Mind the Gap. Openingsspeech Kick van der Pol. Dames en heren,

Transcriptie

1 Mind the Gap Openingsspeech Kick van der Pol Dames en heren, Allereerst een hartelijk welkom op het tweede jaarcongres van de Pensioenfederatie. Vandaag bevinden zich niet alleen pensioenfondsbestuurders in de zaal, maar ook branchegenoten, ambtenaren, sociale partners, politici en journalisten. Uw aanwezigheid onderstreept de brede belangstelling voor pensioenen. Dit congres heeft de veelzeggende titel: Mind the Gap. Dat er een gap is beleven we dagelijks. De mensen verwachten meer van ons dan we waar kunnen maken. Terwijl we alles op alles zetten om het stelsel weer gezond te maken, worden in het pensioendebat tegenstellingen onnodig vergroot. Jong tegenover oud of veel tegenover weinig verdienend. Het wij/zij denken heeft de laatste tijd een vlucht genomen. En laat ik eerlijk zijn, ik begrijp dat deels wel. De complexe veranderingen in het pensioenstelsel en niet te vergeten tegelijkertijd ook in de zorg, de arbeidsmarkt en het wonen maken dat mensen vooral naar hun eigen portemonnee kijken. Ik kan ze dat niet kwalijk nemen. Maar laten we niet vergeten dat we individueel deze problemen niet kunnen oplossen maar met elkaar dus collectief moeten zorgen voor de toekomst. Om de grote vraagstukken die nu op tafel liggen op te lossen, moeten we samenwerken. Links met rechts, jong met oud, werkgever met werknemer. Daarom nogmaals: Mind the Gap. Veel mensen in de zaal buigen zich momenteel over de complexe stukjes van de pensioenpuzzel. U neemt ingrijpende maatregelen rond de uitkeringen en premies in 2013 en samen met de sociale partners, ondernemingen en beroepsgenoten werkt u aan nieuwe pensioencontracten. Dit gebeurt zorgvuldig en evenwichtig. Evenwichtige belangenafweging is immers een kerntaak voor onze besturen en voorkomt dat we straks met een kloof zitten die niet meer te overbruggen is. Dit evenwicht moeten wij met z n allen ook uitdragen. We moeten het hoe, wat en waarom uitleggen van de beslissingen die we nemen.

2 Als sector moeten we vooral breed de dialoog aangaan met jongeren. Hier valt nog veel te winnen. Er zijn al veel goede voorbeelden van jongeren die actief betrokken willen worden bij de pensioenfondsen. In het bijzonder wil ik het Pensioenlab noemen. Dit programma is een initiatief van de jongerenafdelingen van de vakbonden FNV, MHP en CNV. 60 jongeren komen regelmatig bijeen om met verfrissende ideeën en adviezen de pensioenwereld op te schudden. Onderwerpen zijn bijvoorbeeld keuzevrijheid in pensioen, duurzaam beleggen en communicatie. U kunt zelf ook vragen voorleggen die spelen in uw bestuur. Het doel is jongeren meer inspraak te geven bij de pensioenfondsen. Een paar weken terug mocht ik een hele zaterdag met deze jongeren optrekken. Wat mij opviel, is dat de sterke punten van ons stelsel hen nog steeds aanspreken. De voordelen van collectiviteiten en verplicht meedoen zijn nog altijd goed uitlegbaar. Maar er werden ook vragen gesteld waarop ik geen overtuigend antwoord kon geven. Wat moeten jongeren die nog vaak van baan wisselen met de huidige indeling van de fondsen? Jongeren werken gemiddeld maar 2,5 jaar voor dezelfde werkgever. Waarom mogen we geen eigen fonds kiezen? En wat kopen we letterlijk voor de doorsnee-opbouw, wanneer we de ambitie hebben om ooit ook ZZP er te worden? Nu al zijn er ruim ZZP ers die nauwelijks nog pensioen opbouwen. Als pensioensector zullen we moeten inspelen op de structurele veranderingen op de arbeidsmarkt. Op de door jongeren veel gestelde vragen kunnen we de antwoorden niet schuldig blijven. Ook hierbij geldt de waarschuwing: Mind the Gap! Wanneer we de acute pensioenproblemen hebben opgelost en aansluitend definitieve keuzes hebben gemaakt over de vernieuwing van de pensioencontracten is er hopelijk meer ruimte voor het debat over de verdere toekomst van ons stelsel. Voor veel gepensioneerden en actieve deelnemers is 31 december van dit jaar echter vooral van belang. Op basis van de dekkingsgraad op deze datum horen zij welke maatregelen hun eigen pensioenfonds precies moet nemen. Het uitgangspunt van de Pensioenfederatie is dat de effecten van de verschillende maatregelen zo evenwichtig mogelijk worden verdeeld over actieve deelnemers en gepensioneerden. Voor het eerst in de geschiedenis van de pensioensector zullen hierbij op grote schaal pensioenverlagingen worden doorgevoerd. 2

3 Het zijn zeer pijnlijke, maar helaas onvermijdelijke maatregelen. Ik ben blij dat we er daarbij in geslaagd zijn om in veel gevallen de verlaging van pensioen te spreiden over meerdere jaren. Dit geeft deelnemers en gepensioneerden meer gelegenheid zich voor te bereiden op een lager pensioen. Daarnaast voorkomt een dergelijke maatregel dat de koopkracht van gepensioneerden volgend jaar te ernstig wordt aangetast. De pensioenfondsen zullen uitgebreid met de betrokkenen communiceren om de maatregelen goed uit te leggen. De Pensioenfederatie zal deze communicatieslag coördineren. De Pensioenfederatie heeft voor 2013 een aantal prioriteiten benoemd. Het zal u niet verbazen dat de verdere uitwerking van de hoofdlijnennotitie hoge prioriteit krijgt. Het is noodzakelijk dat de contracten worden vernieuwd. Over veel punten bestaat hierbij brede overeenstemming. De belangrijkste is dat we willen dat wettelijk wordt geregeld dat bij een hopelijk nog verdere stijging van de levensverwachting ook de pensioenleeftijd stijgt. Ook is iedereen het er over eens dat de nieuwe contracten compleet moeten zijn. Met scenario s voor als het slechter gaat dan verwacht, maar ook als het veel beter gaat dan verwacht. Bovenal is van belang dat de ambitie, het risicoprofiel en de premie sluitend met elkaar in evenwicht zijn. Moeilijker wordt het wanneer we kijken naar de discussies over beide FTK s. Een FTK voor nominale en een FTK voor reële contracten. Het lijkt alsof we moeten kiezen tussen twee richtingen die we geen van beide echt omarmen. Vrijwel alle fondsen hebben de ambitie om weer te gaan indexeren. Om dit te realiseren moeten zij beleggingsrisico s nemen. De meeste fondsen willen niet gedwongen worden om de risico s uit het beleggingsbeleid te halen met als gevolg dat ze de eerste 15 jaar niet kunnen indexeren. Anderzijds willen veel fondsen ook niet de andere richting uit waarbij volledige indexering moet worden toegezegd in een reëel contract met grote onzekerheid. De Pensioenfederatie is voor een FTK waarin ruimte is voor contracten met uiteenlopende risicoprofielen en uiteenlopende indexeringsambities. Het voorstel dat nu op tafel ligt, biedt deze mogelijkheid niet. Er is dus werk aan de winkel. Bovendien gaan we ons er sterk voor maken dat eventuele invaarproblematiek wettelijk wordt ondervangen en niet een risico wordt voor de fondsen afzonderlijk. 3

4 2013 is ook het jaar waarin het regeerakkoord geconcretiseerd wordt. Wat in het oog springt, is het voorstel van de nieuwe regering om per 2015 de fiscale ruimte voor pensioenopbouw fors te beperken. Het kabinet gaat het maximaal toegestane opbouwpercentage verlagen en de pensioenopbouw over het salaris boven euro niet meer fiscaal faciliteren. Toekomstige belastingbetalingen worden daardoor tientallen jaren naar voren gehaald. Van deze maatregelen zijn vooral jongeren de dupe. De kloof tussen wat men verwacht later te krijgen en de feitelijke opbouw wordt alleen nog maar groter. Ook hier de waarschuwing: Mind the Gap. Op het gebied van governance staat er een aantal belangrijke zaken op de agenda. Er zijn verschillende wetsvoorstellen die de bestuurlijke organisatie van pensioenfondsen sterk beïnvloeden. Zoals het wetsvoorstel versterking bestuur pensioenfondsen en de regeling voortvloeiend uit de Wet bestuur en toezicht. Verder zal komend jaar, samen met de STAR, de Code Pensioenfondsen worden uitgebracht. Net als de banken- en verzekeringssector hebben we straks een eigen code die zal bijdragen aan een verdere versterking van onze besturen staat ook in het teken van Europa. Dan doel ik niet alleen op het oplossen van de eurocrisis, wat voor onze fondsen van wezenlijk belang is. Maar in Brussel spelen ook belangrijke pensioendossiers. U kunt daarbij denken aan het groenboek Long Term Investment, de herziening van de IORPrichtlijn, en een aantal financiële onderwerpen zoals de Financial Transaction Taks (FTT). Ik ga er nu niet over uitweiden, maar weet dat het onze aandacht heeft! Al met al een zeer volle en buitengewoon uitdagende agenda voor het komende jaar. Daarbij wil ik nog een keer terugkomen op de titel van dit congres. Mind the gap. Het is van groot belang dat we onze belanghebbenden de deelnemers en gepensioneerden meenemen in dit hele proces. Noem het een kenniskloof, of een verwachtingskloof, maar als we goed uitleggen wat we aan het doen zijn en waarom we dit doen, herwinnen we het vertrouwen van de deelnemers. Het is een goede zaak dat u communicatie nadrukkelijk meeneemt in uw afwegingen. 4

5 Communicatie vormt het hart van uw beleid. We moeten nog beter communiceren over de onzekerheden die horen bij pensioen. Door deelnemers inzicht te geven in wat wel, maar ook in wat niet in de pensioenregeling zit. Wat mij betreft hebben we deze uitdaging uitstekend opgepakt met de ontwikkeling van het Pensioen123, waarin we samen optrekken met het Verbond van Verzekeraars. Pensioen123 brengt de huidige overload aan wettelijke communicatieverplichtingen terug tot een overzichtelijk minimum. Laag 1 van het Pensioen123 geeft met eenvoudige iconen alle deelnemers in een paar minuten inzicht in de belangrijkste kenmerken van de regeling. Naar Laag 2 kan je per onderwerp doorklikken en je krijgt dan een verdiepingslag. Voor de echte doorbijters komt er dan nog een laag 3 met diepgaande informatie. Van Laag 1 is nu een prototype gereed. Het goede nieuws is dat een testpanel dit nieuwe communicatie-instrument heel positief heeft beoordeeld. We gaan er van uit dat zodra alle fondsen Pensioen123 gebruiken Laag 1 de startbrief kan vervangen en mogelijk ook de toelichting op het UPO. We werken hard aan de volgende lagen en maken Pensioen 123 in 2013 af zodat de sector het in 2014 kan gebruiken. Ik kan u met trots melden dat ik later deze middag samen met de directeur van het Verbond een prototype van Laag 1 mag uitreiken aan staatssecretaris Klijnsma. Dames en heren, ik ga afsluiten. Ik zie een sector die de acute problemen niet uit de weg gaat. Een sector die hard werkt aan het compleet maken en vernieuwen van de pensioencontracten. Ik zie een dialoog tot stand komen met jongeren over de toekomst van ons stelsel en ik zie een sector die professioneler dan ooit de communicatie met de deelnemers en de samenleving oppakt. We zeggen niet alleen Mind the Gap, maar pakken de vertrouwensgap ook daadwerkelijk aan. Dat geeft volop vertrouwen. Ik wens u allemaal een boeiende en plezierige middag en geef het woord terug aan Jörgen. 5