Fietsexcursie MOOI HOOGLAND-WEST

Transcriptie

1 Fietsexcursie MOOI HOOGLAND-WEST

2 Inleiding Fietsexcursie Mooi Hoogland-West Vandaag gaan jullie in het kader van het project Mooi Hoogland-West een route fietsen en onderweg opdrachten doen. De meeste mensen willen graag in een omgeving wonen waar veel natuur in de buurt is. Ze vinden het prettig hun vrije tijd door te brengen in een open, groene omgeving met frisse lucht en ruimte. Dit maakt dat ze zich prettiger voelen dan wanneer ze de hele dag in een stad tussen de gebouwen zitten. Geldt dit ook voor jou? Hoe voel jij je in de natuur (het buitengebied )? Wat weet je eigenlijk van deze groene omgeving? Langs de fietsroute doe je 5 opdrachten. De bedoeling van deze opdrachten is dat je even stilstaat bij de natuur en het landschap om je heen. Wat leeft er eigenlijk in een boom of sloot, waarom leeft het daar? Hoe voel jij je in deze omgeving? De opdrachten zijn daarom in 3 delen verdeeld: u Ervaren u Doen u Denken Bij ervaren sta je letterlijk stil bij deze omgeving: Hoe voelt het om hier te zijn? Wat ruik je/hoor je? (Waardoor komt dat?) Bij het doen ga je onderzoek doen: Welke beestjes zitten hier, of plantjes. Bij het denken ten slotte ga je nadenken over de plantjes/beestjes die je hebt gevonden. Waarom zitten ze nu precies in die sloot of die weide waar je ze gevonden hebt. Of komen ze overal voor? Wat eten ze, of door wie worden ze gegeten? Jullie maken een voedselweb waar de beestjes en planten uit alle 5 de opdrachten een plaats krijgen.

3 Actie! Je ontdekt op 5 verschillende plekken een onderdeel van het landschap. Dit doe je door te kijken, luisteren, voelen, ruiken, maar vooral ontdekken. Op deze 5 plekken helpt een biologiestudent van de CAH Almere jullie. Stel zoveel mogelijk vragen aan hen, dat vinden ze leuk! Je gaat fietsen door het landschap. Hou rekening met het weer! Bij regen een regenpak mee, bij mooi zonnig weer je zonnebrandcrème! Neem verder mee: u De opdrachten u Een schrijfblok u Een potlood (schrijft ook als ie nat is) u Een geodriehoek (geen gewone liniaal!)! Je werkt in de natuur en na jou komen er ook nog andere groepen. Er zijn dus enige regels waar je je aan moet houden. u Je laat geen afval achter u Je beschadigt zo min mogelijk! Dus niet onnodig planten/takken plukken etc. u Je gaat respectvol met de diertjes die je vangt om en zet ze zo onbeschadigd mogelijk terug u Zet je fiets netjes aan de kant van de weg, er komt best veel verkeer langs! u Hou het rustig! Beschrijving Elke opdracht begint met een beschrijving van de omgeving. Denk hierbij aan de hoeveelheid bomen die ergens staan, de schaduw die over een sloot valt. Een weg die ergens vlak langs loopt. Bij een sloot beschrijf je de breedte, diepte, begroeiing. Ligt er een tuin of een weide of akker naast, wat groeit daar op? Wordt een stuk gras gemaaid, of is het ruig begroeid, is een weide groot of juist niet

4 Opdracht 1 Bodemdiertjes Introductie: Je bevindt je hier in een coulisselandschap. Dat kan je zien aan de vele houtwallen en heggen in het landschap waarachter stukken uitzicht verdwijnen en weer tevoorschijn komen (net als bij de coulissen op het toneel). Verder heb je hier de zogenaamde bolle akkers. Kijk maar, de akkers komen omhoog, bollen op in het landschap. Dit komt doordat ze de akkers vroeger ophoogden met vruchtbare plaggen. Om de akkers heen kwam dan een wildwal van struiken, om de dieren uit de akkers te houden. Je staat hier aan de oprit van een boerderij. Je ziet duidelijk de wild of houtwallen. Hierin staat veel oud hout zoals halfverrotte stronken en veel snoeiafval zoals takken. Hierin vinden veel diertjes en dieren een goede leefplaats (kan je bedenken waarom?). Doel van deze opdracht: Na afloop heeft iedereen een diertje bestudeerd en heeft de groep als geheel minstens 5 diertjes op naam gebracht. Kijken en ervaren: 1a Beschrijf kort de omgeving (zie algemene introductie). Kijk eens naar het huis met het rieten dak en de witte muren, past dit volgens jou in het landschap? Waarom wel of niet? 1b Dan afdalen naar het kleine beestjesniveau. Ga bij droog weer eens plat op je buik met je neus in het gras liggen of bestudeer een boomstronk van heel dichtbij: Welke dieren en/of diersporen zie je?

5 Doen: 1c Samen: Verzamel minstens 5 verschillende beestjes van op of onder de aarde (gebruik loep, lepel, uitzoekbak, etc) 1d Individueel: Bestudeer 1 diertje. maak een (overzichts)tekening van het diertje in het vak hieronder. Naam dier Lengte dier Zoek de naam van het diertje op met behulp van de zoekkaart. Meet hem op in millimeter (mm). Waar leeft ie meestal (is dit een logische plek?), wat eet hij, waar is hij bang voor (wordt ie door bedreigd?)? Denken: 1e Wat is de rol van dit diertje in het voedselweb?

6 Opdracht 2 Bomenonderzoek Introductie: Je staat hier aan het begin van een oprijlaan die aan beide kanten geflankeerd wordt door grote laanbomen. Aan het einde ervan kan je nog net grote rododendrons zien. Een doorkijkje geeft een blik op een oude boomgaard. Doel van deze opdracht: Na afloop heeft iedereen een boom bestudeerd, gemeten en op naam gebracht. Bij genoeg tijd kijk je wat er op/onder/in/naast zo n boom leeft. Ervaren: 2a Beschrijf de omgeving. Wat voor gevoel roept zo n laan met grote bomen in je op? Zou dat de bedoeling geweest zijn van diegene die hem aangeplant heeft? Voel en ruik eens aan de boom, ruiken en voelen alle bomen hetzelfde? Beschrijf geur, kleur van de boom. Welke dieren en/of diersporen zie je (poep, vraat etc)? Doen: 2b Benoem zoveel mogelijk van de aanwezige soorten bomen. Iedereen kiest 1 boom: Meet de lengte van deze boom (elk groepslid 1 (andere) boom). Meet de omvang van de boom en bepaal met behulp van de tabel de leeftijd. Maak een schematische tekening van de boomvorm en een wrijfafdruk van de schors. Breng met hulp van de zoekkaart deze boom op naam. In wat voor omgeving komt deze boom meestal voor? Is dit een logische plek? Komt ie hier van oorsprong ook voor of is het een exoot? Waardoor wordt deze boom bedreigd (zie diersporen)? Denken: 2c Wat is de rol van deze boom in het voedselweb?

7 Boomhoogtemeter en Boomleeftijd 1. Bedenk dat de boom naar je toe omvalt. Ga op die plek staan waar jij denkt dat het puntje van de boom de grond zou raken. 2. Werk met z n tweeën. De één kijkt over de schuine zijde van de driehoek precies naar de top van de boom. De ander staat ernaast en houdt de driehoek recht. Kijk je over de boom heen, loop dan naar voren tot je precies de top van de boom ziet. Kijk je tegen de boom aan, loop dan zo ver naar achteren tot je precies de top ziet. 3. Vanaf dit punt ga je het aantal meters (= grote stappen) tellen dat je van de stam van de boom af staat. 4. Maak nu de som: je eigen lengte + het aantal meters (grote stappen) dat je van de boom af staat = de hoogte van de boom. Tabel: Leeftijd van de boom Omtrek van de boom Meten op ongeveer 1,5 m hoogte Hoogte van de boom Gebruik de boomhoogtemeter Leeftijd van de boom 10 tot 30 cm 1-3 m Ongeveer 10 tot 15 jaar oud 30 tot 50 cm 3-5 m Ongeveer 20 jaar 50 tot 80 cm 5-10 m Ongeveer 25 jaar 80 tot 100 cm m Ongeveer 30 jaar 100 tot 150 cm m 30 tot 50 jaar 150 tot 200 cm m 50 tot 100 jaar

8 Opdracht 3 Waterdiertjes (macrofauna) Introductie: Je staat hier bij een brede sloot. Aan de ene kant is er een houten beschoeiing die recht naar beneden loopt. Aan de andere kant is er een glooiende oever met veel riet en andere planten. Aan deze kant liggen ook de akkers/weilanden. De meeste wateren in Nederland staan op de een of nadere manier wel met elkaar in verbinding. In zo n water vind je veel diertjes terug. De kleine diertjes die je nog met een netje kan vangen en met het blote oog kan zien noem je macrofauna. Dit zijn bijvoorbeeld watertorren, de larven van een libel, slakken, of muggenlarven. Sommige van deze soorten houden van schoon water, andere kunnen ook wel in wat viezer water leven. Waterbeheerders gebruiken deze kennis om de kwaliteit van het water te beoordelen. Doel van deze opdracht: Na afloop heeft iedereen een diertje en plantjes bestudeerd en heeft de groep als geheel minstens 6 diertjes en de aanwezige waterplanten op naam gebracht. Bij genoeg tijd tevens een indicatie van de waterkwaliteit gegeven met behulp van de tabel. Ervaren: 3a Beschrijf de omgeving en de 2 oevers van de sloot. Welke slootkant vind je mooier, de glooiende oever of de houten beschoeiing en waarom? Welke dieren en/of diersporen zie je? Doen: 3b Samen: verzamel zoveel mogelijk verschillende beestjes en waterplantjes gedurende 10 minuten (na de uitleg!). Doe dit aan de kant met de glooiende oever. Waarom aan die kant denk je?

9 3c Individueel: meet de lengte van 1 diertje (elk groepslid een eigen diertje). maak een (overzichts)tekening van dit diertje. breng met hulp van een zoekkaart het diertje op naam. Waar leeft ie meestal (is dit een logische plek?), wat eet hij, door wie wordt hij gegeten? Maak samen een lijst van de waterplanten die je hebt gevonden en een lijst van de diertjes (aantal soorten, geen aantal individuen). Gebruik de tabel om hiermee een indicatie te geven van de waterkwaliteit. waterplanten diertjes Denken: 3d Wat is de rol van de gevonden diertjes in het voedselweb?

10 Opdracht 4 Vogelgeluiden en stilte Introductie: Je bent nu in een omgeving met veel grasland. De struiken en de bosrand verder op trekken veel vogels. Vogelaars bepalen vaak op het gehoor welke vogels ergens te vinden zijn. Daarvoor moet je goed en geconcentreerd kunnen luisteren. Dat is in Nederland nog best moeilijk, want overal hoor je wel vliegtuigen, snelwegen of andere menselijke geluiden. Doel van deze opdracht: Na afloop heeft iedereen de aanwezige vogels gezien, gehoord en op naam gebracht. Gedurende 5 minuten heeft iedereen liggend met zijn ogen dicht een mooi plekje de stilte op zich in laten werken. Ervaren deel 1 4a Beschrijf de omgeving, waar zie je de meeste vogels? Zijn het verschillende soorten, of allemaal van dezelfde soort? Doen: 4b Samen: Benoem zoveel mogelijk (weide)vogels die je ziet. Ga van elke vogel na of het een trek- of standvogel is (is hij hier het hele jaar aanwezig of niet?) vogelnaam trekvogel standvogel

11 Denken: 4c Wat is de rol van deze vogel in het voedselweb? Ervaren deel 2: 4d Zoek een mooi plekje waar je ongestoord 5 minuten (dus niet vlak bij iemand anders) kan liggen met je ogen dicht. Laat de stilte (of geluiden van de omgeving) op je in werken. Als de begeleider aangeeft dat de 5 minuten om zijn kom je rustig overeind en beschrijft hoe je deze 5 minuten stilte ervaren hebt (rustig, onprettig, veel gehoord wat je anders niet gehoord/opgemerkt zou hebben). Zou je dit wel vaker willen doen? Hoorde je alleen natuur of veel meer? Wat voor effect zou dit op de dieren kunnen hebben?

12 Opdracht 5 Planten in berm en weide Introductie: Planten hebben net als mensen en dieren een voorkeursomgeving waar ze groeien. Omdat een wegberm in veel opzichten heel anders is dan een weide zal je waarschijnlijk in een berm ook heel andere planten tegenkomen. Niet voor niks verkopen ze zakjes bloemzaad dat ze bermmengsels noemen. Doel van deze opdracht: Na afloop heeft iedereen voor de berm en de weide de 5 meest aanwezige plantensoorten op naam gebracht. Ervaren: 5a Beschrijf het verschil tussen de berm en de weide en kijk daarbij naar de dingen die voor planten belangrijk zijn. (bodem, voeding, vraat, beschutting, maaien etc) Doen: 5b Samen: Zet een vierkant uit van 1 x 1 meter in de berm. Tel hoeveel verschillende soorten planten je ziet Benoem de 3 plantensoorten die hier het meest in voorkomen. Doe nu hetzelfde voor de weide.

13 Denken: 5c Waar zaten de meeste soorten planten per vierkante meter en waarom zaten die juist daar? Waar denk je dat de meeste verschillende dieren/diertjes zitten, in de berm of de weide en waarom? Hebben de planten hier iets mee te maken?