GEHEUGEN EN CONCENTRATIEPROBLEMEN NA KANKER

Transcriptie

1 GEHEUGEN EN CONCENTRATIEPROBLEMEN NA KANKER

2 GEHEUGENPROBLEMEN NA KANKER Geheugen Expliciet Impliciet Episodisch geheugen Semantisch geheugen Procedureel geheugen Klassieke conditionering Priming

3 Een goed werkend geheugen: Vereist intacte hersenen GEHEUGENPROBLEMEN NA KANKER Vereist een globaal goede gezondheid (fysiek en mentaal) Oorzaken van een falend geheugen: Bepaalde ziektes (direct en indirect) Bepaalde behandelingen Andere factoren

4 GEHEUGENPROBLEMEN NA KANKER Geheugenproblemen na kanker(behandeling) Reeds veel onderzoek naar gebeurd Nog steeds veel vragen onbeantwoord => Een feit is dat cognitieve problemen vaak voorkomen na kanker (16-75%) Figuur 1 (Bostyn, 2011)

5 De belangrijkste technieken op een rij Visualiseren Verbaliseren Organiseren Associëren Herhalen Storingen minimaliseren Hulpmiddelen A.d.h.v. verschillende problemen in het dagelijkse leven gaan we deze technieken leren gebruiken. Sommige technieken vragen enige inspanning, je moet ze leren gebruiken.

6 Ik kan mijn spullen vaak niet terugvinden Breng structuur of vaste gewoonte aan Denk na: wat is mijn gewoonte? Keer terug op je stappen Neem je tijd, sta even stil bij het moment Visualiseer Ontwikkel een opbergsysteem voor zaken die je niet dikwijls nodig hebt => Het vraagt eventjes tijd, maar bespaart je ook veel tijd!

7 Ik mag niet vergeten na het werk nog langs de apotheek te gaan Visualiseer de route Hang bv. post-itop een voorwerp dat je zeker neemt voor je vertrekt. Bv. bij je sleutels, op agenda, Noteren in agenda

8 Ik heb altijd wel iets vergeten van de supermarkt, zelfs wanneer ik een lijstje maak Leg een lijstje op een vaste plaats, wanneer je merkt dat je iets nodig hebt, schrijf je het op Loop je huis af, en kijk per kamer wat je nodig hebt Groepeer voor je vertrekt Kruis af op het lijstje Tel het aantal producten Figuur 2 (Bostyn, 2011)

9 Ik heb moeite met namen onthouden Namen onthouden is belangrijk, het maakt steeds een goede indruk Naam-gezicht-methode: Kenmerk van het gezicht verbinden met naam Bv. Dewilde => haar verward (-) Niet steeds mogelijk, vraagt tijd Maak gebruik van klanken Bruno heeft bruin haar Let op initialen Bv. Anton Brouckaert = AB

10 Bij eerste ontmoeting GEHEUGENPROBLEMEN: Kijk de persoon aan, maak oogcontact Herhaal de naam enkele keren tijdens gesprek Antwoord met naam: Dag Pieter Hoe was je naam ook alweer? Hoe spel je dat? Stel je voor hoe de naam er geschreven uitziet Schrijf achteraf naam ergens op (bv. agenda) Zoek eventueel een opvallend kenmerk van persoon Associeer: denk eventueel aan kennis met dezelfde naam en zoek opvallende gelijkenissen of verschillen

11 Ik weet het wel, maar ik kan het niet zeggen Bij naam: overloop het alfabet Verruim het zoekproces Luidop enkele zinnen zeggen die uitdrukken wat je bedoelt Vraag tips aan omgeving Denk even aan iets anders, ontspan

12 Ik kan moeilijk cijfers onthouden Is het wel noodzakelijk? Geef het cijfer een betekenis Splits cijfers op en associeer met gekende cijfers bv. geboortejaren, jaar van speciale gebeurtenis Zoek wiskundige logica Bv (oneven cijfers, dalende volgorde) Verbaliseer Bv. verhaal maken Visualiseer de beweging bv Figuur 3 (Bostyn, 2011)

13 Na het lezen van een tekst, weet ik niet meer wat ik gelezen heb Maak aantekeningen = werk met de tekst Bij boek: Schrijf de verschillende personages en relaties op Eventueel per hoofdstuk kleine samenvatting (enkele lijnen) Laat het even tot je doordringen

14 Onthouden van een belangrijke tekst = PQRST of 5V s Vooraf bekijken (Preview) Eerste maal doorlezen van de tekst Vragen (Question) Stel jezelf sleutelvragen (wie, wat, waar, wanneer en hoe) Voor jezelf lezen (Read) Tekst actief herlezen en vragen beantwoorden Vertellen (State) Informatie herhalen en belangrijkste punten aanhalen of neerschrijven Vergelijken (Test) Kun je de vragen beantwoorden? Begrijp je de volledige tekst?

15 Ik wil een nieuwe taal leren, maar ik ben bang dat dat me niet zal lukken Leer korte (vaak gebruikte) zinnen i.p.v. woorden Herhaal, maar met tussenpozen Luister naar liedjes, bekijk films in die taal Woordgeslachten? Geef een kleur bv. mannelijk blauw, vrouwelijk rood en visualiseer bv. unejupe= stel je een rode rok voor unchat = een blauwe kat

16 Ik heb moeite om me te oriënteren en de weg te vinden Let op richtingen en referentiepunten Bv. geometrische vormen herkennen Bv. aan ijzerwinkel naar links, dan kom ik een groot, geel bord tegen en dan naar rechts Lees de instructies luidop en zoek terwijl je de route afstapt referentiepunten Waar had ik mijn auto weer geparkeerd? Bv. Leeuwstraat => leeuw is mijn lievelingsdier Parking met symbool schildpad => het zal hier lang duren Parking met letters => associeer letter met bekende naam

17 Ik heb moeite met het ophalen van herinneringen Emotionele momenten kunnen we ons meestal goed herinneren In welk jaar was dat ook alweer? Zoek referentiepunten: bv. grote gebeurtenissen: Bv. het was het jaar van de aanslag op de TwinTowers Creëer het beeld, het kader waar het plaatsvond Bv. de bomen stonden in bloei, ik droeg een topje dus het was zomer Haal regelmatig herinneringen op met vrienden, familie door in fotoboeken te kijken, te praten over vroeger enz.

18 Hulpmiddelen GEHEUGENPROBLEMEN: Leg notitieblokje naast telefoon Agenda Zoek agenda die past bij je persoon Organiser : met verschillende onderdelen Bv. agenda, adresboek, notitieblok Gebruik het ook als dagboek Maak lijstjes, kleine notities Hergebruik lijsten Figuur 4 (Bostyn,2011) Hang notities op vaste plaats bv. prikbord Pillendoosjes geordend per week Vraag omgeving berichtje te sturen, briefje te leggen i.p.v. te zeggen Doe het direct of schrijf het op

19 Zal mijn geheugen verbeteren door oefeningen te maken? De geheugenfunctie zelf zal er niet door verbeteren Je leert wel om verschillende technieken toe te passen en creatief te denken Concentratie kun je wel oefenen!

20 Wees creatief en pas de verschillende technieken aan aanjezelf! Kies de techniek die het best bij je past. Wees niet verlegen om hulpmiddelen te gebruiken, iedereen maakt er gebruik van! Creëer orde en maak het je hersenen gemakkelijk! Schakel stoorzenders uit wanneer je je moet concentreren. Maak visualisaties zo gek mogelijk, dan werkt deze techniek het best! Doe moeite om deze technieken onder de knie te krijgen, ze werken echt!

21 Figuur 5 (Bostyn, 2011) SUCCES!!

22 LITERATUURLIJST Bostyn, B. (2011). Onuitgegeven tekeningen (gemaakt i.f.v. dit eindwerk). Clare, L., Wilson, B. (1998). Geheugen kun je helpen, hulpmiddelen en strategieën om een verminderd geheugen het hoofd te bieden. Lisse: Swets& Zeitlinger. Croisilie, B. (2009). Het geheugen, hoe het werkt en hoe het nóg beter kan werken. Leuven: Fontaine/Davidsfonds. Devidt, K. (2010). Geheugenproblemen bij kanker. Oncologisch revalidatieprogramma St.-Rembert ziekenhuis Torhout. Van Coile, J. (2011). Presentatie Het geheugen, RevitaProgramma, St.-Lucas ziekenhuis, Brugge. Vaughn, K. (2008). Train je geheugen en onthoud voortaan alles. Utrecht: Spectrum. Verhaeghen. P., De Mey, Z., Helsen, Z., Van Assel, A., Vanwynsberghe, L. (1992). Omgaan met het geheugen: handboek voor hulpverleners en cursusbegeleiders. Leuven: Acco. Deze presentatie kwam tot stand in samenwerking met de Katholieke Hogeschool Brugge Oostende.