Advies archeologische uitwisselingsprotocollen SIKB

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Advies archeologische uitwisselingsprotocollen SIKB"

Transcriptie

1 Advies archeologische uitwisselingsprotocollen SIKB Rapportnummer V513 Projectnummer V07/938 ISSN Status en versie Eindrapport 2.2 In opdracht van SIKB Samenstelling Redactie drs. ing. C. Sueur, dr. J.W.H.P. Verhagen en drs. M. Wansleeben. M.m.v. H. Bruins C. Verschoor Plaats en Datum Amersfoort, 18 juli 2008 Gecontroleerd door drs. W.A.M. Hessing d.d Geaccordeerd door drs. A. de Groof d.d Niets uit dit werk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan ook, daaronder mede begrepen gehele of gedeeltelijke bewerking van het werk, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Vestigia b.v. Vestigia b.v. Grote Koppel AA Amersfoort telefoon fax

2 VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 2

3 Inhoudsopgave 1 Samenvatting Inleiding Werkwijze Archeologische boorgegevens Bestaande situatie Analyse van de mogelijkheden van een XML uitwisselingsprotocol Wat biedt de Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB)? Wat biedt het bestaande protocol SIKB0101? Test van XML-uitwisseling Generiek en inhoudelijk protocol Centrale opslag en distributie boorgegevens Beheer en onderhoud van een archeologisch uitwisselingsprotocol Voorstel voor uitbreiding van protocol SIKB0101 met een archeologische component Depots archeologische bodemvondsten Bestaande situatie Mogelijkheden van een uitwisselingsstandaard Implementatie Archis Bestaande situatie Levering aan Archis Levering vanuit Archis Uitwisselingsspecificaties Knelpunten Mogelijkheden voor een uitwisselingsstandaard Implementatie Dendrochronologie Bestaande situatie Mogelijkheden van een uitwisselingsstandaard Implementatie Conclusies en adviezen Verantwoording Referenties Gebruikte afkortingen...31 VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 3

4 Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 4

5 1 Samenvatting Aanleiding en opdrachtomschrijving SIKB heeft, in nauwe samenwerking met leveranciers van bodemsoftware en datagebruikers, een succesvol uitwisselingsformaat via XML ontwikkeld voor milieukundige boorgegevens: protocol Om op gelijke wijze een snelle, efficiënte en foutloze uitwisseling van archeologische boorgegevens mogelijk te maken, heeft SIKB een projectgroep in het leven geroepen. Daarnaast heeft SIKB gevraagd een korte rondgang te maken langs het werkveld en te inventariseren welke specifieke wensen en mogelijkheden voor overige XML-uitwisselingsprotocollen worden aangedragen. Deze opdracht is uitgevoerd door Vestigia b.v. samen met de Rijksuniversiteit Leiden/E-Depot Nederlandse Archeologie, de ACVU-HBS en IT-Works. Dit project past in een bredere trend binnen de archeologie, waarbij op diverse niveaus ontwikkelingen in gang worden gezet op het gebied van digitale gegevensopslag en standaardisering, met als doel te komen tot een nationale informatie-infrastructuur. Initiatieven in dit kader zijn onder andere de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), Archis2, Kennisinfrastructuur Cultuurhistorie (KICH), het E-depot Nederlandse Archeologie en de Nationale Referentiecollectie (NRc). Belangrijk is te vermelden dat zowel op bestuurlijk als op inhoudelijk niveau afstemming van de verschillende programma s plaats vindt. Tijdens een eerste inventarisatieronde ten behoeve van het XML-uitwisselingsprotocol binnen het archeologische werkveld zijn mogelijkheden gesignaleerd voor: archeologische boorgegevens; gegevensuitwisseling tussen bedrijven en de provinciale depots voor bodemvondsten (de beheerders van alle bodemvondsten); de nationale archeologische database Archis2 (te vergelijken met Globis); dendrochronologische gegevens (jaarringonderzoek). In een plenaire sessie en verschillende deelsessies met de archeologische beroepsgroep zijn deze vier onderwerpen nader besproken en uitgewerkt. De bevindingen van het onderzoek zijn hieronder samengevat. Vanzelfsprekend sluit deze lijst uitwisselingsmogelijkheden op andere deelgebieden of aggregatieniveaus nu of in de nabije toekomst niet uit. Boorgegevens In de Nederlandse archeologie worden grote aantallen booronderzoeken uitgevoerd met het oog op het vaststellen van de bodemopbouw, het detecteren van archeologische indicatoren en het opstellen van verwachtingsmodellen. De boorgegevens worden vastgelegd in zogenaamde boorstaten. De wijze van vastlegging geschiedt naar eigen keuze zowel analoog als digitaal. De bedrijven die digitaal werken, gebruiken een grote verscheidenheid aan software. Zowel kantoorsoftware (Excel en Access, al dan niet met een specifiek invoerformulier) als specifieke invoerprogramma s (bijvoorbeeld: Deborah, ARGIS, BORIS en Boormanager) worden daarbij ingezet. Een inhoudelijke standaard, inclusief coderingen voor de lithologie, en een gegevensstructuur zijn inmiddels gedefinieerd in de leidraad Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB) van de KNA versie 3.1. De bestandsformaten zijn niet in de ASB vastgelegd. Het projectteam is overtuigd van het langetermijnbelang van een uitwisselingsprotocol voor archeologische boorgegevens. Het aantal booronderzoeken is, met de implementatie van het Verdrag van Valletta (Malta) en de introductie van de KNA, exponentieel gestegen. De winst van het hergebruiken van boorgegevens, zowel in tijd als in geld, zal daarom alleen maar toenemen. De VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 5

6 archeologie als beroepsgroep is het verplicht aan zijn opdrachtgevers zo efficiënt mogelijk te werken. Het voorkomen van dubbel werk door hergebruik van bestaande data moet daarom gezien worden als een vorm van goed opdrachtnemerschap. De archeologie kent geen verschil in niveaus van systemen voor boorgegevens, zoals in de milieukundige wereld. De inhoudelijke verwantschap met de milieukundige wereld is verder klein, het vocabulaire verschilt, en de uitwisseling van gegevens tussen milieukundige en archeologische partijen is minimaal. De Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB), die in de KNA verplicht is gesteld voor archeologisch booronderzoek, is inhoudelijk veel beter geschikt als uitgangspunt voor een protocol. In de huidige ASB is bovendien al een voorzet gegeven voor een XML-uitwisselingsprotocol. Op basis hiervan kan een XSD worden opgesteld van de ASB. Wel moet de ASB op onderdelen archeologisch inhoudelijk worden aangepast en uitgebreid. Dit vergt een zorgvuldig voorbereidings- en goedkeuringstraject door het werkveld. Het is wenselijk de systematiek van protocol 0101 (gegevensmodel, codelijsten, XML en XSD) ook voor archeologische boorgegevens te volgen. Voor het beheer van een archeologisch protocol dient bij voorkeur te worden aangesloten bij de bestaande beheerorganisatie van protocol Door met de ASB te werken, wordt bovendien aangesloten op de grootste al bestaande database voor boorgegevens, DINO, aangezien de ASB een vereenvoudigde versie is van TNO s Standaard Boorbeschrijving (SBB). Of DINO als digitaal depot voor archeologische boorgegevens kan functioneren, moet door een nog in te stellen commissie worden onderzocht. De harmonisatie van de terminologie van ASB en protocol 0101 is op termijn zeker een optie, maar geen vast gegeven. Archeologische depots In de huidige situatie zijn opgravende instellingen verplicht om na het afronden van het veldonderzoek de archeologische vondsten en bijbehorende documentatie aan te leveren bij één van de daarvoor aangewezen depots. De provinciale overheden hebben een zelfstandige verantwoordelijkheid ten aanzien van inrichting van de depots voor archeologische bodemvondsten. Er zijn daardoor grote verschillen in de lokaal beschikbare faciliteiten, technische mogelijkheden en personele bezetting. Ook de manier waarop vondsten en bijbehorende documentatie aangeleverd moeten worden, verschilt daardoor van depot tot depot. Eén uitwisselingsstandaard voor de inventarislijst (de lijst die aangeeft welke vondsten worden overgedragen aan het depot), op basis van een door SIKB beheerd XMLschema, kan op korte termijn een goede aanzet geven tot het (deels) verhelpen van dit knelpunt. In onderling overleg kunnen bedrijven en depots zoeken naar mogelijkheden voor verdere aanvullingen, verbeteringen en uitbreidingen van de uitwisselingsstandaard. De voorgestelde systematiek voor een uitwisselingsprotocol en de bijbehorende beheerorganisatie zijn gelijk aan die voor boorgegevens. Archis2 Archis2 is het geautomatiseerde Archeologisch Informatiesysteem voor Nederland en wordt beheerd door de RACM. Het bestaat uit een databank waarin gegevens over archeologische vindplaatsen, monumenten en onderzoeken in Nederland zijn opgeslagen, met daarnaast een webapplicatie om deze gegevens te bevragen. Archis2 is daarmee een belangrijke bron van informatie voor de archeologische monumentenzorg. Het systeem voorziet in online aanlevering van vondstmeldingen en onderzoeksmeldingen; uitlevering vindt alleen plaats in bulk. De uitvoer van waarnemingen, vondstmeldingen, onderzoeksmeldingen en onderzoeken geschiedt via een vaststaande databasestructuur. Archis2 levert geen tools voor offline invoer of verificatie. Hoewel de architectuur van Archis2 zelf gebaseerd is op Oracle Spatial, vindt de in- en uitvoer van vondstmeldingen, waarnemingen, onderzoeksmeldingen en onderzoeken plaats door middel van.dbf-bestanden en shapefiles. Het zou interessant zijn te onderzoeken of bulkaanlevering van vondstmeldingen in de toekomst nodig en nuttig kan zijn en of geautomatiseerde verificatie van deze vondstgegevens zou kunnen VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 6

7 plaatsvinden. Verder is als aandachtspunt het gebruik van dbf-bestanden te noemen. Dit datatype kent grote beperkingen voor de uitwisseling van gegevens, maar is op dit moment wel de de facto standaard voor beschrijvende gegevens in de archeologie. Het voordeel van het gebruik van een XMLuitwisselingsprotocol zou echter kunnen zijn dat de relaties tussen de verschillende elementen worden vastgelegd. XML levert namelijk geen losse bestandjes, maar een volledige database met relaties, die daardoor ook makkelijker geverifieerd kan worden. Dat biedt zowel mogelijkheden voor verificatie (via een XSD) bij de bulkaanlevering van grote hoeveelheden vondstmeldingen, als een eenvoudigere wijze van inlezen van de gegevens voor eigen gebruik. De problematiek van de uitwisseling van bestanden met geometrische informatie (kaarten) via een GML-protocol is weliswaar nauw gelieerd aan dit vraagstuk, maar niet behandeld in het voorliggend onderzoek. Dendrochronologie Het jaarringenonderzoek, ten behoeve van het dateren van houtmonsters, is sterk internationaal georiënteerd. Verschillende organisaties werken in grote mate zelfstandig en voeren dendrochronologische dateringen uit voor externe opdrachtgevers. De metingen van jaarringbreedtes worden daartoe vergeleken met een patroon van jaarringbreedtes waarvan de exacte ouderdom bekend is (kalenders). De dateringen worden veelal gepubliceerd, de meetreeksen vrijwel nooit, hoewel andere onderzoekers daar, juist vanuit een ander perspectief, heel goed gebruik van zouden kunnen maken. De uitwisseling van meetgegevens vindt echter nauwelijks plaats, mede omdat de verschillende instellingen niet hetzelfde gegevensformaat gebruiken voor het vastleggen hun meetgegevens. Er is een beperkt aantal (internationale) formaten, met elk hun voor- en nadelen en specifieke toepassingsoftware. Ook de gebruikte kalenders en de manier waarop tot een datering wordt gekomen is van organisatie tot organisatie anders. Een zekere openheid en uitwisseling van gegevens is nu echter zeer gewenst, om in dit vakgebied verder te komen. In 2006 is een NWO-aanvraag gedaan om te komen tot een digitale samenwerking tussen diverse onderzoekslaboratoria in Nederland en omringende landen: Digital Collaboratory Cultural-historical Dendrochronoly (DCCB). De behoefte bestaat om, in een gecontroleerde omgeving (met toegangsrechten op basis van individuele afspraken) meetreeksen met elkaar uit te wisselen, zowel tussen archeologische, kunsthistorische als geologische dendro-laboratoria. Op basis van de geïnventariseerde wensen is reeds een voorbeeld van zo n XML-bestand gemaakt. VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 7

8 2 Inleiding Voor u ligt het verslag van een studie naar het opstellen van een uitwisselingsprotocol voor digitale archeologische boorgegevens, evenals naar de mogelijkheden tot het ontwikkelen van een uitwisselingsformaat voor andere digitale archeologische gegevens. Deze studie is uitgevoerd in opdracht van SIKB door een projectgroep bestaande uit Chris Sueur (Vestigia b.v. Archeologie en cultuurhistorie, projectleider), Milco Wansleeben (Faculteit der Archeologie, Universiteit Leiden) en Philip Verhagen (ACVU-HBS) in de periode van februari tot en met november Namens SIKB is het project begeleid door Arthur de Groof (programmasecretaris Landbodems). Herry Bruins (IT- Works) is als adviseur bij het project betrokken geweest. Dit project past in een bredere trend binnen de archeologie, waarbij op diverse niveaus ontwikkelingen in gang worden gezet op het gebied van digitale gegevensopslag en standaardisering, met als doel te komen tot een nationale informatie-infrastructuur. Initiatieven in dit kader zijn onder andere de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), Archis2, Kennisinfrastructuur Cultuurhistorie (KICH), het E-depot Nederlandse Archeologie en de Nationale Referentiecollectie (NRc). Belangrijk is te vermelden dat zowel op bestuurlijk als op inhoudelijk niveau afstemming van de verschillende programma s plaats vindt. SIKB vervult een trekkersrol in het faciliteren van gegevensuitwisseling door te anticiperen op en richting te (helpen) geven aan nieuwe ontwikkelingen. In 2004 is reeds een opdracht uitgegaan naar Fugro Ingenieursbureau BV om een verkenning uit te voeren van de mogelijkheden om - naar analogie van het milieutechnische protocol SIKB een archeologisch uitwisselingsprotocol op te zetten. In de Fugro-studie is een goede typering gegeven van de markt voor uitwisseling van archeologische gegevens: er zijn vele partijen actief binnen de archeologie (opdrachtgevers, bevoegd gezag en uitvoerders) en deze hebben een breed scala aan ideeën over de uit te wisselen soorten informatie, met onderling weinig inhoudelijke en technische samenhang. Fugro signaleerde daarbij terecht dat archeologische boorgegevens het meest kansrijk zijn voor het opstellen van een uitwisselingsprotocol. Daarnaast is uit het Fugro-onderzoek naar voren gekomen dat er een bredere behoefte bestaat aan uitwisseling dan alleen voor archeologische boorgegevens. De huidige opdracht is een direct uitvloeisel van, en bouwt voort op, de resultaten van het Fugroproject. Mede in het licht van de recente ontwikkelingen binnen de KNA 3.1 en het E-Depot Nederlandse Archeologie bleek nu de tijd rijp om concrete voorstellen te formuleren voor archeologische uitwisselingsprotocollen. Omdat binnen de milieutechnische wereld reeds een succesvol XML-uitwisselingsprotocol (SIKB0101) voor boorgegevens bestaat, is binnen de huidige opdracht gezocht naar aansluiting bij (de principes van) dit bestaande protocol. In het voorliggende verslag wordt naast een concreet voorstel voor de uitwisseling van archeologische boorgegevens (hoofdstuk 4) ook advies uitgebracht over de mogelijkheden van een uitwisselingsformaat voor een aantal andere gegevenscategorieën, te weten: Documentatie voor de depots archeologische bodemvondsten (hoofdstuk 5). Gegevens uit Archis2 (hoofdstuk 6). Dendrochronologische meetreeksen (hoofdstuk 7). Er is voor gekozen om juist deze drie aandachtsgebieden nader uit te werken, omdat het gegevenscategorieën betreft die zich goed kunnen lenen voor uitwisseling en er vanuit het beroepsveld ook behoefte aan gestandaardiseerde uitwisseling bestaat. Voor deponering geldt zelfs dat er een grote urgentie is om de uitwisselingsproblematiek op te lossen. Vanzelfsprekend sluit deze lijst uitwisselingsmogelijkheden op andere deelgebieden of aggregatieniveaus nu of in de nabije toekomst niet uit. Andere gegevenstypen waarvoor VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 8

9 uitwisselingsstandaarden nuttig zouden kunnen zijn, zijn bijvoorbeeld de primaire opgravingsdocumentatie en materiaalspecialismen. Voor de primaire opgravingsdocumentatie is de diversiteit en gewenste flexibiliteit in de gegevensopslag echter dermate groot, dat het opstellen van een uitwisselingsprotocol een langlopend traject zal zijn, waarvan de wenselijkheid niet bij voorbaat vaststaat. Voor materiaalspecialismen geldt dat vanuit de NRc reeds gewerkt wordt aan een standaard, waarvoor op termijn een XML-uitwisselingsprotocol ontwikkeld zou kunnen worden. VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 9

10 3 Werkwijze In de voorbereidende fase heeft het projectteam een aantal keren onderling overleg gevoerd over de te volgen strategie. Daaruit ontstond het idee om te beginnen met het zelf uitvoeren van een test voor het omzetten van boorgegevens. Op die manier zou snel duidelijk worden of een XML-protocol een praktisch haalbaar instrument is voor de uitwisseling van archeologische boorgegevens, en zou snel een voorbeeld kunnen worden gepresenteerd voor het archeologische veld. Aansluitend heeft een grote bijeenkomst voor de archeologische beroepsgroep en systeemontwikkelaars plaatsgehad 1, met als doel om nut, noodzaak en voordelen van een XMLuitwisselingsprotocol te bediscussiëren en te inventariseren welke wensen er in het veld leefden met betrekking tot digitale uitwisseling. Naar aanleiding van dit overleg is besloten om verder te werken in vier taakgroepen, die zich met de thema s boren, deponeren, Archis2 en dendrochronologie bezig hebben gehouden. Daarbij is op de inhoudelijke, technische en praktische kanten van uitwisselingsprotocollen ingegaan. Met enige regelmaat zijn de tussentijdse resultaten doorgesproken met SIKB, om het doel van de opdracht voor ogen te houden en daar waar nodig bij te stellen. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in de adviezen die in het voorliggende rapport zijn opgenomen. Het eindresultaat van de studie is gepresenteerd op het SIKB-congres op 26 september Aan de totstandkoming van dit rapport hebben de navolgende personen een bijdrage geleverd. Frank van Beers (DINO Data en Informatie Nederlandse Ondergrond), Geuch de Boer (RAAP Archeologisch Adviesbureau), Aleid Bosch (TNO Bouw en Ondergrond), Moshine Dahhan (ADC Archeoprojecten), Jan van Dalen (Archis2/RACM), Theo Geurtsen (RACM), Roeland Heuff (zelfstandig adviseur), Esther Jansma (Stichting RING/RACM), Gérard van Heusden (Provinciaal Depot Utrecht), Marjolijn Kok (AAC), Jan-Albert Schenk (RAAP Archeologisch Adviesbureau), Arthur Sloos (Archis2/RACM), Jeroen van der Vliet (Erfgoed Nederland) en Wilko van Zijverden (ADC Archeoprojecten). Het projectteam is deze personen zeer erkentelijk voor hun constructieve bijdragen. 1 De bijeenkomst vond plaats op 22 maart 2007 bij Erfgoed Nederland te Amsterdam. VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 10

11 4 Archeologische boorgegevens 4.1 Bestaande situatie Archeologisch booronderzoek heeft een grote vlucht genomen sinds de invoering van de KNA en de implementatie van het Verdrag van Malta. In nagenoeg elk plangebied waar archeologische waarden worden vermoed, wordt een booronderzoek uitgevoerd voor het vaststellen van de bodemopbouw, het opsporen van archeologische indicatoren en/of het opstellen van een verwachtingsmodel. Een grote hoeveelheid boorinformatie wordt daarbij gegenereerd. We kunnen spreken van één van de kernactiviteiten van de moderne archeologische monumentenzorg. De boorgegevens worden vastgelegd in zogenaamde boorstaten. De wijze van vastlegging geschiedt naar eigen keuze analoog of digitaal. De partijen die digitaal werken, gebruiken een grote verscheidenheid aan software. Zowel kantoorsoftware (MS-Excel en MS-Access, al dan niet met een specifiek invoerformulier) als specifieke invoerprogramma s (zoals Deborah, ARGIS, BORIS en Boormanager) worden daarbij ingezet. Een inhoudelijke standaard, inclusief coderingen voor de lithologie, en een gegevensstructuur zijn gedefinieerd in de leidraad Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB) bij de KNA versie 3.1. De bestandsformaten zijn echter niet in de ASB vastgelegd. De opdrachtgever vraagt meestal om een rapport met daarin een analyse van de boorgegevens, maar vaak niet om de digitale boorstaten zelf. Opdrachtgevers hebben immers geen taak in het (her)gebruiken of beheren van de ruwe boorgegevens. Het bevoegd gezag, dat een onderzoeksrapport moet goedkeuren, heeft geen wettelijke verplichting tot het (her)gebruiken of beheren van boorgegevens en neemt daarom ook meestal genoegen met analoge boorstaten als bijlage bij het rapport. De markt voor uitwisseling van digitale boorgegevens is er daarom in potentie vooral één tussen inwinners onderling. In theorie zouden veel boorgegevens onderling uitgewisseld kunnen worden, bijvoorbeeld wanneer een boorlocatie gelegen is naast een plangebied dat eerder onderwerp van booronderzoek is geweest. Ook voor (het toetsen van) gemeentelijke verwachtingsmodellen zou zinvol gebruikt gemaakt kunnen worden van andermans boorgegevens. Het betreft dus geen uitwisseling tussen twee partijen binnen één project, maar voornamelijk het hergebruiken van boorgegevens van partij A op een later tijdstip, en voor een ander project, door partij B. Een centrale database zou een oplossing kunnen bieden voor het hergebruik. Op dit moment is het vertrouwen in de kwaliteit van andermans boorgegevens echter nog onvoldoende. Een (verdere) standaardisatie en validatie van de boorgegevens zou (gedeeltelijk) aan dit bezwaar tegemoet kunnen komen. In een eerdere studie voor SIKB, uitgevoerd in de periode (SIKB, 2007), onder leiding van Fugro Ingenieursbureau BV, zijn de mogelijkheden voor het opstellen van een uitwisselingsprotocol voor digitale archeologische boorgegevens verkend. Omdat voor milieutechnische bodemonderzoeken al een uitwisselingsprotocol voorhanden was, het SIKB0101-protocol, achtte Fugro het wenselijk een eventueel archeologisch uitwisselingsprotocol zo veel mogelijk hierop te laten aansluiten. Fugro signaleerde al dat archeologische boorgegevens goede mogelijkheden bieden voor het opstellen van een XML-uitwisselingsprotocol (Bijlage 1). Tijdens de inventarisatie door Fugro had de ASB (Bijlage 2) echter nog niet zijn beslag gekregen, waardoor de concrete uitwerking van een protocol bemoeilijkt werd. VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 11

12 4.2 Analyse van de mogelijkheden van een XML uitwisselingsprotocol In dit hoofdstuk worden de mogelijkheden voor een uitwisselingsprotocol ten behoeve van archeologische boorgegevens vanuit verschillende invalshoeken belicht. Eerst wordt de systematiek van een mogelijk protocol belicht vanuit de ASB en het milieutechnische protocol SIKB0101. Vervolgens komen de vragen aan bod of uitwisseling van archeologische boorgegevens via XML technisch mogelijk is, of een protocol generiek of inhoudelijk van aard dient te zijn en tot slot hoe centrale opslag en distributie van boorgegevens gerealiseerd kan worden. Het voorliggende rapport bouwt voort op het onderzoek van Fugro, maar maakt gebruik van de laatste versie van de KNA (versie 3.1 d.d. 1 januari 2007) met de bijbehorende ASB Wat biedt de Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB)? De Archeologische Standaard Boorbeschrijving, zoals voorgeschreven in de KNA versie 3.1 (zie Bijlage 2), geeft de minimale eisen voor het gestandaardiseerd en eenduidig beschrijven van boringen ten behoeve van prospectief archeologisch onderzoek. Inhoudelijk is de ASB gebaseerd op de Standaard Boor Beschrijvingsmethode (SBB) van TNO Bouw en Ondergrond, ontdaan van nietrelevante kenmerken en aangevuld met specifieke archeologische kenmerken. In de ASB is de keus beperkt tot de essentiële kenmerken die een archeoloog met fysisch-geografische kennis tijdens een veldonderzoek zelfstandig moet kunnen identificeren. De ASB is uitdrukkelijk niet bedoeld voor het vastleggen van laboratoriumgegevens. De kenmerken zijn eenduidig vastgelegd. De beschreven onderdelen in de ASB zijn: Een gegevensmodel voor de kopgegevens, voor de algemene lithologie, voor de archeologische laagbeschrijvingen en voor monsternames. Codelijsten. XML-tags. Deze tags zijn overgenomen van DINO en garanderen een probleemloze uitwisseling met deze applicatie. Het bereik (elementen en attributen). De ASB heeft daarmee in de basis alle ingrediënten voor een XML-uitwisselingsprotocol. Ondanks deze verregaande standaardisatie laat de ASB ruimte voor verschillende wijzen van registreren van de lithologie (laagsgewijs versus discrete intervallen). Conversie tussen deze twee systemen levert onherroepelijk informatieverlies op. De enige oplossing is om niet te converteren, maar in de meta-informatie aan te geven welke beschrijvingswijze (laag of interval) is gehanteerd. In het milieutechnische onderzoek is echter een trend waar te nemen dat in bepaalde bedrijfssystemen rekening wordt gehouden met, en inhoudelijk-technisch wordt ingespeeld op, de beperkingen van een XML-uitwisselingsprotocol, waardoor informatieverlies tot een minimum beperkt wordt. Een tweede punt van aandacht is de onvolledigheid van de huidige ASB voor het registreren van een aantal specifieke archeologische gegevens. Dit betekent dat de ASB eerst aangevuld moet worden, voordat er een definitief uitwisselingsprotocol wordt gemaakt. Daarmee samenhangend is geconstateerd dat veel informatie op dit moment in het opmerkingenveld wordt geplaatst, waardoor deze slecht bevraagbaar en herbruikbaar is Wat biedt het bestaande protocol SIKB0101? In de toelichting bij het SIKB0101-protocol zijn nut en noodzaak van een uitwisselingsprotocol als volgt verwoord: VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 12

13 In Nederland wordt op grote schaal gebruik gemaakt van digitale gegevens met betrekking tot de kwaliteit van de bodem. Het betreft hier onder meer veldgegevens (o.a. boorstaten), analysegegevens, historische en algemene gegevens m.b.t. de locatie, voortgangsgegevens over uitgevoerde en in uitvoering zijnde bodemonderzoeken en saneringsprojecten, etc. Deze gegevens worden in meer of mindere mate digitaal uitgewisseld. Hierbij onderscheiden we uitwisseling tussen: adviesbureaus en laboratoria voor het kunnen maken en aanleveren van labopdrachten; laboratoria en adviesbureaus voor rapportage analyseresultaten; adviesbureaus en opdrachtgevers (overheden, bedrijven en particulieren); tussen databeheerders onderling. Onder adviesbureaus kunnen hier tevens worden verstaan andersoortige onderzoekers als gemeentelijke ingenieursbureaus, etc. [ ]. Daarnaast zal een eenduidige digitale uitwisseling bijdragen aan goed databeheer op locatie- dan wel organisatieniveau. Hier kan met name gedacht worden aan bedrijfsterreinen (locatiebeheer) en organisaties met meerdere locaties als SBNS, NAM, etc. Het protocol heeft een dusdanige opzet dat alle behoeften van gegevensuitwisseling middels een zelfde (XML) formaat kunnen worden vervuld. Het protocol is dusdanig van opzet dat het de flexibiliteit bevat om te kunnen worden uitgebouwd in de toekomst. De samenstelling van de gegevenssets die kunnen worden uitgewisseld wordt bepaald door de inhoud van de systemen. Het voorliggende project heeft zich uitdrukkelijk niet bezig gehouden met de vraag welke gegevens idealiter uitgewisseld zouden moeten worden. De doelstelling van het bestaande SIKB0101-protocol is om te komen tot een sectordekkend standaard uitwisselingsformaat van digitale bodemgegevens zodat: Fouten door het niet eenduidig kunnen uitwisselen van digitale data in de toekomst wordt voorkomen. De mogelijkheden van het digitaal uitwisselen van gegevens sterk worden verbeterd. Het SIKB0101-protocol doet geen uitspraak over de samenstelling en volledigheid van de gegevensset of de inhoudelijke kwaliteit van de gegevens. Het SIKB0101-protocol maakt de uitwisseling mogelijk tussen de volgende gegevenssets: Veldwerkresultaten (boorstaten, platte data). Laboratoriumopdrachten (analyseresultaten, platte data). Rapportage van onderzoeksbureaus (basisgegevens, platte data). Locatiegegevens (beschikkingen, monitoring etc., geïnterpreteerde data). Geografische gegevens inclusief bijbehorende informatie (bijvoorbeeld contouren van een bodemkwaliteitskaart met bijbehorende percentielwaarden). De uitwisseling van deze gegevenssets wordt concreet gemaakt door de definiëring van de volgende onderdelen: Een gegevensmodel voor de kopgegevens, voor de algemene lithologie, voor de laagbeschrijvingen en voor monsternames. Codelijsten. XML-tags. Het bereik (elementen en attributen). De opzet van het SIKB0101-protocol en de ASB komen dus geheel overeen. Er zijn echter ook duidelijke verschillen tussen de milieutechnische wereld en de archeologie. Het milieutechnische onderzoek kent een groot aantal variabelen die voor de archeologie niet van toepassing zijn. De archeologie kent geen duidelijk afgebakende gebruikersgroepen (elk met een specifieke taak en wens ten aanzien van boorgegevens). Evenmin kent de archeologie verschillende gegevenssets die uit de basisboorgegevens worden afgeleid (mede als gevolg van het ontbreken van verschillende VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 13

14 gebruikersgroepen). Alle archeologen gebruiken de ruwe veldwerkresultaten (boorstaten, platte data), of nemen genoegen met de rapportage met interpretatie van de boorstaten. De uitbreiding van het SIKB0101 protocol met een uitwisselingsprotocol voor archeologische boorgegevens, gebaseerd op de ASB, past zeer goed binnen de doelstelling van SIKB. Hierbij moet echter, gelet op de verschillen, eerder gedacht worden aan een toevoeging van een apart archeologisch protocol dan het geheel integreren in het bestaande milieutechnische protocol Test van XML-uitwisseling Het projectteam heeft zelf onderzocht of een XML-uitwisselingsprotocol op basis van de ASB technisch mogelijk is. Daartoe is een test uitgevoerd met het uitwisselen van boorgegevens tussen een Excel-bestand (Vestigia) en Deborah (RAAP) - zie figuur 1 - waarbij het volgende is gebleken: Een uitwisselingsprotocol voor archeologische boorgegevens, gebaseerd op de ASB, is technisch mogelijk en haalbaar. Het opzetten van de conversie vanuit het eigen bedrijfssysteem naar XML vergt een aanzienlijke (eenmalige) tijdsinvestering. Een goed uitgekristalliseerde standaard voor de boorbeschrijving (ASB) met beperkte toekomstige aanvullingen is daarom essentieel. Concreet moet daarom eerst de ASB op (kleine) onderdelen worden aangepast, voordat het protocol wordt geschreven. Alleen dan zal een bedrijf de (grote) investering in een conversie-tool kunnen verantwoorden. Bij het omzetten van velden en coderingen bleken er af en toe ook onlogische zaken in de ASB te zitten, die voorafgaand aan het opstellen van een protocol verbeterd moeten worden. De inhoudelijke vertaling is niet altijd één-op-één te maken. Er treedt soms verlies van gegevens op. XML is probleemloos in te lezen in MS-Access en MS-Excel, dat door de meeste archeologen wordt gebruikt. De voorkeur van archeologen voor dbf-formatten (eventueel.csv of.txt) boven het complexere XML vraagt wel extra aandacht. Bedrijven zullen moeten investeren in enige kennis van XML. In een latere test die door RAAP is uitgevoerd, bleek het technisch en inhoudelijk mogelijk vanuit het RAAP-boorprogramma Deborah zowel XML-gegevens uit DINO in te lezen als Deborahboorgegevens naar het DINO XML-formaat te exporteren. De markt voor archeologische boorsoftware is op dit moment nog te klein om generieke uitwisselingstools (conversieprogramma s) te ontwikkelen. Archeologische partijen zullen dus in eerste instantie zelf naar softwarematige oplossingen voor XML-conversie dienen te zoeken. Certificering van software, zoals momenteel in de milieutechnische sector plaatsvindt, is voor de archeologie op dit moment nog niet relevant. De markt voor archeologische software is minimaal, waarmee de baten van certificering in geen verhouding staan tot de te maken kosten. ASB.xsd RAAP Vestigia ASB.xml.dbf xml xslt xslt xml.xls Figuur 1: schematische weergave van de uitwisselingstest VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 14

15 4.2.4 Generiek en inhoudelijk protocol Twee typen uitwisselingsprotocollen zijn te onderscheiden. Ten eerste een generiek protocol, waarbij de bestaande gegevens in XML worden beschreven, maar ook niet meer dan dat. Daarmee blijft alle informatie behouden en hoeven de werkprocessen van de aanleverende partij niet te worden aangepast. Hergebruik in andere systemen is echter lastig. Deze strategie is gekozen voor het E-Depot Nederlandse Archeologie (EDNA). Ten tweede is er de mogelijkheid van een inhoudelijke standaardisering in XML, waardoor hergebruik in elk bedrijfssysteem mogelijk is, maar mogelijk informatieverlies optreedt bij conversie van de bronbestanden. De werkwijze van de uitvoerders moet dan misschien worden aangepast. Dit laatste model wordt in het SIKB0101-protocol gehanteerd en is in feite ook al opgelegd voor archeologisch booronderzoek door de opname van de ASB in de KNA Centrale opslag en distributie boorgegevens De enige organisatie die een actieve rol vervult bij het beheren en beschikbaar stellen van bodemgegevens is TNO Bouw en Ondergrond. Hun database DINO bevat grote hoeveelheden boorgegevens welke volgens één standaard beschreven zijn: NEN 5104/Standaard BoorBeschrijving (SBB). Voor het aanleveren en opvragen van gegevens uit DINO gebruikt TNO een XMLuitwisselingsprotocol. Validatie- en verificatietools, zoals die door SIKB beschikbaar zijn gemaakt voor de uitwisseling van milieutechnische gegevens met het ministerie van VROM, zijn nu niet beschikbaar in DINO, maar in de toekomst wel te ontwikkelen. In de praktijk blijken archeologen enigszins wantrouwend te staan tegenover het gebruiken van gegevens die niet door henzelf zijn ingewonnen, maar door een niet-archeologisch geschoold persoon zijn beschreven of voor een niet-archeologisch doel zijn vastgelegd. Ook het feit dat voor het opvragen van boorgegevens uit DINO een vergoeding wordt gevraagd vermindert op dit moment het archeologische draagvlak voor hergebruik. Bovengenoemde redenen verklaren waarom DINO op dit moment slechts een zeer bescheiden rol speelt in de Nederlandse archeologie. ADC Archeoprojecten maakt als enige voor grote onderzoeken regelmatig gebruik van boorgegevens uit DINO in het XMLformaat. De database van het ADC is zodanig geprogrammeerd dat deze standaard de DINOgegevens kan inlezen en importeren in het ADC-boorprogramma. De KNA stelt op dit moment de overdracht van boorstaten aan een centrale database niet verplicht. Slechts enkele bedrijven leveren op vrijwillige basis archeologische boorgegevens bij DINO aan. De meerwaarde van centrale deponering van boorgegevens, al dan niet via DINO, wordt echter door veel partijen onderkend. Het hergebruik van archeologische en niet-archeologische boringen uit DINO kan een grote meerwaarde hebben bij prospectief onderzoek, zowel door het voorkomen van dubbel werk, als bij het opstellen van de specifieke archeologische verwachting in een plangebied en het kiezen van de bijbehorende boorstrategie. Ook archeologische verwachtingskaarten zouden kunnen worden verbeterd met boorgegevens uit een centrale database Beheer en onderhoud van een archeologisch uitwisselingsprotocol Uit gesprekken met het Programmabureau SIKB en de Begeleidingscommissie van protocol SIKB0101 blijkt dat het toevoegen van een archeologisch uitwisselingsprotocol voor boorgegevens in de vorm van een ASB-XSD past binnen de opzet van het bestaande protocol. Een beheerorganisatie voor het archeologieprotocol is daarbij onontbeerlijk. Aanbevolen wordt aansluiting te zoeken bij de bestaande beheerorganisatie voor het SIKB0101-protocol, aangezien er organisatorisch geen verschillen bestaan tussen het milieutechnische en het archeologische deel. De meest voor de hand liggende oplossing is het toevoegen van een nieuw lid dat de archeologische belangen vertegenwoordigt aan de bestaande Begeleidingscommissie, het Platform Softwareleveranciers en het Uitvoeringsteam Beheer. VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 15

16 4.3 Voorstel voor uitbreiding van protocol SIKB0101 met een archeologische component Het langetermijnbelang van een uitwisselingsprotocol voor archeologische boorgegevens is groot. Het aantal booronderzoeken is, met de introductie van het principe dat de verstoorder betaalt en met de implementatie van de KNA, exponentieel gestegen. De winst van het hergebruiken van boorgegevens, zowel in tijd als in geld, zal daarom alleen maar toenemen. De archeologie als beroepsgroep is het verplicht aan zijn opdrachtgevers om zo efficiënt mogelijk te werken. Het voorkomen van dubbel werk door hergebruik van bestaande data moet daarom gezien worden als een vorm van goed opdrachtnemerschap. Een uitwisselingsformaat kan hierbij een belangrijke rol vervullen, omdat hiermee het hergebruik van gegevens sterk wordt vereenvoudigd. Om uitwisseling zinvol te laten zijn moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Er moet sprake zijn van: Een vastgestelde hiërarchie c.q. structuur bijvoorbeeld: geen monster zonder vindplaats. Eventueel verplichte velden bij objecten bijvoorbeeld: geen monster zonder datum. Digitale registratie van gegevens. Dit kan in het veld door gebruik te maken van specifieke software op een veldcomputer of PDA, maar invoer op kantoor vanaf papieren boorstaten is natuurlijk ook een mogelijkheid. Aanlevering in een standaardformaat, zoals XML. Het huidige SIKB0101-protocol voldoet geheel aan deze eisen, en daarom is het wenselijk de systematiek van dit protocol ook voor de archeologie te volgen (gegevensmodel, codelijsten, XMLformaat en XSD). Het volledig integreren van archeologische boorgegevens in het bestaande SIKB0101-protocol is echter niet vanzelfsprekend. De archeologie maakt geen gebruik van verschillende subsets van informatie voor verschillende doeleinden, zoals in de milieutechnische sector gebruikelijk is (laboratoriumanalyses, beschikkingen etc.). Verder is de inhoudelijke verwantschap met de milieutechnische wereld klein, en verschilt het vocabulaire. Uitwisseling tussen archeologische en milieutechnische partijen vindt bovendien op dit moment niet plaats, en valt ook in de nabije toekomst niet op grote schaal te verwachten. De Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB), die in de KNA 3.1 verplicht is gesteld voor archeologisch booronderzoek, is inhoudelijk veel beter toegespitst op archeologisch gebruik dan het huidige SIKB0101-protocol. Het ligt dus voor de hand om de ASB als inhoudelijke basis te gebruiken voor het op te stellen archeologisch uitwisselingsprotocol. Met de keus voor ASB wordt expliciet een keuze gemaakt voor een inhoudelijk in plaats van een generiek uitwisselformaat. Door met de ASB te werken, wordt bovendien aangesloten op de grootste al bestaande database voor boorgegevens, DINO. De ASB is, als afgeleide van de Standaard Boorbeschrijving (SBB), compatible met DINO. Een centrale database zoals DINO kan goed voorzien in de behoeften aan onderlinge uitwisseling. Kosten voor (met name) grote onderzoeken kunnen dalen door (deels) gebruik te maken van bestaande boorgegevens. Om deze rol te kunnen vervullen zal DINO op inhoudelijk en organisatorisch vlak enige aanpassingen moeten ondergaan. Uit een eerste gesprek met TNO is gebleken dat: DINO graag archeologische boorgegevens wil opnemen. Archeologische boordata conform ASB nu al in XML-vorm kunnen worden ingevoerd. Het toetreden van een archeoloog tot de gebruikersraad van DINO wordt aangemoedigd. Een commissie van SIKB, DINO en VOiA de details verder zou moeten uitwerken. Gelet op de eigenheid van archeologische boorgegevens, moet gedacht worden aan het creëren van een aparte archeologische component ( ASB-XSD, gebaseerd op de ASB, zie voorbeeld in Bijlage 3) naast de bestaande XSD s voor het milieutechnische onderzoek, in plaats van het uitbreiden van het bestaande milieutechnische protocol met enkele archeologische attributen. Wel dient gebruik gemaakt te worden van de systematiek en organisatiestructuur van SIKB0101-protocol, bestaande uit: Een gegevensmodel voor de kopgegevens, voor de algemene lithologie, voor de laagbeschrijvingen en voor monsternames. Codelijsten. VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 16

17 XML-tags. Het bereik (elementen en attributen). De beheerorganisatie voor een archeologisch protocol kan geënt worden op die voor de milieutechnische boorgegevens en wordt bij voorkeur zelfs geïntegreerd in de milieutechnische beheerorganisatie. In de toekomst moet dan worden nagedacht over de mogelijkheden van verdere aansluiting en harmonisatie van de diverse deelprotocollen. SIKB en de IDsW (een samenwerkingsverband van Rijkswaterstaat en de waterschappen) werken bijvoorbeeld al toe naar één protocol voor land- en waterbodems. TNO Bouw en Ondergrond, als beheerder van de SBB, zou hierop kunnen aanhaken, met in het kielzog de ASB. Ook de ontwikkelingen binnen IMKICH en IMBOD zijn voor de langere termijn van belang voor het archeologische protocol. Tot slot moet ook rekening worden gehouden met de recent geuite wens vanuit het ministerie van VROM om boorgegevens de status van authentieke basisregistratie te geven. Dit laatste kan grote invloed hebben op, en aanvullende eisen stellen aan, een toekomstig archeologisch uitwisselingsprotocol. Concluderend luidt het voorstel: 1. Aanpassen ASB (wordt: ASB2). 2. Opstellen wijzigingsvoorstel protocol SIKB Toevoegen ASB2-XSD aan protocol SIKB0101 (zie voorbeeld in Bijlage 3). 4. Opnemen archeologische vertegenwoordigers in beheerorganisatie SIKB0101. Op hoofdlijnen ziet het stappenplan er als volgt uit: 1. Opstellen begroting (op basis van voorliggend rapport) en indienen subsidieaanvragen 2. Commissie benoemen voor opstellen wijzigingsvoorstel ASB. 3. Inventariseren inhoudelijke wensen vanuit beroepsgroep (brede uitvraag binnen de beroepsgroep en bespreken in te benoemen begeleidingscommissie). 4. Aanpassen bestaande ASB. Uitbreiden met extra archeologische attributen. Uitbreiden codelijsten. Eventueel aanpassen gegevensmodel. Aanpassen XML-tags. 5. Opstellen XSD en XSLT voor ASB2. 6. Wijzigingsvoorstel ASB2 voorleggen aan beroepsgroep. 7. (Laten) vaststellen gewijzigde ASB (ASB2) door CCvD-A. 8. Wijzigingsvoorstel formuleren ten behoeve van toevoegen ASB2 aan protocol SIKB0101 en indienen bij beheerorganisatie SIKB Opnemen ASB2 in protocol SIKB0101 en toevoegen archeologische vertegenwoordigers aan beheerorganisatie. 10. Implementatie archeologieprotocol (communiceren over wijziging, opleiding beroepsgroep) Tijdspad bij het stappenplan: Stap 1: reeds uitgevoerd. Stap 2: reeds uitgevoerd. Stap 3: reeds uitgevoerd. Stap 4 en 5: augustus Stap 6 en 7: september-oktober Stap 8: september Stap 9: december Stap 10: vanaf januari VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 17

18 5 Depots archeologische bodemvondsten 5.1 Bestaande situatie In de huidige situatie zijn opgravende instellingen (bedrijven, gemeenten en universiteiten) verplicht om binnen twee jaar na het afronden van het veldonderzoek de archeologische vondsten en bijbehorende documentatie aan te leveren bij één van de daarvoor aangewezen depots (zie Monumentenwet en KNA 3.1). De locatie van het veldonderzoek is bepalend voor het depot waar de vondsten heen gaan, hetzij een provinciaal depot, hetzij een gemeentelijk depot. De provinciale en gemeentelijke overheden hebben een zelfstandige verantwoordelijkheid ten aanzien van de depots voor archeologische bodemvondsten. Er zijn daardoor grote verschillen in de lokaal beschikbare faciliteiten, mogelijkheden en personele bezetting. Ook de manier waarop vondsten en bijbehorende documentatie aangeleverd moeten worden verschilt daardoor van depot tot depot. De aanlevering van de fysieke vondsten is feitelijk nog het minst problematisch. Er bestaat een regulier depotleidersoverleg, waarin redelijk uniforme afspraken zijn gemaakt over de dozen, labels en verpakking van vergankelijke vondstcategorieën en monsters. Bij de deponering van die fysieke vondsten wordt altijd een primaire vorm van documentatie vereist. Het gaat daarbij om de lijst van gedeponeerde dozen en de inhoud daarvan (de vondstenlijst). Daarnaast wordt er originele opgravingsdocumentatie gedeponeerd. Dat kan bijvoorbeeld bestaan uit een serie van ordners/mappen met (veld)formulieren, correspondentie en administratieve documenten, uit veldtekeningen (A0- vlaktekeningen en/of kleinere coupetekeningen), uit afdrukken en de negatieven van de tijdens het veldonderzoek gemaakte foto s, uit dia s, uit digitale gegevensdragers als diskettes en cd-rom s met digitale documentatie (databases, GIS- of CAD-bestanden en dagrapporten). Het gaat hierbij om fysieke eenheden (ordners, tekeningen, fotoboeken, cd-rom s), waarvan ook een lijst moet worden bijgevoegd (ordnerlijst, tekeningenlijst, fotolijst, lijst digitale gegevensdragers). Die lijsten beschrijven welke fysieke eenheden zijn aangeleverd en wat de inhoud daarvan is. Enerzijds worden er aan de depots dus fysieke zaken overgedragen, anderzijds zijn er inventarislijsten, die de overdracht en het beheer van de fysieke zaken mogelijk maken. Voor de vorm en inhoud van de inventarislijsten zijn geen uniforme (landelijke) eisen. Opgravende instanties die landelijk opereren worden dan ook geconfronteerd met verschillende eisen bij de deponering. De inventarislijsten van een opgraving in Noord-Brabant moet op een andere manier worden aangeleverd dan die van een opgraving in Noord-Holland. Terwijl zo n bedrijf, intern, veelal dezelfde werkwijze en documentatie heeft gebruikt voor beide opgravingen. Er worden nu conversies uitgevoerd om aan de wensen van depots tegemoet te komen, maar daarvoor is een extra inspanning nodig. Tegelijkertijd blijkt dat niet alle depots in staat zijn om alle vormen van opgravingsdocumentatie volgens de landelijke richtlijnen te archiveren. Fysiek kwetsbare zaken als fotonegatieven en grote papieren kaarten (veldtekeningen) worden bij sommige depots (noodgedwongen) geweigerd. De RACM heeft, tot op heden, in de voorkomende situaties, dat deel van de opgravingsdocumentatie in Amersfoort gearchiveerd. De verschillen in wat en hoe gedeponeerd mag/moet worden, is voor een aantal grotere archeologische bedrijven de reden geweest de noodklok te luiden en verbeteringsvoorstellen te doen. De VOiA, als koepelorganisatie voor de archeologische bedrijven, tracht dit initiatief verder te coördineren en uit te dragen. Ook provinciale depots zijn, veelal op individuele basis, al aan de slag gegaan met het uniformeren en stroomlijnen van de deponeringsprocedure. Met één of twee toeleveranciers zijn afspraken gemaakt om de inventarislijsten op een dusdanige manier aan te leveren dat deze direct in de eigen beheersadministratie gebruikt kunnen worden. Dat die beheersadministratie VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 18

19 in toenemende mate in digitale vorm geschiedt, draagt er natuurlijk in belangrijke mate aan bij dat de behoefte aan uniforme aanlevering groeiende is. Zowel aan de vraag- (depots), als aan de aanbodkant (bedrijven) bestaat er dus grote belangstelling om dit probleem aan te pakken. Daarbij ligt in eerste instantie de primaire behoefte om zo spoedig mogelijk de digitale inventarislijsten te uniformeren. Het deponeren is een regelmatig terugkerend aspect van de moderne Malta-archeologie, die nu niet of slechts in beperkte mate tot een goed einde wordt gebracht. Te veel vondsten en documentatie blijven te lang bij de bedrijven in een tijdelijk depot staan of raken versnipperd. De resultaten van de opgravingen zijn daardoor niet of nauwelijks voor andere onderzoekers toegankelijk en te gebruiken. De wens is zo actueel en acuut, zo bleek uit deze inventarisatie, dat een directe aanpak echt noodzakelijk wordt geacht. SIKB kan hier een belangrijke sturende en stimulerende rol spelen. 5.2 Mogelijkheden van een uitwisselingsstandaard Eén uitwisselingsstandaard voor de inventarislijsten, op basis van een door SIKB beheerd XMLschema, kan op korte termijn zeker worden gerealiseerd. In de nieuwe situatie zouden dan alle bedrijven aan alle depots altijd dezelfde lijsten aanleveren, in digitale vorm conform de standaard. De bedrijven zorgen er voor dat de eigen, intern gebruikte documentatie vertaald kan worden naar de uitwisselingsstandaard. De depots maken een (éénmalige) aanpassing aan hun eigen digitale beheersomgeving, zodat de XML-bestanden direct weer geïmporteerd kunnen worden. Uitwisseling van de inventarislijsten wordt daarmee zeer veel eenvoudiger en doelmatiger. materiaalcategorie pve_codering ABR_code depot_codering XML Figuur 2: voorbeeld opzet basale XML-uitwisseling van depotgegevens 5.3 Implementatie Er is, in het kader van deze inventarisatie, een voorbeeld van een XML-bestand gemaakt dat gebruikt zou kunnen worden als uitwisselingsstandaard bij het deponeren (Bijlage 4). Dit is samengesteld aan de hand van de beschikbare documentatie, die bestaat uit rapporten die het depotleidersoverleg heeft laten opstellen tijdens het invoeringstraject ( ) van TMS (The Museum System), en de documenten die respectievelijk de provinciale depots van Noord-Brabant, Utrecht en Zuid-Holland hanteren bij de aanlevering en/of documentatie van hun beheersadministratie. Dit voorbeeld (werktitel: uitwisselingsstandaard voor depotgegevens, versie 0.9) is slechts een startpunt. In het depotleidersoverleg, zullen zeker nog een aantal besprekingen nodig zijn om tot aanvulling en verbetering van de standaard te komen. De depots zullen daarbij tot een compromis moeten komen. Individuele verschillen, bijvoorbeeld in de mate van detail waarin de beschrijving van vondsten plaatsvindt, zullen moeten worden gladgestreken. Daartoe lijkt zeker de bereidheid te VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 19

20 bestaan: er is een voor alle partijen acceptabel basisniveau. Een dergelijke standaard levert de depots in de dagelijkse praktijk meer op, dan het strikt vasthouden aan de eigen wensen. De provinciale depots stellen vervolgens een uitwisselingsstandaard versie 0.9 vast. Die wordt, via SIKB, aangeboden aan de archeologische bedrijven en gemeentelijke depots. Zij worden in de gelegenheid gesteld commentaar, aanvullingen en verbeteringen te geven. Daarna stelt SIKB, in de vorm van een commissie voor dit specifieke protocol, de uitwisselingsstandaard versie 1.0 vast. Vanaf dat moment kunnen bedrijven en de depots hun eigen opgravings- en beheersadministratie aanpassen, zodat de inventarislijsten automatisch in- en uitgelezen kunnen worden. De aanpassing van de beheerssystemen van de provinciale depots aan de nieuwe uitwisselingsstandaard zal gecoördineerd kunnen plaatsvinden, omdat ongeveer de helft van de depots TMS gebruikt. Het importeren van externe gegevens in TMS, dat gebaseerd is op een (weliswaar zeer complexe) MS- Access-database, is mogelijk. De provincie Utrecht heeft dat, in samenwerking met het ADC, in een pilot aangetoond. De voorkeur gaat echter uit naar het laten ontwikkelen van een bulk-invoerroutine door de distributeur van TMS, de firma Cit. De import wordt hierdoor veel eenvoudiger en beter controleerbaar. Het wordt dan een procedure die vergelijkbaar is met de manier waarop momenteel afbeeldingen, in bulk, geïmporteerd kunnen worden in TMS. De exacte kosten voor het laten ontwikkelen van zo n routine zijn momenteel nog onbekend, maar kunnen gezamenlijk worden gedragen door de TMS gebruikende depots. Daarbij lijken de verschillen tussen de provinciale depots (specifieke velden in TMS hebben een eigen, per depot verschillende betekenis gekregen), te kunnen worden opgelost via de taalmodule van TMS. De depots die geen TMS gebruiken hebben daar veelal voor gekozen omdat zij zelf goed in staat zijn een eigen beheersysteem te ontwikkelen en onderhouden. Een dergelijk systeem is op maat aangepast aan de locale situatie (hard-/software) en wensen. Implementatie van de XML-standaard zal men daardoor relatief eenvoudig kunnen realiseren. Daar waar de behoefte bestaat, zou SIKB tijdens het invoeringstraject hulp kunnen bieden. De archeologische bedrijven leveren hun bijdrage in de vorm van de ontwikkeling van locale conversiesoftware. De éénmalige ontwikkelkosten wegen zonder meer op tegen de tijdwinst die in de nabije toekomst dan kan worden verkregen als voor alle depots éénzelfde exportslag kan volstaan. De SIKB neemt vervolgens het beheer over deze standaard over, met vergelijkbare procedures voor verzoeken en aanpassingen van de standaard, zoals nu voor de milieutechnische bodemgegevens al bestaan. De acute wens en bereidheid om op korte termijn tot een oplossing te komen, maakt dat dit aspect van de archeologische informatie-uitwisseling uitermate geschikt is om als sleutelvoorbeeld te worden gebruikt. Het zou door SIKB als voorbeeld kunnen worden gebruikt om te laten zien wat de winst van zo n uitwisselingsprotocol kan zijn. Door het bekostigen van een vervolgstudie of het beschikbaar stellen van een subsidie zou SIKB de implementatie van dit protocol aanzienlijk dichter bij kunnen brengen. Er is nu nog een aanjager nodig, die alle partijen bij elkaar brengt en het proces daadwerkelijk op gang brengt. VESTIGIA b.v. Archeologie & cultuurhistorie 20

Van bergen afval naar gouden bergen Deel 2: een archeologisch uitwisselingsprotocol

Van bergen afval naar gouden bergen Deel 2: een archeologisch uitwisselingsprotocol Van bergen afval naar gouden bergen Deel 2: een archeologisch uitwisselingsprotocol Chris Sueur - Vestigia BV, Archeologie en cultuurhistorie i.s.m. Milco Wansleeben - RUL/E-depot Philip Verhagen - ACVU/HBS

Nadere informatie

Kennis- en discussiebijeenkomst Deponeren 1 juli 2010 te Amersfoort.

Kennis- en discussiebijeenkomst Deponeren 1 juli 2010 te Amersfoort. Kennis- en discussiebijeenkomst Deponeren 1 juli 2010 te Amersfoort. Op 1 juli 2010 is het tussenresultaat van het werk van de diverse begeleidingscommissies en werkgroepen gepresenteerd aan het archeologische

Nadere informatie

DIGITAAL, DAT WORDT NORMAAL

DIGITAAL, DAT WORDT NORMAAL DIGITAAL, DAT WORDT NORMAAL Walter de Koning / SIKB 25 september 2008 SIKB-Congres 2008_P_08_31725 Inhoud Meer vraag naar geo-informatie Informatiemodel bij bodem (SIKB 0101) Project digitaal normaal Archeologie

Nadere informatie

Digitaal werken in de archeologie

Digitaal werken in de archeologie Digitaal werken in de archeologie Bestaat de analoge archeoloog nog? Nagenoeg de hele projectdocumentatie van archeologische onderzoeken is tegenwoordig digitaal. Voor bedrijven en overheden zijn nieuwe

Nadere informatie

Archeologie. Digitaal werken in de archeologie

Archeologie. Digitaal werken in de archeologie Digitaal werken in de archeologie Archeologie Bestaat de analoge archeoloog nog? Nagenoeg de hele projectdocumentatie van archeologische onderzoeken is tegenwoordig digitaal. Voor bedrijven en overheden

Nadere informatie

Deponeren en harmoniseren van aanleveringeisen

Deponeren en harmoniseren van aanleveringeisen Deponeren en harmoniseren van aanleveringeisen Ronald Louer Provinciaal Depot Bodemvondsten Noord-Brabant 29 september 2009 Het Depot Van Dale: de pot [deepoo] het, de depot (mannelijk), de depots, het

Nadere informatie

GEMEENTE WIERDEN ARCHEOLOGISCHE INVENTARISATIE EN VERWACHTINGSKAART

GEMEENTE WIERDEN ARCHEOLOGISCHE INVENTARISATIE EN VERWACHTINGSKAART BAAC rapport GEMEENTE WIERDEN ARCHEOLOGISCHE INVENTARISATIE EN VERWACHTINGSKAART BAAC rapport V-09.0172 januari 2010 Status definitief Auteur(s) drs. A. Buesink drs. M.A. Tolboom H.M.M. Geerts ARCHEOLOGIE

Nadere informatie

OCE NETWERKBIJEENKOMST 8 OKTOBER 2014 De archeologische waarde van Modern Oorlogserfgoed en de samenloop tussen archeologie en opsporen

OCE NETWERKBIJEENKOMST 8 OKTOBER 2014 De archeologische waarde van Modern Oorlogserfgoed en de samenloop tussen archeologie en opsporen OCE NETWERKBIJEENKOMST 8 OKTOBER 2014 De archeologische waarde van Modern Oorlogserfgoed en de samenloop tussen archeologie en opsporen Esther Wieringa Korte introductie SIKB is een netwerkorganisatie

Nadere informatie

MEMO. Projectgegevens

MEMO. Projectgegevens MEMO Van : W.J. Weerheijm (Vestigia Archeologie & Cultuurhistorie) Aan : Dhr. W. Nouwens (Amerpoort) Onderwerp : Archeologisch onderzoek Mariaoordlaan Baarn Datum : 23 juli 2013 Ons kenmerk : V13-29344/2677/WW

Nadere informatie

FS 150610.2B. FORUM STANDAARDISATIE 10 juni 2015 Agendapunt 2. Open standaarden, lijsten Stuk 2B Intake-advies voor SIKB0102.

FS 150610.2B. FORUM STANDAARDISATIE 10 juni 2015 Agendapunt 2. Open standaarden, lijsten Stuk 2B Intake-advies voor SIKB0102. FS 150610.2B FORUM STANDAARDISATIE 10 juni 2015 Agendapunt 2. Open standaarden, lijsten Stuk 2B Intake-advies voor SIKB0102 Advies Het Forum Standaardisatie wordt geadviseerd om SIKB0102 versie 3.0, een

Nadere informatie

Digitaal werken in het bodembeheer

Digitaal werken in het bodembeheer Digitaal werken in het bodembeheer Digitaal uitwisselen van (water-)bodemonderzoeksgegevens is efficiënt voor overheden en voor bedrijven en leidt tot nieuwe mogelijkheden Informatie is onmisbaar voor

Nadere informatie

Bodembeheer. Digitaal werken in het bodembeheer. Digitaal uitwisselen van (water-)bodemonderzoeksgegevens

Bodembeheer. Digitaal werken in het bodembeheer. Digitaal uitwisselen van (water-)bodemonderzoeksgegevens Digitaal werken in het bodembeheer Bodembeheer Digitaal uitwisselen van (water-)bodemonderzoeksgegevens is efficiënt voor overheden en voor bedrijven en leidt tot nieuwe mogelijkheden Informatie is onmisbaar

Nadere informatie

KWALITEITSNORM NEDERLANDSE ARCHEOLOGIE 2005

KWALITEITSNORM NEDERLANDSE ARCHEOLOGIE 2005 Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie versie 2.2 februari 2005 CVAK KNA 2.2 HOOFDSTUK 0: INHOUDSOPGAVE PAGINA 2 VAN 6 HOOFDSTUK 0. INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK 1. TOELICHTING Normen en Richtlijnen Kwaliteitseisen

Nadere informatie

Brede Afspraak Archeologie

Brede Afspraak Archeologie Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie Datum Status 7 oktober 2016 definitief Colofon Uitgegeven door Rijkswaterstaat ICG Informatie Contractenbuffet RWS, Nico Landsman Telefoon 088 7972502 Email

Nadere informatie

Plan van Aanpak. Archeologisch vooronderzoek, bureau- en inventariserend veldonderzoek. gemeente Nieuwkoop

Plan van Aanpak. Archeologisch vooronderzoek, bureau- en inventariserend veldonderzoek. gemeente Nieuwkoop Plan van Aanpak Archeologisch vooronderzoek, bureau- en inventariserend veldonderzoek Opdrachtgever: Van Wengerden en Visser B.V. Plangebied: Dorpsstraat 63 / Vijverhofpad 4 in Nieuwkoop, gemeente Nieuwkoop

Nadere informatie

Basisregistratie Ondergrond (BRO) Van Peilbuis Tot Portal (VPTP) Hans van der Meij. Geologische Dienst Nederland, TNO

Basisregistratie Ondergrond (BRO) Van Peilbuis Tot Portal (VPTP) Hans van der Meij. Geologische Dienst Nederland, TNO Basisregistratie Ondergrond (BRO) Van Peilbuis Tot Portal (VPTP) Hans van der Meij Geologische Dienst Nederland, TNO Onderwerpen GDN/TNO, Wie zijn wij? De Basisregistratie Ondergrond BRO in vogelvlucht

Nadere informatie

CCvD Datastandaarden Een gezamenlijk initiatief van SIKB en IHW

CCvD Datastandaarden Een gezamenlijk initiatief van SIKB en IHW CCvD Datastandaarden Een gezamenlijk initiatief van SIKB en IHW versie 2013.12.04 (definitief) 1. Inleiding De Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB) en het InformatieHuis Water

Nadere informatie

8 QUICKSCAN 2017 ARCHEOLOGIE KLAVER Gemeente Horst aan de Maas

8 QUICKSCAN 2017 ARCHEOLOGIE KLAVER Gemeente Horst aan de Maas QUICKSCAN ARCHEOLOGIE KLAVER 8 QUICKSCAN 2017 ARCHEOLOGIE KLAVER Gemeente 8 2017 Horst aan de Maas Gemeente Horst aan de Maas 20 APRIL 2017 20 APRIL 2017 Contactpersonen KOOS MOL Arcadis Nederland B.V.

Nadere informatie

Projectplan PRJ 83 Fase 2: Opstellen van de Handreiking Hoe stel ik eisen aan archeologisch onderzoek en toets ik onderzoeksrapporten

Projectplan PRJ 83 Fase 2: Opstellen van de Handreiking Hoe stel ik eisen aan archeologisch onderzoek en toets ik onderzoeksrapporten Projectplan PRJ 83 Fase 2: Opstellen van de Handreiking Hoe stel ik eisen aan archeologisch onderzoek en toets ik onderzoeksrapporten Versie 0.3 26 februari 2007 1 Toelichting Het beoogde eindresultaat

Nadere informatie

Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie. Datum 6 april 2011 Status Definitief

Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie. Datum 6 april 2011 Status Definitief 3 Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie Datum 6 april 2011 Status Definitief Colofon Uitgegeven door Rijkswaterstaat DI-IMG Informatie Contractenbuffet IMG, N. Landsman Telefoon 088 7972502 Fax contractmanagement.img@rws.nl

Nadere informatie

Deel C. Digitale uitwisseling Zeeland, het werkt al sinds 2009

Deel C. Digitale uitwisseling Zeeland, het werkt al sinds 2009 Deel C Digitale uitwisseling Zeeland, het werkt al sinds 2009 Deel C Inhoud Aanpak Zeeland 2009 Tools zijn voldoende aanwezig, geen reden voor centrale regie en of software Factor mens, willen en kunnen

Nadere informatie

CHECKLIST. Beoordeling standaard rapport IVO-waarderend

CHECKLIST. Beoordeling standaard rapport IVO-waarderend ARCHEOLOGIE CHECKLIST Beoordeling standaard rapport IVO-waarderend Algemene punten 1. Het IVO-waarderend (voorzover proefsleuven- of booronderzoek) dient te zijn uitgevoerd door een instelling die beschikt

Nadere informatie

Dordrecht Ondergronds 33

Dordrecht Ondergronds 33 Dordrecht Ondergronds 33 Plangebied Vest 90-92 Gemeente Dordrecht Waarneming van de stadsmuur en de Nonnentoren M.C. Dorst 2012 Gemeente Dordrecht Stadsontwikkeling/Ruimtelijke Realisatie/Archeologie Colofon

Nadere informatie

CORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties

CORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties CORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties Hoe zorgen we ervoor dat we nieuwe diensten en producten soepel in onze bedrijfsvoering op kunnen nemen? Hoe geven we betere invulling

Nadere informatie

FORUM STANDAARDISATIE Aanmelding SIKB0101

FORUM STANDAARDISATIE Aanmelding SIKB0101 -----Oorspronkelijk bericht----- Van: Survey [mailto:website.open.standaarden@.nl] Verzonden: maandag 6 december 2010 19:11 Aan: Logius Forumstandaardisatie CC: Joris Gresnigt Onderwerp: Formulier Open

Nadere informatie

Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie. Datum 3 juli 2014 Status definitief

Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie. Datum 3 juli 2014 Status definitief Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie Datum 3 juli 2014 Status definitief Colofon Uitgegeven door Rijkswaterstaat ICG Informatie Contractenbuffet RWS, N.Landsman Telefoon 088 7972502 Email contractenbuffet@rws.nl

Nadere informatie

Beheer Grootschalige Topografie voor nietbronhouders

Beheer Grootschalige Topografie voor nietbronhouders Beheer Grootschalige Topografie voor nietbronhouders Campus, recreatie- of bedrijventerrein uniform in beeld Nu alle bronhouders van de Basisregistratie Grootschalige Topografie BGT aangesloten zijn op

Nadere informatie

SIKB0102!? Wouter Boasson Kennis delen

SIKB0102!? Wouter Boasson Kennis delen SIKB0102!? Wouter Boasson Kennis delen Opgraving -> Pakbon Opgraving Objecten Documentatie Relaties Records Relatiemodel Pakbon Kaartenbak Gefilterde objecten, prima Pakbon Uitwisselen archeologische data

Nadere informatie

Praktijkrichtlijn IMBRO

Praktijkrichtlijn IMBRO Praktijkrichtlijn IMBRO Auteur : TNO / Alterra Datum : 25 november 2009 versie : 1.0 Status : definitief IMBRO Informatiemodel Bodem en Ondergrond REVISIE HISTORIE Datum Versie Beschrijving Auteur(s)

Nadere informatie

Implementatie NEN-EN-ISO in uw werkproces

Implementatie NEN-EN-ISO in uw werkproces Implementatie NEN-EN-ISO 14688 in uw werkproces Implementatie NEN-EN-ISO 14688 Workshop ronde 1. Workshop ronde 2. 1. Inleiding Booronderzoek in relatie tot BRO Veranderingen vanuit de norm 2. Aan de slag!

Nadere informatie

Modelvoorschriften archeologie in de omgevingsvergunning

Modelvoorschriften archeologie in de omgevingsvergunning Op grond van artikel 5.2 van het Besluit omgevingsrecht (Bor) kunnen ten aanzien van archeologie voorschriften worden verbonden aan de omgevingsvergunning, indien hier in het bestemmingsplan een grondslag

Nadere informatie

Opname SIKB0102 standaard op de lijst van open standaarden.

Opname SIKB0102 standaard op de lijst van open standaarden. FS 151028.2A Opname SIKB0102 standaard op de lijst van open standaarden. Forum Standaardisatie FORUM STANDAARDISATIE Aan: Forum Standaardisatie Van: Stuurgroep Standaardisatie Wilhelmina v Pruisenweg 104

Nadere informatie

Het digitaal samenstellen en uniformeren van projectdocumentatie.

Het digitaal samenstellen en uniformeren van projectdocumentatie. Het digitaal samenstellen en uniformeren van projectdocumentatie. As-Built Documentatie digitaal op orde Als uw bedrijf actief is in de Marine, Off-Shore, energie of chemische industrie, dan heeft u voor

Nadere informatie

Specialistisch Onderzoek

Specialistisch Onderzoek Protocol 4006 isch Onderzoek Dit protocol maakt onderdeel uit van de Kwaliteitsnorm Nederlandse archeologie. Deze Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.3), is op 09-12-2013 vastgesteld

Nadere informatie

INTERPRETATIEDOCUMENT vastgesteld door het CCvD Bodembeheer

INTERPRETATIEDOCUMENT vastgesteld door het CCvD Bodembeheer INTERPRETATIEDOCUMENT vastgesteld door het CCvD Bodembeheer Van toepassing op : BRL SIKB 0100, versie 4.0-29 juni 2005 Versie en datum vaststelling : 1, 3 september 2009 Datum in werking treden : 7 september

Nadere informatie

Complicaties registreren Een hulpmiddel bij aanschaf en gebruik van software

Complicaties registreren Een hulpmiddel bij aanschaf en gebruik van software 2 Complicaties registreren Een hulpmiddel bij aanschaf en gebruik van software Complicaties registreren Een hulpmiddel bij aanschaf en gebruik van software Landelijke standaarden en software 1 Resultaten

Nadere informatie

MEMO. Alphen aan den Rijn. Stevinstraat 9 2405 CR ALPHEN AAN DEN RIJN. Contactpersoon opdrachtgever Dhr. R. Teunisse; (0172) 245 611 / (06) 2021 06 09

MEMO. Alphen aan den Rijn. Stevinstraat 9 2405 CR ALPHEN AAN DEN RIJN. Contactpersoon opdrachtgever Dhr. R. Teunisse; (0172) 245 611 / (06) 2021 06 09 MEMO Van : Vestigia BV Archeologie & Cultuurhistorie Aan : Dhr. R. Teunisse namens Stichting Ipse de Bruggen Onderwerp : Quickscan Drietaktweg te Datum : 13 oktober 2010 Ons Kenmerk : V10-22710 / V10-1944

Nadere informatie

CHECKLIST. vooronderzoek. Omdat ook voor archeologische opgravingen een PvE verplicht is, is

CHECKLIST. vooronderzoek. Omdat ook voor archeologische opgravingen een PvE verplicht is, is ARCHEOLOGIE CHECKLIST Programma van Eisen (PvE) Toelichting De handreikingen en checklists richten zich in eerste instantie op het archeologisch vooronderzoek. Omdat ook voor archeologische opgravingen

Nadere informatie

CHECKLIST. 1. Het IVO-verkennend (voorzover booronderzoek) dient te zijn uitgevoerd door een instelling die beschikt over een opgravingsvergunning

CHECKLIST. 1. Het IVO-verkennend (voorzover booronderzoek) dient te zijn uitgevoerd door een instelling die beschikt over een opgravingsvergunning ARCHEOLOGIE CHECKLIST Beoordeling standaard rapport IVO-verkennend Algemene vragen 1. Het IVO-verkennend (voorzover booronderzoek) dient te zijn uitgevoerd door een instelling die beschikt over een opgravingsvergunning

Nadere informatie

Beulakerweg 127 te Giethoorn, gem. Steenwijkerland (Ov.)

Beulakerweg 127 te Giethoorn, gem. Steenwijkerland (Ov.) Laagland Archeologie Rapport 11 Inventariserend veldonderzoek karterende fase Beulakerweg 127 te Giethoorn, gem. Steenwijkerland (Ov.) Opdrachtgever: gemeente Steenwijkerland april 2016 Versie 1 Inventariserend

Nadere informatie

ETIM NL Dynamische publicatie

ETIM NL Dynamische publicatie ETIM NL Dynamische publicatie V1-2015 Versie datum 18-03-2015 Auteur: Marc Habets INHOUD 1. Inleiding 3 2. Dynamische publicatie 3 2.1. Wat is een dynamische ETIM publicatie? 3 2.2. Voordelen en randvoorwaarden

Nadere informatie

Belangrijkste uitdagingen voor landelijke versnelling van verwijzen

Belangrijkste uitdagingen voor landelijke versnelling van verwijzen Belangrijkste uitdagingen voor landelijke versnelling van verwijzen 1. Belangrijke knelpunten voor versnelling uitwisseling eerste- naar tweedelijns instellingen 2. Belangrijke knelpunten voor versnelling

Nadere informatie

Afbeelding 1.1. Luchtfoto van de locaties (rood=alternatief, blauw=bestaand)

Afbeelding 1.1. Luchtfoto van de locaties (rood=alternatief, blauw=bestaand) Afbeelding.. Luchtfoto van de locaties (rood=alternatief, blauw=bestaand). WET- EN REGELGEVING Rijksbeleid Archeologie Monumentenwet (Rijk, 988, gewijzigd 007) Het Verdrag van Malta werd in 99 ondertekend

Nadere informatie

Alleen ter besluitvorming door het College. Collegevoorstel Openbaar. Onderwerp Erkenning archeologisch depot. BW-nummer

Alleen ter besluitvorming door het College. Collegevoorstel Openbaar. Onderwerp Erkenning archeologisch depot. BW-nummer Openbaar Onderwerp Erkenning archeologisch depot Programma / Programmanummer Ruimte & Cultuurhistorie / 1031 BW-nummer Portefeuillehouder H. Kunst Samenvatting Met de komst van de Wet op de archeologische

Nadere informatie

Project Fasering Documentatie Applicatie Ontwikkelaar

Project Fasering Documentatie Applicatie Ontwikkelaar Project Fasering Documentatie Applicatie Ontwikkelaar Auteurs: Erik Seldenthuis Aminah Balfaqih Datum: 31 Januari 2011 Kerntaak 1 Ontwerpen van applicaties De volgordelijke plaats van de documenten binnen

Nadere informatie

Provinciaal blad 2012, 14

Provinciaal blad 2012, 14 ISSN 0920-105X Provinciaal blad 2012, 14 Besluit van Gedeputeerde Staten van Utrecht van 13 maart 2012, nr.80a9bc35, houdende beleidsregels inzake de aanwijzing van Gemeentelijke Depots Bodemvondsten (Beleidsregel

Nadere informatie

CULTUURHISTORISCHE WAARDENKAART TERNEUZEN

CULTUURHISTORISCHE WAARDENKAART TERNEUZEN CULTUURHISTORISCHE WAARDENKAART TERNEUZEN Terneuzen Cultuurhistorische Waardenkaart Datum: februari 2013 Opgesteld door: Gemeente Terneuzen Gemeente Terneuzen Stadhuisplein 1 Postbus 35 4530 AA Terneuzen

Nadere informatie

BGT/IMGEO gisib voorbeeld weg. BGT/IMGEO gisib?

BGT/IMGEO gisib voorbeeld weg. BGT/IMGEO gisib? De BGT/IMGEO en BGT en IMGEO De Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) is een gedetailleerde (invaktaal: grootschalige) digitale kaart van heel Nederland. Daarin worden alle objecten als gebouwen,

Nadere informatie

Business case Digikoppeling

Business case Digikoppeling Business case Digikoppeling Versie 1.0 Datum 02/06/2014 Status Definitief Van toepassing op Digikoppeling versies: 1.0, 1.1, 2.0, 3.0 Colofon Logius Servicecentrum: Postbus 96810 2509 JE Den Haag t. 0900

Nadere informatie

Overgang naar IM Metingen

Overgang naar IM Metingen Overgang naar IM Metingen Samen verder IHW Netwerkdag 3-10-2013 Roeland Heuff SIKB Steven IJzer IHW Tamar Bakker - IHW Inhoud Hoe het allemaal begon: Roeland Heuff UM Aquo Metingen IM Metingen: Steven

Nadere informatie

Bijlage 25 Notitie Archeologie Windpark Greenport Venlo

Bijlage 25 Notitie Archeologie Windpark Greenport Venlo Bijlage 25 Notitie Archeologie Windpark Greenport Venlo Kenmerk: 079485465 Versie: B Auteur: Arcadis Nederland B.V. ONDERWERP Bijlage 25 Notitie Archeologie DATUM 7-7-2017 PROJECTNUMMER C05057.000103.0400

Nadere informatie

Whitepaper. One language, one source, one truth

Whitepaper. One language, one source, one truth Whitepaper One language, one source, one truth Contact Voor meer informatie of een demo kunt u contact opnemen met John Vermolen of Bas de Graaf: 06-53943650 / 06-53289168 Postbus 79075, 1070 NC Amsterdam

Nadere informatie

Rapportage workfl ow

Rapportage workfl ow Rapportage workflow Rapportage registratie workflow C.G.A.M Wessels Introductie Workflow management (WFM) staat voor de automatisering van bedrijfsprocessen en werkstromen (regels, procedures en processen)

Nadere informatie

Certificeren KNA Uitwerking fase 2

Certificeren KNA Uitwerking fase 2 Certificeren KNA Uitwerking fase 2 Presentatie t.b.v. startbijeenkomst fase 2 SIKB, Jelle de Boer 5 februari 2015 Inhoud Korte introductie op certificering Archeologisch proces Onderlinge relatie BRL en

Nadere informatie

Het bevoegd gezag is het bestuursorgaan dat het besluit neemt of de vergunning verleent.

Het bevoegd gezag is het bestuursorgaan dat het besluit neemt of de vergunning verleent. Archeologische Monumentenzorg stapsgewijs Proces Archeologische Monumentenzorg (AMZ) Het opsporen en waarderen van archeologische vindplaatsen in het kader van ruimtelijke ingrepen vindt plaats in stappen.

Nadere informatie

Samenwerking tussen toezichthouders in de bodemketen

Samenwerking tussen toezichthouders in de bodemketen Samenwerking tussen toezichthouders in de bodemketen Vanuit brede analyse en prioritering naar concrete inspecties in de bodemketen Francisco Leus Maarten Busstra Platform Toezicht Bodembeheer 11 november

Nadere informatie

Archeologisch bureauonderzoek & inventariserend veldonderzoek, verkennende fase. Sportlaan, Heerjansdam, Gemeente Zwijndrecht, B&G rapport 899

Archeologisch bureauonderzoek & inventariserend veldonderzoek, verkennende fase. Sportlaan, Heerjansdam, Gemeente Zwijndrecht, B&G rapport 899 1. ALGEMENE GEGEVENS Titel Auteur(s) Autorisatie Gemeente Plaats Toponiem / Straat Onderzoekskader Archeologisch bureauonderzoek & inventariserend veldonderzoek, verkennende fase. Sportlaan, Heerjansdam,

Nadere informatie

Verkenning N345 Voorst Notitie Archeologie

Verkenning N345 Voorst Notitie Archeologie Verkenning N345 Voorst Notitie Archeologie Provincie Gelderland 10 december 2010 Definitief Documenttitel Verkenning N345 Voorst Notitie Archeologie Verkorte documenttitel Verkenning N345 Voorst Status

Nadere informatie

Notitie Externe audits t.b.v. openbare reactieronde BRL en KNA Archeologie

Notitie Externe audits t.b.v. openbare reactieronde BRL en KNA Archeologie Notitie Externe audits t.b.v. openbare reactieronde BRL en KNA Archeologie Datum : 22-06-2015 Kenmerk : PRJ235 Inleiding In de voorgenomen BRL SIKB 4000 Archeologie is een belangrijke plaats ingeruimd

Nadere informatie

Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Advies concept wetsvoorstel Basisregistratie Ondergrond. Geachte,

Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Advies concept wetsvoorstel Basisregistratie Ondergrond. Geachte, POSTADRES Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag BEZOEKADRES Juliana van Stolberglaan 4-10 TEL 070-88 88 500 FAX 070-88 88 501 INTERNET www.cbpweb.nl www.mijnprivacy.nl AAN Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Nadere informatie

PROGRAMMA KENNISKAART ARCHEOLOGIE, PROJECT WAARDENKAART IN VEELVOUD. Kwaliteitsverbetering. gegevens in Archis

PROGRAMMA KENNISKAART ARCHEOLOGIE, PROJECT WAARDENKAART IN VEELVOUD. Kwaliteitsverbetering. gegevens in Archis PROGRAMMA KENNISKAART ARCHEOLOGIE, PROJECT WAARDENKAART IN VEELVOUD Kwaliteitsverbetering gegevens in Archis Februari 2014 Samenvatting 2 Om de kwaliteit van gegevens in Archis-2 te verbeteren is de informatie

Nadere informatie

De beheerrisico s van architectuur

De beheerrisico s van architectuur De beheerrisico s van architectuur Een overzicht van de ArChimate Risico Extensie versie 0.2 Bert Dingemans Inleiding Het implementeren van een (enterprise) architectuur brengt altijd risico s met zich

Nadere informatie

RICHTLIJNEN VOOR HET UITVOEREN VAN ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK EN NIET- GRAVEND INVENTARISEREND VELDONDERZOEK IN DE GEMEENTEN:

RICHTLIJNEN VOOR HET UITVOEREN VAN ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK EN NIET- GRAVEND INVENTARISEREND VELDONDERZOEK IN DE GEMEENTEN: RICHTLIJNEN VOOR HET UITVOEREN VAN ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK EN NIET- GRAVEND INVENTARISEREND VELDONDERZOEK IN DE GEMEENTEN: - ALBRANDSWAARD - BARENDRECHT - BERNISSE - CAPELLE AAN DEN IJSSEL - HELLEVOETSLUIS

Nadere informatie

Heesch - Beellandstraat

Heesch - Beellandstraat Archeologische Quickscan Heesch - Beellandstraat Gemeente Bernheze 1 Steller Drs. A.A. Kerkhoven Versie Concept 1.0 Projectcode 12110023 Datum 22-11-2012 Opdrachtgever LWM Ewislaan 12 1852 GN Heiloo Uitvoerder

Nadere informatie

Adviesdocument 768. Oranjerie landgoed Mattemburgh, gemeente Woensdrecht. Project: Projectcode: HOOM2. Opdrachtgever: Brabants Landschap

Adviesdocument 768. Oranjerie landgoed Mattemburgh, gemeente Woensdrecht. Project: Projectcode: HOOM2. Opdrachtgever: Brabants Landschap Adviesdocument 768 Project: Oranjerie landgoed Mattemburgh, gemeente Woensdrecht Projectcode: HOOM2 Opdrachtgever: Brabants Landschap Datum: 12 juni 2015 1 ARCHEOLOGIE & DE ORANJERIE MATTEMBURGH Inleiding

Nadere informatie

Het Provinciaal Depot Beheer Systeem (PDBS) Wat willen wij (de provincies) ermee? Stephan Weiß-König

Het Provinciaal Depot Beheer Systeem (PDBS) Wat willen wij (de provincies) ermee? Stephan Weiß-König Het Provinciaal Depot Beheer Systeem (PDBS) Wat willen wij (de provincies) ermee? Stephan Weiß-König Erfgoedwet 5.3. Depots voor vondsten bij het verrichten van opgravingen Artikel 5.8. In stand houden

Nadere informatie

Volgens goed gebruik worden de activiteiten en aandachtspunten binnen de vereniging ingericht op een planmatige aanpak vertaald in dit jaarplan.

Volgens goed gebruik worden de activiteiten en aandachtspunten binnen de vereniging ingericht op een planmatige aanpak vertaald in dit jaarplan. JAARPLAN 2014 Inleiding Volgens goed gebruik worden de activiteiten en aandachtspunten binnen de vereniging ingericht op een planmatige aanpak vertaald in dit jaarplan. De vereniging heeft vertrouwen in

Nadere informatie

Professionalisering van de vastgoedinformatievoorziening. Startnotitie. Versie: 19 juni 2006. Albert van Tuil Reinout Schaatsbergen

Professionalisering van de vastgoedinformatievoorziening. Startnotitie. Versie: 19 juni 2006. Albert van Tuil Reinout Schaatsbergen Professionalisering van de vastgoedinformatievoorziening Startnotitie Versie: 19 juni 2006 Albert van Tuil Reinout Schaatsbergen Inleiding Zoals in een memo van 7 maart 2006 aan het MT van de gemeente

Nadere informatie

Onderwerp. Datum en plaats overleg. Kenmerk V0089/I0353. Afwezigen

Onderwerp. Datum en plaats overleg. Kenmerk V0089/I0353. Afwezigen Opsteller dinsdag 4 november Ilonka Geurtsen Notulist A. Meerkerk Voorzitter I. Maaskant Onderwerp Verslag 22 oktober Datum en plaats overleg 22 oktober, Amersfoort Kenmerk V0089/I0353 Aanwezigen E. Burger,

Nadere informatie

Bureauonderzoek Archeologie

Bureauonderzoek Archeologie Bijlage 9 Bureauonderzoek Archeologie (voorontwerp) Ommen Oost NL.IMRO.0175.20131005003-VO01 197-236 !"#$%&&""%'$!"( )#*"( -( "( -%*0(!( )%"( +, +., /* 12 3 4 30#5! 657 7$58 9": 5 "%:$:%"%%;&$:%%%% %"$5$:$%:#'%$5%%%&0%#$

Nadere informatie

Beheer en onderhoud GPH

Beheer en onderhoud GPH Beheer en onderhoud GPH Afkomstig van: Sandra van Beek-Jacobs Versie: 1.0 Datum: 25-7-2014 Inhoudsopgave 1. Documenthistorie 3 2. Inleiding 4 2.1 Opbouw document 4 2.2 Doel document 4 2.3 Beheer van het

Nadere informatie

Implementatiescenario voor lidorganisaties

Implementatiescenario voor lidorganisaties Informatiemodel en Gegevensset Federatie Opvang 2011 Implementatiescenario voor lidorganisaties Federatie Opvang, 22 september 2011 versie 1.0 Projectleiding: Projectuitvoering: Mark Clarijs, Informatiemanager

Nadere informatie

Context Informatiestandaarden

Context Informatiestandaarden Context Informatiestandaarden Inleiding Om zorgverleners in staat te stellen om volgens een kwaliteitsstandaard te werken moeten proces, organisatie en ondersteunende middelen daarop aansluiten. Voor ICT-systemen

Nadere informatie

Processen en juridische aspecten LV WOZ

Processen en juridische aspecten LV WOZ Processen en juridische aspecten LV WOZ LV WOZ Inlichtingen Peter van den Heuij T 070-3427816 p.p.a.heuij@minfin.nl Datum 23 mei 2011 Auteur Ruud Kathmann Bijlage: Inleiding Voor de aanbesteding van de

Nadere informatie

AsG Informatiesessie 26-09-2014

AsG Informatiesessie 26-09-2014 AsG Informatiesessie 26-09-2014 Conversietool AMIS AsG dienstverlening Ronde tafel discussie AsG Conversietool (ACT) Samenvoegen van portefeuilles (overname) Standaardisatie bestanden Provinciaal naar

Nadere informatie

Mevr. M. Burger,

Mevr. M. Burger, Plan van Aanpak Paraaf bevoegd gezag: opsteller: JP Bakx datum: 25-09-2017 Mevr. M. Burger, 25-09-2017 Inleiding In dit Plan van Aanpak worden de uitgangspunten en werkzaamheden beschreven voor het uitvoeren

Nadere informatie

Basisregistratie Ondergrond

Basisregistratie Ondergrond Basisregistratie Ondergrond Wat hebben we nu en waar gaan we naar toe? Hans van der Meij Geologische Dienst Nederland, TNO 9 november 2011 Waarom de ondergrond en voor wie? www.grondwaterstandinutrecht.nl

Nadere informatie

Indienvragenlijst EduStandaard

Indienvragenlijst EduStandaard Indienvragenlijst EduStandaard 13 februari 2013 1. Om welke afspraak gaat het? Titel auteur(s) versie Uitwisseling voorlichtingsinformatie opleidingen in het HO Het projectteam bestond uit Bart de Jong,

Nadere informatie

Beoogd resultaat Door een gemeentelijke bijdrage aan de archeologische kosten kan het melkveebedrijf zijn uitbreidingsplannen

Beoogd resultaat Door een gemeentelijke bijdrage aan de archeologische kosten kan het melkveebedrijf zijn uitbreidingsplannen RAADSVOORSTEL Onderwerp : Financiële bijdrage archeologisch onderzoek Arkelstein, Bathmen. Raadsvergadering : 24 maart 2010 Politieke markt d.d.: - Agendapunt : 6 Portef.houder : wethouders Berkelder /

Nadere informatie

BEFDSS. Het Belgische uitwisselingsformaat voor onderzoekgegevens afkomstig van visueel rioolonderzoek. 1/12/2006 1 / 6

BEFDSS. Het Belgische uitwisselingsformaat voor onderzoekgegevens afkomstig van visueel rioolonderzoek. 1/12/2006 1 / 6 Het Belgische uitwisselingsformaat voor onderzoekgegevens afkomstig van visueel rioolonderzoek. 1/12/2006 1 / 6 Inhoudstafel... 1 1 Voorwoord... 3 2 De samenstelling van het uitwisselingsformaat... 4 3

Nadere informatie

HOOFDLIJNENAKKOORD WATERZUIVERING IN DE GLASTUINBOUW

HOOFDLIJNENAKKOORD WATERZUIVERING IN DE GLASTUINBOUW HOOFDLIJNENAKKOORD WATERZUIVERING IN DE GLASTUINBOUW LTO Glaskracht Nederland, Nederlandse Stichting voor Fytofarmacie (Nefyto), Unie van Waterschappen (UvW), Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG),

Nadere informatie

Dataopwerkingsprojecten 'zichtbaar' onder controle

Dataopwerkingsprojecten 'zichtbaar' onder controle Dataopwerkingsprojecten 'zichtbaar' onder controle Visualisatie ten behoeve van projectaanpak en datakwaliteit Maurice Willemsen en Joery Korobejnik Spatial Eye en Enexis Asset Management maurice.willemsen@spatial-eye.com

Nadere informatie

In deze handreiking is aangegeven hoe om te gaan met de archivering van digitale ruimtelijke plannen.

In deze handreiking is aangegeven hoe om te gaan met de archivering van digitale ruimtelijke plannen. HANDREIKING Onderwerp Archiveren digitale ruimtelijke plannen Aan Gebruikers RO Standaarden Van Geonovum, Monique van Scherpenzeel Datum 3 februari 2010 Status publiek In deze handreiking is aangegeven

Nadere informatie

Nieuwe Waalreseweg 199, Valkenswaard (gemeente Valkenswaard)

Nieuwe Waalreseweg 199, Valkenswaard (gemeente Valkenswaard) Nieuwe Waalreseweg 199, Valkenswaard (gemeente Valkenswaard) Een archeologische paragraaf R.M. van der Zee ADC ArcheoProjecten, Amersfoort, maart 2017 Foto s en tekeningen: ADC ArcheoProjecten, tenzij

Nadere informatie

Hallo SBR, vaarwel papieren jaarrekeningen

Hallo SBR, vaarwel papieren jaarrekeningen Hallo SBR, vaarwel papieren jaarrekeningen Vanaf 2017 (boekjaar 2016) is het zover. Jaarrekeningen kunnen alleen nog maar via Standard Business Reporting worden gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel.

Nadere informatie

Met het nieuwe welzijnsbeleid werkt de gemeente Tiel vanuit de volgende uitgangspunten:

Met het nieuwe welzijnsbeleid werkt de gemeente Tiel vanuit de volgende uitgangspunten: Opdrachtformulering kwartiermaker integrale welzijnsopdracht Aanleiding De gemeenteraad van de gemeente Tiel heeft in haar vergadering van juli 2014 het besluit genomen om een inhoudelijke discussie te

Nadere informatie

Functieprofiel: Senior Managementassistent Functiecode: 0305

Functieprofiel: Senior Managementassistent Functiecode: 0305 Functieprofiel: Senior Managementassistent Functiecode: 0305 Doel Het verrichten van werkzaamheden voor een eenheid op beleidsuitvoerend en ondersteunend gebied, van administratieve, uitvoerende en secretariële

Nadere informatie

Projectvoorstel Pilot Basisregistraties Grootschalige Topografie (BGT)

Projectvoorstel Pilot Basisregistraties Grootschalige Topografie (BGT) Projectvoorstel Pilot Basisregistraties Grootschalige Topografie (BGT) Aan : Kring van Twentse secretarissen Programma : SSNT Basisregistraties Topografie i.s.m. SSNT/ I & A Opdrachtgevers : G.J. Eikenaar

Nadere informatie

SLIM 3.0. Sluit Nederland aan op Internationale Metadatastandaarden ONDERDEEL: RDA. NOTITIE 2f Work records SLIM 3.0

SLIM 3.0. Sluit Nederland aan op Internationale Metadatastandaarden ONDERDEEL: RDA. NOTITIE 2f Work records SLIM 3.0 Sluit Nederland aan op Internationale Metadatastandaarden ONDERDEEL: RDA 2012 NOTITIE 2f Work records Datum 6 januari 2013 Documentgeschiedenis 10 oktober 2012: 1 e versie Peter Schouten 18 november 2012

Nadere informatie

Bijlage: Aanpak aanscherping Meldcode

Bijlage: Aanpak aanscherping Meldcode Bijlage: Aanpak aanscherping Meldcode 1. Inleiding Op 1 juli 2013 is de Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in werking getreden. Deze wet verplicht professionals in de sectoren

Nadere informatie

Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek

Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek Raadsvergadering, 22 april 2008 Voorstel aan de Raad Nr: 228 Agendapunt: 6 Datum: 9 april 2008 Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek Onderdeel raadsprogramma:

Nadere informatie

Risicomanagement bij onder toezicht gestelde kinderen Een notitie naar aanleiding van onderzoek van de Inspectie jeugdzorg oktober 2008

Risicomanagement bij onder toezicht gestelde kinderen Een notitie naar aanleiding van onderzoek van de Inspectie jeugdzorg oktober 2008 Risicomanagement bij onder toezicht gestelde kinderen Een notitie naar aanleiding van onderzoek van de Inspectie jeugdzorg oktober 2008 Inleiding De veiligheid van het kind is een van de belangrijkste

Nadere informatie

Reactie in kader van consultatie StUF. Geachte lezer, Hierbij onze reactie op de consultatieprocedure StUF

Reactie in kader van consultatie StUF. Geachte lezer, Hierbij onze reactie op de consultatieprocedure StUF Reactie in kader van consultatie StUF Geachte lezer, Hierbij onze reactie op de consultatieprocedure StUF 1. In de beschrijving wordt niet ingegaan op de huidige situatie dat met de 'uitrol' van het stelsel

Nadere informatie

Handleiding Amyyon Care BSN functionaliteit. Rondomzorg

Handleiding Amyyon Care BSN functionaliteit. Rondomzorg Handleiding Amyyon Care BSN functionaliteit Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 BSN bevraging NAW... 4 3 BSN bevraging BSN... 7 4 BSN verificatie... 9 5 ID registratie... 11 6 WID controle... 12 7 Vergewissen...

Nadere informatie

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies B O O R O N D E R Z O E K Oldebroek, Vierhuizenweg, gemeente Oldebroek (Gld.) Een inventariserend veldonderzoek verkennende fase ArGeoBoor rapport 1379 auteur:

Nadere informatie

HOE PRAKTISCH EEN GOEDE BEDRIJFSSTRATEGISCHE DISCUSSIE TE VOEREN?

HOE PRAKTISCH EEN GOEDE BEDRIJFSSTRATEGISCHE DISCUSSIE TE VOEREN? HOE PRAKTISCH EEN GOEDE BEDRIJFSSTRATEGISCHE DISCUSSIE TE VOEREN? Algelun [MKB] Advies postbus 41 8330 AA Steenwijk tel / fax (0521) 52 32 01 mobiel (0619) 95 52 87 KvK 54286964 secretariaat@algelunadvies.nl

Nadere informatie

Digitale registratie en documentatie van opgravingen

Digitale registratie en documentatie van opgravingen Digitale registratie en documentatie van opgravingen binnen de KNA Rapportnummer V229 ISSN 1573-9406 Status en versie Definitief In opdracht van SIKB/CvAK Samenstelling Redactie C. Sueur, J.W. Beestman

Nadere informatie

CHECKLIST. en Wetenschap aan instellingen die hebben aangetoond bekwaam te zijn tot het doen van

CHECKLIST. en Wetenschap aan instellingen die hebben aangetoond bekwaam te zijn tot het doen van ARCHEOLOGIE CHECKLIST Beoordeling standaard rapport IVO-karterend Algemene vragen 1. Het IVO-karterend (voorzover booronderzoek en proefsleuven) dient te zijn uitgevoerd door een instelling die beschikt

Nadere informatie

Op weg naar een archeologiebeleid voor de gemeente Bergen

Op weg naar een archeologiebeleid voor de gemeente Bergen Op weg naar een archeologiebeleid voor de gemeente Bergen F. Kortlang en A. Van de Water 30 mei 2012 www.archaeo.nl Inhoud Archeologiebeleid: Waarom? Aanpak Verwachtingenkaart Beleidskaart Uitgangspunten

Nadere informatie