Dubbele diagnose / triple cripple = Levenlang Voor het staan, hoort kruipen en na het staan, hoort lopen.
|
|
- Irma Pieters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Dubbele diagnose / triple cripple = Levenlang Voor het staan, hoort kruipen en na het staan, hoort lopen. Een stukje voorgeschiedenis bij de presentatie Werken met cliënten Dubbeldiagnose in een ambulante setting door Alphonse Franssen, coördinator Casemanagement en Cliëntoverleg Drugs Gent. Dubbele diagnose, halve hulp was de gevleugelde titel van een spreekbeurt van Dr. Chris van der Maar, psychiater en geneesheer-directeur van Parnasia in Den Haag (NL). Het enige wrange aan de zaak is dat Chris deze spreekbeurt reeds meer dan 27 jaar geleden hield. Hij hield deze spreekbeurt naar aanleiding van een klein onderzoek waarin 100 verslaafden, die zich hadden aangemeld voor opname, werden gescreend op As 1 en As 2 stoornissen binnen de toenmalige DSM 3 criteria. In Den Haag Nederland is een deel van de verslavingszorg, vooral het model van de therapeutische gemeenschap, vanuit de schoot van de psychiatrie gegroeid. Het toenmalig psychiatrisch ziekenhuis Bloemendaal was geïnteresseerd en had aan de rand van haar terrein nog wel een oude vervallen boerderij staan; is er een betere en goedkopere manier om je opname en verblijfsafdelingen van die vervelende overlast veroorzakende verslaafden te verlossen. Daarnaast leek het een prachtig aanbod om de drugverslaafde medemens op die manier hulp te bieden om van zijn verslaving af te komen. Het was niet moeilijk om die boerderij vol te krijgen, elke ochtend een mooie verpleegster naast je bed die je vroeg hoe je je voelde, wat gesprekken over je moeilijke jeugd, goed eten, een dak boven je hoofd en s avond kwam de dealer langs. Uiteraard was snel duidelijk dat het op deze manier niet verder kon, de verantwoordelijke psychiater Martien Kooiman had inmiddels na een aantal bezoeken in de Verenigde Staten het TG model (therapeutische gemeenschap) ontdekt, dit leek hem de oplossing een programma met een duidelijke road to recovery. Ze kwamen daar als verslaafde binnen en gingen er als fatsoenlijke, belasting betalende, verantwoordelijke medeburgers weer naar buiten. Dit was werkelijk een droomscenario, maar er zaten natuurlijk wel een paar haken en ogen aan. Als je in die TG naar binnen wilde, dan moest je wel echt een clean leven willen, je moest dus wel beschikken over een ijzersterke interne motivatie ofwel een zeer zwaarwegende externe motivatie (justitiële druk en dergelijke). Helaas was en is dit zeker niet iedere verslaafde gegeven. Toen die kentering in het model gemaakt was, ontstond het volgende probleem: de verslaafden binnen de opnameafdeling van de psychiatrie waren er over het algemeen niet of nauwelijks voor te vinden om naar zo n therapeutische gemeenschap toe te gaan. Hier werd duidelijk dat we met meerdere fenomenen te maken hebben als het gaat om de zorg rondom verslaafden aan illegale middelen: - wil de verslaafde afkicken? - kan de verslaafde afkicken? - wil de verslaafde hulp of ondersteuning om minder overlast te veroorzaken? - wil de maatschappij dat de verslaafde minder overlast veroorzaakt? Studienamiddag 25 oktober
2 - wil de verslaafde een bepaalde minimale kwaliteit van leven behouden? - wil de maatschappij de verslaafde minimaal in leven houden? Kan iemand veranderen? In de verslavingszorg zijn we geneigd te spreken over veranderbaar gedrag. Als je iets hebt aangeleerd, kan je het ook weer afleren, dat zal niet altijd even gemakkelijk gaan, zaken die je vele jaren geleden verkeerd hebt aangeleerd, zal je niet gemakkelijk afleren, maar met een goede, langdurige, remediërende, gedragsgerichte behandeling zal dit in vele gevallen lukken. Dat er vervolgens gekeken gaat worden naar de diepere achtergronden waarom nu net jij de behoefte had om zaken verkeerd aan te leren, is dan prachtig voer voor therapeuten. Natuurlijk heeft dit ook grote voordelen voor de toekomst van de betreffende cliënt, als je weet wat je verkeerd gedaan hebt, maar ook waarom je het verkeerd gedaan hebt, dan heb je een stevigere basis voor de toekomst. Maar nu andere situaties en uitgangspunten. Als ik terug grijp naar het begin van mijn betoog dan waren het die lastige verslaafden die het leven voor cliënten en personeel in de opnameafdelingen van de psychiatrie onmogelijk maakten. Toen kwam de oplossing: de afkickboerderij (sinds we de kuisvrouw interieurverzorgster noemen, noemen we de afkickboerderij therapeutische gemeenschap). Maar wat bleek, ook daar ging het niet. Er moest afgekickt en veranderd worden en dat ging voor deze cliënten helemaal niet, wat we even vergeten waren, is dat deze mensen vaak drugs gebruiken als zelfmedicatie en dat het gebruik van drugs voor deze mensen vaak letterlijk van levensbelang is. Als iemand het gevoel krijgt dat voor hem primaire en primordiale elementen van zijn bestaan worden afgenomen, dan lijkt het mij gerechtvaardigd om alles te doen om dit te voorkomen. Binnen de drughulpverlening werd dit vaak negatief gelabeld: het patiëntje spelen. Binnen TG s werd dit niet zelden uitgelegd als een verdediging of weerstand om niet te willen veranderen. In elk geval ontstond vanuit deze ontwikkeling het probleem, dat een aantal cliënten gelabeld werden als: te gek voor de verslavingszorg en te verslaafd voor de psychiatrie. We moeten natuurlijk even niet vergeten dat, als deze cliënten binnen de psychiatrie goed en gemakkelijk te behandelen waren, dan had de verslavingzorg vermoedelijk niet bestaan. Uiteraard is het bij deze cliënten ook zo dat bij een opname in de psychiatrie een stukje van de lijdensdruk verdwijnt, waardoor ze zeker niet altijd even handelbaar zijn. Als we het daarnaast hebben over de niet te onderschatten bijverschijnselen van de door hun zelf gekozen medicatie, dan hebben we te maken met over het algemeen te maken met multiproblematische cliënten met een zowel intrinsieke als extrinsieke acting-out problematiek. Plus het gegeven dat ook daar eerst en vooral de zelfgekozen medicatie, waar dit illegaal is, zal worden afgenomen en vaak worden vervangen door medicatie, die door de cliënt als een chemische dwangbuis wordt ervaren. De structuur van de opnameafdelingen van een ziekenhuis wordt natuurlijk zo vriendelijk mogelijk gehouden, mensen zijn in een opname situatie veel al ernstig van slag, waardoor een warm, open, vriendelijk, begrijpend en geruststellend onthaal ervoor zorg zal dragen dat de verwarring bij de cliënt niet nog groter wordt. Studienamiddag 25 oktober
3 Hierbij zal contact met familie en geliefden ook een belangrijke rol kunnen spelen. Deze nuttige bejegening voor de psychisch verwarde patiënt geeft de verslaafde medemens natuurlijk net die ruimte om alles in het werk te stellen om de voor hem van levensbelangzijnde verslaving in stand te houden. Daarnaast hebben verslaafden ook de naam altijd de onruststokers te zijn op de opnameafdelingen: als er iets weg is, dan zijn de verslaafden op voorhand al de schuldigen. Op deze complexe situatie inspelen, is duidelijk niet eenvoudig en vraagt eerst en vooral moed van de organisaties die dit aan durven te gaan. Daarnaast vraagt het om een doortastende overheid, die bereid is door middel van praktijk proeven, pilootprojecten, het werkveld de ruimte te geven om te onderzoeken op welke wijze de hulpvraag van deze complexe groep het best beantwoord kan worden. De experimentele afdeling van verslaafden met psychotische problematiek is natuurlijk een prachtige stap, het staat er, maar voor het staan hoort kruipen en na het staan hoort lopen. Op deze gebieden is nog te weinig gedaan en is zelfs nog heel veel mogelijk. Qua nazorg zijn reeds de nodige stappen gezet, maar het voorzorg traject is nog onontgonnen gebied. Zelden wordt iemand in één keer een problematische psychotische verslaafde. Vaak zijn er al eerder duidelijke signalen uit de directe omgeving van de cliënten, waar de hulpverlening niet adequaat op reageren door een gebrek aan kennis. Zelfs binnen de gespecialiseerde verslavingszorg vallen deze cliënten vaak in eerste instantie buiten de boot. De intake methodieken en procedures zijn vaak niet in voldoende mate afgestemd op detectie van deze problematiek, om op voorhand reeds een mogelijk traject te plannen en dan te gaan bewandelen. Momenteel worden we vaak pas in crisissituaties gewaar, wat er nu feitelijk aan de hand is. Het feit is, dat de instroom bij instellingen die zich bezighouden met de boven omschreven doelgroep, meestal via crisisopnames, collocaties of plaatsingen vanuit de gevangenissen verloopt. Kortom, het signaal van de cliënt wordt vaak of zelfs meestal niet gehoord; pas als de maatschappij last krijgt van het deviante gedrag van onze cliënten blijkt er nagedacht te kunnen worden over mogelijke oplossingen. Helaas meestal wel enige strafbladen te laat. Dit zal dan op zich het nazorgtraject weer behoorlijk hypothekeren. Ik zal hier een voorbeeld uit de praktijk schetsen: Cliënt A is opgenomen in een crisisdienst. Een opname in een specifieke behandelafdeling lijkt geïndiceerd, maar daar geldt een wachttijd van twee maanden. Twee maanden verblijf in de crisisdienst kan niet. Een andere residentiële oplossing wordt niet gevonden. De cliënt wordt ontslagen en hervalt in zijn oude gewoonten. Maanden later belandt de cliënt via een omweg weer bij dezelfde crisisdienst. Er is inmiddels weer een wachtlijst van twee à drie maanden op de specifieke behandelafdeling; opnieuw kan de cliënt deze periode onmogelijk binnen de crisisafdeling overbruggen. De grote vraag is: hoe vaak moet deze cyclus zich herhalen voor de cliënt overleden is? Studienamiddag 25 oktober
4 Deze simpele anekdote is helaas nogal eens realiteit, maar toch zijn er mijns inziens mogelijkheden om dergelijke schrijnende situaties tot een minimum te beperken. Het is wel degelijk mogelijk om voor deze groep cliënten trajecten uit te stippelen die in veel gevallen wel haalbaar zijn. Veelal zullen er wel complexe trajecten uitgezet moeten worden waarbinnen vaak meerdere actoren een rol spelen op verscheidene leefgebieden. Een zeer fijne afstemming kan een belangrijke rol gaan spelen bij het al dan niet bereiken van de doelstellingen van dit soort trajecten. Het inzetten van een casemanager zal een belangrijke rol spelen bij zowel de afstemming, als bij het bereiken van de doelstellingen van de trajecten. Bij de toeleiding blijkt al dat in een groot aantal gevallen het overbruggen van een wachtperiode van enkele weken zelfs maanden bij goede coördinatie mogelijk blijkt te zijn. Waar in het verleden enkele dagen al vaak voor grote problemen zorgden. Een voorbeeld: Cliënt B is al een tiental jaren bekend in het circuit. Naast zijn heroïneverslaving lijdt hij aan depressies en angst- en paniekstoornissen naast een resem van aangeleerde stoornissen en een duidelijk hospitalisatiesyndroom. Zijn vervelende, eisende en soms zuigerige gedrag maakt cliënt niet overal even populair. Zijn hoge dosis methadon was een contra-indicatie voor een groot deel van de residentiële hulpverlening. Eigenlijk zag de Gentse hulpverlening er niet veel meer in, maar was men zeker bereid bij toerbeurt cliënt in crisisgevallen kortdurend op te nemen. Toen bleek dat we gezamenlijk naar deze cliënt konden gaan kijken en ook een aantal gedragingen vanuit verschillende invalshoeken konden gaan beoordelen en verklaren, zagen we ook een deel waar wij als hulpverleners deze man collectief waren gaan afschrijven. Door zijn casemanager werd er een plek gevonden in een nieuw opgestart initiatief voor cliënten met DD problematiek in OPZ Rekem. Ook daar was er sprake van enige weken wachttijd. De casemanager wist een traject te ontwikkelen: via een ambulante opstart bij het MSOC en het OCMW een korte eerste opname in de crisis toxicomanie van PC Sleidinge, vervolgd door enige weken overbrugging in de opname afdeling De Vita 1 van Sint Jan Babtist. Inmiddels verblijft cliënt op de plek waar het traject hem heen moest leiden, in een nieuwe omgeving met nieuwe kansen, maar toch nog ondersteund door voor hem belangrijke personen vanuit de voor hem vertrouwde Gentse hulpverlening. Gevolg is dat cliënt nu enige maanden later redelijk gestabiliseerd is en zelf naast zijn behandelprogramma al halve dagen werkzaam is in de manege van de instelling in het kader van zijn eventuele re-integratie in de gemeenschap. Uiteraard zal er ook nog het nodige moeten gebeuren aan opleiding en kennisoverdracht op het gebied van de dubbele diagnosediagnostiek. Binnen de centra voor leerlingenbegeleiding, centra geestelijke gezondheidszorg en de ambulante centra in de verslavingszorg zou het vroeger herkennen en onderkennen van deze problematiek sneller en adequater handelen mogelijk maken. Dit zal er naar ik hoop zeker toe bijdragen dat deze cliënten niet in voor hen totaal onhaalbare klassieke trajecten terecht komen, waar ze niet zelden meer beschadigd uit komen dan dat ze er aan begonnen zijn. Uiteraard geld dit ook voor de uitstroom van de nu ingerichte behandelafdeling. Studienamiddag 25 oktober
5 Het resultaat van de behandeling zal in grote mate bepaald worden door haar vervolgtraject. De combinatie van het werken met verschillende instellingen op één leefgebied in elkaars verlengde, met het werken met verschillende instellingen op de verschillende levensgebieden diagonaal door het totale traject, rechtvaardigt mijns inziens het aanstellen van een casemanager. Het bewaken van het bereiken van de gestelde doelstelling zal een deel van zijn taak zijn, daarnaast zal hij door proactief te handelen knelpunten van de toekomst vast oplossen. Natuurlijk moeten we wel in het oog houden dat het bereiken van een bepaalde doelstelling niet als enigste zaligmakend wordt gezien, getuige het volgende voorbeeld: Nog een voorbeeld: Cliënt C is niet direct de uitvinder van de gloeilamp en heeft de gewoonte om alles op alle leefgebieden te laten fout lopen. Omdat C een sympathieke persoon is wil iedereen zich nog wel eens extra inspannen en het lukt uiteindelijk om inkomen en mutualiteiten op orde te krijgen, er is een stabiele begeleiding rond zijn drugprobleem, er is passende huisvesting geregeld en passende tewerkstelling binnen een sociale werkplaats en er is een waterdichte schuld saneringsregeling getroffen. Je zou zeggen, wat wil je nog meer? Voor de cliënt echter werd deze waterdichte sociaal maatschappelijk en vooral goed bedoelde relationele dwangbuis gewoon te veel. Opeens was hij weg om drie maanden later weer op te duiken bij een van de crisisdiensten. Hij was even druiven gaan plukken in Frankrijk. Gevolg: inkomen vervallen, niet in orde met de mutualiteiten, geseind door justitie, grote huurschuld en problemen met andere financiële verplichtingen die niet zijn nagekomen. Als nu weer alles goed voor hem geregeld zal zijn, dan zal hij met een inkomen van 40 per week in zijn dagelijks onderhoud moeten voorzien. Er zal dus hier een andere aanpak moeten komen die voor de maatschappij acceptabel is en die de cliënt voldoende ademruimte geeft om niet letterlijk of figuurlijk te moeten vluchten. Alle voorgaande speelde zich af tussen 1984 en de herfst van Waar staan we nu? We weten dat een multiple diagnose vraagt om een continuüm of care. Waar de organisatie vroeger een aanbodgestuurd beleid voerde, zal meer en meer naar een vraaggestuurd aanbod moeten worden gewerkt. Behandelcentra zullen zich moeten gaan realiseren dat het niet gaan over hun programma en hun cliënt, maar dat het gaat over: het invullen van een stukje in het proces dat door de cliënt beschouwd wordt als zijn of haar proces binnen zijn of haar traject. Alphonse Franssen Studienamiddag 25 oktober
Hulpverlening bij problematisch middelengebruik vanuit een welzijn- en gezondheidsperspectief
Hulpverlening bij problematisch middelengebruik vanuit een welzijn- en gezondheidsperspectief Is er een probleem? Stadia van motivatie Stadia van verslaving. Experimenteren Gebruiken Misbruiken Verslaving
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieVier zorgprogramma s ingezet vanuit het veiligheidshuis. [ontwikkeld door Palier]
Vier zorgprogramma s ingezet vanuit het veiligheidshuis [ontwikkeld door Palier] Palier, enkele kenmerken Begonnen als Forensische & Intensieve zorg Parnassia (2004). Omvang nu 175 bedden nu 513 medewerkers
Nadere informatieNieuw aanbod jongerenprogramma De Sleutel
Nieuw aanbod jongerenprogramma De Sleutel Residentieel Jongerenprogramma (RKJ) Zuidmoerstraat 165 9900 Eeklo T 09-377 25 26 E-mail rkj.info@fracarita.org www.desleutel.be 2 Inleiding Het jongerenprogramma
Nadere informatieForensischezorg: circuit of kortsluiting?
Forensischezorg: H. Beeuwsaert I. Cogneau J. De Ridder DG EPI Dienst Gezondheidszorg Gevangenissen Forensische zorg: Het is moeilijk goed te doen als geïnterneerde. Van zodra je een stap verkeerd zet,
Nadere informatieDe Week gaat van start met de Breingeindag op maandag 26 maart 2012 in t Veerhuis te Nieuwegein.
Op zoek naar waardevolle contacten De werkgroep Week van de Psychiatrie organiseert van 26 tot en met 31 maart 2012 de 38e Week van de Psychiatrie. Het thema van de Week van de Psychiatrie 2012 is Contact
Nadere informatieCentrum voor Psychotherapie
Centrum voor Psychotherapie Je zit al een langere tijd niet goed in je vel. Op steeds dezelfde punten in je leven loop je vast. Je hebt al geprobeerd te veranderen. Waarschijnlijk heb je ook al behandelingen
Nadere informatieHet Centraal AanmeldPunt voor druggebruikers in de gevangenis
Het Centraal AanmeldPunt voor druggebruikers in de gevangenis 1. Inhoud van het CAP Het centraal aanmeldpunt drugs of kortweg CAP, wil alle gedetineerden met een drugprobleem ondersteunen in hun zoektocht
Nadere informatie(Net)werking van een PAAZ
(Net)werking van een PAAZ Frederic Ulburghs (hoofverpleegkundige) en Henrik Palmans (psychiatrisch verpleegkundige) Voorstelling PAAZ Enkele cijfers: +/- 13 FTE verpleegkundigen +/- 3 FTE psychologen +/-
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieFACT IDRIS. Idris is een onderdeel van de Amarant Groep
FACT IDRIS Idris is een onderdeel van de Amarant Groep Iedereen is Behandeling en begeleiding voor cliënten met een LVB in combinatie met complexe problematiek Specialistische behandeling Kinderen, jeugdigen
Nadere informatieDe Sociale plattegrond
De Sociale plattegrond Sector: Geestelijke Gezondheidszorg (residentieel) Spreker: Koen Lefevre (Psychiatrisch Centrum Sint-Jan) Geestelijke gezondheidszorg (GGZ): 6 officiële voorzieningensoorten Psychiatrische
Nadere informatieEen crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet
Crisiskaart Een crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet Consulent Crisiskaart Nel van kempen Diane Hek Crisiskaart Wat is een crisiskaart: Een uitvouwbaar kaartje van bankpasformaat. Samenvatting
Nadere informatieKlantreis Terugval dakloosheid. Disgover
Klantreis Terugval dakloosheid Disgover PERSONA S Persona - Mark Netwerk/milieu Eigenwijs Sociaal Beïnvloedbaar Kort lontje Mark is 52 jaar, heeft geen contact meer met zijn familie. Door een slechte jeugd
Nadere informatieIntact. goede redenen om een zelfhulpgroep te bezoeken
10 goede redenen om een zelfhulpgroep te bezoeken Intact Zelfhulp is er voor jou. Deze informatie is voor alle mensen met een verslavingsprobleem en hun naasten, ongeacht welke verslaving. De eerste stap
Nadere informatieErvaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier
Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden
Nadere informatieAWBZ zorg bij Bureau Jeugdzorg (BJz)
AWBZ zorg bij Bureau Jeugdzorg (BJz) Waar gaan we het over hebben? Wie ben ik en waarom deze presentatie? Algemeen: beleidsregels en doelgroep Welke zorg valt voor onze doelgroep onder de AWBZ? Hoe wordt
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieAchtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ
Achtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ Specifieke groepen binnen de GGZ 1 2 Achtergronddocument bij advies Hoogspecialistische GGZ 1 Inleiding In dit achtergronddocument bespreekt de commissie
Nadere informatieInformatie Piet Roordakliniek. Tactus
Informatie Tactus Behandelaanbod Forensische Verslavingskliniek De is een forensische verslavingskliniek en biedt behandeling aan cliënten die veelvuldig met justitie in aanraking zijn gekomen, langdurig
Nadere informatieSociaal centrum De Wilg Begeleiding van mensen met psychiatrische problemen
Sociaal centrum De Wilg Begeleiding van mensen met psychiatrische problemen Wat is sociaal centrum De Wilg? Sociaal centrum De Wilg begeleidt OCMW-klanten met psychiatrische problemen. Die mensen vragen
Nadere informatieGedwongen opname met een IBS of RM *
Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke
Nadere informatieAandacht voor alcohol
Aandacht voor alcohol Paaz/Tepsi T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André
Nadere informatieAls acuut residentieel dient te. (Net)werking van een PAAZ
Als acuut residentieel dient te worden (Net)werking van een PAAZ Frederic Ulburghs (hoofverpleegkundige) Voorstelling PAAZ Enkele cijfers: +/- 13 FTE verpleegkundigen +/- 3 FTE psychologen +/- 1,5 FTE
Nadere informatieDE TIPI Onderzoek naar de leefsituatie en huidige kwaliteit van leven van ouders en kinderen die het Tipi-programma hebben doorlopen
DE TIPI Onderzoek naar de leefsituatie en huidige kwaliteit van leven van ouders en kinderen die het Tipi-programma hebben doorlopen Jachna Beck Evelien Van Rompaye Promotor: Prof. Dr. Wouter Vanderplasschen
Nadere informatieEen stap verder in forensische en intensieve zorg
Een stap verder in forensische en intensieve zorg Palier bundelt intensieve en forensische zorg. Het is zorg die net een stapje verder gaat. Dat vraagt om een intensieve aanpak. Want onze doelgroep kampt
Nadere informatieMijn hersenletsel. Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting:
Mijn hersenletsel Ik heb moeite met het vasthouden of verdelen van mijn aandacht. Ik ben snel afgeleid. Ik heb moeite om alles bij te houden/de wereld gaat zo snel. Ik heb moeite met flexibiliteit en veranderingen.
Nadere informatieinformatie voor cliënten FACT-team
informatie voor cliënten FACT-team FACT-team Voor een grote groep mensen is het leven moeilijk. Zij hebben niet alleen last van psychiatrische klachten, zoals bijvoorbeeld somberheid of het horen van stemmen,
Nadere informatieAmbulante hulpverlening bij personen met een dubbel diagnose Het outreachproject Vlaams- Brabant: stand van zaken drie jaar na de opstart
Ambulante hulpverlening bij personen met een dubbel diagnose Het outreachproject Vlaams- Brabant: stand van zaken drie jaar na de opstart Isabel Piot Sean Vandevoort Eddy Weyts Overzicht presentatie Een
Nadere informatieU dient dit formulier tijdens het gepland gesprek mee te nemen. Dit formulier is onderdeel van het gesprek.
Geachte heer/ mevrouw, Hoe gaat het met u? Om duidelijk te krijgen hoe het op dit moment met u gaat, willen wij u vragen onderstaande vragen te beantwoorden. U mag bij elk onderwerp (het zijn er 11) in
Nadere informatieTrauma en verslaving. Mondriaan. Verslavingszorg. Informatie voor patiënten
Verslavingszorg Trauma en verslaving Als u naast uw verslaving ook last heeft van een nare of ingrijpende gebeurtenis uit uw verleden Informatie voor patiënten Mondriaan voor geestelijke gezondheid Trauma
Nadere informatieBegeleid Wonen. www.st-neos.nl. Maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld
Begeleid Wonen www.st-neos.nl Maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld De stichting Neos is een organisatie voor maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld. De organisatie richt zich
Nadere informatiePost-hbo opleiding bemoeizorg. Ik vond alle docenten top! Veel passie voor het werk, dit stralen ze uit naar de groep. evaluatie deelnemer
mensenkennis Post-hbo opleiding bemoeizorg Ik vond alle docenten top! Veel passie voor het werk, dit stralen ze uit naar de groep. evaluatie deelnemer Bemoeizorg Hulpverleners in de bemoeizorg hebben te
Nadere informatieOnderzoek werknemers met kanker
Onderzoek werknemers met kanker Dinsdag 15 april 2013 Over dit onderzoek Dit onderzoek is gehouden in samenwerking met de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). Aan het onderzoek
Nadere informatieSamenwerking met de politie. Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013.
Samenwerking met de politie Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013. Inleiding Samenwerking waarom? Samenwerking hoe? Knelpunten: Informatie uitwisseling,
Nadere informatieradar RADAR is het netwerk geestelijke gezondheid voor kinderen en jongeren in Oost-Vlaanderen. connect 0-4 is een programma dat instaat
radar RADAR is het netwerk geestelijke gezondheid voor kinderen en jongeren in Oost-Vlaanderen. RADAR verbindt verschillende actoren en organisaties om de geestelijke gezondheid van kinderen, jongeren
Nadere informatiePsychosomatiek Eikenboom
specialistische geestelijke gezondheidszorg informatie voor patiënten en verwijzers Psychosomatiek Eikenboom Er zijn mensen, die jarenlang tobben met lichamelijke klachten waarvoor artsen geen afdoende
Nadere informatieAandacht voor alcohol
Aandacht voor alcohol T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatie1.1 Relatie verslaving
1.1 Relatie verslaving Typering Iemand wordt relatieverslaafd genoemd als hij denkt niet zonder relatie te kunnen leven. Soms zijn mensen zo afhankelijk van een relatie, dat ze er alles voor doen om die
Nadere informatieInformatie voor werkgevers
Informatie voor werkgevers Werk en verslaving Informatie voor werkgevers Werk en verslaving Het aantal verslaafden aan alcohol, drugs en medicijnen in Nederland groeit. Het merendeel van deze mensen heeft
Nadere informatieSociale Werkplaatsen De Sleutel. Mahatma Gandhistraat 2A 9000 Gent 09/232.58.08
Sociale Werkplaatsen De Sleutel Mahatma Gandhistraat 2A 9000 Gent 09/232.58.08 VZW SWP De Sleutel is een werking die behoort tot de algemene werking van De Sleutel. De visie van beide organisaties is dan
Nadere informatiePost-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding
Nadere informatieZIKOS Indicatieformulier
ZIKOS Indicatieformulier Doelgroep Op de afdeling ZIKOS (Zeer Intensieve Kortdurende Observatie- en Stabilisatieafdeling) worden jongens en meisjes tot een leeftijd van 18 ar opgenomen bij wie sprake is
Nadere informatieDe tijd van je leven
De tijd van je leven Dementie Het verschil tussen dementie en alzheimer. Dementie is een verzamelnaam voor een aantal verschijnselen, die verschijnselen worden veroorzaakt door een ziekte. Er zijn ruim
Nadere informatieGeïntegreerde behandeling van patiënten met schizofrenie en middelengebruik
Geïntegreerde behandeling van patiënten met schizofrenie en middelengebruik Saskia van Duin - verpleegkundig specialist GGZ Melchiord Ricardo - ervaringsdeskundige Ellen Struik teamleider DD kliniek GGZ
Nadere informatieik? Houd je spreekbeurt over GGNet
ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?
Nadere informatieU hoeft geen postzegel te plakken! Binnen vijf werkdagen na ontvangst van de brief nemen wij contact met u op.
Maliebaan 87, 3581 CG Utrecht T 030 271 83 53, F 030 271 62 56 secretariaat@pvp.nl, www.pvp.nl Utrecht, 2015 Onderwerp: Informatiepakket Voorwaardelijke Machtiging Helpdesk PVP T 0900 4448888 helpdesk@pvp.nl
Nadere informatieZIKOS Indicatieformulier
ZIKOS Indicatieformulier Doelgroep Op de afdeling ZIKOS (Zeer Intensieve Kortdurende Observatie- en Stabilisatieafdeling) worden jongens en meisjes tot een leeftijd van 18 ar opgenomen bij wie sprake is
Nadere informatieIk besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:
Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:
Nadere informatieWmo beleidsplan Maatschappelijke Zorg 2012-2014. Centrumgemeenteregio Zuid-Holland Zuid
Wmo beleidsplan Maatschappelijke Zorg 2012-2014 Centrumgemeenteregio Zuid-Holland Zuid Raadscarrousel Drechtsteden 2 oktober 2012 Opbouw presentatie 1. Maatschappelijke Zorg (Wmo prestatievelden 7, 8 en
Nadere informatieGGzE centrum autisme volwassenen
GGzE centrum autisme volwassenen GGzE centrum autisme volwassenen Centrum voor specialistische zorg, kennis en ontwikkeling op het gebied van autisme Informatie voor verwijzers >> GGzE centrum autisme
Nadere informatieHet Brugse Model de flow chart
Het Brugse Model de flow chart De flowchart is een nuttig instrument dat in de eerste plaats ontwikkeld werd om te gebruiken in een therapeutische situatie. Uiteraard kan je dit ook gebruiken tijdens een
Nadere informatiellochtone meiden en vrouwen in-zicht
2010 PROJECTEN Nieuwsbrief INHOUD Allochtone meiden & vrouwen in-zicht (Vervolg project) Kinderen aan zet (Onderzoek naar de gevolgen voor kinderen van het hebben van een moeder die seksueel misbruikt
Nadere informatieGGzE centrum spoedeisende psychiatrie
GGzE centrum spoedeisende psychiatrie GGzE centrum spoedeisende psychiatrie GGzE centrum spoedeisende psychiatrie biedt snel de juiste hulp bij een psychische crisis Algemeen >> EEN PSYCHISCHE CRISIS ZET
Nadere informatiePresentatie casemanagement Eindhovens model Huidige ontwikkelingen Discussie
21 sept 2012 3 e congres GGzE Centrum autisme volwassenen Ervaringen met Autisme Presentatie casemanagement Eindhovens model Huidige ontwikkelingen Discussie Kenmerken Casemanagement is een vorm van hulpverlening.cliënten
Nadere informatieKliniek Wolfheze. Informatie voor patiënten
Kliniek Wolfheze Informatie voor patiënten We spreken van een verslaving wanneer bepaald gedrag zoals middelengebruik of gokken uw leven gaat beheersen. Soms lukt het niet om daar zelf uit te komen. Bij
Nadere informatieEen niet vrijwillige opname in het verpleeghuis. Informatie voor familie. Ouderen. Mondriaan. voor geestelijke gezondheid
Een niet vrijwillige opname in het verpleeghuis Informatie voor familie Ouderen Mondriaan voor geestelijke gezondheid Ouderen Niet vrijwillige opname 2 Niet vrijwillige opname Ouderen Waarom deze folder?
Nadere informatieGespecialiseerde thuisbegeleiding
Gespecialiseerde thuisbegeleiding Als u ondersteuning nodig heeft om uw leven weer in goede banen te leiden, kunt u rekenen op de gespecialiseerde thuisbegeleiding van Savant Zorg. Als problemen uw leven
Nadere informatiecentrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie MET ELKAAR VOOR ELKAAR
centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie MET ELKAAR VOOR ELKAAR De Swaai is een samenwerking tussen GGZ Friesland en Talant en biedt volwassenen met zowel een verstandelijke beperking als
Nadere informatieWelkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden
Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren
Nadere informatieOnderzoek werknemers met kanker
Onderzoek werknemers met kanker Dinsdag 15 april 2013 Over dit onderzoek Dit onderzoek is gehouden in samenwerking met de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). Aan het onderzoek
Nadere informatieSamenwerkingsverband Shm en Ggz Antwerpen
Samenwerkingsverband Shm en Ggz Antwerpen Vaststelling bij Sociale dienst van Sociale huisvestingmaatschappijen (SHM) Belangrijke groep bewoners kampen met ernstige psychische problemen. Of er is een
Nadere informatieOntwenningskliniek De Pelgrim
Ontwenningskliniek De Pelgrim Historiek VZW 1972 I.A.T. CAT Gent 1 januari 1973 KLINIEK DE PELGRIM T.G. De Kiem AUTONOOM 1978 Historiek VZW 1992 VZW DE KIEM VZW DE PELGRIM 2006 NIEUWBOUW 2002 NIEUWBOUW
Nadere informatieGijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden
Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden zijn ouders hem, maar alle andere konijntjes noemden
Nadere informatieHulpverlening bij middelenmisbruik (verslavingszorg)
Dit rapport is bedoeld voor intern gebruik De info per dienst is beperkt om het volledige landschap overzichtelijk in beeld te brengen Als echter gegevens onjuist of gedateerd zijn, il dan correcties mailen
Nadere informatieBemoeizorg. mensenkennis. Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders. post-hbo opleiding
post-hbo opleiding Bemoeizorg Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders mensenkennis Post-hbo opleiding bemoeizorg Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders In onze samenleving zijn er meer dan
Nadere informatieFREDERIK DECLERCQ ARBEIDSCOACH MIRABELLO
FREDERIK DECLERCQ ARBEIDSCOACH MIRABELLO Arbeidscoaching in een vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg ART 107 Psycho-sociaal revalidatiecentrum Mirabello Arbeidscoaching Art 107 Ziekenhuizen
Nadere informatieMijn dochter; boulimia en borderline
Mijn dochter; boulimia en borderline Mijn dochter; boulimia en borderline E.M. van der Linden Schrijver: E.M. van der Linden Coverontwerp: via Brave New Books ISBN: 9789402130331 E.M. van der Linden Dit
Nadere informatieWELKOM. Aanbod GGZ voor kinderen en jongeren - regio Dendermonde
WELKOM Aanbod GGZ voor kinderen en jongeren - regio Dendermonde Programma 11u45 Ontvangst 12u30 Voorstelling: RADAR (Netwerk GGZ kinderen en jongeren Oost-Vlaanderen) CAR (Centra Ambulante Revalidatie):
Nadere informatieMet de zesde staatshervorming is de bevoegdheid voor de moeder-kindeenheden naar Vlaanderen overgeheveld.
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 502 van KATRIEN SCHRYVERS datum: 23 maart 2015 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Moeder-kindeenheden - Stand van zaken Voor de meeste vrouwen
Nadere informatieDe Budget Ster: omgaan met je schulden
De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE
Nadere informatieSamenwerking SPV PI Zwolle en ACT
FORENSISCHE PSYCHIATRIE Samenwerking SPV PI Zwolle en ACT Even voorstellen Annemarie de Vries SPV bij het ACT team Dimence Zwolle Elles van der Hoeven SPV bij de PI Zwolle locatie Penitentiair Psychiatrisch
Nadere informatieInformatieleaflet voor werkgevers
Informatieleaflet voor werkgevers Werk en verslaving Het aantal verslaafden aan alcohol, drugs en medicijnen in Nederland groeit. Het merendeel van deze mensen heeft een baan en kampt met de verslaving
Nadere informatieCGG VAGGA. Afdeling Volwassenen en ouderenzorg
VAGGA vzw Centrale aanmelding forensisch cliënteel Inleiding CGG Vagga wil zijn verantwoordelijkheid opnemen en ons zorgaanbod openstellen voor mensen die met justitie in aanraking kwamen en verplicht
Nadere informatieNETWERKPUNT. Voorstelling Art. 107 regio Mechelen 9 oktober 2015
NETWERKPUNT Voorstelling Art. 107 regio Mechelen 9 oktober 2015 Het PAKT: regio NETWERKPUNT Medewerkers: Sofie Wybo & Liesbeth Reynders Start: april 2012 1.5VTE Doelpubliek: hulp- en dienstverleners Regio:
Nadere informatieWelkom op onze afdeling!
Welkom op onze afdeling! Vita Verslavingszorg 1 Afdeling Vita Verslavingszorg Versie 1.2 16 oktober 2018 Welkom op Vita Verslavingszorg. Onze afdeling maakt deel uit van het Psychiatrisch Centrum Sint-Jan-Baptist
Nadere informatieMentrum SAMEN WERKEN AAN HERSTEL EN EEN WAARDEVOL LEVEN. Onderdeel van Arkin
Mentrum SAMEN WERKEN AAN HERSTEL EN EEN WAARDEVOL LEVEN Onderdeel van Arkin Ieder mens is waardevol. Mentrum behandelt mensen met langerdurende ernstige problemen op het gebied van psychiatrie en/of verslaving.
Nadere informatieRechten in de psychiatrie Ontslag en verlof uit het psychiatrisch ziekenhuis
Rechten in de psychiatrie Ontslag en verlof uit het psychiatrisch ziekenhuis 1. Verlof pag 1 2. Ontslag na een vrijwillige opname pag 2 3. Ontslag na een gedwongen opname pag 4 4. Voorwaardelijk ontslag
Nadere informatieTriple Trouble. Triple Diagnose? Van Dubbel naar Tripple. Dubbele Diagnose Psychiatrie & Verslaving LVG & Psychiatrie LVG & Verslaving
Triple Trouble Joanneke van der Nagel Psychiater Tactus Oktober 2010 Triple Diagnose? Triple Trouble/ Triple Cripple? Kip of Ei? Hoe groot is het probleem? En dan? Triple Diagnosis: HIV, Substance Abuss
Nadere informatieNaar een betere geestelijke gezondheidszorg. door de realisatie van zorgcircuits en netwerken
Naar een betere geestelijke gezondheidszorg door de realisatie van zorgcircuits en netwerken vermaatschappelijking en wonen. 7/06/2019 Vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg There is
Nadere informatieDBK GENT. Concept & implementatie
DBK GENT Concept & implementatie 1 INHOUD PRESENTATIE I. Drugs en justitie II. O.M. en problematisch druggebruik III. De rechtbank en problematisch druggebruik IV. Zoektocht naar een oplossing V. DBK Gent
Nadere informatie0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1
Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht
Nadere informatieAanmelden Singelzicht
Aanmelden Singelzicht Om jouw cliënt aan te melden voor een 24-uurszorgtraject binnen Singelzicht, kan je het aanmeldformulier invullen. Stuur daar waar mogelijk, zo veel mogelijk relevante informatie
Nadere informatieTriple Trouble in de praktijk. Triple Trouble in de praktijk. Komt een man bij de dokter. Drie soorten middelen. Stoornis in het gebruik van middelen
Triple Trouble in de praktijk Triple Trouble in de praktijk LEDD congres 2014 Joanneke van der Nagel Jannelien Wieland Robert Didden Van enkelvoudig naar complex licht tot ernstig Over wat te doen wie
Nadere informatieVerwijzen naar de GGZ. Wanneer verwijzen naar de Generalistische basis GGZ en Gespecialiseerde GGZ?
Verwijzen naar de GGZ Wanneer verwijzen naar de Generalistische basis GGZ en Gespecialiseerde GGZ? Nieuwe structuur in de geestelijke gezondheidszorg Om de kwaliteit en de kostenbeheersing in de geestelijke
Nadere informatieDe Sociale plattegrond
De Sociale plattegrond Sector: Geestelijke Gezondheidszorg (ambulant en thuis) Spreker: Kurt Lievens (PopovGGZ) Missie De geestelijke gezondheidszorg (GGZ) biedt behandeling en begeleiding aan mensen met
Nadere informatieDagkliniek Psychiatrie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Dagkliniek Psychiatrie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont
Nadere informatieWegwijs op de Crisis Unit
Wegwijs op de Crisis Unit Forensisch Psychiatrische Kliniek - Assen Informatie voor patiënten en verwijzers www.fpkassen.nl Doen wat nodig is in crisis en begin van herstel Op de Forensisch Psychiatrische
Nadere informatieHET VERHAAL VAN KATRIN
HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds
Nadere informatieFamiliebeleid Zorgen voor een ander, zorg voor uzelf
Familiebeleid Zorgen voor een ander, zorg voor uzelf Vincent van Gogh voor geestelijke gezondheidszorg Contactgegevens voor familieleden / naasten Uw familielid of naaste is in behandeling op locatie Afdeling
Nadere informatieBalanceren tussen hoop en wanhoop
i n e vo or h a m Balanceren tussen hoop en wanhoop vo or a f In deze bijdrage staat het Leger des Heils centraal. Het Leger des Heils doet veel voor mensen, die te kampen hebben met chronische verslaving
Nadere informatieNetwerk. Verschillende oriëntatie- en behandelcentra : Ambulant Dagcentra Sociale werkplaatsen
- Verschillende oriëntatie- en behandelcentra : Ambulant Dagcentra Sociale werkplaatsen Netwerk Residentieel Crisisinterventiecentrum TG en TG dubbeldiagnose Residentieel kortdurend programma voor jongeren
Nadere informatiePsychische problemen : waar kan ik terecht?
Psychische problemen : waar kan ik terecht? Marc Vermeire Dag van de Zorg 17 maart 2012 1 Voorkomen van psychische stoornissen (ESEMeD-studie 2002) 10,7 % stoornis voorbije jaar (850.000 6 % angststoornis
Nadere informatieWaar bemoei je je mee?! Vrije samenleving. Waar bemoei je je mee?! Vrije samenleving. Ochtendrapport crisisdienst. De sociale psychiatrie is dood
Waar bemoei je je mee?! Vrije samenleving De sociale psychiatrie is dood Lang leve de sociale psychiatrie Prof dr. Bert van Hemert, psychiater Epidemiologie van de OGGZ Parnassia Bavo Groep Spoedeisende
Nadere informatieZIKOS Indicatieformulier
ZIKOS Indicatieformulier Doelgroep Op de afdeling ZIKOS (Zeer Intensieve Kortdurende Observatie- en Stabilisatieafdeling) worden jongens en meisjes tot een leeftijd van 18 ar opgenomen bij wie sprake is
Nadere informatieFactsheet Wachttijden
Factsheet Wachttijden Achtergrond over wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg aanmelding intake diagnose start behandeling Brancheorganisatie voor de geestelijke gezondheids- en verslavingszorg
Nadere informatieProfielwerkstuk Nederlands yes we can clinics
Profielwerkstuk Nederlands yes we can clinics Profielwerkstuk door een scholier 1498 woorden 13 juni 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Woord na Woord Yes we can clinics Layla Waleed Ibrahim
Nadere informatiePeriode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014
Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014 1. Doet u dit examen voor de eerste keer of gaat het om een herexamen? Eerste keer 279 70% Herexamen 104 26% Niet beantwoord 16 4% Totaal 399 2. Als de voorlopige
Nadere informatieBZ11A. Bemoeizorg. post-hbo opleiding. Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders. mensenkennis
BZ11A post-hbo opleiding Bemoeizorg Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders mensenkennis Post-hbo opleiding bemoeizorg Assertieve psychiatrische hulp aan zorgmijders In onze samenleving zijn er
Nadere informatie