Nieuwsbrief. Noord West. In verbinding met EZ. Hoe komt een tracé tot stand? Expertblog: rentmeester Ben Velthuis. april 2013 NR 1

Transcriptie

1 Noord West Nieuwsbrief 4 In verbinding met EZ Hoe komt de keuze voor de verbinding tot stand? Waarom kan het niet anders? Is dit echt het beste tracé? En hoe zit dat met magneetvelden? Niels van Campen, projectleider bij het ministerie van Economische Zaken vertelt. 10 Hoe komt een tracé tot stand? Otto van Westrenen en Thijs de Muinck zijn de tracécoördi natoren van Noord-West 380 kv. Onder regie van het ministerie van Economische Zaken en in overleg met diverse partijen onderzoeken ze een zo goed mogelijke ligging van het tracé. Wat zij doen lichten zij toe in dit artikel. 13 Expertblog: rentmeester Ben Velthuis Voordat een hoogspanningsverbinding aangelegd kan worden, worden er verschillende onderzoeken gedaan. Maar een onderzoeker kan niet zo maar ongevraagd de grond van een ander betreden. Hier is een betredingstoestemming voor nodig. april 2013 NR 1 Het Ministerie van Economische Zaken en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu werken samen met TenneT TSO B.V. aan de Noord-West 380 kv verbinding.

2 In kaart Legenda Legenda Legenda Bestaand bovengronds netwerk Eemshaven 380 kv 380 kv 220 kv kv kv 150 kven en110kv 110 kv 150kV 150kV en 110kV Verdeelstation Verdeelstation Verdeelstation Bestaand bovengronds netwerk Bestaand netwerk 380 bovengronds kv Alternatieven Alternatieven Alternatieven Tracé Noord-West 380 kv V2.3 Tracé Noord-West Noord-West kVkV Tracé V2.3 Amoveren Amoveren Amoveren elfzijl Groningen Leeuwarden Noardburgum Vierverlaten Louwsmeer rachten Sneek Assen Oudehaske Heerenveen Wolvega Lemmer Emmen Hoogeveen Meppel Emmeloord Hoorn Lelystad Ens Zwolle 8 10 km.

3 Technische snufjes: Techniek Inhoudsopgave Technische snufjes 3 In verbinding met EZ 4 e Wintrackmasten zijn lichtgrijs TenneT aan het woord 6 Langs de lijn 8 e Wintrackmasten zijn lichtgrijs. Lichtgrijs is de kleur van de meest voorkomende luchten in Nederland. Zo vallen ze minder op in het landschap. Hoe komt een tracé tot stand? 10 Expert blog 12 Begrippenlijst, feiten & cijfers en planning 14 de Wintrackmast dunne bliksemdraad hoogte ±55 meter Verschillende soorten Wintrackmasten Voor de hoogspanningsverbinding zijn verschillende typen Wintrackmasten nodig. e meest voorkomende is de steunmast, deze houdt de geleiders (draden) omhoog. Hoekmasten worden toegepast wanneer de verbinding een hoek maakt. e hoekmasten zijn wat dikker uitgevoerd. Verder wordt bij weg- en waterkruisingen vaak verhoogde masten gebruikt. samen één circuit geleiders V-vormige isolator e geleiders hangen dichter bij elkaar Het Wintrackconcept bestaat uit duo s van masten waarbij de draden (geleiders) tussen de palen, boven elkaar worden vastgezet. e masten hebben dus geen brede armen waaraan de geleiders naast elkaar hangen, zoals bij de huidige masten het geval is. Hierdoor ontstaat bij Wintrack masten met een enkele 380 kv verbinding of waar een 380 kv en een 150 kv verbinding gecombineerd worden een minder groot magneetveld. Een project van nationaal belang Elektriciteit moet er gewoon zijn. Burgers en bedrijven rekenen e mastendie hebben weinigen onderhoud gehouden met alle belangen: van bewoners betrokken nodig erop dat de stroomvoorziening niet hapert. Het gebruik en trans- provincies en gemeenten, gezondheid en heteen landschap. e rankenatuur, Wintrackmasten hebben gladde structuur port van elektriciteit in Nederland neemt sinds decennia toe. We waardoor ze vrijwel onderhoud nodig hebben. Ook wordt er rekening gehouden metgeen allerlei technische gebruiken met zijn allen steeds meer computers, ap paraten en vereisten. Nadat alle belangen tegen elkaar zijn afgewogen machines die op stroom draaien. Tegelijkertijd komt die stroom Nederland ook steeds zwaarder wordt belast. Om ervoor te zor- beslissen uiteindelijk beide ministers waar het tracé komt en hoe Een mastopstelling bestaat uit twee palen op zo n 22 meter het wordt uitgevoerd. afstand van elkaar. Bij hoekmasten staan de palen iets verder uit elkaar. Omdat zowel EZ als TenneT deze complexe taak zo trans parant gen dat de leveringszekerheid wordt gegarandeerd is het van be- mogelijk uit wil voeren, hechten we veel waarde aan overleg met lang dat er wordt geïnvesteerd in voldoende betrouwbare netten alle betrokkenen in een zo vroeg mogelijk stadium ge durende met voldoende capaciteit. Een belangrijk onderdeel hiervan is het hele proces. Zodat er zoveel mogelijk belangen kunnen Wintrackmasten zijn lichtgrijs elkaar worden vast gezet. e masten hebben dus het aanleggen van extra 380 kv-hoogspannings verbindingen of worden meegenomen en er begrip ontstaat voor de diverse e Wintrackmasten zijn lichtgrijs. Lichtgrijs is de kleur geen brede armen waaraan de geleiders naast elkaar combinaties van hoogspanningsverbindingen. eze nieuwe ver- noodzakelijke stappen bij de aanleg van een nieuw hoogspan- van de meest voorkomende luchten in Nederland. Zo hangen, zoals bij de huidige masten het geval is. bindingen moeten ervoor zorgen dat zowel nu als in de toekomst ningsnet. Ook willen we betrokkenen gedurende het gehele vallen ze minder op in het landschap. Hierdoor ontstaat bij Wintrack-masten met een enkele iedereen van stroom wordt voorzien, waar je ook in Nederland besluitvormingsproces en daarna goed op de hoogte houden. woont. 24 uur per dag, zeven dagen per week. at doen we al met de website en de Verschillende soorten Wintrackmasten niet alleen uit steeds meer verschillende bronnen, maar ook uit verschillende landen. it betekent dat het hoogspanningsnet in Twee palen 380 kv-verbinding of waar een 380 kv- en een 150 kvverbinding gecombineerd worden een minder groot actuele online nieuwsbrieven en berichten. Met deze gedrukte Voor de hoogspanningsverbinding zijn verschillende Nieuwe hoogspanningsverbindingen zoals Noord-West 380 kv nieuwsbrief willen we u nog verdere achtergrondinformatie typen Wintrackmasten nodig. e meest voorkomende zijn van nationaal belang. aarom is de Rijksoverheid, in dit over het project verstrekken en ook vanuit verschillende invals- is de steunmast, deze houdt de geleiders (draden) geval de Minister van Economische Zaken samen met de hoeken het project belichten. omhoog. Hoekmasten worden toegepast wanneer de e masten hebben weinig onderhoud nodig verbinding een hoek maakt. e hoekmasten zijn wat e ranke Wintrackmasten hebben een gladde structuur waardoor ze vrijwel geen onderhoud nodig hebben. de besluitvorming over deze hoogspanningsverbindingen en Heeft u vragen over het project, of zou u graag een bepaald dikker uitgevoerd. Verder wordt bij weg- en water heeft daarmee de regie over dit project. Uiteraard wordt daarbij onderwerp in deze nieuwsbrief nader belicht willen hebben, laat kruisingen vaak verhoogde masten gebruikt. nauw samengewerkt met TenneT, die als landelijk netbeheerder ons dat dan weten via onze website. de verbinding uiteindelijk ook aanlegt. Zowel het Rijk als e geleiders hangen dichter bij elkaar mag neetveld. Twee palen Een mastopstelling bestaat uit twee palen op zo n TenneT hebben daarbij hun eigen verantwoordelijkheid. In de Mw. mr.drs. J.H. Brouwer Het Wintrack-concept bestaat uit duo s van palen 22 meter afstand van elkaar. Bij hoekmasten staan de uiteindelijke besluitvorming wordt zoveel mogelijk rekening Programmamanager rijkscoördinatieregeling waarbij de draden (geleiders) tussen de palen, boven palen iets verder uit elkaar. Technische snufjes Minister van Infrastructuur en Milieu, verantwoordelijk voor 2 afstand ± 22 tot 25 meter 3

4 In verbinding met EZ Zorgvuldig werken aan de besluitvorming: een zoektocht Hoe komt de keuze voor de verbinding tot stand? Waarom kan het niet anders? Is dit echt het beste tracé? En hoe zit dat met magneetvelden? Het ministerie van Economische Zaken gaat tezamen met het ministerie van Infrastructuur en Milieu over de besluitvorming rondom de Noord-West 380 kv-verbinding. In het dagelijks werk komt dat vooral neer op het beantwoorden van veel vragen en het praten met bestuurders en bewoners. Het is van groot belang dat iedereen de gelegenheid krijgt om alles onder de aandacht te brengen wat voor de besluitvorming van belang kan zijn, daar ben ik heel scherp op. Zodra daar een helder beeld van is kunnen er knopen worden doorgehakt. Niels van Campen vertelt over deze niet zo makkelijke taak. Wij doen ons best om uiterst zorgvuldig de besluiten voor te bereiden die uiteindelijk genomen zullen worden. Uiteindelijk is de overheid aan zet als het gaat om de tracékeuze, het is aan mij om de besluiten voor te bereiden, aldus Niels. de bijeenkomsten zorgen we ervoor dat er genoeg gelegenheid is voor betrokkenen om met ons in gesprek te gaan. Mijn taak is op dit moment vooral om goed te luisteren. Er is goed nagedacht en gestudeerd op het huidige tracé maar ook wij kunnen iets over het hoofd hebben gezien. Als we echt tot de conclusie komen dat een wijziging op het voorgenomen tracé een verbetering is voor alle betrokkenen, dan overwegen we een aanpassing. Zoals het er nu naar uitziet ligt de tracékeuze in de eerste helft van 2014 vast. Tot die tijd kunnen omwonenden hun wensen of bezwaren kenbaar maken. Niels: Uiteindelijk gaat het er mij om dat we ons maximaal hebben ingezet om iedereen te informeren, dat we alle signalen vanuit de omgeving goed hebben ontvangen en dat we al het mogelijke gedaan hebben om tot een gedegen beslissing te komen. Niels van Campen is sinds de zomer van 2010 namens het bevoegd gezag projectleider voor de Noord-West 380 kv-verbinding. e kwaliteit van de besluitvorming wordt bepaald door al het werk wat vooraf is geleverd. Juist zodra er vragen gesteld zijn waarop afwijzend wordt gereageerd is het van belang om goed te luisteren en uit te leggen hoe wij er tegenaan kijken, daar gaat de meeste energie in zitten. Juist als het spannend wordt moeten we goed blijven luisteren om zeker te zijn dat we niets over het hoofd zien. at intensieve contact met alle betrokkenen maakt dit project voor mij zo interessant. Het gaat echt ergens over. Zoektocht Iedereen die betrokken is bij het 160 kilometer lange tracé dat van Groningen door Friesland en de Noordoostpolder loopt moet onder de aandacht kunnen brengen wat hij of zijn van belang vindt. We hebben de afgelopen periode met veel omwonenden en andere betrokkenen gesproken en vooral veel geluisterd, dat is een zoektocht. Het zou natuurlijk fijn zijn als we iedereen tevreden kunnen stellen. at zit er echter niet in. We hebben nu eenmaal te maken met een tracé en de één wil dat de verbinding hier loopt, en de ander wil de verbinding weer een beetje meer daar. Uiteindelijk moet er een voorstel liggen met daarin het beste alternatief op basis van de vooraf bepaalde uitgangspunten. Proces In eerste instantie hebben we verschillende tracés onderzocht, vervolgt Niels. e keuze die we gemaakt hebben, is gebaseerd op diverse overwegingen en uitgangspunten (zie kader red.) Zo kijken we bijvoorbeeld naar de leefomgeving. We willen zo min mogelijk woningen in de buurt van de verbinding hebben. aarnaast hebben we met Natura 2000 gebieden te maken. Vanuit EZ werken we heel nauw samen met het team van specialisten wat door TenneT is ingeschakeld. Ook heb ik met gemeenten en provincies gesproken, om hun wensen te horen, en waar dat kan, mee te nemen. Na alle voorbereidingen zijn we op het in de zomer van 2012 gepresenteerde voorgenomen tracé uitgekomen, dat in het voorbereidingsbesluit staat. We werken van breed naar smal Mening Behalve met het bepalen waar het tracé komt te liggen, houdt het ministerie zich ook bezig met de informatievoorziening van de burgers. aarom hebben we bewonersavonden georganiseerd, waarin iedereen zijn of haar mening kenbaar kon maken. En ook nu na afloop van Uitgangspunten Bij het ontwikkelen van het tracé voor een nieuwe verbinding worden uitgangspunten gehanteerd, die in het beleid van de Rijksoverheid en door TenneT zijn bepaald. eze uitgangspunten bepalen de kaders voor het traceren van de verbinding en hebben een belangrijke rol gespeeld bij de totstandkoming van het tracé. Een kort overzicht: Uitgangspunten Structuurschema elektriciteitsvoorziening deel III (SEV III) Bovengronds: Nieuwe hoogspanningsverbindingen van 220 kv en meer worden in beginsel bovengronds aan gelegd. Combineren: Om nieuwe doorsnijdingen met het landschap zoveel mogelijk te vermijden worden waar mogelijk en zinvol nieuwe hoogspanningsverbindingen van 220 kv en hoger met bestaande verbindingen in één mastopstelling gecombineerd, Bundelen: Wanneer combineren niet kan of niet zinvol is, worden nieuwe verbindingen van 220 kv en hoger waar mogelijk en zinvol naast bestaande hoogspannings verbindingen of andere bovenregionale infrastructuur (snelwegen, spoorlijnen) neergezet. Magneetvelden: Het zogeheten voorzorgsbeginsel is van toepassing, dus de nieuwe verbinding wordt zodanig getraceerd dat er zo min mogelijk woningen in de magneetveldzone van 0,4 microtesla-zone komen te staan. Ruimtelijke uitgangspunten Zoveel mogelijk ontzien van belangrijke natuurgebieden, zoals Natura gebieden en Ecologische Hoofdstructuur. Het streven is om de verbinding zo veel mogelijk recht te laten lopen. e verbinding wordt daarbij zo goed mogelijk in het landschap geplaatst, zodat deze aansluit bij patronen en structuren (zoals wegen, rivieren) in het landschap. Het is de bedoeling om ander ruimtegebruik, zoals landbouw, bedrijventerreinen en recreatiegebieden zo min mogelijk te storen. Voor meer informatie over de uitgangspunten en overwegingen die worden meegenomen bij de besluitvorming kijk op In verbinding met EZ

5 Manno Bannink, projectleider Noord-West 380 kv TenneT, over communicatie met de omgeving TenneT aan het woord Binnen nu en een paar jaar wordt 25% van al het elektriciteits verbruik in Nederland in Eemshaven opgewekt. at is nogal wat. Vanuit dit energieknooppunt van het Noorden moet de stroom verder Nederland in getransporteerd worden. Met de huidige capaciteit aan infrastructuur is dat niet mogelijk. aarom heeft TenneT al jaren geleden aangegeven dat er in het Noorden wat moet gebeuren. Niet over één nacht ijs Zo ontstond het project Noord-West 380 kv. Wat moet een projectleider eigenlijk kunnen om een project als Noord-West 380 kv aan te sturen? Met mensen anderingen zorgen ervoor dat ons huidige hoogspanningsnet in het noorden op termijn niet meer voldoet. Uitdaging Manno blijft aan het roer totdat de schop de grond in gaat. iedereen staat op voorhand te applaudisseren van enthousiasme. oor goed uit te leggen, waarom we om kunnen gaan en vooral geduldig zijn, zegt Manno Bannink met een glimlach. Wie onderstaande tekst leest, begrijpt dat dit niet overdreven is. Wintrack Om de gevolgen voor de omgeving zo gering mogelijk at is het moment waarop we met de voorbereidingen van de bouw beginnen, dat is begin 2015 verwacht hij zelf. Als de procedure verder goed verloopt zou dan het dingen wel of juist niet doen merken we dat er begrip ontstaat voor zo n groot project. Veranderingen Manno werkt met een heel team aan de voorbereidingen te houden, bouwen we de nieuwe verbinding in combinatie met de bestaande 220 kv-verbinding. We vervangen de bestaande masten door combi-masten. e nieuwe inpassingsplan onherroepelijk zijn. at is het moment waarop met de bouw kan worden begonnen en dan draag ik mijn werk over. Nu zijn we erg druk met het uitvoeren Samen met het ministerie van Economische Zaken besteedt TenneT daarom veel aandacht aan uitleggen waarom de aanleg nodig is. Manno: En we bieden een van de verbinding Noord-West 380 kv. Ik heb net mijn vijfjarig jubileum achter de rug, zegt Manno. Zo lang zijn we al met de voorbereidingen bezig. e nieuwe verbinding draagt bij aan een sterk en flexibel net, waar we nog jaren profijt van zullen hebben. ie verbinding is voorbereid op verdere toekomstige ontwikkelingen. e aanleg is hard nodig omdat de elektriciteitsmarkt de komende jaren snel verandert. Windmolens op zee, kabels naar Noorwegen, en Wintrackmasten hebben een modern en strak uiterlijk. e belangrijkste reden om voor deze masten te kiezen, is het feit dat het magneetveld kleiner is dan bij de traditionele vakwerkmasten. Het combineren van de nieuwe verbinding met de bestaande verbinding, en de relatief geringe invloed op de omgeving zijn pluspunten. Veel mensen ervaren dat ook zo, aldus Bannink. Zodra het nieuwe 380 kv-net staat, breken we het oude tracé af. Maar van veldonderzoeken, en de technische uitwerking van de plannen. Het ontwerp-inpassingsplan ligt naar verwachting de eerste helft van 2014 ter inzage samen met het MER, het landschapsplan en de ontwerpvergunningen. Het aanleggen van een 160 kilometerlange verbinding is een uitdagende klus. Er zijn veel instanties, bedrijven en luisterend oor naar de omgeving. Bij de onlangs gehouden informatieavonden, hebben we een computeranimatie van de nieuwe situatie laten zien. at blijkt een goed middel te zijn om een nieuwe situatie visueel te maken. We willen deze animatie in de loop van dit jaar ook op onze website beschikbaar stellen. Manno tot slot: Zo proberen we door transparant te zijn begrip te creëren in plaats van tegenstand. Maar dat heeft voor sommige TenneT aan het woord 68 grote nieuwe centrales in de Eemshaven. Al deze ver- zo ver is het nog niet. burgers die met de nieuwe lijn te maken krijgen. Niet mensen echt tijd nodig. En dat snap ik. 7

6 Langs de lijn met gedeputeerde William Moorlag Een robuuste verbinding naar de Eemshaven Groningen ontwikkelt zich tot de energieprovincie bij uitstek. In de ogen van gedeputeerde William Moorlag van de provincie Groningen is een stabiele hoogspanningsverbinding dan ook onontbeerlijk. Binnenkort wekt de provincie Groningen genoeg energie groot zijn als de keuze op een variant zou zijn gevallen, helderheid is over de vergoedingen die TenneT zal bieden. op de zeebodem aan te leggen. Het Ministerie van EZ en op om in de energiebehoefte van de Nederlandse huis- waarbij de nieuwe mastenstructuur naast de oude zou wor- Ik verwacht echter dat de overeenkomst op hoofd lijnen TenneT hebben heel constructief geparticipeerd. Ze heb- houdens te voorzien. Maar wat wordt opgewekt, moet den geplaatst. We wisten weliswaar dat we niet de enige tussen TenneT en LTO deze onzekerheid wegneemt. Er ben een open houding en een communicatieve instelling. ook worden afgevoerd. e samenleving heeft behoefte aan elektriciteit. Niemand zal betwisten dat een robuust hoog span ningsnet daarvoor een voorwaarde is, zegt gedeputeerde William Moorlag van de provincie Groningen. Toch maakte hij zich zorgen toen hij hoorde dat er een compleet nieuwe hoogspanningslijn door de provincie zou worden aangelegd, naast de al bestaande 220 kvverbinding. Moorlag: Ik heb daarom tijdig contact gezocht met TenneT en het Ministerie van Economische Zaken. Als waren met deze voorkeur, maar toch bleef het spannend. Een gevoel van opluchting overheerst. Gedeputeerde Moorlag: Een gevoel van opluchting overheerst speelt dus nog wel een aantal zaken. Maar over het algemeen is de zorg afgenomen. Ingewikkelde puzzel Met name over de Eemshaven is uitvoerig overlegd. In het gebied is veel bedrijvigheid gaande. Wie een hoogspanningsverbinding wil inpassen, moet onder andere rekening houden met oude landschappelijke structuren, bedrijventerreinen die willen uitbreiden en bestaande leidingen. Innovatie Na de voorbereidingsfase, waarin de overheden op gemeentelijk, provinciaal en rijksniveau nauw betrokken zijn bij de plannen, volgt de daadwerkelijke aanleg van de verbinding. Wat verwacht Moorlag van de uitvoeringsfase? Het ministerie en TenneT zijn professionele organisaties. Ik heb geen indicatie dat de uitvoering niet zorgvuldig zal verlopen. Op de lange termijn hoopt hij dat er min- provincie hebben we alternatieven aangedragen voor het geplande tracé. Zeebodem Een tijdlang leefde de gedachte dat er een leiding over de zeebodem van de Eemshaven naar de Randstad zou Minder zichtbare masten e oude hoogspanningsverbinding wordt opgeruimd en geïntegreerd in de nieuwe 380 kv-verbinding. Moorlag verwacht dat het landschappelijk aanzicht verbetert, aangezien de nieuwe Wintrack-masten minder opvallend zijn. Moorlag: at was een bijzonder ingewikkelde puzzel. Ik ben dan ook erg blij dat we erin geslaagd zijn om daar uit te komen. Open houding Over de communicatie met TenneT en het Ministerie der nieuwe bovengrondse lijnen nodig zullen zijn. Bij Provinciale Staten speelde de vraag of de Noord-West 380 kv-hoogspanningsverbinding niet deels ondergronds kon komen. Ons is overtuigend uitgelegd dat deze techniek zich nog in de experimentele fase bevindt. In heel Nederland mag maar 20 kilometer aan 380 kv- kunnen lopen. Technisch bleek dat echter een brug te ver. Wij pleitten toen sterk voor de combinatievariant, waarbij de bestaande en de nieuwe verbinding samenkomen in één verbinding, vertelt Moorlag. Ik ben erg tevreden dat uiteindelijk voor deze variant is gekozen. e consequenties Afgezien van de plaatsen waar het tracé afwijkt van de bestaande 220 kv-hoogspanningsverbinding, verwacht ik dat de maatschappelijke weerstand meevalt. Ik hoop wel dat de zijtak van de oude verbinding in het oude cultuurlandschap van Middag-Humsterland ondergronds wordt gebracht. van Economische Zaken is gedeputeerde Moorlag zeer tevreden. In ons gebied is goed omgevingsmanagement gevoerd. e manier waarop ze te werk gaan bij Noord-West 380 kv is plezierig. Toen bleek dat er bij Provinciale Staten ongerustheid bestond over het tracé, zijn verbinding worden verkabeld. Meer ondergrondse kilo meters kunnen de verbinding instabiel maken. Alternatieven zijn wel al in ontwikkeling. e verbinding van Noorwegen naar de Eemshaven is daar een goed voorbeeld van. We zijn helaas nog niet zo ver dat zulke innova- Langs de lijn 8 voor Groningen met zijn open landschap, zouden immers Ook begrijp ik dat er bij sommige agrariërs nog niet genoeg er hoorzittingen belegd over de mogelijkheid om de leiding ties al op Noord-West 380 kv kunnen worden toegepast. 11 9

7 Hoe komt een tracé tot stand? Otto van Westrenen en Thijs de Muinck zijn de tracécoördi natoren van Noord-West 380 kv. Onder leiding van het ministerie van EZ onderzoeken zij in overleg met diverse partijen een zo goed mogelijke ligging van het tracé. Er is goed over het tracé na gedacht, omdat er veel belangen mee gemoeid zijn Ontwerp inpassingsplan Nu de zes informatieavonden door het Ministerie van EZ zijn afgerond en alle direct omwonenden zijn geïnformeerd over het voorgenomen tracé komt het project in de volgende fase. Het voorgenomen tracé dat door de ministers is bepaald, vormt de basis voor het ontwerpinpassingsplan. Het tracé van Noord-West 380 kv wordt hierin gedetailleerd uitgewerkt. In de afgelopen maanden zijn zowel tijdens de informatieavonden als daarbuiten verzoeken ingediend voor wijziging van het tracé of specifieke mastposities. In een aantal gevallen wordt dit in de komende periode nader bekeken. it kan mogelijk nog tot enkele aanpassingen van mastposities leiden. Tegelijkertijd vindt er zowel bodemonderzoek als overleg met de grondeigenaren plaats. Inmiddels is het Milieueffectrapport (m.e.r.) gemaakt ter voorbereiding op het inpassingsplan. Het m.e.r. beschrijft wat de effecten zijn van het project op mens en milieu. Voor de aanleg en de exploitatie van de verbinding zijn verschillende vergunningen en ontheffingen nodig. Bijvoorbeeld voor het kappen van bomen en de bouw van masten. Hierbij zijn verschillende ministeries, provincies, gemeenten en waterschappen betrokken. eze vergunningen en ontheffingen worden opgenomen in verschillende ontwerp-vergunningen. Het ontwerp-inpassingsplan ligt naar verwachting begin 2014 ter inzage samen met het m.e.r., het landschapsplan en de ontwerp-vergunningen. Het ontwerp-inpassingsplan beschrijft: Het traject van de verbinding; Regels voor het project en omgeving; Een toelichting, waarin onder wordt beschreven waarom dit tracé is gekozen en wat de effecten op de omgeving zijn, bijvoorbeeld op water- milieu- en natuurbeheer en behoud van archeologische en culturele waarden. Begin Voorgenomen tracé Uit de buurt van woningen blijven Vier jaar geleden begonnen tracécoördinatoren Otto van Westrenen en Thijs de Muinck de zoektocht naar het tracé van Noord-West 380 kv. We hadden een punt A, een punt B en een zoekgebied, vertelt e Muinck. Binnen dat zoekgebied inventariseerden we de belangen van de betrokken partijen. Wat is technisch mogelijk? Wat zijn de gevolgen voor het milieu van een bepaald tracé? Wat kost het? Wat willen de omwonenden? Van Westrenen: Veel van die informatie is tegenwoordig digitaal beschikbaar. Maar om te weten welke plannen, ideeën en dromen er leven, moet je het gebied ingaan en zelf met mensen spreken. Het ministerie van Economische Zaken gaat tezamen met het ministerie van Infrastructuur en Milieu over de besluitvorming rondom de Noord-West 380 kv-verbinding. e resultaten van de zoektocht van e Muinck en Van Westrenen komen samen in een overzicht van mogelijke tracéalternatieven. e ministers van EZ en IenM hebben aan de hand van deze inventarisatie in de zomer van 2012 een voorge nomen tracé vastgesteld. Hoewel dit tracé in belangrijke mate vastligt, is uit gesprekken van Van Westrenen en e Muinck met direct belanghebbenden gebleken dat er op beperkte schaal nog optimalisaties kunnen worden bereikt. e Noord-West 380 kv-verbinding neemt de plaats in van de bestaande 220 kv-verbinding. Van Westrenen: at geeft de mogelijkheid om af te wijken op de punten waar de bestaande 220 kv-verbinding volgens hedendaagse maatstaven niet zo heel gelukkig staat. Uitgangspunt bij het inpas sen van een nieuw hoogspanningstracé is dat de nieuwe verbinding op veilige afstand van woningen blijft. Bij Noord-West 380 kv wordt gebruikgemaakt van de nieuwste technologie en de nieuwste masten. aardoor is het ruimtebeslag kleiner ten opzichte van de huidige masten. Per saldo vindt er een grote verbetering plaats, al zijn Voortgang Uiteindelijk gaat het erom een beeld te hebben van bijna iedere vierkante meter van het tracégebied en ook de omwonenden langs dat voorgenomen tracé te kennen. Op een gemiddelde werkdag overleggen en praten ze veel. Regelmatig ook aan de keukentafel bij iemand thuis. Want informatie samenbrengen en analyseren is de kern van hun vak. In de eerste fase van het project waren ze vooral in gesprek met gemeentes, provincies en partijen als Rijkswaterstaat. Inmiddels zijn ze een stadium verder en zitten ze samen met rentmeesters aan tafel bij omwonenden van de toekomstige verbinding. Zij doen hun best om zorgvuldig alle informatie te inventariseren en te vertalen naar impact op het voorgenomen tracé. Uiteindelijk is de overheid aan zet als het gaat om de tracékeuze. Ook deze verzoeken voor kleine wijzigingen worden zorgvuldig er locaties waarvoor het omgekeerde kan gelden. afgewogen en aan de ministeries voorgelegd. e Muinck: Op de plekken waar een verbinding wordt Planning Eerste helft 2014 liggen, naar verwachting, het ontwerpinpassingsplan (het bestemmingsplan, maar dan ook rijksniveau) en de bijbehorende vergunningen (ontwerpbesluiten) ter inzage. an kan iedereen officieel een zienswijze kenbaar maken. Natuurlijk is de inzet om het aan de voorkant van dit proces zoveel mogelijk met elkaar eens te zijn over het tracé. Voor het begrip van de nieuwe verbinding is het van belang gebleken dat de voorgestelde oplossing uitgaat van het combineren van de nieuwe verbinding met een bestaande verbinding in het gebied. at betekent dat de huidige 220 kv-verbinding gaat verdwijnen als Noord-West 380 kv is opgeleverd. weggehaald, worden we met open armen ontvangen. Maar er zijn natuurlijk ook situaties waarbij er geen masten verdwijnen maar er wel nieuwe worden geplaatst Overleg Een voorbeeld van een plek waar het nieuwe tracé afwijkt van de bestaande, is het gebied boven Bedum. e bestaande verbinding liep over een aantal boerderijen, woningen en industrie. Een nieuw tracé, meer ten noorden van Bedum, zorgt voor een aanzienlijke verbetering. In overleg met de belanghebbenden is het tracé nog wat noordelijker geplaatst, zodat de boerenbedrijven hier in de toekomst de mogelijkheid behouden om uit te breiden zonder dat de hoogspanning in de weg staat. En in overleg met agrariërs werden de mastlocaties in de Noordoostpolder afgestemd op de regelmatige verkaveling. Betrekken Een ander tracéonderdeel dat hoofdbrekers kostte, was de Eemshaven. Voor elke vierkante meter zijn hier inmiddels meerdere plannen en er heeft heel veel afstemming plaatsgevonden met de provincie, gemeente en het havenbedrijf, Groningen Seaports, vertelt e Muinck. at we - onder regie van EZ - gemeentes en provincies, maar ook Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat vroegtijdig bij het project hebben betrokken, kan op veel waardering rekenen. Hetzelfde zien we nu bij agrariërs en bewoners. Het is natuurlijk heel vervelend als iemand er persoonlijk op achteruit gaat bijvoorbeeld doordat de verbinding dichterbij de woning komt. Mensen zijn er dan absoluut niet blij mee, maar begrijpen het meestal wel en ze waarderen het dat het persoonlijk wordt toegelicht. Beide tracécoördinatoren vinden hun werk heel bijzonder. Van Westrenen: We zijn in veel gevallen de schakel tussen de buitenwereld, de projectorganisatie van Noord-West 380 kv, de TenneT-organisatie en de ministeries. at maakt het werk complex, en daarom ook interessant. e Muinck: Stapsgewijs zie je het tracé zich ontwikkelen, van grof naar fijn. Het is prettig om te zien dat het eigenlijk heel goed wordt ontvangen. Hoe komt een tracé tot stand?

8 Expert blog Rentmeester Ben Velthuis Voordat een hoogspanningsverbinding aangelegd kan worden, worden er verschillende onderzoeken gedaan. Maar een onderzoeker kan niet zo maar ongevraagd de grond van een ander betreden. Hier is een betredingstoestemming voor nodig. it is meteen het eerste moment waarop een grondeigenaar of -gebruiker te maken krijgt met een rentmeester. Ben Velthuis, rentmeester, vertelt. Relaties opbouwen en onderhouden Ik ben al 13 jaar rentmeester en zie hoe het beroep ingewikkeld proces en is niet iets dat je met één gesprek veranderd is. In het verleden bestond de taak van een regelt. rent meester hoofdzakelijk uit het ervoor zorgen dat de pacht betaald werd. Inmiddels gaat het er heel wat Het maakt nogal een verschil of je te maken hebt met een anders aan toe. Relaties opbouwen en onderhouden is veebedrijf, waarbij de koeien om een mast heen kunnen nu een belangrijk deel van mijn werk. Het eerste contact lopen, of met een akkerbouwbedrijf waarbij de grond niet met grondgebruikers en eigenaren ontstaat, zoals nu bij meer bruikbaar wordt, omdat er ineens een mast op het de aanleg van de hoogspanningsverbinding land geplaatst wordt. Ook kan het zijn dat de grond tijdelijk Noord-West 380 kv, zodra er onderzoeken gedaan niet beschikbaar is, omdat er een ondergrondse kabelverbinding in de grond aangelegd moet worden. We hebben over moeten worden. de gehele lengte van het tracé te maken met zo n 600 Voordat er ook maar iets van de werkzaamheden verschillende partijen. Iedere situatie is anders. at maakt uitgevoerd kan worden, moet een eigenaar of grondgebruiker toestemming geven. Het uitzoeken wie de iedere partij het beste uit te halen. het voor mij ook interessant. Het is mijn doel om er voor eigenaar is, is redelijk eenvoudig via het kadaster te achterhalen. Maar als de eigenaar de grond verpacht e mensen die ik een bezoek breng, begrijpen wel waarom heeft, heb je ook te maken met grondgebruikers, die de hoogspanningsverbinding nodig is. Maar zien hem ook ook een stem hebben. Zodra ik de grondeigenaren en liever ergens anders aangelegd dan op hun eigen erf. at is gebruikers in zicht heb, ga ik bij ze langs. Vanaf dat ook logisch. En dan is mijn boodschap ook niet altijd even moment werk ik aan het ontstaan van een goede relatie leuk. TenneT heeft als doel om er samen goed uit te komen. met de eigenaar of grondgebruiker. Als het project Maar als wij er met de betrokkenen niet uitkomen dan is er volgens planning verloopt, zien ze mij namelijk in een altijd nog een gedoogprocedure. Natuurlijk willen we dat later stadium weer terug. Alleen dan met een heel ander voorkomen. aarom besteed ik ook veel tijd en energie om doel: het regelen van de vergoedingen. at is een op een goede manier tot een overeenkomst te komen. Handige weetjes. Betredingstoestemming beoogde traject van Noord-West 380 kv. In opdracht van Een van de taken van de rentmeesters is om be tredingstoestemming aan de grondeigenaren en -gebruikers van en sluiten zakelijk recht overeenkomsten af. En ze geven TenneT vragen rentmeesters be tredings toestemmingen de percelen te vragen. En ze geven informatie aan de informatie aan de rechtheb benden. TenneT vraagt rechthebbenden. e aannemer heeft namelijk bodemgegevens nodig om het mastfundament te kunnen zakelijk rechtovereenkomsten af te sluiten en om rentmeesters om betredings toestemming te verkrijgen, uitwerken. Voor het aanvragen van vergunningen is informatie te geven aan de rechthebbenden. het eveneens nodig om informatie over het gebied te verzamelen. Er vindt onder andere cultuurtechnisch en Zakelijk rechtovereenkomst - Een zakelijk rechtovereenkomst (ZRO) is een privaatrechtelijke overeenkomst archeologisch onderzoek plaats. at kan natuurlijk niet zomaar. e rentmeesters vragen hiervoor vooraf waarin beide partijen aangeven dat TenneT de in de toestemming om het perceel te mogen betreden. overeenkomst aangegeven grond mag gebruiken voor de aanleg en instandhouding van de hoogspanningsverbinding. Rentmeester - Een rentmeester was vroeger vaak een beheerder van goederen, meestal van onroerend goed, in opdracht van een eigenaar. Tegenwoordig ad viseert Gedoogplicht - Een gedoogplicht is de door de een rentmeester op het gebied van onder andere burgemeester aan de rechthebbende opgelegde plicht grondzaken, grondbeleid, onteigeningen, schadevergoedingen en gebiedsontwikkeling. Rentmeesters werkzaam heden in het kader van het Inpassingsplan te om TenneT op zijn terrein toe te laten en voorbereidende bezoeken alle grondeigenaren en -gebruikers op het gedogen Expert blog

9 Eerste helft 2014 Ter inzage legging ontwerp IP, MER en vergunningen (+inspraak) Begrippenlijst, Medio 2013 Medio 2013 Nieuw voorbereidingsbesluit feiten & cijfers en planning 2013 Onderzoeken t.b.v. veldonderzoek Sluiten Zakelijk Recht Overeenkomsten Magnetische velden Elektrische velden, magneetvelden en elektromagnetische velden, komen van nature overal in de omgeving van mensen voor, zoals in de vorm van UV-straling of zichtbaar licht. Ze worden ook opgewekt. Als er elektrische spanning op een draad staat, ontstaat er rondom de draad een elektrisch veld. Als elektrische stroom door een draad loopt, ontstaat er rondom de draad ook een magneetveld. it is ook het geval bij hoogspanningslijnen. Hoe hoger de spanning, hoe sterker het elektrisch veld; hoe sterker de stroom, hoe sterker het magneetveld. Gevoelige bestemmingen Plekken waar kinderen tot 15 jaar gedurende minimaal een reageren. Het tracé van de verbinding wordt vastgelegd in het inpassingsplan, dit is een bestemmingsplan op rijksniveau. it inpassingsplan wordt door de Ministers van EZ en IenM opgesteld. Voorgenomen tracé Nadat er op basis van de onderzoeksresultaten naar de milieueffecten een meest milieuvriendelijk alternatief is geformuleerd, is de volgende stap het opstellen van een voorgenomen tracé. e Ministers van EZ en IenM stellen het voorgenomen tracé vast. Er is nu nog maar één route voor de nieuwe verbinding overgebleven. Vergunningaanvragen Planning 1 6 Vanaf 2015 Realisatie (inclusief voorbereiding) Begin Behandeling Raad van State Medio 2014 Vaststellen inpassingsplan (IP) en vergunningaanvragen jaar langdurig, oftewel meer dan 14 uur per dag, verblijven, zoals woningen, scholen, crèches en kinderopvangplaatsen. Magneetveldzone e zone waarbinnen het jaargemiddelde van het magnetische veld hoger is dan 0,4 microtesla. Indicatieve magneetveldzone: de maximale magneet veldzone, be rekend op basis van conservatieve aannames. Met deze zone wordt een tracé uitgewerkt. Rijkscoördinatieregeling e rijkscoördinatieregeling heeft als doel de besluitvorming te stroomlijnen en te versnellen. Voor belanghebbenden betekent de rijkscoördinatieregeling dat men precies ziet waar de verbinding komt te lopen en dat er een moment is Voor de realisering van een hoogspanningsverbinding moeten verschillende vergunningen en ontheffingen worden aangevraagd. Bijvoorbeeld een bouwvergunning en een vergunning voor de realisering van tijdelijke bouwwegen. TenneT bereidt de aanvraag van deze vergunningen en ontheffingen voor. eze zullen bij de desbetreffende overheden worden ingediend. eze overheden beslissen zelf over de aangevraagde vergunningen. e projectminister (EZ) bepaalt echter wel, in overleg met de betrokken overheden, de termijnen waarbinnen de (ontwerp)-besluiten genomen moeten worden. In principe worden de (ontwerp) besluiten tegelijkertijd met het (ontwerp) inpassingsplan ter inzage gelegd. Op deze manier kunnen insprekers op het gehele project in een keer inspreken. Ook zorgt dit voor meer versnelling en Feiten & Cijfers Noord-West 380 kv in het kort Om de toegenomen hoeveelheid elektriciteit die in Noord-Nederland opgewekt wordt af te kunnen voeren, is het vergroten van de transportcapaciteit voor elektriciteit van Noord- naar West-Nederland noodzakelijk. Voor deze nieuwe verbinding wordt een Inpassingsplan (=bestemmingsplan op Rijksniveau) opgesteld. Feiten Eemshaven - Ens (160km) Bouw van een nieuwe 380 kv-verbinding met capaciteit van 4x2635 MVA (de bestaande 220 kv-verbinding wordt afgebroken). Ens Lelystad (20 km) Vergroten transportcapaciteit van bestaande 380 kv verbinding naar 2x2635 MVA. e nieuwe 380 kv-verbinding die met de bestaande 220 kv-verbinding in één mastpositie gecombineerd wordt, ontsluit de grootschalige productielocatie Eemshaven en verschillende windparken in Noord- Nederland. e gecombineerde verbinding sluit aan op de landelijke 380 kv-ring bij Ens. Via deze ring, die de ruggengraat van de Nederlandse elektriciteitsvoorziening vormt, wordt elektriciteit over heel Nederland verdeeld. Tussen Ens en Lelystad wordt de transportcapaciteit vergroot. Begrippenlijst, feiten & cijfers en planning 14 waarop men op alle verschillende besluiten tegelijk kan stroomlijning van de procedures. 15

10 Zeker van energie Informatie Bureau Energieprojecten Postbus AC en Haag Telefoon: (070) Colofon it is een publicatie van het ministerie van Economische Zaken, het ministerie van Infra structuur en Milieu en TenneT. april 2013 Aan de inhoud van dit document kunnen geen rechten worden ontleend. Meer informatie Voor meer informatie over Noord-West 380kV, ver wijzen wij u graag naar de algemene brochure; Noord-West 380kV. aarnaast kunt u alle achtergrondinformatie en actuele berichtgeving nalezen op onze website: Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen, dan kunt u zich via onze website abonneren op de digitale nieuwsbrief.