kostendekkende premie gedempte premie ontvangen premie STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND Kostendekkende premie De kostendekkende premie is bepaald op basis van de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur. De kostendekkende premie bestaat uit de volgende componenten: koopsom voor de onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioentoezegging; solvabiliteitsopslag over bovengenoemd premieonderdeel; koopsom voor voorwaardelijke onderdelen van pensioentoezegging met inachtneming van de geformuleerde ambitie en de wijze van financieren; opslag voor uitvoeringskosten; de mutatie van de schadereserve voor exit-wao ers (zie 6.1 sub b). De kostendekkende premie in 2009 bedraagt