Proefhoofdstuk Voedingsleer.

Transcriptie

1 Proefhoofdstuk Voedingsleer

2 Kom je cursus inkijken: Antwerpen, Frankrijklei 127, 2000 Gent, Oude Brusselseweg 125, 9050 Hasselt, Simpernelstraat 27, 3511 Brussel, Timmerhoutkaai 4, 1000 Maak van je opleiding voedingsleer een succes! Beste toekomstige student, Hartelijk dank voor je interesse in de opleiding voedingsleer aan het Centrum Voor Afstandsonderwijs. Op de volgende pagina s vind je een hoofdstuk en de volledige inhoudstafel van deze thuisstudie terug. Ook krijg je alle nodige informatie over de werking van onze school. Neem deze info rustig door, zo krijg je een goed beeld van de inhoud van de cursus en weet je zeker dat je voor de opleiding kiest die het beste bij jou past. Noteer alvast dat alle diploma s die je via het CVA behaalt erkend zijn en uitermate praktijk- en dus jobgericht! Heb je na het inkijken van dit proefhoofdstuk nog vragen? Geef ons gerust een seintje op het nummer of mail ons op. Onze opleidingsconsulenten beantwoorden al jouw vragen en geven je persoonlijk advies omtrent je studiekeuze. Blader je graag door de volledige cursus? Ook dat kan. Het Centrum Voor Afstandsonderwijs geeft je op vier plaatsen in België de mogelijkheid om de cursussen geheel vrijblijvend in te kijken. Je kan de cursussen inkijken in de campussen van Het Centrum Voor Avondonderwijs VZW in Antwerpen, Gent en Hasselt of in Brussel. Je hoeft hiervoor geen afspraak te maken, kom gewoon vrijblijvend langs. Ik wens je veel leesplezier en alvast veel succes met je studie! Jo Vandevelde Opleidingsconsulent Centrum Voor Afstandsonderwijs

3 Voedingsleer: erkende opleiding en praktijkgerichte cursus Deze moderne en praktijkgerichte opleiding kwam tot stand in samenwerking tussen het Centrum Voor Afstandsonderwijs en zelfstandige beroepsdeskundigen met jarenlange ervaring. Een duidelijke structuur maakt deze cursus zeer overzichtelijk. Op deze manier garanderen wij je een vlot studietraject. Op de volgende pagina s vind je de volledige inhoudstafel van de opleiding en een gratis onderdeel uit de cursus terug. Opmerking: Wist je dat deze opleiding ook beschikbaar is binnen een allround-opleiding? Hierbij volg je verschillende modules die je voorbereiden op de carrière die het best bij jou past:

4 Inleiding 1. Inleidende begrippen 1.1. Definities 1.2. Algemene indeling 1.3. Behoefte aan voedingsstoffen Achtergrond Minimale, optimale behoefte en de grens van toxiciteit Normen Onzekerheden 1.4. Voedingswaarde en nutriëntdensiteit 1.5. Voedingstoestand 1.6. Vertering en stofwisseling van voedingsstoffen 2. Energie en stofwisseling 2.1. Begrippen van energie en eenheid 2.2. Voedsel als bron van energie Het meten van de energie-inhoud van voedingsstoffen Energetische waarde van voedingsstoffen Energetische waarde van voedingsmiddelen Energieverdeling 2.3. Energiestofwisseling op celniveau 2.4. Energiebehoefte Factoren die de energiebehoefte bepalen Meten van energiegebruik Berekenen van het energiegebruik 2.5. Energiebalans Mechanisme Regulatie van de voedselinname door de eetlust Gevolgen van een onevenwichtige energiebalans

5 3. Koolhydraten 3.1. Inleiding 3.2. Indeling van de koolhydraten Indeling volgens structuur Monosachariden Disachariden Oligosachariden Polysachariden Voedingsvezel Industrieel vervaardigde koolhydraten 3.3. Koolhydraten in de voeding Bronnen van monosachariden Bronnen van disachariden Bronnen van polyolen of suikeralcoholen Bronnen van oligosachariden Bronnen van zetmeel Bronnen van voedingsvezel 3.4. Vertering van koolhydraten 3.5. Opname van koolhydraten 3.6. Stofwisseling van koolhydraten 3.7. Glycemische respons 3.8. Functies van koolhydraten 3.9. Relatie tot gezondheid Behoefte Gezondheidsaspecten en behoefte 4. Vetten 4.1. Inleiding 4.2. Vetzuren Indeling Structuur en naamgeving 4.3. Structuur van de vetten Triglyceriden Diglyceriden Samengestelde vetten Steroïden

6 4.4. Vetten in onze voeding Triglyceriden en vetzuren Andere vetten 4.5. Vertering 4.6. Opname 4.7. Stofwisseling Transport van vetten via lipoproteïnen Opbouw en afbraak van vetten en vetzuren 4.8. Functies 4.9. Vetten in relatie tot onze gezondheid Behoefte aan vet, cholesterol en een ideale vetzuurverdeling Invloed van voedingsvetten o de bloedvetten Relatie tussen vet, vetzuren en gezondheidsproblemen Aanbevelingen 5. Eiwitten 5.1. Inleiding 5.2. Structuur van eiwitten en aminozuren 5.3. Soorten aminozuren 5.4. Soorten eiwitten 5.5. Eiwitten in de voeding 5.6. Kwaliteit van eiwitten in de voeding Voedingswaarde Bepaling van de kwaliteit 5.7. Vertering van eiwitten 5.8. Opname en transport van eiwitten 5.9. Stofwisseling van eiwitten De stikstofstroom Stikstofbalans Functies van eiwitten Eiwitten in relatie tot gezondheid Behoefte aan eiwitten Gezondheidsproblemen

7 6. Water 6.1. Inleiding 6.2. Bronnen van water 6.3. Voorkomen 6.4. Functies 6.5. Waterbalans en regulatie 6.6. Water in relatie tot gezondheid Vochtbehoefte Verstoring in de vochtbalans 7. Mineralen en spoorelementen 7.1. Inleiding 7.2. Stofwisseling Traject doorheen het lichaam Regeling van de homeostase Bio-beschikbaarheid 7.3. Functies 7.4. Behoefte 7.5. Bronnen 7.6. Mineralen in relatie tot gezondheid Oorzaken en gevolgen van deficiënties Oorzaken en gevolgen van een teveel Preventie chronische ziekten 7.7. Mineralen en spoorelementen Calcium Fosfor Zwavel Magnesium Natrium en chloor Kalium IJzer Zink Koper Jodium Fluor Selenium Overige spoorelementen

8 8. Vitaminen 8.1. Inleiding 8.2. Indeling en nomenclatuur 8.3. Stofwisseling 8.4. Functies 8.5. Behoefte en aanbevelingen 8.6. Bronnen 8.7. Vitaminen in relatie tot gezondheid Oorzaken van vitaminedeficiënties Oorzaken van een tekort Oorzaken en gevolgen van een overdaad Preventie chronische ziekten 9. Niet-essentiële bestanddelen 9.1. Inleiding 9.2. Alcohol Genotstof of voedingsstof? Verwerking van alcohol in het lichaam Invloed van alcohol en de gezondheidseffecten Bronnen Geschikt voor iedereen? 9.3. Bio-actieve stoffen Een overzicht Anti-oxidantia, oxidatieve stress en preventie chronische ziekten Probiotica en prébiotica

9 HOOFDSTUK 1: INLEIDENDE BEGRIPPEN 1.1 Definities Begrip Verklaring Voedsel Een geheel van voedingsmiddelen die als dusdanig kan gegeten worden of na bewerking. Voeding Wat je doet met het eten en wat de voeding doet met je lichaam. Gezondheid Toestand van volkomen fysiek, psychisch en sociaal welbevinden (WHO). Optimale voeding Bevat alle noodzakelijke voedingsstoffen opdat ons lichaam optimaal zou functioneren. Voedingsstof (nutriënt) Bestanddeel of groep van bestanddelen. Hebben tal van functies zoals opbouw, herstel, energievoorziening, * Bioactieve stoffen Komen van nature voor in voedingsmiddelen of worden als dusdanig als voedingssupplement verkocht. Er zijn geen behoeften voor vastgelegd en bij tekorten zijn geen deficiëntieziekten bekend. * Behoeften: zie voedingsaanbevelingen voor België op studentenplatform.

10 1.2 Algemene indeling 1- Volgens structuur: Eiwitten Koolhydraten Vetten Water Vitaminen Mineralen en spoorelementen Voedingsvezel 2- Volgens behoeften: Macronutriënten (eiwitten, koolhydraten, vetten) Micronutriënten (vitaminen, mineralen, spoorelementen) 3- Volgens hun functie: Bouwstoffen (eiwitten) Energieleverende stoffen (koolhydraten, vetten) Regulerende of beschermende stoffen (vitaminen, mineralen, spoorelementen) Energieleverende voedingsstoffen worden in ons lichaam afgebroken en hierbij komt energie en warmte vrij. De warmte is nodig om ons lichaamstemperatuur op peil te houden. De energie is nodig om arbeid te verrichten en wordt uitgedrukt in kcal (kj). Eiwitten, vetten en koolhydraten leveren energie, terwijl vitaminen, mineralen en spoorelementen geen energie leveren, maar noodzakelijk zijn voor het vrijmaken van de energie uit de macronutriënten.

11 Talrijke micronutriënten zijn belangrijk om de stofwisselingsprocessen mogelijk te maken, vandaar de naam regulerende stoffen. 1.3 Behoefte aan voedingstoffen Een langdurig tekort van 1 of meerdere voedingsstoffen kan leiden tot ziekten. Terwijl een overmaat van een bepaalde voedingsstof eveneens de gezondheid in het gedrang kan brengen. Vandaar de noodzaak om behoeften vast te leggen Achtergrond Verschillende instanties op nationaal en internationaal niveau houden zich bezig met het opstellen van de voedingsnormen. Voor België is dit de Hoge Gezondheidsraad. Niet alle instanties geven dezelfde cijfers en een behoefte is niet eenvoudig te bepalen en blijft vaak een schatting. Om een behoefte te bepalen, maakt men gebruik van verschillende methoden: Factoriële benadering: nagaan hoeveel men nodig heeft om verliezen via urine en faeces te compenseren, nagaan via biologische markers hoeveel nodig is voor normale stofwisselingsprocessen, nagaan wat de dagelijkse opname is van een gezonde bevolkingsgroep Associatiebenadering: metingen met betrekking tot gezondheid bv. fysieke toestand of aandoeningen, dosisresponsrelatie tussen inname, status in het lichaam en gezondheidsuitkomst Extrapolatie vanuit andere groepen Overname uit andere tabellen (vaak door België toegepast) Minimale, optimale behoefte en de grens van toxiciteit De eerste normen ontstonden in tijden van voedselschaarste en was voornamelijk gericht op de preventie van deficiëntieziekten. Volgens de WGO en FAO is een minimale behoefte een hoeveelheid die net genoeg is om deficiëntieziekten te voorkomen. Beter is om de optimale behoeften te bepalen opdat alle stofwisselingsprocessen normaal verlopen, rekening houden om deficiënties te voorkomen, mogelijke verliezen te compenseren, handhaven van een adequate reserve in het lichaam, Voor iedere voedingstof is er ook een grens van toxiciteit. Deze grens ligt doorgaans ver boven de optimale hoeveelheid.

12 1.3.3 Normen Voor de aanbevolen hoeveelheid voedingsstoffen en energie verwijs ik graag naar de brochure Voedingsaanbevelingen voor België 2009 op het studentenplatform Onzekerheden De betrouwbaarheid van de cijfers kunnen beïnvloed worden door: Factoren zoals roken, geneesmiddelen Interactie tussen verschillende voedingsstoffen Mate van verlies Mate van biologische beschikbaarheid Interpretatie van biologische parameters 1- Voedingswaarde en nutriëntdensiteit Geen enkel voedingsmiddel bevat alle voedingstoffen, maar bevat meerdere voedingsstoffen. Sommige voedingsmiddelen bevatten meer van een bepaalde voedingsstof dan andere. Een voedingsmiddel kan ook een belangrijke bron zijn van een bepaalde voedingsstof bv. aardappelen is een rijke bron aan vitamine C. Een voedingswaarde van een voedingsmiddel wordt bepaald door het gehalte aan voedingsstoffen, energie en gebruikshoeveelheid.

13 Voedingsmiddelen met een hoge nutriëntdensiteit zijn deze die rijk zijn aan vitaminen en mineralen en tegelijkertijd weinig calorieën bevatten. Let erop om aan een voedingsmiddel de waarde gezond of ongezond toe te kennen. Geen enkel voedingsmiddel bevat alle voedingsstoffen in de juiste hoeveelheid. Om de voedingswaarde van voedingsmiddelen na te gaan, kan je gebruik maken van verschillende manieren: Nubel: Belgische voedingsmiddelentabel Nevo: Nederlandse voedingsmiddelentabel Databanken Labo-analysen Verpakkingen (etiket) Productinformatie van voedingsbedrijven 2- Voedingstoestand Het doel van eten en drinken is het behouden of verkrijgen van een goede voedingstoestand. Hoe beter dit is afgestemd op de behoefte van ons lichaam, hoe groter de kans op een gezond bestaan. Overvoeding treedt op wanneer door inname van 1 of meerdere voedingsstoffen afwijkingen optreden in structuur of functie. Ondervoeding ontstaat meestal ten gevolge van een geringe beschikbaarheid van 1 of meerdere voedingstoffen. Een slechte voedingstoestand uit zich niet onmiddellijk. Eerst worden de reserves is ons lichaam aangesproken zonder duidelijke symptomen en wanneer het tekort blijft duren, treden de eerste deficiënties op. Een teveel van een bepaald voedingsstof leidt meestal ook niet meteen tot een toxische toestand.

14 Er zijn verschillende methoden om de voedingstoestand te bepalen: Subjectieve methoden Medische anamnese, voedingsanamnese, klinische observatie van symptomen Antropometrische bepalingen Lichaamsgewicht, omtrek van de arm, biochemische bepalingen (labo-uitslagen) 3- Vertering en stofwisseling van voedingsstoffen Het proces van vertering speelt zich af in het spijsverteringskanaal, waar eiwitten, vetten en koolhydraten worden afgebroken tot respectievelijk aminozuren, vetzuren en eenvoudige koolhydraten. De nodige voedingsstoffen worden opgenomen in het bloed en de afvalstoffen worden uitgescheiden. Na vertering en resorptie bereiken de voedingsstoffen, via de bloedsomloop, de verschillende lichaamsweefsels. Wanneer een voedingsstof in de cel wordt opgenomen, kunnen zij tal van metabolische processen ondergaan. Het geheel wordt stofwisseling genoemd. De stofwisseling wordt gereguleerd door vitaminen, mineralen, enzymen en hormonen. In het cytoplasma van de cel worden aminozuren, vetzuren en koolhydraten omgezet tot pyrodruivenzuur, acetylcoenzymea en andere tussenproducten. Vetzuren worden omgezet in acetylcoenzymea. Uit glucose of aminozuren worden pyrodruivenzuur en oxaalazijnzuur gemaakt. Wanneer onvoldoende pyrodruivenzuur beschikbaar is, worden de vetzuren tot ketonen afgebroken. De citroenzuurcyclus of Krebcyclus vindt plaats in de mitochondriën. In deze cyclus wordt met behulp van zuurstof en via allerlei tussenstappen water, koolstofdioxide en energie gevormd. In omgekeerde richting kunnen eenvoudige koolhydraten, eiwitten en vetzuren worden gebruikt om glycogeen, lichaamseiwitten en lichaamsvetten op te bouwen.

15 Figuur: citroenzuurcyclus of krebcyclus

16 1.4 Oefeningen 1. Leg uit wat een nutriënt is.. 2. Op welke manieren kan men de voedingstoestand bepalen? Licht toe.. 3. Hoe kan men de voedingswaarde van voedingsmiddelen nagaan, welke hulpmiddelen kan men hiervoor gebruiken?. 4. Leg de krebcyclus uit.. 5. Leg uit wat bioactieve stoffen zijn..

17 Afstandsonderwijs = studeren op je eigen tempo Een thuisstudie volgen aan het Centrum Voor Afstandsonderwijs is de meest flexibele manier om je erkend diploma te behalen. Met een thuiscursus start je namelijk wanneer het jou het beste uitkomt. Je studeert waar en wanneer je wil, en legt examen af wanneer jij er klaar voor bent. Erg handig als jouw leven meer is dan studeren alleen! Tijdens je studie kan je rekenen op de professionele begeleiding van een persoonlijke docent. Met de taken die je docent aan elk hoofdstuk heeft toegevoegd, oefen je jezelf in de praktijk, en bereid je je optimaal op het examen voor. Heb je vragen, of wil je je gemaakte oefeningen uit de cursus laten verbeteren? Dan stuur je je docent een mailtje via het online leerplatform (je krijgt een toegangscode bij inschrijving). In het inschrijvingsgeld is twaalf maanden begeleiding van je docent inbegrepen. Klaar met studeren? Dan leg je examen af op één van onze examenlocaties in Antwerpen, Brussel, Gent of Hasselt. Je hebt vijf jaar de tijd om je examen af te leggen en je beslist zelf wanneer je dit wil doen. Dit kan bijvoorbeeld al na drie maanden, maar ook na een jaar; de keuze is aan jou! Geslaagd? Dan krijg je je diploma binnen de 14 dagen. Je kan hiermee meteen solliciteren als werknemer of als zelfstandige starten (mits je ook een attest bedrijfsbeheer hebt). Al onze diploma s zijn erkend en zijn een fikse meerwaarde op de arbeidsmarkt. Niet van de eerste keer geslaagd? Geen nood. Je kijkt je examen in, en leert van je fouten. Vervolgens mag je gratis herexamen afleggen. Examen afleggen is trouwens nooit verplicht.

18 Zes ijzersterke redenen om te studeren aan het CVA 1. Je behaalt een erkend diploma Het Centrum Voor Afstandsonderwijs bezit het ISO certificaat. Dit is een onafhankelijk kwaliteitslabel dat elk jaar opnieuw, na een grondige audit, moet worden toegekend. Zowel ons cursusmateriaal als de docenten en de secretariaatswerking kregen en krijgen een positieve beoordeling. Dit is jouw beste garantie voor een kwaliteitsvolle en degelijke opleiding. Het Centrum Voor Afstandsonderwijs is door een groot aantal beroepsfederaties erkend. Je kan je met je diploma bij deze federaties aansluiten en genieten van allerlei voordelen. Bij werkgevers in verschillende sectoren heeft het diploma een grote troef bij je sollicitatie en biedt het je vaak werkzekerheid. Bovendien zijn onze diploma s internationaal erkend door de International Association of Professional Education (IAPE), die alle beroepsopleidingen wereldwijd registreert en accrediteert. De IAPE controleert en beoordeelt de kwaliteit van professioneel onderwijs van instellingen zoals universiteiten, hogescholen, publieke en private opleidingsverstrekkers, docenten en onderwijsinstellingen voor volwassenen. 2. Je kiest voor een praktijk- en jobgerichte opleiding Al onze opleidingen en cursussen worden ontwikkeld en geschreven door zelfstandige specialisten met jarenlange beroepservaring. Je gaat er meteen mee aan de slag. Dankzij onze jarenlange ervaring weten we precies welke onderwerpen, extra uitleg of praktijkvoorbeelden het verschil maken. Hierdoor bereik je snel je doel: je carrière een boost geven of een nieuwe job vinden. Het contact tussen jou en je docent is maximaal door gebruik van ons online studentenplatform. Al je vragen zullen binnen de 48 uren worden beantwoord. Momenteel is er in het bedrijfsleven veel vraag naar goed opgeleide werknemers. Het diploma dat je behaalt is een internationaal erkend diploma. Deze cursus biedt daarom zeer goede perspectieven op de arbeidsmarkt en een groot voordeel tijdens je sollicitatie. Veel afgestudeerde studenten startten reeds hun eigen succesvolle zaak na het volgen van een opleiding bij het CVA. Wij zijn dan ook een echte ondernemersschool die startende

19 ondernemers met veel plezier begeleidt in hun eerste stappen naar een carrière als zelfstandig ondernemer. 3. Je kiest voor maximale flexibiliteit Thuisstudie is uiterst flexibel. Jij bepaalt zelf wanneer je studeert, hoe lang, en wanneer je examen aflegt. Je hebt je toekomst dus zélf in de hand! Ideaal als je je studie wil combineren met een job, kinderen of andere activiteiten. 4. Je weet zeker dat je de opleiding kiest die bij je past Nog vragen? Extra informatie nodig? Kom dan gewoon langs op één van onze inkijklocaties (Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt) voor een adviserend gesprek met één van onze professionele opleidingsconsulenten. Zij helpen jou met veel plezier bij het ontwikkelen van een studietraject dat volledig aan jouw eisen en wensen voldoet. Je kan er ook je volledige cursus inkijken! 5. Je kan boeiende stages lopen Het CVA helpt je carrière op weg! Heel wat studenten kiezen ervoor om tijdens hun opleiding stage te lopen, ook al is dat in de meeste gevallen geen verplichting. Je docent begeleidt je in jouw keuze van een stageplaats en jouw opleidingsconsulenten brengen de nodige papieren in orde. Een handige manier om praktijkervaring op te doen, waardevolle referenties te krijgen en connecties te leggen! 6. Dit aan een uiterst scherpe prijs! Wist je dat het CVA elk jaar meer dan studenten telt? Door die schaalgrootte kunnen we jouw cursus tegen een bijzonder scherpe prijs laten drukken en verzenden. Zonder in te boeten op de kwaliteit van het lesmateriaal. Het examen dat je aflegt op onze school is in je inschrijvingsgeld inbegrepen (inclusief herkansingen!). Geen verborgen kosten bij het CVA! Je kan mogelijk genieten van extra financiële voordelen bij je inschrijving, zoals de Ondernemerskorting voor startende ondernemers, korting indien meerdere familieleden dezelfde opleiding volgen, korting bij het volgen van een studietraject dat bestaat uit meerdere cursussen enz. Bel onze opleidingsconsulenten ( ) tijdens je inschrijving om te weten voor welke korting jij in aanmerking komt.

20 Overtuigd? Start vandaag nog! Schrijf je snel en eenvoudig in: Wie studeert aan het Centrum Voor Afstandsonderwijs heeft een streepje voor. Moderne werkgevers hechten veel belang aan permanente bijscholing en een praktijkgerichte kennis. Onze school bouwde in de loop der jaren op dit vlak een ijzersterke reputatie op. Alle diploma s die je behaalt via het Centrum Voor Afstandsonderwijs zijn erkend, en verhogen je kansen op de arbeidsmarkt. Jouw keuze gemaakt? Dan hoef je je alleen nog in te schrijven. Je hebt hiervoor 3 opties: 1. Je vult het inschrijvingsformulier in op 2. OF je mailt naar 3. OF je maakt gebruik van het inschrijvingsformulier op de volgende pagina (als je je rechtstreeks op één van onze locaties komt inschrijven). Je inschrijving is pas definitief nadat we ook je cursusgeld ontvangen. Het inschrijvingsgeld voor de cursus voedingsleer bedraagt 299 en bevat de kostprijs van het cursusboek, de begeleiding van jouw docent en het (her)examen bij ons op school. Na ontvangst van je inschrijvingsgeld krijg je van ons een bevestigingsmail. Je krijgt je cursus dan binnen de week toegestuurd, zodat je meteen aan de slag kan! Veel succes!

21 INSCHRIJVINGSFORMULIER THUISSTUDIE VOEDINGSLEER Naam: Voornaam: Straat + Huisnummer: Postcode + Gemeente: Telefoon: GSM: adres: Geboortedatum: Heb je bij ons al een cursus gevolgd? Wens je een factuur na je betaling? JA - NEE JA - NEE Bij ja, vul hier je bedrijfsnaam en BTW-nummer in: O Ik ga akkoord met de algemene voorwaarden zoals ze vermeld staan op onze website. (handtekening) Je inschrijving is pas definitief nadat we ook je inschrijfgeld ontvangen. Het inschrijvingsgeld voor de cursus voedingsleer bedraagt 299 en bevat de kostprijs van de cursus, de begeleiding van je docent en je examen bij ons op school (en eventuele herexamens). Veel succes met je opleiding en je verdere carrière!