'De kracht van Ede' Kaders voor het nader uit te werken beleidsplan Wmo

Transcriptie

1 'De kracht van Ede' Kaders vr het nader uit te werken beleidsplan Wm Samenvatting Inleiding Leeswijzer Ontwikkelingen De invering van de Wm De kanteling in de Wm Overheveling van taken uit de Awbz Welzijn Nieuwe Stijl Jeugdzrg Wet werken naar vermgen Bezuinigingen p het gemeentefnds Ede en de Edenaren Algemeen Delgrepen van de Wm Zelfredzame burgers Kwetsbare burgers Jeugd Terugblik p de vrige beleidsperide De Edese visie p de Wm Cnvenant Kiezen en delen Stippen aan de hrizn De uitwerking van de visie Wat willen we bereiken Wat gaan we daarvr den Wm in de wijk Wijkwerk Wnen, welzijn en zrg verbinden Innvatie en rganisatie vernieuwing Rl van de gemeente 6. Financiën Participatie, cmmunicatie en verantwrding...25 Bijlage 1: Begrippenlijst...27 Bijlage 2: Wm ude/nieuwe stijl...29 Bijlage 3: Bakens Welzijn Nieuwe Stijl...30 Bijlage 4: Terugblik Beleidskader Wm 2008 t/m Wm beleidskader De kracht van Ede 1

2 Samenvatting Regie ver het eigen leven, zelfntpliing en zelfredzaamheid van burgers zijn belangrijke vrwaarden vr participatie in de samenleving. Waar zelfredzaamheid in het gedrang kmt is (maatschappelijke) ndersteuning aan de rde. Dat is primair een verantwrdelijkheid van de burger en zijn f haar eigen netwerk. Meer dan vrheen zullen zij hun eigen kracht meten aanspreken in plaats van een berep p vrzieningen te den. De vertuiging is dat velen dat kunnen. Vraag niet eerst f eenzijdig wat de samenleving vr ju kan den, maar vraag je eerst af wat jij vr jezelf en andere burgers in de samenleving kunt den. Vr burgers die dat niet kunnen blijft de verheid een vangnet bieden. Bvendien maken (financiële) ntwikkelingen deze verschuiving ndzakelijk. Enerzijds krimpt het gemeentelijk budget. Anderzijds leiden wijzigingen in nder andere de Algemene wet bijznder ziekteksten (Awbz) er te dat het gemeentelijke takenpakket wrdt uitgebreid en dat een greiend aantal burgers een berep det p maatschappelijke ndersteuning binnen de gemeente. In financiëel pzicht betekent dit dat er scherpe keuzes gemaakt meten wrden, want met een kleiner budget met een grtere vraag wrden pgevangen. Met de verantwrdelijkheid van burgers vr zichzelf en vr elkaar als uitgangspunt, met de ndersteuning p maat en in de nabijheid van burgers geleverd wrden. Algemene f individuele vrzieningen dienen de verantwrdelijkheid te versterken, z licht en krt als het kan. Het berep p (individuele) vrzieningen wrdt waar dat kan teruggedrngen en de inzet van infrmele / vrijwillige zrg en ndersteuning kmt vrp te staan. Maatschappelijke ndersteuning is - waar ndig - een cmbinatie van inzet van eigen kracht, vrijwillige hulp, algemene en cllectieve vrzieningen en individuele vrzieningen. Een brede vraagverheldering - met g vr vragen en kansen p alle levensgebieden - is van belang m een effectief en efficiënt arrangement af te spreken. Wanneer er meerdere interventies ndig zijn, geldt: één plan per burger f gezin, geregisseerd dr de burger zelf indien mgelijk f in cmplexe situaties tijdelijk dr een prfessinele casemanager. Onze ambities zijn: verhgen van de participatie van alle burgers burgers in eigen kracht zetten p de juiste schaal maatschappelijke ndersteuning rganiseren (regi,wijk/buurt) maatschappelijke ndersteuning integraal en in samenhang bieden maatschappelijke ndersteuning duurzaam financieel beheersbaar huden Deze ambities willen we langs de vlgende wegen bereiken: Wm in de wijk Wijkwerk Wnen, welzijn en zrg beleid verbinden in samenhang met werk en inkmen Innvatie van dienstverlening en rganisatie In deze nta wrden kaders gegeven vr de (deel)beleidsplannen die de kmende peride/jaren p het vlak van de Wm ng zullen verschijnen. Dan k zullen de ambities in deze nta vertaald wrden naar cncrete delstellingen en effecten. De verdere uitwerking van de kaders in deze nta wrdt sterk beïnvled vanuit de dr het cllege pgedragen bestuurspdracht Herstructurering van het sciaal dmein. Hierin staat uitwerking van de drie decentralisaties in het sciale dmein centraal. Dat zal leiden tt een vernieuwende en samenhangende aanpak die k de reikwijdte van de Wm zal beïnvleden. Bij de verdere uitwerking van het beleidskader maar k in de bestuurspdracht wrden burgers, hun vertegenwrdigers, prfessinals en hun rganisaties actief betrkken in de planvrming. Ok met name de Wm-adviesraad, de WWB-raad en de raadswerkgrep vanuit de raadscmmissie Maatschappelijke Zaken wrden nauw betrkken. In 2012 willen we het wijkgericht werken dat zich richt p maatschappelijke ndersteuning eerst in één wijk drntwikkelen,.a. dr het experimenteren met een sciaal team, bij wijze van preftuin. (Veldhuizen) Daarna zal, na evaluatie, eventuele verdere implementatie plaatsvinden. Wij rekenen Wm beleidskader De kracht van Ede 2

3 daarbij p gede samenwerking tussen de betrkken partners 1, zals die al gegreid is. Met gede samenwerking nderling maar k met wijkbewners als uitgangspunt leggen wij de verantwrdelijkheid vr een vraaggerichte benadering bij de wijkpartners zelf neer. Waar samenwerking meizaam verlpt kan er aanleiding vr ns zijn m in te grijpen. Innvatie kan met zich meebrengen dat bestaande patrnen/ verhudingen tussen partijen gewijzigd meten wrden. Daarbij kunnen k nieuwe spelers een rl hebben. Tch is het gemeentelijke schaalniveau niet ndzakelijkerwijs het meest ideale niveau vr de uitvering van bepaalde taken. Vr bepaalde gebieden van de Wm is de wijk f juist de regi effectiever en beter tegerust. Bij het gezamenlijk inkpen van zrg zijn schaalvrdelen te behalen. De gemeente Ede werkt daarm samen met de gemeenten in de regi en vert lkaal uit wat met en det p reginaal niveau wat kan. We starten niet bij nul. Er is in de afgelpen vier jaar al veel tt stand gebracht. Dit kader brduurt vrt p bestaand beleid, en maakt drntwikkeling in de tekmst mgelijk. Wij zetten in p een integrale aanpak. Drntwikkeling van wijkwerk gaat hand in hand met het uitbuwen van het beleid dat is gericht p ndersteuning van vrijwilige inzet. Daarbij wrdt steeds gekeken p welke schaal maatschappelijke ndersteuning het meest effectief en efficiënt gebden kan wrden, p buurt/wijkniveau, lkaal f reginaal. Ok met aangeslten wrden bij de ntwikkelingen p het gebied van werk en inkmen. Het gaat zwel m wijkgerichte ndersteuning als m activering van burgers. Aan die drntwikkeling willen wij samen met burgers en het maatschappelijk middenveld vrm geven. Financiële en demgrafische ntwikkelingen maken dat ndzakelijk. De eigen kracht van burgers en hun netwerken en de maatschappelijke verantwrdelijkheid van het middenveld helpen daarbij. 1 De Medewerker, Welstede, Wnstede, Vrwerk, Vilente, Opella, SWO, CJG, etc. Wm beleidskader De kracht van Ede 3

4 1. Inleiding Vr u ligt het meerjaren beleidskader Maatschappelijke ndersteuning 2012 t/m Hierin werken we de ambities zals verwrd in het bestuurscnvenant , verder uit tt een integrale en geactualiseerde visie p de Wet maatschappelijke ndersteuning (hierna afgekrt als Wm). Op het terrein van de Wm zijn er veel (landelijke) ntwikkelingen gaande. De uitwerking hiervan is ng in vlle gang. In deze ntitie staat gefrmuleerd p welke wijze de gemeente Ede deze ntwikkelingen tegemet wil treden en heeft daarm vral een kaderstellend karakter. Dit beleidskader vrmt het uitgangspunt vr de kmende peride waarin grte veranderingen plaatsvinden en p basis waarvan de nadere uitwerking van het te veren beleid zal plaatsvinden. De verdere uitwerking van de kaders in deze nta wrdt uiteraard sterk beïnvled vanuit de dr het cllege pgedragen bestuurspdracht Herstructurering van het sciaal dmein. Directe aanleiding vr de bestuurspdracht vrmen de drie decentralisaties in het sciaal dmein, waarvan het kabinet heeft aangegeven dat die taken naar de gemeenten meten wrden verschven. De nieuwe taken van de decentralisaties (Wet werken naar vermgen, extramurale begeleiding uit de AWBZ en Jeugdzrg) vertnen nderling maar k met een aantal bestaande taken in het sciaal dmein grte raakvlakken. Net als bij de Wm gaat het bij de drie decentralisaties m (zeer) kwetsbare delgrepen en individuen. Overkepelend del van de bestuurspdracht is m het ttale sciale netwerk in Ede, binnen de beschikbare middelen, effectief te laten aansluiten p de actuele beheften in de samenleving. Om passende ndersteuning te kunnen blijven bieden aan de kwetsbare burgers zal de gemeente dus alles p alles meten zetten. Bij de verdere uitwerking van dit beleidskader maar k in de bestuurspdracht wrden burgers, hun vertegenwrdigers, prfessinals en hun rganisaties actief betrkken in de planvrming. Met name de Adviesraad Wm, de WWB-raad en de raadswerkgrep vanuit de raadscmmissie Maatschappelijke Zaken wrden nauw betrkken. Kaderstelling gemeenteraad In de kadernta gaat het m wat de gemeente wil met het beleid. Bij de verdere uitwerking biedt het cllege duidelijkheid ver het he. Vr de daadwerkelijke uitvering wrdt een berep gedaan p de burger en waar ndig (cmpensatiebeginsel) het maatschappelijk middenveld (de rganisaties). De rllen van de diverse partijen (raad, cllege, rganisaties) verschillen dus. Langs het richtinggevend kader dat het cllege middels deze nta aan de gemeenteraad aanbiedt, krijgen k de decentralisaties vrm. Deze nta dient dan k niet beschuwd te wrden als een beleidsplan in de zin van de wet. De cncretisering van delstellingen en het uitveringsplan bij dit beleidskader wrden pgenmen in kmende (deel)beleidsplannen Leeswijzer In hfdstuk 2 beschrijven we de (landelijke) ntwikkelingen in de Wm inclusief een nadere telichting p elk van de drie decentralisaties. Vervlgens fcussen we in hfdstuk 3 p de Edese situatie. Na een beschrijving van de delgrepen van de Wm wrdt er krt teruggeblikt p de vrige beleidsperide ( ). Hfdstuk 4 geeft de geactualiseerde Edese visie p de Wm weer. In hfdstuk 5 wrden de ambities uitgewerkt in te behalen maatschappelijke delen en bijbehrende middelen die we daarvr gaan inzetten. Ok wrdt de rl van de gemeente nader tegelicht. Het financieel kader geeft inzicht in het prgrammabudget maatschappelijke ndersteuning zals pgenmen in de Edese prgramma begrting en daarbij de meest actuele infrmatie ver de teveging van middelen vanuit het Rijk die gepaard gaan met de decentralisatie van taken. In de bijlagen vindt u.a. een begrippenlijst en een meer uitgebreide terugblik p het Wm beleidsperide Wm beleidskader De kracht van Ede 4

5 2. Ontwikkelingen De Wet maatschappelijke ndersteuning is ingeverd p 1 januari In paragraaf 2.1 beschrijven we de essentie van de wet en de negen prestatievelden. Sinds 2007 heeft een aantal belangrijke landelijke ntwikkelingen plaatsgevnden. Hierdr kmen p de sciale kant van de Edese samenleving grte veranderingen af. Inwners, gemeente en instellingen zullen in tenemende mate verantwrdelijk wrden vr het rganiseren van hun zrg en welzijn en werk en inkmen. De meest in het g springende vrbeelden hiervan zijn de decentralisatie van jeugdzrg, de begeleiding van kwetsbare burgers en teleiding naar werk. Tt p heden werden veel van deze zrgtaken uitgeverd dr verschillende verheden i.s.m. reginaal f landelijk werkende instellingen zals CIZ, zrgkantren, zrginstellingen. De kmende jaren zal het Rijk meer van deze taken gaan neerleggen bij gemeenten met een kleiner budget De invering van de Wm Gemeenten zijn dr de Wm verantwrdelijk vr maatschappelijke ndersteuning. Maatschappelijke ndersteuning mvat activiteiten die het mensen mgelijk maken m mee te den in de samenleving. Dat kan bijvrbeeld met vrijwilligerswerk en mantelzrg, maar k met gede infrmatie en advies, pvedingsndersteuning en huishudelijke hulp. Het begrip maatschappelijke ndersteuning is in de Wm verwrd in negen prestatievelden. Elke gemeente mag p deze prestatievelden haar eigen beleid maken. Een beleid dat afgestemd is p de wensen en samenstelling van de inwners. De negen prestatievelden zijn: 1. het bevrderen van de sciale samenhang in en leefbaarheid van drpen, wijken en buurten; 2. p preventie gerichte ndersteuning van jeugdigen met prblemen met pgreien en van uders met prblemen met pveden; 3. het geven van infrmatie, advies en cliëntndersteuning; 4. het ndersteunen van mantelzrgers en vrijwilligers; 5. het bevrderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig functineren van mensen met een beperking f een chrnisch psychisch prbleem en van mensen met een psychsciaal prbleem; 6. het verlenen van vrzieningen aan mensen met een beperking f een chrnisch psychisch prbleem en aan mensen met een psychsciaal prbleem ten beheve van het behud van hun zelfstandig functineren f hun deelname aan het maatschappelijke verkeer; 7. het bieden van maatschappelijke pvang, waarnder vruwenpvang; 8. het bevrderen van penbare geestelijke gezndheidszrg, met uitzndering van het bieden van psychsciale hulp bij rampen; 9. het bevrderen van verslavingsbeleid De kanteling in de Wm De rijksverheid wil met de Wm de zrg tegankelijk en betaalbaar huden. De rijksverheid verwacht dat gemeenten bepaalde zrgtaken efficiënter en effectiever uitveren. Een gemeente kan de zrgverlening immers kppelen aan verschillende beleidsmaatregelen, die zijn tegesneden p de lkale situatie. Een van de belangrijke vernieuwingen in de Wm is de cmpensatieplicht 2. Gemeenten zijn niet meer gebnden aan het verstrekken van een aantal mschreven vrzieningen (zals dat in de Wet vrzieningen gehandicapten was geregeld). Ze hebben de vrijheid m zelf keuzes te maken in de manier waarp zij burgers ndersteunen bij het meeden. Dat wil zeggen de manier waarp zij de beperkingen van burgers cmpenseren. 2 Plicht die gemeenten hebben in het kader van de Wm m beperkingen in zelfredzaamheid weg te nemen f te cmpenseren en deelname aan het maatschappelijke verkeer mgelijk te maken, bijvrbeeld dr een adequate aanpassing en/f hulpmiddel f begeleiding. Wm beleidskader De kracht van Ede 5

6 Burgers kunnen geen recht p vrzieningen meer claimen. De nadruk verschuift van het verstrekken van (individuele) vrzieningen naar: een brede verheldering van de vraag; zicht p mgelijkheden en beperkingen van de burger in zijn eigen netwerken; indicatie (in geval van individuele vrzieningen); afspraken ver maatschappelijke ndersteuning (in het eigen netwerk, dr vrijwilligers en dr prfessinals, algemeen, cllectief en/f individueel). Maar he dan k: z krt en licht als het kan, z lang en zwaar als het met. Daarmee is er sprake van een 'kanteling' in de dienstverlening van de verheid zelf, en de samenwerking tussen verheid, maatschappelijk middenveld en de burgers. Een kanteling van aanbdgerichtheid en het vernemen van prblemen naar vraagsturing en de burger het zveel mgelijk zelf laten den. Binnen deze gekantelde verhudingen is 'het gesprek' essentieel. Het gesprek met een burger en zijn naasten ver vragen, beheften, beperkingen en mgelijke plssingen. Overigens, niet alle signalen f vragen van burgers leiden tt een gesprek; eenvudige vragen kunnen snel en laagdrempelig wrden pgelst. Daar tegenver staat dat er k zeer kwetsbare grepen zijn waarbij de gekantelde benadering geen plssing biedt. Denk aan de delgrepen met een matige f ernstige beperking die dr de decentralisatie AWBZ nder het gemeentelijke Wm-beleid gaan vallen. Deze grepen zullen in mvang tenemen. Vr deze mensen zal het zwaartepunt liggen p z efficiënt en effectief mgelijk gerganiseerde prfessinele ndersteuning. Cruciaal is daarnaast een ged functinerend netwerk van instellingen, zdat p maat een arrangement vr maatschappelijke ndersteuning geleverd kan wrden. Zveel mgelijk nder regie van de burger zelf. En als dat niet kan dan nder regie van een mantelzrger, vrijwilliger f prfessineel hulpverlener. In de kadernta decentralisatie AWBZ wrdt nader p de zeer kwetsbare grepen in gegaan. Wm beleidskader De kracht van Ede 6

7 2.3. Overheveling van taken uit de Awbz In de discussie ver de tekmst van de langdurige zrg en in de aanlp naar het Regeerakkrd hebben gemeenten regelmatig aangegeven meerwaarde te zien in de verheveling van de Algemene Wet Bijzndere Ziekteksten (AWBZ) functie extramurale begeleiding naar de Wm met als mtief dat de centrale delstelling maatschappelijke participatie van mensen met beperkingen zu kunnen wrden verbeterd. Het kabinet stuurt aan p vlledige inwerkingtreding per 2014, met 2013 als vergangsjaar (vr bestaande AWBZ-cliënten). De nieuwe instrm met per 1 januari 2013 vr Wm-ndersteuning in aanmerking kmen. De Wm wrdt inhudelijk uitgebreid en gemeenten krijgen de beschikking ver het vergrte deel van de middelen die vrijvallen in de AWBZ. De begeleiding zal niet langer wrden vrmgegeven als individueel recht p zrg, maar zal nder het wettelijke kader van de Wm vallen, waarbij wrdt uitgegaan van het cmpensatiebeginsel. De decentralisatie van extramurale begeleiding geldt k vr het verver en vr de grep licht verstandelijk gehandicapten (lvg) jngeren en vr kinderen met Jeugd-GGZ zrg (vanaf 2013). Als er sprake is van een verblijfsindicatie dan blijft de begeleiding vanuit de AWBZ geregeld. Aan de decentralisatie is k een besparingspgave gekppeld. Het del van de functie is bevrdering, behud f cmpensatie van zelfredzaamheid, zdat pname in een instelling f verwaarlzing kan wrden vrkmen. De begeleiding kan k wrden ingezet ter ntlasting van mantelzrgers. De functie draagt er aan bij dat mensen met een beperking ptimaal kunnen functineren p allerlei levensgebieden zals zelfzrg, wnen, werken, financiën, vrije tijd etc. Naast ndersteuning p het terrein van structuur en dagritme, gaat het k m praktische hulp. De functie wrdt in de AWBZ zwel individueel aangebden als grepsgewijs. Mensen die gebruik maken van begeleiding kunnen znder ndersteuning niet zelfstandig functineren en participeren. Ongeveer 50% van de mensen die begeleiding ntvangen, maakt k gebruik van andere vrmen van zrg. 3 Mmenteel maken in Ede z n 1500 inwners gebruik van de functie begeleiding. Tegelijkertijd met het beleidskader Wm is er k een kadernta decentralisatie AWBZ pgesteld, waarin een visie en uitgangspunten zijn aangegeven.verder wrdt k in deze Kadernta een telichting gegeven p het pen en interactieve prces dat ng vlgt vr de verdere ntwikkeling en implementatie van het nieuwe beleid. Hierbij wrden k een aantal nader uit te werken punten genemd. Daarbij gaat het.a. m de tegang en vraagverheldering, het pdrachtgeverschap, de rganisatie van de begeleiding, het verver, specifieke delgrepen en de ndersteuning mantelzrgers Welzijn Nieuwe Stijl Het Ministerie van VWS, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de MO-grep Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening zijn gezamenlijk met Welzijn Nieuwe Stijl gestart. Daarbij zijn acht bakens pgesteld, die inspireren, stimuleren en cncrete handreikingen bieden vr de drntwikkeling van de Wm. De acht bakens van Welzijn Nieuwe Stijl zijn: gericht p de vraag achter de vraag; gebaseerd p eigen kracht van de burger; direct erpaf; frmeel en infrmeel in ptimale verhuding; drdachte balans van cllectief en individueel; integraal werken; niet vrijblijvend, maar resultaatgericht; gebaseerd p ruimte vr de prfessinal. 3 Van zrg naar participatie, VNG, juni 2011 Wm beleidskader De kracht van Ede 7

8 Deze uitgangspunten hebben wij - sms in andere bewrdingen - meegenmen in dit beleidskader, en de deelvisies die er aan ten grndslag liggen. Een uitgebreidere telichting p de bakens is pgenmen in bijlage Jeugdzrg Het kabinetsbeleid is er p gericht dat met ingang van 2015 de Jeugdzrg is gedecentraliseerd en dus nder de verantwrdelijkheid van de gemeenten valt. De aanleiding vr deze decentralisatie is dat het huidige jeugdzrgstelsel niet ged functineert. Er is sprake van een nverzichtelijk veld van partijen die zich bezighuden met (prfessinele) pveding en ndersteuning. Hierdr ntstaan p casusniveau vaak prblemen met de uitvering en de afstemming. Tegelijkertijd is er de afgelpen jaren sprake van een explsieve grei van het aantal jeugdigen dat gebruik maakt van jeugdzrg. Del Het del van de decentralisatie van de jeugdzrg is dat dr een transitie nder regie van de gemeenten de zrg en ndersteuning aan jeugdigen en gezinnen wrdt geptimaliseerd. De inzet is een innvatieve, effectieve en bij de vraag aansluitende jeugdzrg te rganiseren. Daarbij wrdt niet geredeneerd vanuit een recht p jeugdzrg maar vanuit de plicht en de verantwrdelijkheid van primair de uders en vervlgens de sciale gemeenschap m vr een kind een veilige en stimulerende pvedcntext te realiseren. Er is ng geen vastgesteld visiedcument dat inzicht geeft in delstellingen van de tekmstige jeugdzrg evenals de werkwijze van het CJG en drgeleiding naar hulp f zrg. Wel is er een beeld van de richtinggevende uitgangspunten, zals : de plicht en de verantwrdelijkheid m vr een kind een veilige en stimulerende pvedcntext te realiseren ligt primair bij de uders en vervlgens bij de sciale gemeenschap; de kwaliteit van het gewne pveden krijgt meer aandacht; hulp wrdt zveel mgelijk in de eigen mgeving gebden, k intensieve hulp; niet het prbleem staat centraal maar het gezamenlijk vinden van plssingen hulp met znder verbdige bureaucratie beschikbaar zijn; er is een sterkere inzet p het vrkmen van prblemen en vregtijdig, met lichte ndersteuning, verhelpen van prblemen; de vraag naar intensieve zrg met verminderd wrden. Het CJG is de prt (frntffice) vr de jeugdzrg. Het gedwngen kader van de jeugdzrg wrdt ls gezien van de CJG-ntwikkeling. Inmiddels is er p nderdelen al een start gemaakt met de werkzaamheden. Dat geldt in het bijznder vr het pstellen van een nulbeeld en het experiment ambulante jeugdzrg znder indicatie. Nulbeeld In een nulbeeld zal de aard en mvang (rganisatie en werking) van de jeugdzrg in de regi in kaart wrden gebracht en geanalyseerd. Dit nulbeeld beschrijft en analyseert de huidige jeugdzrg in regi Fd Valley aan de hand van ksten, rganisaties, aanbd, aantallen cliënten, een verzicht van de stakehlders, etc. De uitkmsten van dit nderzek en de analyse ervan bieden inzicht in de manier waarp de jeugdzrg mmenteel functineert ten aanzien van aanbd en cliëntstrmen. Daarmee zal duidelijk wrden in heverre reginale samenwerking aansluit p de huidige situatie en wat de mgelijkheden, nmgelijkheden f te nemen hbbels zijn. Ok kan het nulbeeld helpen m scherp(er) in beeld te krijgen waar efficiëntie te behalen valt. Naast een nderzek naar de huidige inrichting van het stelsel, is het de bedeling m vruit te kijken en te inventariseren wat de tp-10 van meest vrkmende vragen/prblemen van jeugd in relatie tt behefte aan zrg is. Wm beleidskader De kracht van Ede 8

9 Experiment ambulante jeugdzrg znder indicatie (pilt) Del van de pilt is m dr het verbeteren van de aansluiting tussen de lkaal gerganiseerde lichte pvedingsndersteuning (eerstelijnszrg) en de geïndiceerde jeugdzrg (tweedelijnszrg) adequate begeleiding van en hulpverlening aan kinderen, jngeren en hun pveders sneller in te zetten. De prtefeuillehuders van de Fd Valley gemeenten zijn met elkaar de pilt licht ambulante jeugdzrg znder indicatie gestart. Deze pilt kan een belangrijke rl spelen in de verkenning van de Fd Valley samenwerking en is een vrpref p wat kmen gaat. De uitdaging is dat de pilt prvinciegrens verschrijdend is. Regi Uitgangspunt is m de transitie met samenwerkende gemeenten binnen FdValley p te pakken. In de strategische agenda van de regi is k pgenmen dat de gemeenten samen een aanpak ntwikkelen vr de jeugdzrg. De decentralisatie van de jeugdzrg is een mvangrijke en cmplexe ntwikkeling die in z n geheel vr individuele gemeenten vrijwel zeker niet is te verzien. Het jeugdzrgaanbd is in belangrijke mate gemeente verstijgend gerganiseerd. Waar het gaat m specifieke zrg is de mvang van de individuele gemeenten niet tereikend m daar efficiënt in te kunnen vrzien. De wijze waarp de reginale samenwerking wrdt ingericht is p dit mment ng niet uitgewerkt, Deze taak is belegd bij het reginaal prtefeuillehuders verleg sciaal dmein. Naar verwachting neemt het prtefeuillehuderverleg medi 2012 daarver een besluit en wrdt er daarna een plan van aanpak vrgelegd aan de gemeenteraden. Wel is al duidelijk dat gemeenten er naar streven m waar mgelijk nderdelen van het zrgaanbd lkaal te rganiseren in de nabijheid van de cliënt. Participatie De gemeenten trekken de transitie. Zwel p het niveau van de gemeente Ede als p het niveau van de regi wrdt vrzien in participatie dr middel van advies-/klankbrdgrepen. Deze zijn mmenteel in prichting. Hierin zitten vertegenwrdigers van prfessinele rganisaties en gemeenten maar k vertegenwrdigers van de cliënten. Del is gebruik te maken van aanwezige kennis en gezamenlijk een draagvlak te ntwikkelen vr nieuwe keuzes en een nieuwe aanpak als gevlg van de transitie. Samenhang De decentralisatie van de jeugdzrg staat niet p zichzelf maar valt samen met andere ntwikkelingen zals Passend Onderwijs, de Wet Werken naar Vermgen en de decentralisatie van de begeleiding uit de AWBZ naar de Wm. In de uitwerking van deze verschillende spren wrdt nadrukkelijk gezcht naar verbindingen en ptimalisatie vr delgrepen, werkprcessen en budget Wet werken naar vermgen De gemeente krijgt met de Wet Werken naar Vermgen (WWNV) een grtere verantwrdelijkheid m zveel mgelijk mensen aan de nderkant van de arbeidsmarkt te te leiden naar betaald werk. In de WWNV wrden de WWB/WIJ, deel Wajng en deel Wsw samengevegd. Iedereen, k mensen met een arbeidsbeperking, werkt naar vermgen en als dat niet kan is meeden in de samenleving p een andere manier aan de rde. De (reginale) werkgevers meten gestimuleerd wrden m deze mensen aan de nderkant van de arbeidsmarkt in dienst te nemen. De werkgever krijgt lndispensatie vr dat deel dat de werknemer niet prductief is. De gemeente vult het inkmen aan met een aanvullende uitkering tt maximaal 100 % van het wettelijk minimumln. De maatschappelijke pgave van zveel mgelijk mensen aan het werk is niet nieuw, maar de spelregels en instrumenten m dit vr elkaar te krijgen veranderen wel. En dr de bezuinigingen p het Participatiebudget en p de budgetten die straks vr de uitvering van de WWNV naar de gemeente verkmen met het met minder geld. De Wet Werken naar Vermgen biedt het nieuwe kader vr een ng meer activerende sciale zekerheid. Wm beleidskader De kracht van Ede 9

10 De Wet Werken naar Vermgen (WWNV) wrdt ingeverd per 1 januari De invering van de wet vraagt m fundamentele herverwegingen en herstructureringen. De aanzet hierte is gedaan in de nta afwegingskader re-integratie. Vr mensen, met f znder uitkering, en die dr beperkingen geen perspectief p werk hebben, zal nder de werking van de Wm begeleiding, activering en dagbesteding invulling meten krijgen. Binnen deze delgrep vallen vanaf 2013 k de mensen die mmenteel vanuit de AWBZ-begeleiding ntvangen en met de kmst van de WWNV zal deze delgrep verder in mvang tenemen. Het is daarm belangrijk dat de gemeente een samenhangende aanpak hiervr ntwikkelt. Ok bij de Wet werken naar vermgen geldt dat gekeken wrdt waar reginale samenwerking mgelijk is en wat lkaal met gebeuren Bezuinigingen p het gemeentefnds Het kabinet heeft vr de kmende jaren ingrijpende bezuinigingen aangekndigd. Deze bezuinigingen raken k het gemeentefnds. Mede daardr met de gemeente Ede in de kmende jaren 12 miljen eur bezuinigen. Deze bezuinigen zijn inmiddels verwerkt in de prgrammabegrting. Vr prgramma 9 Maatschappelijk Ondersteuning betekent dit een bezuiniging van 1,7 miljen eur. Wm beleidskader De kracht van Ede 10

11 3. Ede en de Edenaren 3.1. Algemeen Hiernder geven we een aantal demgrafische ntwikkelingen weer die van belang zijn vr de tekmst van maatschappelijke ndersteuning. Onderstaande figuur geeft de prgnse van de bevlkingsntwikkeling tussen 2010 en 2040 in de gemeente Ede weer. Het aantal 65-plussers neemt tussen 2010 en 2040 sterk te, van 15 tt ruim 25%. Dit kmt dr de vergrijzing van de bevlking als de babybmers (mensen gebren tussen 1945 en begin jaren 70) de grens van 65 jaar verschrijden. Dit verschijnsel geldt in meer f mindere mate vr elke gemeente in Nederland Delgrepen van de Wm Gemeente Ede Aantal inwners Aantal inwners Percentage 0- tt 20-jarigen 26,6 24,7 24,1 24,0 20- tt 65-jarigen 58,6 56,3 53,0 50,9 65-plussers 14,9 19,0 22,9 25,2 Aantal 0- tt 20-jarigen tt 65-jarigen plussers ZELFREDZAME BURGERS Vrijwilligers en mantelzrgers Sciale netwerken (.a. vanuit de kerken) waarbij buren, familie en vrienden in de buurt wnen en vr elkaar zrgen zijn van udsher sterke punten van Ede. Daarnaast kent Ede een actief verenigingsleven, en k bij allerlei instellingen zijn veel vrijwilligers werkzaam. We weten dat het percentage Edenaren dat vrijwilligerswerk det licht is gestegen van 38% in 2007 naar 39% in (brn: veiligheids- en leefbaarheismnitr gemeente Ede 2009). Daarbij gaat het m een brede range: zrg, cultuur, sprt en dergelijke. De tendens is dat burgers wel vrijwilligerswerk willen den, maar zich minder dan vrheen (jarenlang) aan dezelfde klus willen verbinden. Ok zijn er vele mensen die als mantelzrger vr een naaste zrgen die chrnisch ziek is f beperkingen heeft. Vaak gaat het hierbij m zrg vr een familielid, maar het kan k m een kennis f buurtgent gaan. In 2010 bedreg het aantal geregistreerde mantelzrgers in Ede 906. (brn: jaarverslag 2010 De Medewerker, steunpunt mantelzrg) Wm beleidskader De kracht van Ede 11

12 Migranten Allchtne Edenaren maken integraal deel uit van nze samenleving in Ede. De meeste allchtne burgers participeren vlp, zijn vlledig zelfredzaam en dragen hun steentje bij aan een krachtige lkale samenleving. Tch zijn er k migranten die een achterstand ervaren p de terreinen nderwijs, werk en inkmen. In het Edese beleid is hier extra aandacht vr. Ontmeting tussen allchtne en autchtne bevlkingsgrepen kan meehelpen te integreren in de samenleving en achterstanden in te lpen. Ontmeting draagt k bij aan sciale verbinding tussen verschillende bevlkingsgrepen wat een belangrijke delstelling is van de Wm ( Kiezen en delen nta sciaal maatschappelijk dmein, mei 2010). Daarbij vinden wij dat er vldende ruimte met zijn vr de eigenheid van verschillende bevlkingsgrepen. Want in Ede mag er verschil zijn. (nta Het verschil mag er zijn, samenleven in Ede nv. 2010) Zelfrganisatie en zelfwerkzaamheid zijn in Ede belangrijke beleidsuitgangspunten. Als grepen burgers zich rganiseren en hiermee een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de samenleving, en zelf prblemen aanpakken en plssen ndersteunen wij dat. Migrante zelfrganisaties zijn hier een vrbeeld van. Zij vervullen k een intermediare rl als het gaat m het bevrderen van integratie en participatie KWETSBARE BURGERS Ouderen De gebrteglf na de rlg leidt nu tt een vergrijzingglf, die rnd 2030/2040 zijn tp zal bereiken. Er kmen niet alleen meer uderen, maar de uderen blijven k langer leven. We nemen dat de dubbele vergrijzing. Het aandeel 75-plussers (udere uderen) binnen de ttale bevlking neemt te. In Ede wnden in 2010 ruim mensen van 75 jaar f uder. In 2030 zijn dat er naar verwachting ruim Er zullen daardr k meer uderen kmen die zrg ndig hebben, waarnder mensen met dementie. Het aantal dementerenden zal bijna verdubbelen in de peride 2009 t/m 2030 tt ngeveer in Ede (brn: CBS). De tename van het aantal 65-plussers (jnge uderen) biedt k kansen. Bijvrbeeld in de vrm van een ptentieel aan vrijwilligers, met vldende inkmen, een gede pleiding en veel werk- en levenservaring. Deze grep anders actieven geeft aan met name p het kennis- en ervaringsgebied waarin zij vrheen werkzaam zijn geweest vrijwillig actief te willen zijn. Dit ptentieel kan ng beter wrden benut. Het risic p sciaal islement en eenzaamheid is een aandachtspunt bij alle kwetsbare burgers. Bij uderen is dit risic dr tenemende (lichamelijke en sms psychgeriatrische) beperkingen en het wegvallen van partner en/f leeftijdsgenten ng sterker aanwezig. Bij allchtne uderen kmt daarbij dat er vaak sprake is van een taal- en culturele achterstand. Daarmee zijn zij extra kwetsbaar. Bij het ndersteuningsaanbd met daar rekening mee wrden gehuden. Ok hier geldt dat de ndersteuningsvraag en maatwerk het uitgangspunt is. Eenzaamheid speelt k een rl bij mensen met psychiatrische prblematiek. Mensen met beperkingen In de wijken zal het aantal persnen met een verstandelijke, lichamelijke, zintuiglijke f psychische beperking geleidelijke greien. Enerzijds kmt dat dr grei van de delgrep. Anderzijds dr de extramuralisering (mensen met beperkingen wrden minder snel pgenmen in instellingen maar blijven z lang mgelijk in gewne wijken wnen). Dak en thuislzen/oggz Hewel niemand in Ede p straat heft te slapen, zijn er wel daklzen. In 2010 verbleven er ttaal 174 cliënten in de maatschappelijke pvang. Hiervan zijn 84 cliënten afkmstig uit de gemeente Ede. De verige cliënten kmen uit andere (regi)gemeenten. Ede slaagt er tt nu te in alle dak- en thuislzen nderdak te bieden en een passende dagbesteding. De kmende jaren zetten we er p in m deze ingezette lijn vast te huden vanuit een meer persnsgerichte benadering. Ede vervult een centrumfunctie vr maatschappelijke pvang en verslavingzrg vr de mliggende regigemeenten. De kmende jaren zal Ede samen met de regigemeenten steviger gaan inzetten p preventie, maar k p maatschappelijk herstel. Het del is mensen z krt mgelijk in de pvang laten verblijven en aansluitend in de gemeente van herkmst verder te werken aan maatschappelijk herstel richting een z zelfstandig mgelijk bestaan. Wm beleidskader De kracht van Ede 12

13 JEUGD De gemeente Ede heeft ngeveer inwners. Er zijn huishudens met kinderen. 4 Met veruit de meeste gezinnen gaat het ged. Ongeveer 15% heeft prfessinele ndersteuning ndig bij de pveding. 2-5% van deze 15% lukt het slecht m prblemen p te lssen, bij hen is sprake van een ernstige prblematiek. Het beleid ten aanzien van de preventieve ndersteuning vr jeugdigen (en hun uders) wrdt pnmen in de kadernta Jeugd en Onderwijs die mmenteel in ntwikkeling is. Gezien de samenhang tussen de beleidsterreinen Jeugd en Onderwijs, bijvrbeeld met de ntwikkeling van Passend Onderwijs, is ervr gekzen deze nderwerpen in een aparte nta samen te vegen. Hierbij zal k nauw wrden aangeslten bij de ntwikkelingen p het gebied van de decentralisatie jeugdzrg Terugblik p de vrige beleidsperide We hebben bij het frmuleren van dit beleidskader teruggekeken p de ervaringen met het beleidskader Wm 2008 t/m Hiernder geven we die ervaring in hfdlijnen weer. Zie vr meer infrmatie bijlage 3. Bij de invering van de Wm in 2007 heeft Ede de keuze gemaakt vr een ruimhartige, beleidsarme vergang van Awbz/ Wvg beleid naar Wm-beleid. De aanbesteding van de hulp bij het huishuden heeft de gemederen de eerste twee jaar van de Wm flink bezig gehuden. Verder zijn de wnservice-gebieden uitgebuwd. Samen met de maatschappelijke partners is hard gewerkt aan het scheppen van vrwaarden m de zelfredzaamheid van kwetsbare burgers te versterken en de maatschappelijke participatie te bevrderen. Via het cncept Wijkwerk hebben we vr de wijkgerichte uitvering van de Wm een basis gelegd. In 2010 is er een nieuwe verrdening vrzieningen maatschappelijke ndersteuning Ede vastgesteld. De nieuwe verrdening biedt een betere basis vr het werken en denken vanuit het cmpensatiebeginsel. Terugkijkend trekken we de cnclusie dat we met de uitvering van de Wm ged p weg zijn. We zijn erin geslaagd een degelijk fundament te leggen in het dmein van maatschappelijke ndersteuning. De SGBO Benchmark laat zien dat Ede p alle nderdelen van het beleid hger scrt dan het landelijk gemiddelde. De tevredenheid ver de maatschappelijke dienstverlening, zals gemeten nder cliënten is bvendien ged. Het vangnet vr de kwetsbare burgers die buiten de bt (dreigen te) vallen krijgt steeds meer inhud. Ok beleidsmatig zijn stappen gezet m beter samen te werken. Het samenwerkingcncept Wijkwerk is daar een vrbeeld van. Als psitieve ntwikkeling zien we k de samenveging van de Wm platfrm en de Wm-raad tt de Wm adviesraad. Deze adviesraad wil zich sterker prfileren en levert een cnstructieve bijdrage aan het Wm beleid. 4 Cijfers CBS 2010 Wm beleidskader De kracht van Ede 13

14 4. De Edese visie p de Wm 4.1. Cnvenant Het cnvenant heeft als kerndel: Ede, vr iedereen een gede samenleving gebaseerd p ntmeting en verbinding. Het cllege heeft deze delstelling verder uitgewerkt in Kiezen en delen nta sciaal maatschappelijk dmein (mei 2010) waarin participatie (meeden in de samenleving) de belangrijkste delstelling is. In de prgramma s 8) Maatschappelijke dienstverlening en 9) Wm, van het bestuurscnvenant (en analg aan de prgrammabegrting) wrden de vlgende beleidsrichtingen beschreven: 8) Maatschappelijke dienstverlening Accent leggen p preventief gericht jeugdwerk en de binding tussen jeugd en samenleving versterken; Op een zrgvuldige en zakelijke manier het sciaal cultureel werk in de wijk ndersteunen ter behud en bevrdering van de sciale chesie. 9) Wm Op wijk- en buurtniveau de sciale infrastructuur versterken dr het sciale en fysieke dmein meer aan elkaar te verbinden en te integreren; Ksten beheersing van de Wm; Het beleid p het gebied van wnen, welzijn en zrg wrdt zveel mgelijk p elkaar afgestemd en qua lcatie gecncentreerd. Daarbij wrdt rekening gehuden met de eigenheid van bepaalde bevlkingsgrepen; Tegankelijkheid van gebuwen en penbare buitenruimte vr gehandicapten agenderen. Bij de bvengenemde prgramma s is het ndig te kijken naar de effectiviteit en efficiency van ns beleid. We meten vrkmen dat er sprake is van het peenstapelen van maatregelen, vrzieningen en regelingen. Met de invering van de Wm heeft het Rijk een aantal taken aan de gemeente vergedragen. In het verleden zijn al pgingen ndernmen m de ndersteuning die aan mensen gebden wrdt, te bundelen. Ng steeds zijn er echter te veel rganisaties en instellingen die ieder een klein stukje van de ndersteuning bieden. Dat leidt tt verlappingen en dublures en belast de burgers die er gebruik van maken. Slimmer en dicht bij de burger rganiseren en ntstapelen is ndzakelijk. Dat is gedkper en beter. We zullen hier stevig p gaan inzetten. Een nadere uitwerking hiervan wrdt gegeven in de kadernta s van de drie decentralisaties. Een duurzame financiering van de uitvering van de Wm staat nder druk. Mede dr de tenemende vergrijzing zullen steeds meer mensen een berep den p vrmen van maatschappelijke ndersteuning. Ons del is te kmen tt een beheersbare en tekmst bestendige financiering. Wm beleidskader De kracht van Ede 14

15 4.2. Kiezen en delen Mede bepalend vr de lkale visie p de Wm ann 2011 en verder, is Kiezen en delen, nta sciaal maatschappelijk dmein (mei 2010). Hierin staat de beleidsvisie die Ede heeft p het sciaal dmein. Dit vrmt de kapstk vr het Wm beleid. De kern van de beleidsvisie is: De gemeente Ede staat vr een samenleving waarin burgers meeden. Een samenleving met zelfstandige en zelfredzame burgers, waar niemand aan de kant heft te staan. Een samenleving waarin burgers zich verantwrdelijk velen vr zichzelf, maar k vr anderen en vr hun leefmgeving. De kern van de kers is Participatie. De Wm met de vrwaarden bieden m burgers te laten participeren in de samenleving. In Ede zien we maatschappelijke ndersteuning niet als del maar als een middel m (maatschappelijke) participatie te bevrderen. Ede wil de participatie van haar burgers bevrderen via de weg van preventie en cmpensatie. Het beleid richt zich in eerste instantie p het vrkmen van prblemen waardr particaptie nder druk kmt te staan. Als er sprake is van belemmering in participatie richt het beleid zich p het cmpenseren van deze belemmeringen. Het deelnemen aan het lkale sciaal-maatschappelijk leven, vrijetijdsbesteding, werk en dagbesteding, zijn allen belangrijke aspecten van participatie. Al deze aspecten hangen nderling met elkaar samen en vullen het begrip deelname aan de samenleving in. De nderstaande uitgangspunten gelden bij de uitwerking van het Wm beleid: Eigen verantwrdelijkheid van de burger staat centraal. De burger kijkt eerst zelf he belemmeringen in de participatie kunnen wrden pgelst. Als er zrg f ndersteuning ndig is wrdt deze hulp in eerste instantie in de eigen mgeving gezcht. Ouders zijn in de eerste plaats zelf verantwrdelijk vr de pveding van hun kinderen. Wie daarte niet in staat is f waar beschikbare (infrmele) hulp niet tereikend is, zal de gemeente ndersteuning bieden. Z lang mgelijk zelfstandig meeden. Dit geldt k vr mensen met een beperking ngeacht hun leeftijd. Zelfstandig heft niet te betekenen znder hulp. Ede heeft een rijke traditie van actieve netwerken van vrijwilligers. De ndersteuning die zij bieden is vr minder zelfredzame mensen nntbeerlijk. Verantwrdelijkheid vr een bijdrage aan de samenleving. Burgers zijn niet alleen cnsumenten van de samenleving maar hebben k een verantwrdelijkheid m daaraan een bijdrage te leveren. Wederkerigheid is het uitgangspunt waarmee burgers deelnemen aan de samenleving. Burgers zijn daarmee niet alleen verantwrdelijk vr zichzelf en de gebruikelijke zrg vr het eigen gezin, maar zijn dat in zekere mate k vr anderen en hun leefmgeving. Dit kan p verschillende manieren tt uitdrukking kmen. Initiatieven krijgen z veel mgelijk p basis van zelfrganisatie en zelfwerkzaamheid vrm. Wm beleidskader De kracht van Ede 15

16 Wm beleidskader De kracht van Ede 16

17 4.3. Stippen aan de hrizn Op basis van de nta Kiezen en Delen, landelijke en lkale ntwikkelingen en de adviezen ver participatie vanuit het maatschappelijk middenveld en de Adviesraad Wm, kunnen vr Ede een aantal stippen aan de hrizn wrden gezet. In hun samenhang vrmen deze zij de visie p de Wm vr de kmende beleidsperide. De visie bestaat uit de vlgende kernpunten: De burger in eigen kracht zetten; Ondersteuning dichtbij de burger; De wijk(buurt) en de regi als schaal vr de uitvering van de Wm; Innvatie en rganisatievernieuwing in de sciale infrastructuur; Heldere verwachtingen DE BURGER IN EIGEN KRACHT ZETTEN Het in eigen kracht zetten van de burger betekent dat er een grter berep zal wrden gedaan p de eigen capaciteiten en verantwrdelijkheden van de burger. In plaats van de nadruk te leggen p de beperkingen van mensen m te kunnen participeren, met de aandacht juist verschuiven naar wat de mgelijkheden van iemand zijn. Als eerste met wrden nagegaan wat er in de eigen mgeving al aanwezig is aan (infrmele) ndersteuning en algemene vrzieningen. Vaak werken eigen plssingen k beter. Mcht dit niet tereikend zijn dan kan de gemeente als sluitstuk, z licht en krt als mgelijk is, een individuele vrziening bieden m participatie mgelijk te maken. De gemeente det zelf een stapje terug en zal in plaats daarvan een berep den p betrkken burgers die de capaciteiten hebben m andere mensen te helpen. Daarmee zal de gemeente steeds meer de rl van facilitatr en vral activatr vervullen vr de infrmele steunstructuur via f deels via het maatschappelijk middenveld. De infrmele steunstructuur dient te wrden pgevat als een steunzl die je niet velt, maar die wel werkt en bestaat uit een netwerk van talentvlle, capabele burgers die zich betrkken velen, en k betrkken wrden bij hun wijk. Een effectieve manier m deze structuur van de grnd te krijgen is het mbiliseren van kennis en kunde dr in de wijken actief en gericht wijkbewners te benaderen. Een persnlijk appèl kan mensen bewegen m zich actief vr hun wijk in te spannen. Tegelijkertijd realiseren we ns dat de beschikbaarheid van tijd vr vrijwillige inzet nder druk staat. Het rijksbeleid richt zich p tename van arbeidsparticipatie, VUT regelingen zijn afgeschaft en de pensiengerechtigde leeftijd wrdt p termijn verhgd. Daarm zal tegen de wind in vrijwillige inzet meten wrden gembiliseerd. Ede heeft al jarenlang een percentage vrijwilligers bven het landelijke gemiddelde. Van belang is m deze grep z lang mgelijk te behuden vr vrijwilligerswerk. Het p gepaste wijze waarderen van vrijwillige inzet maakt daar nderdeel van uit. Daarnaast meten nieuwe grepen vrijwilligers gewrven wrden. Vr de zeer kwetsbare grepen is het berep p eigen kracht en zelfregie niet f nauwelijks aan de rde en bvendien niet effectief. De Kanteling krijgt bij deze grepen vral gestalte in het efficiënter en effectiever vrmgeven van prfessinele ndersteuning. Dit kmt nder de paragraaf innvatie en rganisatievernieuwing aan de rde. Op dit mment is het z dat de gemeente de kwetsbare grepen vr wie de ndersteuning uit de Wm is bedeld ged weet te bereiken. Maar het is eveneens zaak m de zelfredzame, capabele en talentvlle burgers te bereiken en te mbiliseren. Deze grep mensen is juist van grt belang vr de ttstandkming en instandhuding van een infrmele steunstructuur. Dit betekent dat het maatschappelijk middenveld p zek met gaan naar talenten en deze k met faciliteren. Oftewel, zij meten zich naast de kwetsbare burgers k richten p en samenwerken met de sterke schuders. Wm beleidskader De kracht van Ede 17

18 Er dient gewaakt te wrden vr verschatting (en verbelasting) van de infrmele steunstructuur. Er dient een prfessinele achtervang te zijn, bijvrbeeld in de vrm van een (sciaal) wijkteam. Op welke wijze dit precies wrdt gerganiseerd is afhankelijk van de afznderlijke situaties in de wijken. Een ne-size-fits-all-benadering vlstaat hier niet. In plaats daarvan dient het uitgangspunt te zijn: algemeen waar het kan, specifiek waar het met ONDERSTEUNING DICHTBIJ DE BURGER De zrg vr smmige grepen kwetsbare burgers kan beter p het niveau van de wijk wrden gerganiseerd. Vrbeelden van deze grepen zijn udere burgers en mensen met een verstandelijke beperking f psychiatrische beperking. Vr deze grepen wrdt participatie juist bevrderd dr deze via de wijk te stimuleren. Niet alleen is er p het lagere, meest lkale niveau van de wijk een beter zicht p deze grepen burgers en hun beheften, maar k wrdt de drempel vr participatie p deze wijze verlaagd. Een (multifunctineel) wijkcentrum is immers vele malen tegankelijker en laagdrempeliger dan het gemeentehuis, f een maatschappelijke instelling in een ander deel van Ede. Dr de nieuwe unifrme regeling vr de gehele nderkant van de arbeidsmarkt, de zgeheten Wet werken naar vermgen (WWNV), die vanaf 1 januari 2013 zal ingaan, krijgt de gemeente een nieuwe klantengrep die bestaat uit jng gehandicapten en mensen die vrheen waren aangewezen p de sciale werkvrziening. Hewel een deel van deze mensen naar regulier werk te geleid zal kunnen wrden, geldt dit zeker niet vr de gehele grep. Vr hen meten gede lkale f reginale vrzieningen zijn. De gemeente zal inzetten p het versterken van de infrmele steunstructuur en bevrdering van de sciale chesie in de wijken. De samenhang met het eerste punt van de visie, in eigen kracht zetten, zal duidelijk zijn: dr actief en gericht de mensen in de wijk te benaderen en dr hun talenten te benutten bij de ndersteuning van kwetsbare burgers, kan een meer deltreffende ndersteuning wrden gebden die dichter bij de burgers staat DE WIJK EN DE REGIO ALS UITVOERINGSSCHAAL VOOR DE WMO De gemeente det een stapje terug en zal andere partijen activeren m de Wm-taken deels p zich te nemen. Bij de invulling van ndersteuningsvragen wrden twee meetlatten gehanteerd: 1. De vrm van ndersteuning: infrmeel, cllectief f individueel 2. De schaal van uitvering: buurt/wijk, lkaal f reginaal Het gemeentelijke schaalniveau is niet ndzakelijkerwijs het meest ideale niveau vr de uitvering van bepaalde taken. Vr bepaalde gebieden van de Wm is de wijk f juist de regi effectiever en beter tegerust. Een vrbeeld is de zrg vr daklzen. De zrg vr deze grep zeer kwetsbare burgers is gemeentegrensverstijgend. Dit is dus een taak die veel beter p reginaal niveau kan wrden uitgeverd. Maar k specialistische zrg vr kleine delgrepen kan p reginaal niveau effectiever en efficiënter wrden gerganiseerd. (bijv. het aanbd van zrgberderijen) Ok zijn er schaalvrdelen te behalen bij het gezamenlijk inkpen van zrg. Een ander deel van de Wm-taken dient juist te te vallen aan het wijkniveau. Z kan inventarisatie van de ndersteuningsvragen van burgers het beste binnen de wijk gerganiseerd wrden. Er kan dan eenvudig en dicht in de eigen mgeving van die burger naar plssingen wrden gezcht. Verder meten er p een centrale plek in de wijk vrzieningen wrden gebden vr de grep mensen die niet zelfredzaam is. Het verzrgingsgebied van een dergelijk mutifunctineel wijkcentrum zu circa burgers meten beslaan. In dit centrale punt in de wijk meten gede, generalistische prfessinals aanwezig zijn met een mandaat vanuit zrg, welzijn, werk en inkmensndersteuning. Deze dragen zrg vr signalering, infrmatie en advies en rganisatie van vrzieningen, waarbij ze ndersteund wrden dr vrijwilligers. Vr de burger heeft dit als vrdeel dat er één lcatie en één lket is waar hij met zijn zrgvraag dicht bij huis terecht kan. Z ndig kan er wrden drverwezen naar specialisten buiten de wijk. Aanwezigheid van hulpverleners p een herkenbare en tegankelijke plek in de wijk is vr kwetsbare burgers van grt belang. Hewel het de bedeling is dat hulpverleners vindplaats gericht werken met niet het belang wrden vergeten van een herkenbare vaste plek in de wijk waar burgers hun vraag kunnen stellen. Vanuit deze basis kan de hulpverlener actie ndernemen m lkale netwerken p te buwen. Z kan het bereik en de effectiviteit van de hulpverlening vele malen grter wrden Wm beleidskader De kracht van Ede 18

19 wanneer één hulpverlener een veelvud aan vrijwilligers weet te mbiliseren. Hierdr ntstaan er sterke lkale netwerken. Om dit vr elkaar te krijgen meten er vldende actieve burgers beschikbaar zijn die zich vrijwillig willen inzetten in en vr de wijk. Dat kan wrden bereikt dr daarvr pgeleide vrijwilligers actief en gericht mensen in de wijk te laten benaderen. Zij inventariseren f wijkbewners zich willen inzetten vr hun wijk en welke talenten de wijkbewners hebben. Het geheel wrdt gecördineerd dr een prfessinal. Op deze wijze kan een sterke infrmele steunstructuur in de wijken wrden gembiliseerd INNOVATIE EN ORGANISATIEVERNIEUWING Ondersteuning vr burgers met p een andere wijze wrden gerganiseerd. De huidige aanbdgerichte rganisatie met wrden mgevrmd naar een vraaggerichte rganisatie. In plaats van een statische menukaart met een uitgebreid aanbd, met de vraag van de burger centraal staan. De burger met daarnaast zelf weer prbleemeigenaar wrden. Op deze wijze kan de dienstverlening naar burgers wrden gepersnaliseerd, terwijl de ksten wrden teruggebracht. In plaats van het aanbd centraal te stellen, wrden de burger en zijn zrgvraag centraal gesteld. In eerste aanleg betekent dit dat de vraag dient te wrden geïnventariseerd. Wanneer de beheften van de verschillende Wm-delgrepen in kaart zijn gebracht, is het mgelijk m het aanbd hier p af te stemmen en te gaan clusteren. Dr aanbd en dienstverlening te clusteren en bestaande infrastructuur slim te gebruiken, is het mgelijk m de verhead mlaag te brengen, en daarmee te besparen terwijl er tch een grt gedeelte van het aanbd vereind blijft en de kwaliteit dr samenhang verbetert. Verder kunnen ksten wrden teruggedrngen dr gemeentelijk vastged z veel mgelijk p een multifunctinele wijze in te zetten. De partnerrganisaties dienen betrkken te wrden bij de vrmgeving van de mbuigingen. Het prces dient z ingericht te wrden dat er prikkels ingebracht wrden m gedkper en effectiever te gaan werken. Wanneer er duidelijk wrdt gecmmuniceerd wat de huidige budgettaire beperkingen zijn en wat de mvang en randvrwaarden van hun pdracht is, kan dit leiden tt een andere samenstelling van het maatschappelijk middenveld. Dr bijvrbeeld samenvegen van rganisaties, pnieuw afwegen van subsidierelaties, en kritische berdeling van (nieuw) aanbd. Daarnaast zal de gemeente k nadrukkelijk marktpartijen uitndigen m een deel van het aanbd in te vullen m prdukt innvatie te bewerkstelligen. In algemene zin met het del zijn m een verandering van mindset te bewerkstelligen: er met een verschuiving kmen van verantwrding afleggen aan de gemeente, naar verantwrding afleggen aan de gemeenschap. Het gaat m het te behalen maatschappelijk effect. De nta Rl en sturing in het sciaal maatschappelijk dmein (feb. 2010) geeft handvatten vr het sturen p effect. Het handelen van de gemeentelijke rganisatie met hierp beter gaan aansluiten. Om dit te bereiken is de rganisatie mmenteel flink in beweging en ntwikkeling. Wanneer aan het huidige vrzieningenaanbd geen vraag ten grndslag ligt f geen effect srteert, met het gestpt wrden. Er is grfweg sprake van een tweedeling tussen mensen die het (net wel) redden en mensen die het niet redden. Het welzijnswerk dient zich te richten p de ndersteuning van beide grepen. Op het gebied van leefbaarheid en sciale chesie in de wijk ndersteunt het welzijnswerk burgersinitiatieven. Met diverse prjecten ndersteunt het welzijnswerk kwetsbare grepen (denk aan Erbij Hren, Hmestart). De gemeente en het maatschappelijk middenveld meten, ieder vanuit hun eigen verantwrdelijkheid, deze mensen en hun prblematiek kennen en beschikbaar maken vr hulpverleners dr middel van een database/klantvlgsysteem. Daarnaast is het, m deze grepen p een z efficiënt mgelijke manier te kunnen bedienen, van belang m een sterk lkaal netwerk te mbiliseren. Ok met er energie wrden gestken in het behuden van netwerken. Een vrijwilligersnetwerk is waardevl, maar is sneller afgebrken dan weer pgebuwd HELDERE VERWACHTINGEN De mvrming van het Wm beleid en werkveld in lijn met de bvengenemde punten, met p een pen en transparante wijze plaats vinden. Op deze wijze wrden heldere verwachtingen gecreëerd bij de burger en het maatschappelijk middenveld. De gemeente met expliciteren waar zij mee bezig is en duidelijk blijven cmmuniceren met de burger dr in krte en heldere bewrding het beleid uit te leggen. Dr helder en eenduidig te cmmuniceren kunnen burgers en maatschappelijk middenveld anticiperen p het beleid en hun eigen gedrag hier p aanpassen. Wm beleidskader De kracht van Ede 19

20 5. De uitwerking van de visie 5.1. Wat willen we bereiken Vrtvleiend uit de bvenstaande visie heeft Ede krt samengevat de vlgende ambities: verhgen van de participatie van alle burgers burgers in eigen kracht zetten p de juiste schaal maatschappelijke ndersteuning rganiseren (regi,wijk/buurt) maatschappelijke ndersteuning integraal en in samenhang bieden maatschappelijke ndersteuning duurzaam financieel beheersbaar huden Deze ambities willen we realiseren langs de weg van: Wm in de wijk Wijkwerk Wnen, welzijn en zrg verbinden in samenhang met werk en inkmen Innvatie en rganisatie vernieuwing Via het cncept Wijkwerk wil de gemeente samen met haar partners ndersteuning p maat en z dicht mgelijk bij de burger rganiseren. De (ndersteunings)vraag van de wijkbewner is hierbij uitgangspunt. Dr te kijken wat een wijk en haar bewners ndig hebben, kan het aanbd per wijk verschillen. De gemeente kijkt wat p lkaal niveau gerganiseerd met wrden en welke samenwerking er reginaal gezcht kan wrden. Te denken valt aan nder meer pvang van daklzen f specialistische zrg. Ok p het gebied van inkp zijn er schaalvrdelen te behalen dr een reginale aanpak. Om Edenaren z lang en z zelfstandig mgelijk te laten wnen en meeden in de samenleving is het belangrijk dat de ndersteuning met betrekking tt wnen, welzijn en zrg ged p elkaar is afgestemd. Een passende wning met de ndzakelijke ndersteuning en eventueel zrg binnen handbereik is hiervr ndig. Daarnaast is het van belang dat de prfessinele ndersteuning aanvullend werkt p de infrmele hulp. De hier genemde ambities wrden in de vlgende paragraaf nader uitgewerkt. Bvendien wrden de delstellingen en begde effecten verder gecncretiseerd in de plannen van aanpak vr elk van de drie decentralisaties. Daarnaast verschijnen de kmende jaren k deelbeleidsplannen met cncretere delstellingen en begde effecten p terreinen als vrijwilligerswerk/mantelzrg /ndersteuning infrmele zrg. Benaderingswijze delgrepen Daarnaast hanteren we verschillende wijzen van benadering van de diverse delgrepen binnen de Wm: 1. Burgers die zelfredzaam en actief zijn en niet m ndersteuning vragen. Benaderingswijze: Zij wrden gevraagd/gestimuleerd m zich in te zetten vr medeburgers. 2. Burgers die ndersteuning vragen maar vinden dat de verheid vr hen met zrgen. Benaderingswijze: Deze mensen wrden gestimuleerd m zelf meer naar plssingen te zeken. 3. Burgers die m ndersteuning vragen en bvendien zelf actief zijn in het vinden van plssingen. Benaderingwijze: Waakzaam zijn dat deze grep niet verbelast raakt en waar ndig faciliteren. Wm beleidskader De kracht van Ede 20