Nota 3: Ernstige psychiatrische aandoeningen en regulier betaald werk: effectieve principes in de Vlaamse praktijk

Transcriptie

1 Kapucijnenvoer Leuven +32(0) fax: +32(0) Nota 3: Ernstige psychiatrische aandoeningen en regulier betaald werk: effectieve principes in de Vlaamse praktijk Jeroen Knaeps Ann DeSmet Prof. Dr. Chantal Van Audenhove Werknota maart 2011

2 Opdrachtgever Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding Projectmedewerkers LUCAS K.U.Leuven Jeroen Knaeps Wetenschappelijk medewerker Ann DeSmet Senior onderzoeker Prof. dr. Chantal Van Audenhove Directeur

3 Samenvatting Het doel van het onderzoek is om op basis van wetenschappelijke en lokale kennis een effectieve benadering te beschrijven in het toeleiden naar regulier betaald werk van de MMPP-doelgroep. Deze fase gaat na in welke mate momenteel evidence-based principes in de Vlaamse arbeidrehabilitatie toegepast worden. We kunnen stellen dat Vlaamse arbeidsrehabilitatie-programma s momenteel niet alle evidence-based principes voldoende implementeren. Wat doet men wel: op zoek gaan naar een job die het best bij hem of haar past, en cliënten laten kiezen uit een divers gamma aan jobs. Er worden bovendien weinig mensen geweigerd op basis van arbeidsverleden, diagnose enkel arbeidsgerelateerde diensten aanbieden. Wanneer de randproblemen van de persoon de begeleiding naar werk te veel hinderen, verwijst men door. Wat doet men nog onvoldoende: integratie van arbeid en geestelijke gezondheidszorg. Evidence-based praktijken raden nochtans aan dat arbeidstraject-begeleiders deelnemen aan vergaderingen in de geestelijke gezondheidszorg. snelle zoektocht naar betaald en regulier werk. Langdurige niet-betaalde voorbereidende stages vertragen dit proces. Volgens evidence-based praktijken is het belangrijk dat de voorbereidende fase zo kort mogelijk gehouden wordt. continu en functioneel assessment op de werkvloer. Momenteel worden weinig werkgerelateerde competenties gemeten, bovendien meet men niet in realistische werksituaties waardoor geen betrouwbaar beeld ontstaat. caseload van max. 25 gebruikers per begeleider. De huidige hoge caseload verhindert vaak zowel continu assessment als maatwerk. Om beter aan te sluiten bij evidence-based praktijken moet de caseload afgebouwd worden zodat meer tijd kan gaan naar het zoeken van een geschikte job, en dit zo snel mogelijk en in overleg met de geestelijke gezondheidszorg. De geïndividualiseerde zoektocht, in combinatie met functioneel assessment en langdurige opvolging, biedt de beste kansen op langdurige tewerkstelling van de cliënt. 3

4 Inhoudsopgave 1 Doel Inleiding Onderzoeksvragen De evidence-based standaard 6 2 Methode Deelnemers Bevragingsinstrument Procedure 12 3 Resultaten Jobselectie Integratie met ggz Ontwikkeling van jobs Begeleiding 17 4 Discussie 18 5 Besluit 20 6 Referentielijst 22 7 Bijlage 26 Lijst tabellen Tabel 1 Principes van IPS... 7 Tabel 2 Overzicht bevraagde instanties... 8 Tabel 3 Functies van de geïnterviewden... 8 Tabel 4 Voorbeeld item caseload van de SEFS Tabel 5 Beschrijving van de scores op de SEFS Tabel 6 Factorstructuur van de SEFS Tabel 7 Scores op de SEFS Tabel 8 Detailscores per item

5 1 Doel 1.1 Inleiding Door het toepassen van evidence-based principes (EBP), het gebruik van methodes die via systematisch wetenschappelijk onderzoek als het meest effectief bekend staan, neemt de kans op het bereiken van goede resultaten toe. De integratie van wetenschappelijke kennis uit effect-onderzoek, klinische expertise van hulpverleners en voorkeuren van gebruikers leidt tot de beste kwaliteit van zorg aan de gebruiker. De systematische toepassing van EBP maakt het bovendien mogelijk om programma s met elkaar te vergelijken en te evalueren. In deze Nota willen we nagaan in welke mate er in Vlaanderen in arbeidsrehabilitatie evidence-based principes toegepast worden. Dit stelt ons in staat een beeld te vormen van het draagvlak dat momenteel bestaat in Vlaanderen voor het toepassen van evidence-based principes. Het overzicht van principes die wel en niet toegepast worden, maakt het ook mogelijk een inschatting te maken van welke noden aan vorming of bijsturing er zijn. 1.2 Onderzoeksvragen In deze discussienota willen we nagaan: In welke mate past men in Vlaanderen praktijken van evidence-based practices, zoals internationaal vastgelegd, toe in de arbeidsrehabilitatie om personen met psychische problemen toe te leiden naar regulier betaald werk? In dit deel van het onderzoek gaan we de mate van toepassing van evidence-based principes na voor 8 types voorzieningen die in Vlaanderen arbeidsrehabilitatie voor de MMPP-doelgroep aanbieden. Verschillen tussen deze voorzieningen komen ook aan bod. 5

6 1.3 De evidence-based standaard De evidence-based standaard kwam tot stand via verscheidene gecontroleerde en quasiexperimentele studies in Supported Employment. Supported Employment is een methodiek die regulier betaald werk expliciet als doel stelt. Individual Placement and Support (IPS) is binnen de Supported Employment-methodiek het meest onderzochte model. Meta-analyses tonen aan dat IPS een gestandaardiseerd model vormt dat alle evidence-based principes incorporeert (Bond, Drake, Mueser, & Becker, 1997). Uit meta-analyses blijkt dat na het volgen van een IPS-programma de gemiddelde tewerkstellingsgraad 61% bedraagt in vergelijking met 23% bij controlegroepen (Bond, Drake, & Becker, 2008). Deelnemers van IPS-programma s werken bovendien meer uren per week, verdienen meer geld en zijn meer aan het werk na 18 maanden (34% ten opzichte van 12%) (Marshall et al., 2001; Bond et al., 2008). Positieve resultaten op psychosociaal vlak zijn toe te wijzen aan toegenomen tevredenheid met de eigen financiële situatie en het vinden van een doel in het leven (Bond et al., 2001a; Mueser et al., 1997; Burns, 2009). In Europa heeft men de effectiviteit van SE en IPS onderzocht in het internationaal uitwisselingsproject EQOLISE (Burns & Catty, 2008; Catty et al., 2008; Burns, 2009). De toepassing van IPS blijkt in de zes Europese landen (Engeland, Duitsland, Nederland, Italië, Zwitserland en Bulgarije) effectiever dan andere vormen van arbeidsrehabilitatie. Cliënten vonden meer dan twee keer zo vaak een regulier betaalde baan (54,5% versus 27,6%), behielden hun baan langer en werkten bijna vier keer zoveel uren tijdens de volgende 18 maanden dan cliënten uit de controlegroep. Als gevolg van de consistente positievere resultaten van IPS in vergelijking met traditionele arbeidsrehabilitatieprogramma s, wordt IPS internationaal als de evidencebase practice van arbeidsrehabilitatie beschouwd. Het doel van IPS bereikt men door op 7 principes te steunen (Becker & Drake, 1993); (van Erp & Michon, 2009): 6

7 Tabel 1 Principes van IPS Regulier betaald werk is het centrale doel. Snel en gericht naar een baan zoeken. De voorkeuren van de cliënt staan centraal. De trajectbegeleider maakt deel uit van het ggz-team. Langdurige ondersteuning zowel aan de cliënt als aan de werkgever. Doorlopende, systematische inschatting van arbeidsmogelijkheden. Advies en ondersteuning bij uitkeringskwesties. Om onze onderzoeksvraag te beantwoorden, namelijk de mate van toepassing van EBP in arbeidsrehabilitatie in Vlaanderen, wordt daarom gebruik gemaakt van instrumenten die modelgetrouwheid aan SE en IPS meten. 2 Methode 2.1 Deelnemers Om de implementatie van evidence-based principes na te gaan, werden personen bevraagd die actief betrokken zijn in de arbeidsrehabilitatie van de MMPP-doelgroep. Hiervoor werd op voorhand door de VDAB een lijst van acht verschillende types van instanties opgegeven waaruit de onderzoekers een aantal locaties selecteerden. Vervolgens werd deze lijst door de onderzoekers aangevuld door zoekacties op internet om de lijst uit te breiden. Voor een uitgebreide beschrijving van deze doelgroep verwijzen we naar Nota 2. Er werden 23 organisaties gecontacteerd. Enkele personen (5) weigerden deel te nemen aan het onderzoek (responsgraad van 78%). De reden die hiervoor werd opgegeven was dat men vond dat men te weinig kennis en ervaring had (4) of omdat in de eigen koepelvereniging eerder onderzoek naar dit thema werd uitgevoerd (1). In totaal werden 18 verschillende organisaties bezocht waar soms meerdere personen, samen of afzonderlijk, werden bevraagd tijdens 20 interviewmomenten (tabel 2). In totaal werden 24 personen bevraagd. Al deze interviews werden zo evenwichtig mogelijk 7

8 verspreid over Vlaanderen: West-Vlaanderen (2), Oost-Vlaanderen (6), Antwerpen (8), Vlaams-Brabant (3) en Limburg (5). Tabel 2 Overzicht bevraagde instanties Instantie Aantal organisaties GTB 3 4 GOB 3 4 DAC 1 1 BW 1 1 SW 1 1 Partners Zorg 2 2 Partners Empowerment 3 3 IBO 1 1 Psychiatrische zorginstelling 2 2 Ondersteunende dienst voor 1 1 werkgever Totaal Aantal interviews/ instantie Bij de 24 geïnterviewden zijn er 9 mannen en 15 vrouwen. De gemiddelde leeftijd is 35 jaar (voor 4 personen ontbreken de persoonsgegevens). Alle deelnemers hebben tussen 3 maanden en 25 jaar ervaring binnen arbeidsrehabilitatie. Gemiddeld heeft men 7,4 jaar ervaring (voor 4 personen ontbreken de persoonsgegevens). Deelnemers hadden de volgende functies (tabel 3): Tabel 3 Functies van de geïnterviewden Coördinator 13 Trajectbegeleider 6 Hulpverleners TAZ 3 Bedrijfsleider 1 Hoofd personeelsdienst 1 8

9 2.2 Bevragingsinstrument IPS is het enige evidence-based model dat geconcretiseerd wordt via duidelijke criteria in een gebruikershandleiding (Bond, Becker, Drake, & Vogler, 1997; Bond, 2002). In deze gebruikershandleiding, genaamd Implementation Resource Kit of kortweg toolkit (Becker & Bond, 2002) wordt de implementatie en de evaluatie van SE-modellen uitvoerig beschreven. De toolkit bevat hiervoor een uitgebreide checklist en vragenlijst: de Supported Employment Fidelity Scale (SEFS). Deze geeft weer in welke mate een programma de evidence-based principes van SE trouw volgt (Bond et al., 1997; Bond, 2002; Bond et al., 2001b; Bond, Picone, Mauer, Fishbein, & Stout, 2000; Cocks & Boaden, 2009). Aangezien 20 tot 60% van de variantie in tewerkstellingsuitkomsten verklaard kan worden door de mate waarin een lokaal programma de bouwstenen trouw volgt (Drake, Bond, & Rapp, 2006),wordt deze modelgetrouwheidschaal wereldwijd gebruikt. Onlangs werd ze in het Nederlands vertaald en toegepast (Giesen, van Erp, van Weeghel, Michon, & Kroon, 2007; Michon, Busschbach, van Vugt, & Stant, 2011). Het gebruik van de SEFS maakt het mogelijk om programma s op te delen in SE en niet- SE-programma s. Omdat IPS een gestandaardiseerde vorm van SE is geworden, en er dus slechts minimale verschillen bestaan tussen SE en IPS, is de SEFS niet in staat in verdere mate van detail te discrimineren tussen IPS-programma s en andere vormen van SE (Bond et al., 1997; Bond, 2002). De SEFS bevat 15 items verdeeld over drie categorieën: personeel, organisatie en diensten. Elk item bevraagt een principe van SE en wordt gescoord op een 5-punt Likert-schaal. Hoe hoger de score, hoe beter de implementatie van het principe (zie tabel 4 voor voorbeeld). De categorie personeel omvat 3 items over de caseload en de taken van een teamlid. Om een beter beeld te krijgen van de organisatie wordt in de tweede categorie ( organisatie ) via drie items nagegaan of er exclusiecriteria bestaan, of de organisatie samenwerkt met de gezondheidszorg en hoe het team organisatorisch gestructureerd is. De derde categorie, diensten, is de grootste (9 items) en gaat dieper in op de resultaten en aangeboden diensten van het programma. Hierbij wordt er gekeken of de organisatie continue arbeidsmetingen voorziet, maatwerk levert, nazorg verleent 9

10 Tabel 4 Voorbeeld item caseload van de SEFS Item: Caseload Scoring Arbeidsbegeleiders begeleiden maximaal 25 cliënten. 1= ratio van 81 of meer cliënten/begeleider Of niet te scoren. 2= ratio van cliënten/begeleider 3= ratio van cliënten/begeleider 4= ratio van cliënten/begeleider 5= ratio van 25 of minder cliënten/begeleider De totaalscore op de SEFS wordt berekend door alle scores op te tellen. De minimumscore bedraagt 15, de maximumscore 75, waarbij hogere scores op een hogere modelgetrouwheid wijzen (tabel 5). Deze totaalscore geeft niet alleen de mate van implementatie van SE weer, ze voorspelt ook de tewerkstellingsuitkomsten van een programma (Becker, Xie, McHugo, Halliday, & Martinez, 2006). Dus hoe hoger de score op de SEFS, hoe effectiever het programma (Becker, Smith, Tanzman, Drake, & Tremblay, 2001; Becker et al., 2006). Dit kan ook geïnterpreteerd worden als een steeds groter effect naarmate meer IPS principes worden toegepast. Tabel 5 Beschrijving van de scores op de SEFS Score Beschrijving een goede implementatie van SE een matige implementatie van SE 55 en minder geen SE De meeste onderzoeken besluiten dat de SEFS een intern consistent instrument is (Cronbach alfa s tussen 0,83 en 0,92) (Bond et al., 2001b; Bond et al., 1997). De vragenlijst is chronologisch geordend volgens de thema s personeel, organisatie en diensten. Als de antwoorden uit de interviews in internationale literatuur bekeken worden, 10

11 kunnen de items in vier dimensies worden gegroepeerd, waarvan sommige zowel op personeel, organisatie als diensten betrekking hebben. De vier onderliggende dimensies die aan de basis liggen van de SEFS zijn: jobselectie, integratie met ggz, ontwikkeling van jobs en begeleiding (Bond et al., 2001b). Deze vier dimensies werden via een factoranalyse geëxtraheerd en groeperen items die, op basis van de antwoordpatronen van de respondenten, inhoudelijk gerelateerd zijn. Samen verklaren deze vier dimensies 64% van alle variantie in de antwoorden. De eerste factor, jobselectie, verklaart 26%. Items die op deze factor laden handelen over interventies bij het kiezen van een baan waarbij rekening wordt gehouden met de voorkeuren en mogelijkheden van de cliënt. De vier items die op de tweede factor laden hebben te maken met de mate waarin een cliënt snel kan instappen in een team dat samenwerkt met andere diensten. Deze factor verklaart 11% van de variantie. De derde factor, ontwikkeling van jobs, verklaart 9% en betreft het snel beginnen zoeken van een job, de tijd dat de trajectbegeleider doorbrengt in de gemeenschap en de exclusieve focus op arbeidsgerelateerde interventies. De laatste factor verklaart 8% van de variantie en bevat items die handelen over de structuur van het programma, de caseload en de algemene in plaats van gefragmenteerde taakinhoud van een arbeidstraject-begeleider (arbeidstraject-begeleider overloopt alle fasen van het proces). Tabel 6 Factorstructuur van de SEFS Factor Factorlading Factor 1: Jobselectie 11. Langdurigheid van ontwikkelde banen 0,74 7. Continue inschatting van arbeidsmogelijkheden 0,66 9. Het zoeken naar werk afstemmen op de cliënt 0, Diversiteit in ontwikkelde banen 0, Werk als overgang 0,48 Factor 2: Integratie met ggz 6. Geen exclusiecriteria 0, Assertieve omgang en outreach 0,65 4. Integratie van arbeidsrehabilitatie in het ggz behandelteam 0, Ondersteuning die de cliënt volgt 0,57 Factor 3: Ontwikkeling van jobs 2. Werkbegeleiding door trajectbegeleiders 0,72 8. Snel zoeken naar betaald werk

12 14. Hulpverlening in de maatschappij 0,69 Factor 4: Begeleiding 5. Een op arbeid gerichte eenheid 0,72 1. Caseload 0,71 3. Algemene arbeidsdeskundigheid 0, Procedure Er werden 23 kandidaten door de onderzoeker telefonisch of via gecontacteerd om het onderzoek uit te leggen en te vragen naar interesse voor deelname (bijlage 1). Van deze 23 kandidaten weigerden vijf deel te nemen aan het onderzoek (responsgraad van 78%). Met de 18 kandidaten die wilden deelnemen, werd een afspraak van 1 à 1,5u gemaakt waarbij afgesproken werd dat de onderzoeker ter plaatse zou komen. Er werd toestemming gevraagd om het interview op audiotape op te nemen zodat de verwerking van de interviews vlotter zou verlopen. Geen enkele persoon weigerde de opname van het interview, maar vanwege praktische belemmeringen, werden vier interviews niet opgenomen. Alle interviews vonden plaats tussen oktober en december Elk interview begon met een inleiding waarin het onderzoek en de doelstelling werden voorgesteld. Daarna werd de anonieme verwerking van de gegevens gegarandeerd en werd het informed consentformulier door de geïnterviewde ondertekend. Voor de analyse van de interviews werden de audiotapes volledig uitgeschreven. Vervolgens werden de interviews gescoord via de toolkit en werden deze scores geanalyseerd. 12

13 3 Resultaten De gemiddelde modelgetrouwheid van de 18 verschillende organisaties ligt zeer laag, met een gemiddelde score van 43,1 op 75 (zie tabel 7). Deze score wijst op een zeer beperkte implementatie van de wetenschappelijk bewezen principes bij de onderzochte arbeidsrehabilitatieprogramma s. De individuele beoordelingen tonen dat enkel de GOB s de principes in hun programma matig integreren (zie tabel 7). Alle andere organisaties scoren onder de 55, wat erop wijst dat deze niet als een programma van Begeleid Werken kunnen beschouwd worden. Bij sommige betrokken organisaties hoort het op zoek gaan naar een competitieve job niet tot hun takenpakket. Deze organisaties zullen logischer wijze lager scoren op de derde categorie van de SEFS ( diensten ). Tabel 7 Scores op de SEFS Organisatie Score op SEFS GOB 3 65 GOB 2 61 GOB 1 57 GTB 3 49 SW 49 GTB 4 47 GTB 1 46 GTB 2 46 Partner Empowerment 3 43 Psychiatrische instelling 2 42 Partner Empowerment 2 39 Psychiatrische instelling 1 39 IBO 38 Partner Empowerment

14 Partner Zorg 1 33 DAC 31 Partner Zorg 2 30 BW 25 Dankzij deze gestandaardiseerde kwantitatieve benadering is het mogelijk om eventuele verschillen tussen organisaties na te gaan. Gemiddeld gezien scoren de GOB s het best met 61 op 75, gevolgd door de GTB s met een gemiddelde van 47. De psychiatrische instellingen, partners Empowerment, IBO en Partners Zorg scoren veel lager (tabel 8). Per type voorziening merken we een vrij grote gelijkenis bij de scores op SE principes. In de detailscores per item (tabel 8) geven we daarom gemiddelde scores per type voorziening weer. 14

15 Tabel 8 Detailscores per item Gemiddelde scores op de items van de SEFS GTB (4) GOB (3) DAC (1) BW (1) / SW (1) IBO (1) TAZ Zorg (2) TAZ Empowe rment (3) Psy. Instelling (2) Gem. in Vl. Jobselectie 3,3 4,3 1 2,7 1,8 1 1,6 1,2 2,4 Langdurigheid van ontwikkelde banen , ,2 Continue inschatting van arbeidsmogelijkheden 1 4, ,7 2 2,4 Het zoeken naar werk afstemmen op de cliënt ,6 Diversiteit in ontwikkelde banen 4, ,3 1 2,6 Werk als overgang 4 3, ,3 Integratie met ggz 2,9 3,35 2,3 2,1 1,8 3,1 3,1 3,6 2,9 Geen exclusiecriteria , ,5 3,6 Assertieve omgang en outreach 3,5 3, ,7 5 3,8 Integratie van arbeidsrehabilitatie in het ggz ,5 2,3 3 1,6 behandelteam Ondersteuning die de cliënt volgt 3 3, ,3 3 2,7 Ontwikkeling van jobs 3,4 4,1 2 1,8 3,3 2,3 2,4 2,8 2,9 Werkbegeleiding door trajectbegeleiders 4, ,2 Snel zoeken naar betaald werk 3,3 3, ,9 Hulpverlening in de maatschappij , ,3 3,5 2,7 Begeleiding 3,1 4,6 3,7 3,2 4 2,3 3,9 3,8 3,6 Een op arbeid gerichte eenheid 3,5 3, ,7 4 3,6 Caseload 1, ,7 3,5 3,1 Algemene arbeidsdeskundigheid Totaal gemiddelde per instantie 4, , , ,5 39,3 40,5 15

16 3.1 Jobselectie Uit dit overzicht blijkt dat de bevraagde organisaties een beneden-gemiddelde beoordeling op de factor jobselectie behalen. De GTB s scoren over het algemeen laag op een continu en functioneel assessment. Daartegenover staan de IBO, de GOB s en de partners Empowerment die hierop heel hoog scoren. De twee psychiatrische instellingen en de SW maken gebruik van een zeer functioneel assessment. Doordat ze echter niet-competitieve stages aanbieden scoren ze volgens de leidraad van de toolkit laag. Wat de geïndividualiseerde jobzoektocht (gemiddelde GTB en GOB: 4,5) en de diversiteit in de aangeboden jobs (gemiddelde GTB en GOB: 4,6) betreft, behalen GTB en GOB goede cijfers. 3.2 Integratie met ggz Van de principes die gebundeld worden onder de tweede factor, worden er twee goed geïmplementeerd ( geen exclusiecriteria en assertieve omgang en outreach ) en één niet ( integratie van arbeidsrehabilitatie in het ggz behandelteam ). De meeste organisaties scoren goed op het item geen exclusiecriteria. Dit houdt in dat cliënten zelden geweigerd worden als gevolg van bepaalde persoonskenmerken zoals comorbiditeit. Deze positieve resultaten moeten wel genuanceerd worden. Hoewel de organisaties vaak geen expliciete exclusiecriteria hebben, zullen ze toch regelmatig bepaalde doelgroepen weigeren (zoals niet gestabiliseerde alcoholverslavingen). Andere organisaties scoren artificieel hoog omdat ze iedereen moeten aanvaarden die naar hen doorverwezen wordt. De mogelijke cliënten moeten bovendien steeds een bewijs van arbeidshandicap bezitten en meerderjarig zijn. Deze twee voorwaarden werden niet als een exclusiecriterium beschouwd omdat ze in alle organisaties toegepast worden. De ondervraagde Vlaamse organisaties behalen goede beoordelingen op assertieve omgang en outreach. Vooral bij de start van het programma tracht men cliënten zoveel mogelijk te 16

17 betrekken in het proces en probeert men tijd te nemen om elkaar te leren kennen. Wanneer cliënten niet komen opdagen, tracht men de cliënt terug te motiveren door enkele telefonische contacten. Enkel het DAC gaat actief op zoek naar cliënten die een tijdje niet komen opdagen. De integratie van arbeid met ggz wordt nog niet voldoende toegepast. De contacten met ggz zijn vaak beperkt als gevolg van de hoge werkdruk en de verplaatsing tussen diensten. Ook het bieden van continue begeleiding scoort laag. De begeleidingen zijn vaak beperkt tot drie maanden na tewerkstelling. 3.3 Ontwikkeling van jobs De organisaties scoren hoog op werkbegeleiding door trajectbegeleiders. Hoge beoordelingen wijzen er op dat begeleiders alleen hulp aanbieden zolang dit arbeidsgerelateerd is. Wanneer er geen direct verband is met arbeid, verwijst men door. Het scoren van dit item is echter moeilijk omdat het niet evident is in te schatten hoeveel tijd er naar arbeidsgerelateerde hulp gaat. Hoewel de werkbegeleiding gefocust is op werk, vindt er geen voldoende snelle toeleiding naar werk plaats. 3.4 Begeleiding Het principe van algemene arbeidsdeskundigheid, één begeleider voert zoveel mogelijk fasen zelf uit, wordt zeer goed toegepast. De rehabilitatiefasen die worden onderscheiden zijn: engagement, assessment, verkrijgen van een baan en langdurige ondersteuning. Hoewel de gemiddelde beoordeling hoog ligt, zijn er slechts enkele organisaties die werkelijk alle stappen met één cliënt doorlopen. Op het item caseload scoren de GOB s en de IBO zeer goed. Er is vooral een hoge caseload bij de GTB s en de partners Zorg. De BW houdt zijn caseload zelf in de hand en stemt zijn aantal werknemers af op het takenpakket. 17

18 4 Discussie Door een vergelijking te maken tussen de behaalde cijfers op de SEFS van Vlaamse arbeidsrehabilitatieprogramma s en EBP vanuit onderzoek, kunnen die principes gedistilleerd worden waaraan voldoende aandacht besteed moet worden. We vertrekken hierbij van de basisprincipes van EBP (zie ook tabel 1). 1) Het model legt geen exclusiecriteria op, iedereen die wil werken, kan deelnemen aan het programma. Met een bovengemiddelde beoordeling, scoren de onderzochte Vlaamse arbeidsbegeleidingsdiensten goed op het includeren van zoveel mogelijk mensen die nood hebben aan begeleiding. Indicatie van arbeidshandicap en meerderjarigheid werden niet opgenomen als exclusie-criterium omdat deze criteria in alle organisaties voorkomen. De score op dit item kan verhoogd worden door een nog bredere doelgroep aan te spreken in de begeleiding naar een reguliere job (mensen met verslavingsproblemen, mensen die dreigen uit te vallen op huidige job ) 2) Het model stelt de inschakeling in een regulier betaalde baan als doel. Of regulier betaalde banen een centrale doelstelling zijn, wordt in de SEFS nergens rechtstreeks bevraagd. De lage beoordelingen op verscheidene items (assessment op het werk, snelle zoektocht voor competitieve jobs en diversiteit van de competitieve jobs) weerspiegelt echter een gebrek aan doelstellingen die in eerste instantie regulier betaalde banen nastreven. 3) De wensen en doelen van de cliënt staan centraal. Maatwerk is in Vlaanderen heel belangrijk en wordt weerspiegeld in de goede scores op de geïndividualiseerde en gediversifieerde job- en stage-zoektocht van die organisaties die hiervoor instaan (dus met uitzondering van bv. Partners Zorg, BW en SW). 4) Een snelle zoektocht naar werk, een beperkte voorbereidende training en intensieve begeleiding met natuurlijke ondersteuning op de werkvloer hebben het beste effect. 18

19 De zoektocht naar werk met een beperkte voorbereidende training en een intensieve training op de werkvloer, moet zo snel mogelijk plaatsvinden na instap in het programma. In de onderzochte Vlaamse steekproef duurt dit echter te lang, waardoor men op dit item uiterst laag scoort op de SEFS. 5) Via een continu en functioneel assessment tijdens het werk gaat men de competenties na. Hoewel er door verschillende organisaties degelijke competentie-analyses uitgevoerd worden, scoort men over het algemeen relatief laag. Dit komt doordat sommige organisaties eenmalige en algemene assessments uitvoeren welke ook niet steeds uitgevoerd worden tijdens werkactiviteiten. 6) Er is een transdisciplinaire samenwerking met de ggz. De intensieve samenwerking tussen arbeid en zorg is in Vlaanderen relatief nieuw, wat ook blijkt uit de lage score. Minimale vereisten voor een goede samenwerking met de ggz is een wekelijks contact, gezamenlijk overleg over de doelen van een cliënt en integratie in elkaars teams. 7) De cliënt en zijn omgeving worden continu begeleid na het verwerven van de job. Met een cijfer van 2,67 op 5 scoren de onderzochte Vlaamse organisaties gemiddeld op nazorg. Deze score wordt gedrukt door de tijdgelimiteerde en beperkte nazorg in de meeste organisaties. Het installeren van nazorg-begeleiders of onbeperkte nazorg in tijd door één begeleider, zijn interventies die de beoordeling op dit item doen verhogen. 19

20 5 Besluit De implementatie van wetenschappelijk bewezen principes werd gemeten via de SEFS. Om een antwoord te formuleren op de eerste onderzoeksvraag In welke mate implementeren Vlaamse organisaties evidence-based principes? kan besloten worden dat effectieve principes slechts in zeer beperkte mate in Vlaamse arbeidsrehabilitatieprogramma s worden toegepast. De hypothese dat de beschutte werkplaatsen en dagactiviteitencentra laag scoren op de SEFS wordt bevestigd. Deze lage scores, maar ook die van de sociale werkplaatsen, de psychiatrische instellingen en Partners Zorg en Empowerment kunnen verklaard worden doordat ze vaak niet betrokken zijn bij de rechtstreekse toeleiding naar reguliere arbeid. Een hoge totaalscore of hoge afzonderlijke itemscores kunnen echter enkel bereikt worden wanneer competitieve arbeid of stages aangeboden worden. We kunnen besluiten dat de principes het best geïmplementeerd worden bij de GOB s. Bij de andere organisaties was er een zeer beperkte implementatie van integrale evidencebased principes aanwezig. GTB en GOB blijken goede cijfers te halen op een geïndividualiseerde jobzoektocht en diversiteit in de aangeboden jobs. Enkele principes zijn echter moeilijker te implementeren voor alle locaties. Hieruit kunnen volgende aanbevelingen gedistilleerd worden: - De integratie van arbeid en geestelijke gezondheidszorg is in Vlaanderen nog zeer beperkt, met uitzondering van de TAZ. De integratie van experten uit de geestelijke gezondheidszorg is cruciaal voor de begeleiding van mensen met langdurige psychische problemen. - Continue begeleiding blijkt moeilijk te organiseren en veel begeleidingen zijn daarom beperkt tot drie maanden na tewerkstelling. Vanwege het cyclische karakter van psychiatrische problemen zou de MMPP-doelgroep baat hebben bij ongelimiteerde opvolging in tijd (McHugo, Drake, & Becker, 1998; Bond, 2004). - De toeleiding naar werk kan momenteel enkele weken tot meer dan een jaar in beslag nemen. Een snelle toeleiding naar werk is echter belangrijk indien men de cliënt gemotiveerd wil houden en succesvolle arbeidsuitkomsten wil bereiken 20

21 (Bond, 1986; McFarlane et al., 2000; Bond, Dietzen, McGrew, & Miller, 1995; Bond et al., 2001a). - Lage scores op continu en functioneel assessment kunnen verhogen door meer assessments op de werkplek. De GOB s, IBO en partners Empowerment hebben momenteel de ruimte om vaardigheden in stage- en werksituaties te meten en bieden daardoor concrete hulpmiddelen aan de cliënt om zich verder te ontwikkelen. We kunnen besluiten dat, om aan te sluiten bij evidence-based praktijken, Vlaamse arbeidsrehabilitatie-programma s: - sneller starten met een zoektocht naar regulier betaalde banen - caseloads van begeleiders afbouwen zodat meer tijd gestoken kan worden in degelijk assessment op de werkvloer en de opbouw van een vertrouwensrelatie - meer geïndividualiseerde en continue nazorg aanbieden - intensiever overleggen en samenwerken met de geestelijke gezondheidszorg 21

22 6 Referentielijst Reference List Becker, D. R. & Bond, G. R. (2002). Supported employment: Getting started with Evidence-Based Practices. Rockville: MD: Center for Mental Health Services. Becker, D. R. & Drake, R. E. (1993). A working life: The individual placement and support (IPS) program. New Hampshire-Dartmouth: Psychiatric Research Center. Becker, D. R., Smith, J., Tanzman, B., Drake, R. E., & Tremblay, T. (2001). Fidelity of Supported Employment Programs and Employment Outcomes. Psychiatric Services, 52, Becker, D. R., Xie, H., McHugo, G. J., Halliday, J., & Martinez, R. A. (2006). What predicts supported employment program outcomes? Community Mental Health Journal, 42, Bond, G. R. (2002). A scale to measure quality of supported employment for persons with severe mental illness. Journal of Vocational Rehabilitation, 17, 239. Bond, G. R. (2004). Supported employment: evidence for an evidence-based practice. Psychiatric Rehabilitation Journal, 27, 345. Bond, G. R. (1986). Accelerating entry into transitional employment in a psychosocial rehabilitation agency. Rehabilitation Psychology, 31,

23 Bond, G. R., Becker, D. R., Drake, R. E., Rapp, C. A., Meisler, N., Lehman, A. F. et al. (2001a). Implementing Supported Employment as an Evidence-Based Practice. Psychiatric Services, 52, 313. Bond, G. R., Becker, D. R., Drake, R. E., & Vogler, K. M. (1997). A fidelity scale for the individual placement and support model of supported employment. Rehabilitation Counseling Bulletin, 40, 265. Bond, G. R., Dietzen, L. L., McGrew, J. H., & Miller, L. D. (1995). Accelerating entry into supported employment for persons with severe psychiatric disabilities. Rehabilitation Psychology, 40, Bond, G. R., Drake, R. E., & Becker, D. R. (2008). An update on randomized controlled trials of evidence-based supported employment. Psychiatric Rehabilitation Journal, 31, 280. Bond, G. R., Drake, R. E., Mueser, K. T., & Becker, D. R. (1997). An update on supported employment for people with severe mental illness. Psychiatric Services, 48, Bond, G. R., Picone, J., Mauer, B., Fishbein, S., & Stout, R. (2000). The quality of supported employment implementation scale. Journal of Vocational Rehabilitation, 14, Bond, G. R., Vogler, K. M., Resnick, S. G., Evans, L. J., Drake, R. E., & Becker, D. R. (2001b). Dimensions of supported employment: Factor structure of the IPS fidelity scale. Journal of Mental Health, 10,

24 Burns, T. (2009). The impact of supported employment and working on clinical and social functioning: Results of an international study of individual placement and support. Schizophrenia Bulletin, 35, 949. Burns, T. & Catty, J. (2008). IPS in Europe: the EQOLISE trial. Psychiatric Rehabilitation Journal, 31, Catty, J., Becker, T., Drake, R., Fioritti, A., Knapp, M., Lauber, C. et al. (2008). Predictors of employment for people with severe mental illness: results of an international six-centre randomised controlled trial. British journal of psychiatry, 192, 224. Cocks, E. & Boaden, R. (2009). Evaluation of an employment program for people with mental illness using the Supported Employment Fidelity Scale. Australian Occupational Therapy Journal, 56, Drake, R. E., Bond, G. R., & Rapp, C. A. (2006). Explaining the Variance Within Supported Employment Programs: Comment on 'What Predicts Supported Employment Outcomes?'. Community Mental Health Journal, 42, Giesen, F., van Erp, N., van Weeghel, J., Michon, H., & Kroon, H. (2007). De implementatie van Individual Placement and Support in Nederland. Tijdschrift voor Psychiatrie, 49, 611. Marshall, M., Crowther, R., Almaraz-Serrano, A., Creed, F., Sledge, W., Kluiter, H. et al. (2001). Systematic reviews of the effectiveness of day care for people with severe mental disorders:(1) acute day hospital versus admission;(2) vocational rehabilitation;(3) day hospital versus outpatient care. Health technology assessment, 5. 24

25 McFarlane, W. R., Dushay, R. A., Deakins, S. M., Stastny, P., Lukens, E. P., Toran, J. et al. (2000). Employment Outcomes in Family Aided Assertive Community Treatment. American Journal of Orthopsychiatry, 70, McHugo, G. J., Drake, R. E., & Becker, D. R. (1998). The durability of supported employment effects. Psychiatric Rehabilitation Journal, 22, Michon, H., Busschbach, J. T., van Vugt, M., & Stant, A. D. (2011). Effectiviteit van Individuele Plaatsing en Steun in Nederland. Verslag van een gerandomiseerde gecontroleerde effect-studie. Deelrapport 1 Utrecht: Trimbos-instituut. Mueser, K. T., Becker, D. R., Torrey, W. C., Xie, H., Bond, G. R., Drake, R. E. et al. (1997). Work and nonvocational domains of functioning in persons with severe mental illness: a longitudinal analysis. The journal of nervous and mental disease, 185, 419. van Erp, N. & Michon, H. (2009). Integratie van mensen met ernstige psychische stoornissen in betaald werk. In A.Ploou, S. van Rooijen, & J. van Weeghel (Eds.), Psychiatrische rehabilitatie. Jaarboek (pp ). Amsterdam: SWP. 25

26 7 Bijlage Bijlage 1: Telefonisch contact. Telefonisch contact: Mijn naam is. en ik werk mee aan een onderzoek over arbeidsrehabilitatie in Vlaanderen dat in opdracht van de VDAB door LUCAS - KU Leuven wordt uitgevoerd. We hebben van de VDAB uw contactgegevens gekregen met de vraag of we u als expert in dit domein mogen interviewen. Het gesprek zal ongeveer 30 minuten in beslag nemen. Omdat verscheidene onderzoekers als team aan deze studie samen werken, zal ik het gesprek ook opnemen zodat we de analyse nadien zo getrouw mogelijk aan dit gesprek kunnen uitvoeren. Deze opname blijft echter binnen het onderzoeksteam en uw anonimiteit wordt in het hele onderzoek gegarandeerd, ik hoop dat dit voor u ok is. Bent u bereid deel te nemen aan het onderzoek? Indien ja: Wanneer kunnen we hiervoor een afspraak maken, waarop we bij u kunnen langskomen? Indien nee: Mag ik u voor de representativiteit van onze bevraging nog vragen aan te geven wat voor u de belangrijkste redenen zijn om niet aan dit onderzoek deel te nemen? (open bevragen) Ik dank u voor deze informatie en wens u verder nog een fijne dag. Bijv. geen tijd, geen interesse in onderzoek, geen nood aan verandering, geen vertrouwen in dergelijke initiatieven, 26

27 Bijlage 2: Interviewleidraad op basis van SEFS. 1. Inleiding ter plaatse (2 min): Mijn naam is. en ik werk mee aan een onderzoek over arbeidsrehabilitatie in Vlaanderen dat in opdracht van de VDAB door LUCAS - KU Leuven wordt uitgevoerd. LUCAS is een interfacultair onderzoekscentrum van de KU Leuven voor zorgonderzoek en consultancy. Een van de kerndomeinen van de studies bij LUCAS is het kiezen en implementeren van wetenschappelijk onderbouwde strategieën in de praktijk van de zorg voor specifieke doelgroepen. Het project voor de VDAB kadert precies in dit domein en gaat meer specifiek over arbeidsrehabilitatie voor mensen met een medisch, mentale, psychische of psychiatrische problematiek (MMPP doelgroep). Alle vragen in dit onderzoek zijn dan ook allen op deze doelgroep gericht. We willen in dit onderzoek nagaan wat de huidige praktijken zijn in arbeidsrehabilitatie in Vlaanderen, welke methodieken er worden gebruikt, wat er werkt en waar er vraag is in de sector naar verandering. Het gesprek zal ongeveer minuten in beslag nemen. Zoals eerder aan telefoon werd vermeld, wordt dit gesprek ook opgenomen omdat verscheidene onderzoekers als team aan deze studie samen werken en we de analyse zo getrouw mogelijk willen kunnen uitvoeren. Deze opname blijft echter binnen het onderzoeksteam en uw anonimiteit wordt gegarandeerd. De resultaten van deze fase van het onderzoek wordt in een deelrapport overgemaakt aan het Open Kennisnetwerk van de VDAB. Indien u dit wenst, kunnen we u hiervan een samenvatting bezorgen. Dan had ik nu graag het informed consent formulier ingevuld met u, dat duidelijk maakt dat het onderzoek vrijwillig is en dat u op elk ogenblik kan stoppen. Is dat goed voor u? 2. Huidige praktijk (20 min): Het eerste deel van dit gesprek wil ik graag wat zicht krijgen op hoe arbeidsrehabilitatie op dit moment in uw voorziening georganiseerd is. In een tweede deel gaan we dan in op wat u hierin als als de succesingrediënten van deze aanpak beschouwt en wat u eventueel als belemmeringen ziet als een arbeidsrehabilitatie-traject niet oplevert wat u of de cliënt hadden verwacht. Graag willen we aan het einde van het gesprek u dan ook om uw mening vragen over wat de VDAB zou kunnen doen om u te helpen om de dienstverlening verder uit te bouwen. L1. Kan u kort omschrijven welke dienstverlening uw organisatie aanbiedt in arbeidsrehabilitatie? Biedt u bijv. vorming, loopbaanoriëntatie, training in sollicitatievaardigheden, zoeken naar een baan, begeleiding op werkvloer, contacten met werkgever,?) Welk soort steun biedt jullie organisatie aan cliënten? Aan de werkgevers? 27

28 QSEIS-O06. Als een cliënt voor de eerste maal bij u komt, hoe omschrijft u dan wat hij of zij van u mag verwachten? Wordt aan cliënten informatie meegegeven? Indien ja, welke? SE5. Zijn er begeleiders in uw voorziening die ook andere ondersteuning dan zuiver beroepsgerichte begeleiding aan deze cliënten aanbieden, zoals bijv. case management of zorgcoördinatie, dagbesteding, psychosociale voorbereiding op werk zoals empowerment, psychotherapie of andere vormen van geestelijke gezondheidszorg? En indien ja, welke? Hoe zou u deze andere begeleidingsactiviteiten omschrijven? Ja Nee SE6. Hoe is voor de meeste van deze begeleiders de tijd verdeeld over de beroepsgerichte begeleiding en deze andere begeleiding? Neemt beroepsgerichte begeleiding meer dan de helft van de tijd in beslag? Gaat het over 1 dag per week, 2 dagen per week, Indien het varieert van persoon tot persoon, wat zijn de uitersten? Andere taken dan arbeidstrajectbegeleiding nemen: 80% of meer van de tijd in beslag Tussen 60% en 80% van de tijd in beslag Tussen 40% en 60% van de tijd in beslag Tussen 20% en 40% van de tijd in beslag Er worden geen andere taken aangeboden Niet van toepassing / onbekend SE6b. Worden de taken rond 1 cliënt in arbeidsrehabilitatie in uw voorziening door verschillende begeleiders gedeeld (bijv. een persoon staat in voor het assessment van vaardigheden terwijl een andere begeleider instaat voor het vinden van een baan)? En indien ja, welke taken worden dan meestal door anderen uitgevoerd? Ja Neen 28

29 SE7. Als we volgende fasen in een proces van arbeidsrehabilitatie beschouwen: 1. assessment, 2. zoeken van baan, 3. plaatsing, 4. coaching tijdens de job en 5. langdurige opvolging. Hoeveel van deze fasen worden meestal door dezelfde begeleider van een cliënt in uw voorziening opgenomen? Wordt de persoon voor latere fasen in het proces doorverwezen naar een andere persoon binnen de organisatie, of wordt dit opgenomen door personen van een andere organisatie? De begeleider voert alle fasen van arbeidsrehabilitatie zelf uit Verscheidende fasen in dit proces worden door de begeleider zelf uitgevoerd, maar niet alle Slechts 1 fase in dit proces wordt door de begeleider zelf opgenomen Cliënt wordt voor meeste fasen van arbeidsrehabilitatie naar andere programma s doorverwezen SE Is er binnen uw voorziening tussen verschillende arbeidstrajectbegeleiders ook overleg over niet-gemeenschappelijke cliënten, zoals bijvoorbeeld in intervisiegroepen? Arbeidstrajectbegeleiders bespreken cliënten niet onderling Arbeidstrajectbegeleiders bespreken cliënten onderling maar niet in intervisiegroepen Arbeidstrajectbegeleiders komen samen in intervisiegroepen SE15. Organiseert uw voorziening ook supervisie voor de arbeidstrajectbegeleiders? Is dit een individuele supervisie? Of wordt dit soms in groep georganiseerd? Arbeidstrajectbegeleiders krijgen geen supervisie binnen de voorziening Arbeidstrajectbegeleiders krijgen supervisie maar deze supervisor verschilt van begeleider tot begeleider Arbeidstrajectbegeleiders krijgen individuele supervisie van dezelfde supervisor Arbeidstrajectbegeleiders krijgen groepssupervisie van dezelfde supervisor L2. Welk doel wordt ultiem vooropgesteld bij de begeleiding van de cliënten met psychische problemen? Indien dit doel sterk individueel verschilt, hoe bepaalt men dit doel voor een individuele cliënt? 29

30 Op basis van wensen van cliënt, op basis van mogelijkheden die uit assessments bleken, uit informatie van arbeidsgeneesheer, op basis van lokaal aanbod, )? L3. Naar welke doelgroepen is deze dienstverlening gericht? Wie doet in de praktijk vooral beroep op uw diensten? Hoe sterk is hierin de groep van mensen met psychische problemen vertegenwoordigd? SE16. Worden bepaalde cliënten met psychische problemen als niet ontvankelijk beschouwd voor de arbeidsrehabilitatie die in uw voorziening wordt aangeboden? Nee, iedereen kan aan een begeleiding beginnen Ja, er zijn welbepaalde inclusiecriteria SE16b. Indien inclusiecriteria bestaan, welke zijn deze? SE16c. Op welke manier wordt het assessment uitgevoerd om de beroepsvaardigheden van de cliënten na te gaan? Is dit vooral gebaseerd op resultaten van testen of ook door de personen te observeren in gesimuleerde of echte werksettings? Assessment wordt enkel uitgevoerd van beroepsvaardigheden op basis van gestandaardiseerde testen, beroepsvragenlijsten, e.d. Assessment wordt uitgevoerd ter plaatse als onderdeel van bijv. een dagonderdeel van het programma, maar niet op basis van werkervaring Assessment van beroepsvaardigheden wordt uitgevoerd door de persoon te evalueren in een beschermde maar betaalde werksetting Assessment van beroepsvaardigheden is gebaseerd op een korte of tijdelijke werkervaringen bij een werkgever Assessment van beroepsvaardigheden gebeurt continu in reguliere banen in de maatschappij. QSEIS-S2. Hoe langt duurt dit assessment meestal? (langer dan 1 week voor alles rond is?) 30

31 QSEIS-O08. Is er een wachtlijst vooraleer mensen in begeleiding kunnen komen? (langer dan 1 week voor alles rond is?) SE18. Wie staat meestal in voor het bepalen of iemand in aanmerking komt om het programma voor arbeidsrehabilitatie te volgen? De zorgcoördinator of zorgbegeleider De arbeidsgeneesheer Gespecialiseerde arbeidsonderzoeksdiensten (GA) Gespecialiseerde arbeidstrajectbegeleidingsdiensten (GTB) RIZIV Andere, namelijk SE19. Wordt de arbeidsrehabilitatie in uw voorziening op vrijwillige basis aangeboden of wordt het extern opgelegd? Meestal op vrijwillige basis Deels vrijwillig, deels opgelegd na doorverwijzing Volledig opgelegd na doorverwijzing SE17. Door wie worden de cliënten naar jullie doorverwezen? SE8. Indien bij een cliënt met psychische problemen ook in begeleiding is voor deze psychische problemen, is er dan een vorm van communicatie tussen arbeidstrajectbegeleiders en zorgbegeleiders over hun gemeenschappelijke cliënt? Ja Nee SE9. Op welke manier verloopt deze communicatie tussen zorg en arbeid het vaakst? Enkel telefonisch contact 31

32 Apart overleg tussen arbeidstrajectbegeleider en therapeut of zorgcoördinator wordt georganiseerd, er is geen aanwezigheid van de arbeidstrajectbegeleider op patiënt- /behandelvergaderingen Arbeidstrajectbegeleider neemt deel aan sommige patiënt-/behandelvergaderingen Arbeidstrajectbegeleider neemt deel aan alle patiënt-/behandelvergaderingen Arbeidstrajectbegeleider maakt integraal deel uit van het team van zorgbegeleiders SE10. Zijn er vaste samenwerkingsverbanden tussen bepaalde zorgbegeleiders en arbeidstrajectbegeleiders, zodat bepaalde arbeidstrajectbegeleiders altijd met dezelfde zorgpartners samenwerken? SE9b. Wat is meestal de aanleiding voor dit contact tussen arbeid- en zorgbegeleider? SE12. Hoe groot is de afstand in locatie van waaruit de arbeids- en zorgbegeleiders werken? QSEIS-O011. Hoe wordt de informatie over een bepaalde gedeelde cliënt opgeslaan? Is dit elk in eigen registratiesystemen? Zijn deze toegankelijk voor de andere begeleider? SE1. Heeft elke begeleider een welbepaalde caseload van cliënten die hij/zij ondersteunt (actieve dossiers)? Ja Nee SE2. Wat is gemiddeld gezien deze caseload per begeleider (FTE) in uw voorziening? 25 of minder cliënten per begeleider Tussen 26 en 40 cliënten per begeleider Tussen 61 en 80 cliënten per begeleider 81 cliënten of meer per begeleider Niet van toepassing / onbekend 32

33 SE3. Hoe vaak ongeveer ontmoet de begeleider zijn/haar cliënten? / week OF / maand OF / jaar SE4. Hoe lang blijven cliënten gemiddeld genomen in begeleiding in uw voorziening? weken OF maanden OF jaar SE23. Moeten bepaalde fasen doorlopen worden door cliënten in uw voorziening alvorens ze een baan kunnen zoeken in een regulier betaald circuit, zoals tests of trainingen? Indien ja, welke? Zijn deze voorbereidende fasen verplicht? SE24. Hoe lang duren deze voorbereidende fasen bij de meerderheid van de cliënten? Wat zijn de uitersten (het kortst en het langst) Wat is gemiddeld gezien de tijd die er over heen gaat tussen het begin van een begeleiding hier en het eerste contact met een werkgever in het normaal economisch circuit? (binnen de maand, tussen 1 maand en 6 maanden, tussen 6 en 9 maanden, tussen 9 maanden en een jaar, een jaar of meer) SE28. Hoe wordt in de begeleiding van uw cliënten binnen uw voorziening gezocht naar een geschikte baan? Hoe wordt gekeken naar waarvoor de persoon geschikt is, wat die zou wensen, hoe wordt de afweging tussen beiden gemaakt? Wie neemt de beslissing over welke jobs men uiteindelijk gaat zoeken? Wat is de invloed van de beschikbaarheid van banen, contacten die men heeft met werkgevers op deze beslissing? 33

34 SE30. Worden soms gelijkaardige banen, bij dezelfde werkgevers of gelijkaardige settings voorgesteld aan verschillende gebruikers? Hoe vaak komt dit voor? In welke gevallen of omstandigheden? SE31. Wordt voornamelijk naar tijdelijke banen gezocht of worden ook contracten van onbepaalde duur voorgesteld? Indien niet, waarom niet? Bijv. liever eerst uitproberen, geen vertrouwen dat het wel zal lukken, nog mogelijkheid er terug uit te stappen, of geen bereidheid van werkgevers, niet juiste klimaat op arbeidsmarkt om dit mogelijk te maken SE32. Wat is het aandeel van vrijwilligerswerk en onbetaalde banen versus betaalde banen aan een competitief loon bij de banen die men voor de cliënten zoekt? SE37. Is er nog een begeleiding voorzien eens de persoon werk heeft gevonden? Staat er een beperking op hoe lang men iemand na het vinden van een baan kan begeleiden? (duurt deze begeleiding langer dan een jaar?) SE34. Is er begeleiding voor de cliënt als de tewerkstelling die men gevonden heeft eindigt? Start dan een nieuwe begeleiding of kan de oorspronkelijke begeleiding met dezelfde hulpverlener opnieuw opgestart worden? Moet men dan het hele proces opnieuw doorlopen? SE42. Zijn er acties of contacten die worden genomen bij cliënten die niet meer in begeleiding komen opdagen? SE43. Worden alle begeleidingsactiviteiten van op kantoor uitgevoerd of zijn er ook activiteiten die men buiten de muren van het kantoor opneemt? Indien ja, welke en hoe vaak komt dit voor? 34

35 QSEIS-S14-S15. Worden soms ervaringsdeskundigen of familieleden betrokken in de begeleiding? L4. Zijn er bepaalde methodieken die u hanteert in de begeleiding? Deze kunnen uit uw eigen ervaring ontwikkeld zijn of gebaseerd op vorming, boeken, theoretische modellen, Kan u deze methodieken even omschrijven? L5. Integreert u bepaalde wetenschappelijk onderbouwde methodes in uw praktijk, of internationale modellen? Indien ja, welke methodes of modellen? Wat zijn uw ervaringen hiermee? Welke elementen vindt u gemakkelijk te integreren, welke vindt u eventueel moeilijker te gebruiken? 35