Koploper voor dummies

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Koploper voor dummies"

Transcriptie

1 Koploper voor dummies Steeds meer mensen willen graag digitaal gaan rijden. Automatisch rijden met de computer is voor sommigen een daarbij horende stap. Er wordt behoorlijk wat software ontwikkeld om dat mogelijk te maken. In Nederland ontwikkelt Paul Haagsma al jaren een eigen programma Koploper dat hij gratis aanbiedt. Op deze website kan je het programma downloaden. Laat U niet afschrikken door de mededeling dat het programma niet langer verder ontwikkeld zal worden. De sympathieke Paul Haagsma heeft ook vroeger periodes gekend waar het enthousiasme, de tijd, de mogelijkheden niet groot genoeg bleven. De vele treinenliefhebbers die zijn programma gebruiken hebben hem gelukkig telkens kunnen overhalen om toch door te gaan. Misschien helpt dit artikel ook om hem aan te moedigen niet op te geven! Je kan met Koploper grotere banen besturen. Kijken of dit programma aan onze wensen voldoet kan ook aan de hand van een kleiner ontwerp. In dit artikel willen we de gewone gebruikers (en/of de dummies ) bij de hand nemen om de eerste stappen te zetten, om ook eens te proberen de eigen baan te besturen met de computer. Deze bladzijden moeten U de kans geven om ook zelf een geslaagde test met het programma mogelijk te maken. Laat ons duidelijk zijn. Een absolute vereiste is dat je modelbaan, ook digitaal, in orde moet zijn. Je locomotieven, wissels en seinen, terugmeldingen, enzovoort moeten correct werken samen met je digitale centrale die je als interface op de juiste wijze aansluit aan je computer. Als je met Koploper wil rijden moet je het programma eerst downloaden. Doe dat ook met de handleiding en de beginnershandleiding. Alle onderdelen worden in ZIP-formaat aangeboden. Unzippen en installeren wordt dus de eerste karwei. In het verleden moest je je nog gratis registreren. Sinds enige tijd, en ook in de huidige versie 6.7 / 111 is dat niet meer nodig. Afhankelijk van je besturingssysteem (Windows XP, Vista, ) kunnen kleine verschillen optreden met wat we bespreken. Toch zal iedereen nog kunnen volgen! De start Als het programma is geïnstalleerd kan je beginnen werken met Koploper. Ga naar Algemeen Nieuwe database. Er opent een nieuw venster, een nieuwe database. Een database is een databank of gegevensbestand. Om met de computer te kunnen rijden dienen we veel gegevens in te voeren in een programma. Gegevens die onderling samenhangen en besturen mogelijk maken. Gegevens in een database worden records genoemd. Het woord record zal je dus vaak zien terugkomen.

2 Je zal merken dat heel veel bij Koploper werkt zoals bij de meeste andere programma s op je computer. Wel is het zo dat er soms een ander, en meer voor Nederlandstalige Vlamingen dan voor Nederlandstalige Nederlanders, ongewoon taalgebruik is. Als we in onze eerste regel zouden hebben gezet Bestand Nieuw zou iedereen onmiddellijk hebben kunnen volgen. Als je het woordje Onderhouden leest als Bewerken is het makkelijker te begrijpen wat je gaat doen in het programma. Nu moet je extra uitkijken. Als we klikken op Volgende opent een volgend venster waar de eerste gegevens dienen ingevoerd. De naam van de database kies je helemaal zelf en in ons voorbeeld wordt dat Modelspoormagaz zonder de laatste ine omdat je maar 15 karakters of lettertekens kan gebruiken. Je kiest een digitaal systeem en afhankelijk van dat systeem moet je bijkomend gegevens invullen die aangeven welk systeem je gebruikt en hoe je dat aansluit aan de computer. Als je weer klikt op Volgende geeft het programma aan dat de nieuwe database is aangemaakt en als je op einde klikt opent Koploper met een Overzicht locomotieven en een Baanoverzicht. Je kan nu alle nodige gegevens invoeren. Als je klikt op Algemeen en dan op Globale instellingen of Instellingen per database kan je het programma aanpassen aan je eigen wensen. We adviseren als beginnende gebruiker echter niets te wijzigen. Treinen inbrengen Onze locomotieven en/of treinen moeten we inbrengen in het programma. Ze worden geordend per type/soort. Als we klikken op Onderhouden en vervolgens Treintypes opent een nieuw venster. Als we op het enige zwarte icoontje met het + teken klikken opent een nieuw record.

3 Een treintype is een soort trein. We beginnen met een goederentrein. Je merkt dat je allerlei instellingen kan wijzigen. De meeste velden spreken voor zich. Massa simulatie betekent de optrek en afremtijd, de tijd om van 0 naar 50 kilometer per uur te gaan en omgekeerd van 50 kilometer per uur naar stilstand. Als we op het V icoontje klikken worden onze gegevens ingevoerd of weggeschreven in dit record (deze lijn) van de database. Probeer hetzelfde ook voor een reizigerstrein. Alle ingebrachte gegevens kan je nu gaan wijzigen, kopiëren en verwijderen. We sluiten dit venster door op de rode X van dit venster te klikken. Je zal merken dat al deze icoontjes overal terugkomen. Als we klikken op Onderhouden en vervolgens Locomotieven opent zoals al hierboven beschreven een nieuw venster. Door op het + icoontje te klikken kunnen we gegevens (records) gaan invoeren. We vullen een naam in (NMBS 7771) en kiezen een kenmerk (je kan hier om het even wat invullen, in ons voorbeeld Diesel ) en een treintype (goederentrein) door op het pijltje te klikken achter het invulveld. Om het onszelf gemakkelijk te maken kiezen we voor het rijden met decoderstappen door het bolletje daarvoor aan te tikken. Als we op Zoek plaatje (plaatje is het Nederlands-Nederlands woord voor figuur) klikken kunnen we een foto, tekening, figuur ergens op onze computer aanduiden en invoeren. We kiezen ook een decodertype (Motorola 14 bij drierail of DCC 14 bij tweerail werken bijna voor elk type decoder) en vullen het correcte decodernummer in.

4 Je merkt dat er een aantal tabbladen zitten achter het eerste blad Stamgegevens (basisinstellingen). We gaan het hier niet hebben over Snelheid ijken (een mooie extra functie in Koploper die het mogelijk maakt om exact te bepalen hoe de locomotief, wat snelheid betreft, reageert bij elke decoderstap), Decoderstappen, Functies uitgebreid of Info. We staan wel even stil bij het onderdeel Functies en kiezen daar de eerste functie door er op te klikken (zodat die regel blauw wordt) en vullen in het vakje Omschrijving het woord Dieselgeluid in. Je merkt dat wat je hier intikt onmiddellijk wordt overgenomen in het geselecteerde blauwe vak bij de Functies van de Locomotief. Als tweede functie kiezen we Fluit. We bevestigen alle wijzigingen die we invoeren! We maken ook een tweede locomotief (NMBS 2505) aan die we onderbrengen bij de reizigerstreinen. Als we dit venster sluiten merken we dat de twee locomotieven zijn opgenomen in het Overzicht locomotieven in het programma, met vermelding van onder andere het adres van de locomotief. Als je in het overzicht dubbelklikt in de regel van de locomotief gaat een nieuw venster open met de gegevens van die locomotief. Wil je meerdere locomotieven naast elkaar klik je in die regel met de rechter muisknop en kies je voor In nieuw rijwindow en er zal een bijkomend venster open gaan. Het licht van de locomotief (wat een standaard voorziene functie is) kan je bedienen door eenvoudig het daartoe bestemd vakje aan te vinken. Bij de functies op het derde tabblad activeer je elke functie apart door ze eerst aan te klikken (zodat de regel blauw wordt) en vervolgens het vakje onderaan aan te vinken. Uitschakelen doe je op dezelfde wijze. Misschien wil je nu echt ook wel eens proberen of je de gegevens goed hebt ingevuld. Nogmaals, we gaan er van uit dat je digitale centrale, of een andere interface (toestel dat je baan koppelt aan de

5 computer) correct zijn aangesloten en je locomotieven correct werken en je de juiste gegevens hebt ingevuld. Je dient eerst de communicatie met je baan op te starten. Dat doe je door het icoontje met het groene sein ( Spiegelei ) aan te tikken. Stoppen doe je door het rode sein aan te tikken. Als je de snelheid van de locomotief instelt onder Handmatige snelheid bij Rangeren moet je locomotief gaan rijden. Er wordt direct een Noodstop knop geactiveerd, zowel in het rijvenster als in het locomotievenoverzicht. Een eenvoudige klik op één van beiden stopt de locomotief. Alle locomotieven onmiddellijk stopzetten kan ook door de algemene noodstop te activeren door op het daartoe bestemd icoontje te klikken. Er opent een nieuw venster waar je de mogelijkheid krijgt alle locomotieven te laten stoppen, ook als je de noodstop opheft. Vergeet de communicatie met je centrale of interface niet te stoppen. We hebben nu weliswaar al locomotieven kenbaar gemaakt aan het programma, maar we hebben nog geen enkel gegeven omtrent onze baan ingevoerd. Een spoorweg bouwen Als we klikken op Onderhouden (= Bewerken) Baan definities (= Sporenplan) Digitale onderdelen opent een nieuw venster. Dit venster bewerken doen we door te klikken op het + icoontje. De velden worden geactiveerd en we kiezen eerst voor Bezetmelder(s). Het aantal komt op 1 te staan. We kunnen hier kiezen voor

6 meerdere bezetmelders maar we houden het op 1. We bevestigen door het V icoontje aan te klikken. Vervolgens drukken we weer op het + icoontje en kiezen nu voor Wisseldecoder(s). We verhogen het aantal naar 2 en zien dat we van nummer 1 tot en met 8 verhogen. Vergeet niet te bevestigen. Ons programma weet nu dat we 1 bezetmeldmodule en 2 wisseldecodermodules gebruiken. Als we dit venster willen sluiten vraagt het programma of we de gegevens willen wegschrijven en of het baanoverzicht opnieuw moet worden opgebouwd. We antwoorden drie keer met Ja. We gaan nu opnieuw naar Onderhouden Baan definities en kiezen voor Bloktypes. In de realiteit rijden treinen in blokken. Een blok is een gedeelte van een spoorbaan, doorgaans gescheiden met een zogenaamd bloksein. Zeer summier samengevat werkt dat als volgt. Beeldt je 4 blokken na elkaar in, zijnde blok A, B, C en D. - Een trein rijdt blok A in als hij daar groen licht voor krijgt. - Hij zal verder rijden naar B als hij daar groen licht voor krijgt. Blok A zal afgeschermd worden door een rood licht. - De trein rijdt verder naar C bij groen licht. Blok B wordt afgeschermd door een rood licht. Blok A zal een oranje licht krijgen. - Pas nadat de trein in blok D is gaan rijden na groen licht zal blok A opnieuw groen licht kunnen krijgen voor een volgende trein. Blok B wordt dan oranje. Blok C heeft rood gekregen. Dit betekent dat een trein nooit langer mag zijn dan de lengte van een blok, want anders zou deze twee blokken bezet houden en dat kan en mag niet. Dit betekent ook dat in ons voorbeeld van 4 blokken hoogstens 2 treinen kunnen rijden. Elke trein bezet immers een groen blok, een oranje blok en een rood blok. Dit alles moet je zeker en vast ook altijd in gedachte hebben als je automatisch wil gaan rijden. In de praktijk zal op de modelbaan het oranje blok vaak weg kunnen vallen.

7 Het zou ons veel te ver leiden om hier in het lang en het breed alle mogelijkheden van automatisch rijden uit te leggen. Maar laat ons één keer toch eens proberen om bijvoorbeeld bovenstaande op onze spoorbaan mogelijk te maken. De stoomlocomotief wordt gestart in blok A. Blok B, C en D zijn vrij, de stoomlocomotief zal overal kunnen doorrijden. Als de loc in blok A komt of staat zal het sein achter de loc, dus aan het begin van dit blok op rood worden gezet. Als de loc op blok B komt blijft dat ene sein voor blok A op rood staan want dat blok is nog steeds bezet, het sein dat de loc passeert tussen A en B zal eveneens op rood worden geschakeld. Als de trein op blok C komt zal het sein voor blok A (het eerste sein dus) op oranje gaan staan (want dit blok is niet meer bezet, maar een extra veiligheidsblok wordt ingeschakeld), het sein voor blok B blijft rood want dit blok blijft bezet, en het net gepasseerde sein tussen blok B en C wordt eveneens rood. Als de trein aan blok D komt, wordt het eerste sein, voor blok A op groen gezet, het tweede voor blok B op oranje (voor de veiligheid), het derde voor C blijft rood want blok C is nog steeds bezet en tussen blok C en D wordt rood. Nu pas zal de krokodil automatisch rijden tot in blok A. De krokodil zal het sein voor blok A op rood zetten. We bouwen in elk blok minstens twee terugmeldingen, één om binnen het blok te rijden, te arriveren. Eén om er uit te rijden, het blok te verlaten. Strikt genomen is één terugmelding voldoende. We kunnen in dat geval het woord blok vervangen door terugmelding. We drukken op het + icoon en kiezen voor Gewoon als omschrijving. We drukken op de V om de gegevens weg te schrijven en weer op de + om toe te voegen. Nu kiezen we voor Station als omschrijving en wijzigen de Maximum snelheid (decoder) in Minimum snelheid. Ons programma weet nu dat in een gewoon blok de trein aan zijn maximum snelheid kan en mag rijden. Als onze trein in een station komt moet hij vertragen tot zijn minimum snelheid. Nu moeten we alleen nog bepalen welke blokken we wensen te maken. We nemen een eenvoudig railplan. Een treinovaal uitgerust met wissels waardoor we een station bekomen met 3 sporen. 2 sporen (1 en 2) worden gebruikt door reizigerstreinen. Een derde spoor (3) beschouwen we als een gewoon doorrijspoor waar bijvoorbeeld goederentreinen kunnen doorrijden. We beschreven dus al 3 blokken. Het vierde blok (4) sluit onze ovaal. We klikken op Onderhouden Baan definities Blokken. Een wat groter scherm opent samen met een extra werkbalk. We klikken op Nieuw blok en vervolgens 4 keer in het venster

8 Onderhouden blokken. We krijgen 4 opeenvolgend genummerde blokken. We kunnen die eenvoudig verplaatsen door eerst op het desbetreffend icoontje te klikken en vervolgens het blok te slepen naar waar we het willen hebben. We krijgen ongeveer deze tekening. Nu moeten we de blokken nog met elkaar verbinden. We weten dat je vanaf spoor 1, 2 en 3 naar blok 4 kan, en van blok 4 naar blok 1, 2 en 3. We klikken op het betreffende icoontje en kunnen dan door klikken en slepen lijnen trekken van het ene naar het andere blok. We doen dit van blok 1 naar 4, van 2 naar 4 en van 3 naar 4. En omgekeerd, zodat we ook van blok 4 naar blok 1, 2 en 3 kunnen. Als we het venster sluiten moeten we bevestigen dat we de wijzigingen willen wegschrijven. We moeten onze baan nog tekenen. We klikken op Onderhouden Baan definities Baanontwerp. 2 vensters worden geopend. Het venster met baanoverzicht zullen we moeten vergroten door de randen te slepen. Tekenen doen we door een symbool in het schema te slepen. We kunnen de lijnen vergroten door aan de uiteinden te slepen. Lijnen en symbolen kunnen worden versleept naar de plaats die we willen. Oefen een tijdje met tekenen voor je verder gaat. Vergeet niet dat het een schematische weergave van de baan zal zijn. Je zal hebben opgemerkt dat de 4 blokken links boven in het tekenraster worden getoond. Ook deze slepen we naar hun plaats. We gaan ook de bezetmelders tekenen door het kleine grijze cirkeltje bij de Diverse componenten naar de juiste plaats te slepen. Koploper vraagt minstens twee bezetmelders per blok. Je kan items ook weer verwijderen. We gaan de wijzigingen opslaan.

9 Als we het venster sluiten wordt gevraagd of we de wijzigingen willen opslaan. We antwoorden natuurlijk met Ja. We zijn nog niet klaar met ons Baanontwerp. Als we opnieuw klikken op Onderhouden Baan definities Baanontwerp merken we op de werkbalk nog een aantal icoontjes. Het eerste heet Gegevens koppelen aan blok. Als dat is ingedrukt klik je eerst op een bloknummer dat geel gaat kleuren en vervolgens op alle lijnen die je wil koppelen aan dat blok en die ook geel zullen gaan kleuren. Wil je een volgend blok koppelen aan lijnen dan klik je eerst weer op dat blok, en vervolgens op de daarbij horende lijnen. Als je klaar bent sla je de gegevens op door op het diskette-icoon Save de wijzigingen te klikken. We moeten ook de decodergegevens van onze wissels nog ingeven. We klikken op het betreffende symbool Wissel eigenschappen. Een nieuw venster opent zich. Als we klikken op een wissel wordt in dat venster Wisseldecoder geschreven. Het volstaat het juiste adres in te geven. We doen dit voor alle wissels. En natuurlijk slaan we de gegevens op.

10 Op gelijkaardige wijze gaan we de terugmeldingen invoeren. We klikken op het icoontje Wissel/Waar in blok/lijn bezet bij en een nieuw venster opent. Kies het juiste terugmeldcontact en klik vervolgens op het symbool van de terugmelding op de juiste plaats in de tekening wat dan geel zal oplichten. Vergeet niet de gegevens weg te schrijven (Saven). We sluiten dit venster. Het is gemakkelijk om een afgedrukt schema van je baan te hebben waarop je correct de adressen van wissels en seinen, maar ook de overeenkomende terugmeldadressen noteert! Nu gaan we deze gegevens ook moeten koppelen aan onze blokken. We klikken op Onderhouden Baan definities Blokken en het betreffende scherm opent. We klikken eerst op ons eerste blok en vervolgens op Eigenschappen van een blok. Een nieuw venster opent zich. We weten dat we vanuit blok 1 alleen naar blok 4 kunnen en vinken dat dan ook aan onder Richtingen. Op het tabblad Bezetmeldingen klikken we in de eerste regel die wit wordt en vervolgens op het icoontje met de drie puntjes. Een nieuw venster opent. We klikken achter Bezetmeldpunt en duiden de eerste terugmelding aan die we ook in onze tekening hebben geplaatst in dit blok. We kunnen dit vervolgens ook doen voor de tweede terugmelding en klikken dan op V OK. Onderaan het tabblad bij Bezet bij melden we nog dat het blok bezet wordt door activering van deze twee dezelfde terugmeldingen.

11 Hetzelfde doen we voor blok 2 en 3 met de juiste terugmeldnummers. Dezelfde redenering gaat op voor blok 4. Hier moeten we dit doen voor alle blokken van waaruit we rijden. Let daarom op de tabbladen onderaan Uit blok: waar de drie blokken zijn vermeld, en we voor elk van die tabbladen de vinkjes moeten plaatsen. Vergeet niet te bevestigen met V OK! Als je dit venster sluit wordt gevraagd of je de wijzigingen wil wegschrijven en je antwoordt natuurlijk met Ja. Koploper weet nu vanuit welk blok we naar waar kunnen. We moeten nog duidelijk maken hoe de wissels daarvoor moeten staan. We klikken op Onderhouden Baan definities Baanontwerp en het icoontje Vastleggen wisselstraten. Een nieuw venster gaat open en je merkt dat de eerste mogelijkheid om te rijden van (zie de V) blok 1 naar (zie de N ) blok 4 in het geel wordt gekleurd. Als we onze cursor verplaatsen naar de eerste wissel die we kunnen tegen komen verandert de cursor in een handje. We klikken nu met de rechter muisknop en in het venster verschijnt een icoontje Geselecteerd. Als we hier op klikken wordt één van de beentjes van de wissel geel. Als we op de

12 wissel klikken verspringt dit gele beentje van het ene op het andere. Zorg dat de wissel goed staat, dus geel in de juiste richting. In het dialoogvenster verschijnt ook het adres/nummer van de wissel bij Onderhouden van Wissel/lijn. We herhalen dit voor de tweede wissel. We kunnen door op een lijn te klikken met de rechtermuisknop deze selecteren waardoor we de mogelijkheid krijgen om de lijnen van een blok te laten meekleuren als de wisselstraat actief is door met de linkermuisknop op dit icoon te klikken (dit geldt dan voor alle lijnen in alle blokken in alle wisselstraten). Lijnen die niet bij een blok horen kunnen we toch mee laten kleuren door daar op te klikken. Vergeet niet op het diskette-icoon te klikken om (ook tussentijds) de wijzigingen op te slaan! We kunnen de volgende wisselstraat oproepen door op het pijltje achter Van 1 naar 4 te klikken en een keuze te maken. Sluit dit venster. Automatisch rijden met de computer We hebben nu alle gegevens ingebracht in het programma om automatisch rijden mogelijk te maken. Tijd voor een test! We openen zoals we hoger beschreven de twee rijvensters van onze treinen. We slepen vanuit ons Overzicht locomotieven de icoontjes van de treinen naar een blok in ons Baanoverzicht (los laten als de cursor verandert van een cirkel in een vierkantje). Onze rijvensters worden nu ook actief en we bemerken onder meer een blauw pijltje voor automatisch rijden.

13 De blokken waar we onze trein hebben geplaatst kleuren geel. De daarbij horende lijnen kleuren rood want worden door het programma gedetecteerd als bezet. Als we de trein terug uit het blok willen wissen klikken we op het icoontje links naast dit blauwe pijltje Wis blokgegevens. Een dialoogvenster opent waardoor je nog kan kiezen toch niets te doen, de trein uit het blok te verwijderen, of nadat je automatisch rijden hebt opgestart dit automatisch rijden voor deze trein te stoppen. Als we nu de communicatie opstarten (het groene sein, zie hoger) worden een aantal icoontjes op onze werkbalk actief. We kunnen klikken op Niet rijden waardoor we onze treinen zullen kunnen laten stoppen bij automatisch rijden. Als we klikken op Automatisch rijden kunnen we onze treinen laten rijden. Ze zullen echter pas starten nadat we ook in het rijvenster van de locomotief op het blauwe pijltje van start automatisch rijden hebben geklikt. Als je alles goed hebt ingevoerd geschiedt het door jezelf gecreëerd wonder. Je treinen gaan automatisch rijden. Op je scherm kan je volgen welke trein rijdt, welke wisselstraat is opgeroepen of wordt vrij gegeven, enzovoort. Je kan elke trein in de rijvensters nog extra gaan aansturen of laten stoppen. Als je langs Niet rijden het automatisch rijden stop hebt gezet kan je door Algemeen Initialisaties een nieuw venster openen waar je alle dan geldende gegevens kan wissen ( Schoon alle standen ). Wat betekent dat je weer van nul af aan kan zeggen waar treinen staan, enzovoort.

14 Oefen en probeer voor je de volgende stap zet. We gaan nu langs Onderhouden Baandefinities Blokken om opnieuw het bijhorende venster te openen (zie voor voorbeelden hoger). We klikken op het eerste blok en vervolgens op Eigenschappen van een blok om in dat venster blok 1 en 2 te wijzigen van Normaal blok naar Station en blok 3 naar Gewoon. We bevestigen met V OK, sluiten het venster en antwoorden met Ja om de gegevens weg te schrijven. We openen het venster Onderhouden Gegevens treintype/bloktype. We klikken op het Wijzig record ( ) icoontje links onderaan en wijzigen de minimale wachttijd voor de goederentreinen in een gewoon blok in 10, de maximale wachttijd in 30 seconden. We bevestigen met het Wijziging OK (V) icoontje. Hier kunnen we per treintype en per bloktype gegevens gaan wijzigen wat stopkansen, wachttijden en snelheden betreft. Het zal U misschien opvallen dat bij Normaal blok, het standaard blok van Koploper, geen wachttijden zijn voorzien. Als we nu opnieuw testen merken we direct dat niet langer de ene trein direct vertrekt na de andere, maar de treinen in blok 1, 2 en 3 een tijdje stilstaan. Hoe lang ze wachten wordt aangeduid in het Overzicht locomotieven. Door op de groene Go te klikken kunnen we onze treinen onmiddellijk laten doorrijden. We sluiten weer af en initialiseren het programma ( Schoon alle standen ) opnieuw.

15 We openen het venster Onderhouden Vaste treinroute. We klikken op het Nieuw record (+) icoontje. In dit onderdeel voeren we vaste trajecten of routes in voor bepaalde treinen. Bij Omschrijving noteren we Goederentrein vast traject. We vinken Herhaal route aan. We veronderstellen dat onze goederentrein eenmaal aangekomen op spoor/blok 3 vanaf dan een vast traject zal gaan kiezen en rondjes gaat draaien langs blok 3 en 4. Het eerste blok dat we invullen, het Richtingsblok, het blok dat onze trein eerst zal tegenkomen vanaf blok 3, is blok 4. Na blok 4 moet onze trein terug naar blok 3. Dat vullen we in door onder Blokken het Nieuw icoontje aan te klikken waardoor een nieuw venster open gaat. We leggen een snelheidsbeperking op in dit blok zodat onze trein met een minimum decoderstap door dit blok zal rijden. Omdat het een terugkerende of herhalende route is moeten we hier als laatste blok opnieuw ons beginnend blok 4 op dezelfde wijze toevoegen. In het tweede tabblad duiden we aan dat deze route alleen geldig is voor deze trein en we kiezen onze goederenlocomotief Als we nu testen, en zelfs al laten we onze 7771 vertrekken van op spoor/blok 1 of 2 dan nog zal onze trein naar blok 3 willen. Sleep de 2505 naar blok 3, de 7771 naar blok 1. Let op! Kies voor de 7771 in het tweede tabblad van het rijvenster voor Vaste treinroute en vink Goederentrein vast traject aan. Start automatisch rijden. De 7771 zal rijden naar blok 4 en dan zal het gehele systeem stilvallen. De 2505 kan niet naar blok 4 want dat wordt bezet door de De 7771 kan niet naar blok 3 want dat is bezet door de Als we nu voor de 2505 klikken op Wis blokgegevens zal dit blok en de bijhorende lijn wit kleuren, tenminste als we in het dialoogvenster dat opent antwoorden met Verwijder uit blok en Verwerk. Klikken we nu op het witte blok met de rechtermuisknop en vervolgens op Handmatig geblokkeerd

16 dan zal dat blok onmiddellijk geel kleuren omdat het wordt opgeëist door de 7771 die naar dat blok zal rijden. Als we het icoontje van de 2505 naar blok 1, 2 of 4 slepen en hem vervolgens opstarten met het blauwe pijltje in het rijvenster zal deze afwisselend rijden naar blok 1 en 2 via blok 4. Onze 7771 gaat nu alleen nog rondjes rijden van blok 3 naar 4. Hij zal dus kiezen voor het vaste traject, de vaste route die we voor hem hebben aangemaakt. Nadat we afsloten en opnieuw initialiseerden gaan we naar Onderhouden Variabele treinroute. Hier heb je heel veel mogelijkheden om treinroutes aan te maken voor individuele treinen en/of treintypes. Het gemakkelijkste voorbeeld is een variabele treinroute waar we kunnen zorgen dat goederentreinen niet langs stationssporen/blokken kunnen rijden. We voegen een record toe (+). We vullen bij omschrijving Mogelijkheden goederentrein in en vinken blok 1 en 2 aan onder uitgesloten. We schrijven de gegevens weg (V). Als we testen merken we dat, nadat we in het rijvenster van onze 7771 deze treinroute onder Rijgedrag Treinroute(s) Variabele Route aanvinken, het icoontje uit ons overzicht zelfs niet meer kan worden gesleept naar blok 1 en 2. Als we automatisch gaan rijden zal de 7771 niet meer terecht komen op spoor 1 of 2. We kunnen dus met het instellen van vaste en variabele treinroutes hetzelfde effect bekomen. Het spreekt voor zich dat je nu kan gaan experimenteren met al de instellingen van Koploper. Het is onmogelijk om in één artikel alle mogelijkheden van het programma te belichten. De handleidingen die bij het programma horen helpen je zeker verder in het ontdekken van wat Koploper allemaal kan. Doe dat wel stap voor stap! Nog een laatste tip. Voorzichtig testen (zonder je modelbaan aan te sturen) kan door te klikken op Algemeen - Globale instellingen en een vinkje te plaatsen voor Testen zonder communicatie. Bevestig met V OK. Ook al is je baan niet aangesloten, dan kan je toch rijden. Wil je echt rijden dan mag deze functie niet zijn geactiveerd.

17 Besluit Wellicht ontdek je met ons dat gratis hier zeker niet betekent goedkoop of van mindere waarde. Integendeel. Het is de enorme verdienste van Paul Haagsma dat hij geheel belangeloos vele mensen de mogelijkheid geeft zonder aanschaf van dure programma s te experimenteren met het automatisch besturen van modeltreinen. Dat ook grote banen bestuurd kunnen worden wordt in Rotterdam bewezen door de medewerkers van Railz Miniworld ( Koploper is een zeer valabel alternatief voor de meeste modeltreinenliefhebbers die automatisch willen rijden met behulp van een computerprogramma. Proberen en oefenen zijn zoals bij alle software essentieel! Hopelijk overhaalt dit artikel velen om de computer aan te sluiten aan de modelbaan. Aan de hand van dit artikel zal je toch zeker de basiswerking van Koploper ontdekken en onder de knie krijgen. En wellicht samen met velen, hoop dan ook jij dat Paul toch door blijft gaan met zijn Koploper! Want wat ons betreft is de test geslaagd. Frans Hooyberghs

ModelTrein-Support: Workshop KOPLOPER

ModelTrein-Support: Workshop KOPLOPER 2014 ModelTrein-Support: Workshop KOPLOPER Patrick Peeters ModelTrein-Support 25-10-2014 We starten met onze workshop met een toelichting op het programma Koploper (aansturen van modeltreinen) ontwikkeld

Nadere informatie

ModelTrein-Support: Workshop KOPLOPER

ModelTrein-Support: Workshop KOPLOPER 2017 ModelTrein-Support: Workshop KOPLOPER Patrick Peeters ModelTrein-Support vzw 21-1-2017 We starten onze workshop met een toelichting op het programma Koploper (aansturen van modeltreinen) ontwikkeld

Nadere informatie

Kleine demobaan voor Koploper

Kleine demobaan voor Koploper Kleine demobaan voor Koploper Koploper is de naam van een door Paul Haagsma geschreven programma voor het besturen van modelbanen, eerst voor treingestuurde systemen maar later ook voor het HCCM-systeem

Nadere informatie

Proefbaantje in Koploper. Hoe doe je dat? (Verbeterde versie)

Proefbaantje in Koploper. Hoe doe je dat? (Verbeterde versie) Proefbaantje in Koploper Hoe doe je dat? (Verbeterde versie) Vooraf Maak een schets van de baan Maak blokindeling treinen rijden van lage naar hoge bloknummers vooruit Blokken liggen tussen wissels in

Nadere informatie

Wat gaan we behandelen

Wat gaan we behandelen Kennismaking met Wat gaan we behandelen Starten en stoppen van Koploper Betekenis van kleuren en symbolen in het baanplan Een loc aan- of afmelden en op weg helpen Snelheid van loc bijregelen Een nieuwe

Nadere informatie

Lezing door Chris Burger (ac.burger@kpnmail.nl) op 20 april 2013 voor HCCM te De Bilt.

Lezing door Chris Burger (ac.burger@kpnmail.nl) op 20 april 2013 voor HCCM te De Bilt. Hoe begin ik als ik een nieuwe modelbaan wil opzetten in Koploper? Hoe moet ik beginnen, waar moet ik aan denken, wat zijn de afwegingen die je moet maken? Voor welke systemen is het programma geschikt?

Nadere informatie

Inhoudsopgave Inleiding Overstap van decoder stappen naar geijkte snelheden Locomotieven Tabblad decoderstappen Tabblad snelheid ijken Treintypes

Inhoudsopgave Inleiding Overstap van decoder stappen naar geijkte snelheden Locomotieven Tabblad decoderstappen Tabblad snelheid ijken Treintypes Etecmo Pagina 1 2 e Uitgave apr-2015 Inhoudsopgave Inleiding 3 Overstap van decoder stappen naar geijkte snelheden 3 Locomotieven 3 Tabblad decoderstappen 3 Tabblad snelheid ijken 3 Treintypes 5 Bloktype

Nadere informatie

Samen op zoek naar proeven

Samen op zoek naar proeven Samen op zoek naar proeven De handleiding Jens Vanhouwaert jens@vanhouwaert.be 1 Inhoudsopgave 1 Handleiding... 4 1.1 De website... 4 1.2 Algemene werking... 4 1.3 Download de databank... 4 1.3.1 Internet

Nadere informatie

PowerPoint Basis. PowerPoint openen. 1. Klik op Starten 2. Klik op Alle programma s 3. Klik op de map Microsoft Office

PowerPoint Basis. PowerPoint openen. 1. Klik op Starten 2. Klik op Alle programma s 3. Klik op de map Microsoft Office PowerPoint Basis PowerPoint openen 1. Klik op Starten 2. Klik op Alle programma s 3. Klik op de map Microsoft Office Klik op Microsoft PowerPoint 2010 Wacht nu tot het programma volledig is opgestart.

Nadere informatie

Deel 3: geavanceerde functies

Deel 3: geavanceerde functies Opdracht 17 In dit deel komen de functies van het beheerdersgedeelte aan de orde. In het beheerdersgedeelte kunnen leerlingen, groepen en leerkrachten worden aangemaakt en ingedeeld. Deze taak zal de ICT-coördinator

Nadere informatie

AAN DE SLAG SYMWRITER INSTALLEREN. Aan de slag met Communicate Symwriter. www.leerhulpmiddelen.nl

AAN DE SLAG SYMWRITER INSTALLEREN. Aan de slag met Communicate Symwriter. www.leerhulpmiddelen.nl AAN DE SLAG AAN DE SLAG Aan de slag met Communicate Symwriter Symwriter, schrijven met symbolen, is een eenvoudige tekstverwerker, voor kinderen die beginnen met leren lezen en schrijven. De symbolen verschijnen

Nadere informatie

Deel 1: PowerPoint Basis

Deel 1: PowerPoint Basis Deel 1: PowerPoint Basis De mogelijkheden van PowerPoint als ondersteunend middel voor een gedifferentieerde begeleiding van leerlingen met beperkingen. CNO Universiteit Antwerpen 1 Deel 1 PowerPoint Basis

Nadere informatie

Beginnershandleiding Rocrail:

Beginnershandleiding Rocrail: Beginnershandleiding Rocrail: Voorwoord Deze handleiding is vooral bedoeld om beginners met Rocrail op weg te helpen. Het begint met het downloaden en installeren van het programma en het inrichten van

Nadere informatie

HANDLEIDING INSTALLEREN MODEM XP/VISTA

HANDLEIDING INSTALLEREN MODEM XP/VISTA HANDLEIDING INSTALLEREN MODEM XP/VISTA WELKOM BIJ CAIWAY! In deze handleiding wordt het installeren van het Webstar modem voor gebruik op het internet met Windows XP en Windows Vista behandeld. Heeft u

Nadere informatie

Handleiding Pétanque Competitie Beheer. (versie 1.1) April 2014

Handleiding Pétanque Competitie Beheer. (versie 1.1) April 2014 Handleiding Pétanque Competitie Beheer (versie 1.1) April 2014 2 Algemeen Het programma Pétanque Competitie Beheer is gratis software voor de verwerking van halve en hele competities tot en met 99 speelrondes

Nadere informatie

Handleiding voor de installatie van Robobridge

Handleiding voor de installatie van Robobridge Handleiding voor de installatie van Robobridge Dit is de weg die ik gevolg heb. Mijn computer draait op het besturingssysteem Windows XP(32bits). Bij andere systemen kunnen kleine verschillen voorkomen.

Nadere informatie

Handleiding harde schijf wissen:

Handleiding harde schijf wissen: Tim de Hoog www.timdehoog.nl v1 Handleiding harde schijf wissen: Tijdens het gebruik van een pc worden er veel gegevens opgeslagen op de harde schijf. Te denken valt aan foto s, documenten, e-mails, films

Nadere informatie

Invoermodule website oudesmidse.com versie 1.0

Invoermodule website oudesmidse.com versie 1.0 Pagina 1 van 27 Inhoud Invoermodule website oudesmidse.com versie 1.0 1. Beheerpagina... 3 2. Invoeren of aanpassen van gegevens op de website... 4 2.1 Inloggen... 4 2.2 Help... 4 3. Hoofdmenu... 5 4.

Nadere informatie

www.seniorencomputerlessen.nl 199 Kruidvat

www.seniorencomputerlessen.nl 199 Kruidvat www.seniorencomputerlessen.nl 199 Kruidvat laatst gewijzigd 27 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek met software van Kruidvat. Deze cursus bestaat uit 5 delen. Deel 1 Foto's voor uw fotoboek

Nadere informatie

NACSPORT TAG&GO HANDLEIDING. 3.2.1. Eigenschappen knop

NACSPORT TAG&GO HANDLEIDING. 3.2.1. Eigenschappen knop Handleiding NACSPORT TAG&GO HANDLEIDING 1. Introductie 2. Configureren en bestellen 3. Sjabloon (categorieën en descriptors) 3.1 Lijst sjablonen 3.2 Sjablonen bewerken 3.2.1. Eigenschappen knop 4. Analyseren

Nadere informatie

Aan de slag Uren registreren met WorkTimer (voor medewerkers)

Aan de slag Uren registreren met WorkTimer (voor medewerkers) Aan de slag Uren registreren met WorkTimer (voor medewerkers) Over dit document Binnen uw organisatie is gekozen om WorkTimer te gebruiken voor tijdregistratie. WorkTimer is een programma waarmee u eenvoudig

Nadere informatie

draaimolen programmeren PC

draaimolen programmeren PC Roboc@r draaimolen programmeren PC Draaimolen inleiding tot het programmeren Een draaimolen kom je in verschillende uitvoeringen tegen op dorpsfeesten en in pretparken. De eerste door een motor aangedreven

Nadere informatie

Inhoudsopgave Digitaliseren en automatiseren De digitale configuratie Digitale centrale Locdecoders Wisseldecoders Terugmelddecoders Terugmeldsectie

Inhoudsopgave Digitaliseren en automatiseren De digitale configuratie Digitale centrale Locdecoders Wisseldecoders Terugmelddecoders Terugmeldsectie Etecmo Pagina 1 1 e Uitgave mrt-2015 Inhoudsopgave Digitaliseren en automatiseren 3 De digitale configuratie 3 Digitale centrale 3 Locdecoders 3 Wisseldecoders 4 Terugmelddecoders 4 Terugmeldsectie 4 PC

Nadere informatie

Hoe begin je met KOPLOPER 8.2?

Hoe begin je met KOPLOPER 8.2? Hoe begin je met KOPLOPER 8.2? KOPLOPER is een softwareprogramma geschreven door Paul Haagsma en geschikt om een treinbaan aan te sturen. Het programma is beschikbaar op de internetsite www.pahasoft.nl

Nadere informatie

Handleiding Zorgverzekeraar Winmens versie 7.29

Handleiding Zorgverzekeraar Winmens versie 7.29 Handleiding Zorgverzekeraar Winmens versie 7.29 Zorgverzekeraar oproepen Als u een zorgverzekeraar wilt oproepen om de gegevens te bekijken of te bewerken kunt boven in het zorgverzekeraars scherm, op

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows. Image Manager. (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland

Handicom. Symbol for Windows. Image Manager. (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland Handicom Symbol for Windows Image Manager (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland Inhoud Inleiding... 2 1. Image Manager hoofdscherm...3 1.1 Onderdelen van het venster...3 1.2 Het scherm veranderen...3 1.2.1

Nadere informatie

Na het inloggen met de gegevens die je hebt gekregen, verschijnt het overzichtsscherm zoals hieronder:

Na het inloggen met de gegevens die je hebt gekregen, verschijnt het overzichtsscherm zoals hieronder: Inhoud van de website invoeren met de ContentPublisher De inhoud van websites kan worden ingevoerd en gewijzigd met behulp van een zogenaamd Content Management Systeem (CMS). De websites van Muismedia

Nadere informatie

Een grafiek maken in Excel

Een grafiek maken in Excel Een grafiek maken in Excel [Paul De Meyer] 1 Microsoft Excel starten Ga naar start en kies in Alle programma s voor Microsoft Excel of Dubbelklik op het bureaublad het icoontje Microsoft Excel Automatisch

Nadere informatie

Workshop itrain - 21/02/2015

Workshop itrain - 21/02/2015 Workshop itrain - 21/02/2015 itrain Agenda : Wat is itrain / icar? Waar ophalen en hoe installeren? Hoe centrale instellen en verbinden met de computer? itrain gebruiken. 2 itrain - Wat is itrain / icar?

Nadere informatie

Doe het zelf installatiehandleiding

Doe het zelf installatiehandleiding Doe het zelf installatiehandleiding Inleiding Deze handleiding helpt u bij het installeren van KSYOS TeleDermatologie. De installatie duurt maximaal 30 minuten, als u alle onderdelen van het systeem gereed

Nadere informatie

Hoe begin je met KOPLOPER 7.5?

Hoe begin je met KOPLOPER 7.5? Hoe begin je met KOPLOPER 7.5? KOPLOPER is een softwareprogramma geschreven door Paul Haagsma en geschikt om een treinbaan aan te sturen. Het programma is beschikbaar op de internetsite www.pahasoft.nl

Nadere informatie

Elbo Technology BV Versie 1.1 Juni 2012. Gebruikershandleiding PassanSoft

Elbo Technology BV Versie 1.1 Juni 2012. Gebruikershandleiding PassanSoft Versie 1.1 Juni 2012 Gebruikershandleiding PassanSoft Versie 1.1 Juni 2012 2 Inhoud: Opstart scherm PassanSoft... 1 Het hoofdmenu van PassanSoft wordt geopend... 4 Verklaring extra knoppen weergegeven

Nadere informatie

Inloggen blz 3. Artikel invoeren blz 4. Werkbalk Tekst blz 6. Afbeelding invoeren blz 6 - uit beeldbank Vrouwen van Nu. Externe link invoeren blz 9

Inloggen blz 3. Artikel invoeren blz 4. Werkbalk Tekst blz 6. Afbeelding invoeren blz 6 - uit beeldbank Vrouwen van Nu. Externe link invoeren blz 9 Inhoud: Inloggen blz 3 Artikel invoeren blz 4 Werkbalk Tekst blz 6 Afbeelding invoeren blz 6 - uit beeldbank Vrouwen van Nu Externe link invoeren blz 9 Afbeelding invoeren blz 10 - uit de map Mijn afbeeldingen

Nadere informatie

Inloggen in AccountView online voor Mac OS 30 april 2015 versie 9.1 en hoger

Inloggen in AccountView online voor Mac OS 30 april 2015 versie 9.1 en hoger Inloggen in AccountView online Welkom bij eserviceware! Deze handleiding begeleidt u bij de stappen die nodig zijn voor het inloggen in AccountView online. Wanneer u gebruik maakt van een Apple computer,

Nadere informatie

Koploper voor Beginners

Koploper voor Beginners Koploper voor Beginners Een stap voor stap introductie in Koploper voor de absolute beginner Versie 2.1 17 februari 2010 ModelSpoorGroep Valkenswaard Erik Teunissen 2009,2010 This document is created with

Nadere informatie

Handleiding inschrijvingsmodule raamovereenkomsten. Deel 1 : Inloggen als instelling

Handleiding inschrijvingsmodule raamovereenkomsten. Deel 1 : Inloggen als instelling Bisdom Antwerpen Vicariaat voor het onderwijs Handleiding inschrijvingsmodule raamovereenkomsten 1. INLEIDING Deel 1 : Inloggen als instelling Het inschrijven voor een raamovereenkomst gebeurt per instelling

Nadere informatie

SECRETZIP HANDLEIDING

SECRETZIP HANDLEIDING SECRETZIP COMPRESSIE & ENCRYPTIE programma (enkel voor Windows). Het programma bevindt zich op de USB Flash-drive. Raadpleeg a.u.b. de handleiding op de USB Flash-drive of bezoek integralmemory.com om

Nadere informatie

Stap voor Stap. Voor itrain Versie: 4.1. Auteurs: Ben Quanjer Samen met Koos Boer en Martin Hornis 2018 Berros. Alle rechten voorbehouden.

Stap voor Stap. Voor itrain Versie: 4.1. Auteurs: Ben Quanjer Samen met Koos Boer en Martin Hornis 2018 Berros. Alle rechten voorbehouden. Stap voor Stap Voor itrain Versie: 4.1 Auteurs: Ben Quanjer Samen met Koos Boer en Martin Hornis 2018 Berros. Alle rechten voorbehouden. Voorwoord Tijdens de Dinamo-gebruikersdag van 18 jan. 2014 is de

Nadere informatie

Handleiding. www.traindb.nl. 2015,vanderWaalWebdesign

Handleiding. www.traindb.nl. 2015,vanderWaalWebdesign TrainDatabase Handleiding www.traindb.nl 2015,vanderWaalWebdesign Inhoudsopgave 1 Ingebruikname van Train Database... 2 2 Mijn modeltreinen... 3 2.1 Het hoofdscherm... 3 Categorieën... 3 Overzicht... 3

Nadere informatie

Handleiding Wlijn Databeheer Internet

Handleiding Wlijn Databeheer Internet Handleiding Wlijn Databeheer Internet W9000 databeheer internet Leza Horeca & Winkel Management Van Dedemstraat 6 16274 NN Hoorn DATABEHEER INTERNET ( W9000) Voorraad Databeheer Internet Bestaat uit 3

Nadere informatie

Beknopte handleiding Overhoor 4.0.3 NL (Efka-soft)

Beknopte handleiding Overhoor 4.0.3 NL (Efka-soft) Beknopte handleiding Overhoor 4.0.3 NL (Efka-soft) 1. Programma algemeen 1.1 Downloaden en installeren 1.2 Opstarten 1.3 Afsluiten 1.4 Verwijderen 2. Overhoorbestanden gebruiken 2.1 Nieuw bestand maken

Nadere informatie

Inhoud van de website invoeren met de ContentPublisher

Inhoud van de website invoeren met de ContentPublisher Inhoud van de website invoeren met de ContentPublisher De inhoud van Muismedia websites wordt ingevoerd en gewijzigd met behulp van een zogenaamd Content Management Systeem (CMS): de ContentPublisher.

Nadere informatie

Les 2 De basis (deel 1)

Les 2 De basis (deel 1) Les 2 De basis (deel 1) 2.1 Eigenschappen Beeldscherm In Windows XP is het makkelijk de eigenschappen van het beeldscherm te wijzigen. Om dit te doen rechtsklikken we op een lege plaats in het bureaublad,

Nadere informatie

TIPS EN HINTS VOOR BEGINNERS. Klik nu in de Menu balk op het menu item ELEMENT. Onder het woord Element gaat er nu vervolgens nu een sub menu open

TIPS EN HINTS VOOR BEGINNERS. Klik nu in de Menu balk op het menu item ELEMENT. Onder het woord Element gaat er nu vervolgens nu een sub menu open ........................................ TIPS EN HINTS VOOR BEGINNERS.................................................... Nadat u WinRail 8 heeft geïnstalleerd krijgt u automatisch een leeg werkblad waarop

Nadere informatie

WebQuest / WebKwestie. met Word 2003. www.webkwestie.nl

WebQuest / WebKwestie. met Word 2003. www.webkwestie.nl WebQuest / WebKwestie met Word 2003 www.webkwestie.nl Een WebQuest / WebKwestie maken in Word 2003 Belangrijk is dat alle pagina s en afbeeldingen die u gebruikt in één map worden opgeslagen. Download

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows. Image Manager. (Versie 3) Handicom, 2006, Nederland

Handicom. Symbol for Windows. Image Manager. (Versie 3) Handicom, 2006, Nederland Handicom Symbol for Windows Image Manager (Versie 3) Handicom, 2006, Nederland Inhoud 1. Image Manager hoofdscherm... 2 1.1 Onderdelen van het venster... 2 1.2 Het scherm veranderen... 2 1.3 Een andere

Nadere informatie

Koploper en MFX-locomotieven

Koploper en MFX-locomotieven Koploper en MFX-locomotieven Regelmatig wordt de vraag gesteld of het mogelijk is om de extra functies F5-F8 van een locomotief met MFX-decoder via koploper aangestuurd kan worden en zo ja welke instellingen

Nadere informatie

1 Inleiding 1 / 24. DATUM UITGIFTE : 24-1-2014 DATUM HERZIENING : 18-7-2014 Gebruikershandleiding ivms-4200-client 2.0 HIKVISION

1 Inleiding 1 / 24. DATUM UITGIFTE : 24-1-2014 DATUM HERZIENING : 18-7-2014 Gebruikershandleiding ivms-4200-client 2.0 HIKVISION 1 / 24 1 Inleiding Deze verkorte handleiding beschrijft de meest gebruikte mogelijkheden voor het live bekijken van beelden, evenals het opvragen van opgenomen beelden. Mochten er vragen, opmerkingen of

Nadere informatie

23. Standaardbrieven (MailMerge)

23. Standaardbrieven (MailMerge) 23. Standaardbrieven (MailMerge) In deze module leert u: 1. Wat een standaardbrief is. 2. Hoe u een standaardbrief maakt. 3. Hoe u een adressenbestand kunt koppelen aan een standaardbrief. 4. Hoe u een

Nadere informatie

Bestanden ordenen in Windows 10

Bestanden ordenen in Windows 10 Bestanden ordenen in Windows 10 Waar heb ik dat bestand ook al weer opgeslagen? Vraagt je jezelf dat ook regelmatig af, dan is het tijd om je bestanden te ordenen. Sla bestanden op in een map met een logische

Nadere informatie

Symbol for Windows BlissEditor

Symbol for Windows BlissEditor Handicom Symbol for Windows BlissEditor ( Versie 4 ) Handicom, 2006, Nederland Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Schermopbouw van de Bliss Editor...3 2.1 Werkbalk... 3 2.2 Matrix... 4 2.3 Palet met basisvormen,

Nadere informatie

Handleiding internet Het maken van pagina s

Handleiding internet Het maken van pagina s Handleiding internet Het maken van pagina s Hoofdstuk IV Vullen van pagina s met tekst en beeld Het vullen van een pagina met tekst en beeld In dit hoofdstuk gaan we een van de pagina s vullen met tekst

Nadere informatie

HTA Software - Klachten Registratie Manager Gebruikershandleiding

HTA Software - Klachten Registratie Manager Gebruikershandleiding HTA Software - Klachten Registratie Manager Gebruikershandleiding Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Opstarten en inloggen, overzicht startscherm, uitleg symbolen Hoofdstuk 2: aanmaken relaties Hoofdstuk 1: Opstarten

Nadere informatie

Handleiding ZKM Online. Versie 2.1

Handleiding ZKM Online. Versie 2.1 Handleiding ZKM Online Versie 2.1 Februari 2015 Inhoudsopgave 1. Inloggen... 3 1.1 Eerste keer dat je inlogt... 3 1.1.1 Profiel... 4 1.1.2. Wachtwoord (wijzigen)... 4 1.1.3. Bureau... 5 1.1.4. Consultants

Nadere informatie

Om paint te openen volgen we dezelfde weg als bij de rekenmachine:

Om paint te openen volgen we dezelfde weg als bij de rekenmachine: Paint is een éénvoudig tekenprogramma. Vele functies hiervan komen later terug bij diverse foto- en tekenprogramma s. Om paint te openen volgen we dezelfde weg als bij de rekenmachine: rechtbovenaan zoeken

Nadere informatie

Central Station. CS website

Central Station. CS website Central Station CS website Versie 1.0 18-05-2007 Inhoud Inleiding...3 1 De website...4 2 Het content management systeem...5 2.1 Inloggen in het CMS... 5 2.2 Boomstructuur... 5 2.3 Maptypen... 6 2.4 Aanmaken

Nadere informatie

Instructie Digitaal aantekeningen maken in pdf

Instructie Digitaal aantekeningen maken in pdf Instructie Digitaal aantekeningen maken in pdf Veel cursusmaterialen ontvang je in pdf. Om het digitaal werken eenvoudiger te maken, leer je in deze instructie hoe je gemakkelijk digitaal aantekeningen

Nadere informatie

Sportplan/HandballAction/TrainerOnline vernieuwd

Sportplan/HandballAction/TrainerOnline vernieuwd Sportplan/HandballAction/TrainerOnline vernieuwd U zult het waarschijnlijk al gemerkt hebben : een compleet nieuwe lay- out van Sportplan/HandballAction/TrainerOnline! Niet zo maar een nieuwe lay- out,

Nadere informatie

Seinhuiswachter. (Stellwerkswärter) Voor beginners, stap voor stap.

Seinhuiswachter. (Stellwerkswärter) Voor beginners, stap voor stap. Seinhuiswachter. (Stellwerkswärter) Voor beginners, stap voor stap. Een wisselstraat stellen met een virtuele knop. Het kan wel eens makkelijk zijn om met één knop een wisselstraat te stellen. Bv. Wanneer

Nadere informatie

1. Inleiding. 2. Omroepcodes intypen. Page 1 of 8. http://home.kpn.nl/fpauwels/helptekst.htm

1. Inleiding. 2. Omroepcodes intypen. Page 1 of 8. http://home.kpn.nl/fpauwels/helptekst.htm Page 1 of 8 1. Inleiding Het programma OMROEPER kan stations-omroep-berichten laten horen via de luidsprekers van de PC, op drie manieren: OMROEPER kan op de PC draaien en periodiek berichten laten horen

Nadere informatie

Album samenstellen met behulp van de Hema album software.

Album samenstellen met behulp van de Hema album software. Album samenstellen met behulp van de Hema album software. Kies de Hema webside www.hema.nl Plaats de muisaanwijzer op foto en klik op Fotoalbums. Klik op download de software (geschikt voor Windows) Vul

Nadere informatie

Het gebruik van tellers in WinDigipet (versie ProX.3)

Het gebruik van tellers in WinDigipet (versie ProX.3) Het gebruik van tellers in WinDigipet (versie ProX.3) Door: Bob vermeulen Versie: 1.4 Datum: 25-02-2009 2009-02-25 1 van 15 INHOUD 1 Inleiding... 3 2 Project omschrijving... 3 3 De componenten... 4 3.1

Nadere informatie

Informatie gebruik Digi Bord

Informatie gebruik Digi Bord Informatie gebruik Digi Bord Aan de slag Schakel de pc en de beamer aan en het bord is te gebruiken. Het bord hoeft u niet apart aan te zetten. De pen is nu alleen te gebruiken als muis. Beamer De beamer

Nadere informatie

Handleiding Medewerkersagenda. PlanCare Dossier elektronisch cliënten dossier

Handleiding Medewerkersagenda. PlanCare Dossier elektronisch cliënten dossier Handleiding PlanCare Dossier elektronisch cliënten dossier De agenda in PlanCare 2 De agenda kent verschillende invalshoeken of benaderingswijzen. Centraal staat de Cliëntagenda waar alle afspraken en

Nadere informatie

Inhoud. MySite Handleiding 1

Inhoud. MySite Handleiding 1 Inhoud Een module bewerken: Een module toevoegen...2 Een module kopiëren...4 Een module verplaatsen...5 Een module verbergen...6 Een module verwijderen...6 Openingsuren wijzigen...7 Een pagina bewerken:

Nadere informatie

196 CEWE *)zie einde les

196 CEWE *)zie einde les www.sencomp.nl 196 CEWE *)zie einde les laatst gewijzigd 29 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek met CEWE. Deze cursus bestaat uit 5 delen.indien u gekozen heeft voor Hema lees Hemafotoboek

Nadere informatie

Ledenlijsten + etiketten maken

Ledenlijsten + etiketten maken Ledenlijsten + etiketten maken Eerst wordt uitgelegd hoe je een ledenlijst (van alle clubleden of leden per lesjaar) kan opvragen en bewerken en nadien hoe je met deze lijst etiketten kan maken. De ledenlijst

Nadere informatie

Handleiding. voor je nieuwe boek-e

Handleiding. voor je nieuwe boek-e Handleiding voor je nieuwe boek-e 2 Inleiding Om zeker te zijn dat we jou in de toekomst blijven voorzien van een van de meest performante bordboeksystemen op de onderwijsmarkt, bouwden we onze bordboeken

Nadere informatie

Central Station Urenregistratie

Central Station Urenregistratie Central Station Urenregistratie Inhoud 1 Inleiding...3 2 Uren boeken in 4 stappen...4 2.1 Stap 1: Urenregistratie starten... 4 2.1.1 Inloggen... 4 2.1.2 Aanmaken nieuw urenformulier (eenmaal per week)...

Nadere informatie

AAN DE SLAG VERSIE 3.3.0.8

AAN DE SLAG VERSIE 3.3.0.8 AAN DE SLAG VERSIE 3.3.0.8 First Keys 3 maakt gebruik van Clevy Dyscover, klanken software en toetsenbord layout. www.clevy.nl AAN DE SLAG First Keys software is een introductie voor het werken met het

Nadere informatie

Handleiding planner. Handleiding RoosterPlaats pagina 1

Handleiding planner. Handleiding RoosterPlaats pagina 1 Handleiding planner Handleiding RoosterPlaats pagina 1 In dit document wordt uiteengezet hoe u aan de hand van onderstaande 5 stappen een rooster kan maken. Voordat u kunt beginnen met het creëren van

Nadere informatie

INSTALLATIE IN PRINT INSTALLEREN. Aan de slag met Communicate In Print

INSTALLATIE IN PRINT INSTALLEREN. Aan de slag met Communicate In Print AAN DE SLAG INSTALLATIE In deze handleiding worden de stappen besproken die doorlopen worden bij het installeren van de volledige versie Communicate In Print LET OP! WANNEER U EERDER EEN VERSIE VAN IN

Nadere informatie

Inloggen in AccountView online voor Mac OS 30 augustus 2018 versie 9.1 en hoger

Inloggen in AccountView online voor Mac OS 30 augustus 2018 versie 9.1 en hoger Inloggen in AccountView online Welkom bij eserviceware! Deze handleiding begeleidt u bij de stappen die nodig zijn voor het inloggen in AccountView online. Wanneer u gebruik maakt van een Apple computer,

Nadere informatie

Instructie voor een mail-merge VZVZ toestemmingsformulier in Word.

Instructie voor een mail-merge VZVZ toestemmingsformulier in Word. Instructie voor een mail-merge VZVZ toestemmingsformulier in Word. NB: Voor deze instructie is gebruik gemaakt van Office 2016 op een Windows 7 computer; de taal staat ingesteld op Nederlands. In grote

Nadere informatie

HANDLEIDING VOOR HET MAKEN VAN EEN DIGITAAL PRENTENBOEK 1. POWERPOINT STARTEN

HANDLEIDING VOOR HET MAKEN VAN EEN DIGITAAL PRENTENBOEK 1. POWERPOINT STARTEN HANDLEIDING VOOR HET MAKEN VAN EEN DIGITAAL PRENTENBOEK 1. POWERPOINT STARTEN 1. Open het programma Microsoft Office PowerPoint door op start te klikken. Klik op alle programma s, vervolgens klik je op

Nadere informatie

TI-SMARTVIEW. Installeren op Windows PC

TI-SMARTVIEW. Installeren op Windows PC TI SmartView 1 TI-SMARTVIEW Installeren op Windows PC De licentie van de school voor TI-SmartView is tot nader bericht een single-user licentie, hetgeen betekent dat deze op één pc mag geïnstalleerd worden,

Nadere informatie

EDUscope Dossier Werken met Journalen

EDUscope Dossier Werken met Journalen EDUscope Dossier Werken met Journalen EDUscope versie 3.7.0 Bergerweg 110 6135 KD Sittard 046-4571830 1 INHOUD 2 Inleiding... 3 3 Individueel leerlingjournaal... 3 3.1 Journaalregels toevoegen:... 3 3.2

Nadere informatie

Gebruikersinstructie nieuwe Statenleden ipad Air 2

Gebruikersinstructie nieuwe Statenleden ipad Air 2 Gebruikersinstructie nieuwe Statenleden ipad Air 2 Een drietal zaken zijn van belang om direct na in ontvangst name van uw tablet te regelen om de veiligheid van uw gegevens te waarborgen. Schakel uw tablet

Nadere informatie

Dauwland Kompas Venstertoelichting

Dauwland Kompas Venstertoelichting Dauwland Kompas Venstertoelichting Dossiervenster Kompas start met het Dossiervenster geopend. Ga met de muis over de icoontjes en de tooltips geven aan welke functie het icoontje heeft. Achter de namen

Nadere informatie

Het installeren en uitvoeren van Centix 3 serie op Windows Vista. Installatie Uitvoeren (gebruiken) Belangrijk:

Het installeren en uitvoeren van Centix 3 serie op Windows Vista. Installatie Uitvoeren (gebruiken) Belangrijk: Pagina 1 van 6 pagina s. Het installeren en uitvoeren van Centix 3 serie op Windows Vista. Doelgroep van dit document De doelgroep van dit document zijn alle gebruikers van Centix die de Centix 3-serie

Nadere informatie

Snel aan de slag met BasisOnline en InstapInternet

Snel aan de slag met BasisOnline en InstapInternet Snel aan de slag met BasisOnline en InstapInternet Inloggen Surf naar www.instapinternet.nl of www.basisonline.nl. Vervolgens klikt u op de button Login links bovenin en vervolgens op Member Login. (Figuur

Nadere informatie

Mach3Framework 5.0 / Website

Mach3Framework 5.0 / Website Mach3Framework 5.0 / Website Handleiding Mach3Builders Inhoudsopgave 1 Inloggen...5 1.1 Ingelogd blijven...6 1.2 Wachtwoord vergeten...7 2 Applicatie keuzescherm...8 2.1 De beheeromgeving openen...9 3

Nadere informatie

Table of contents 2 / 15

Table of contents 2 / 15 Office+ 1 / 15 Table of contents Introductie... 3 Installatie... 4 Installatie... 4 Licentie... 7 Werken met Office+... 8 Instellingen... 8 Office+ i.c.m. module Relatiebeheer... 9 Office+ i.c.m. module

Nadere informatie

U bent nu aangemeld op het Chamilo leerplatform en hebt toegang tot de tabs in de blauwe balk (Home pagina, Cursussen, enz ).

U bent nu aangemeld op het Chamilo leerplatform en hebt toegang tot de tabs in de blauwe balk (Home pagina, Cursussen, enz ). Pagina 1 van 17 Surf naar http://chamilo.avondschool.be (vanaf september 2012) Tik bij Gebruikersnaam (Username) uw ecard gebruikersnaam. Tik bij Wachtwoord (Password) uw bijhorend ecard wachtwoord. Klik

Nadere informatie

WERKEN MET ELEKTRONISCHE POST

WERKEN MET ELEKTRONISCHE POST WERKEN MET ELEKTRONISCHE POST Naam Nr Klas Datum Met E-mail of elektronische post kan je berichten verzenden naar en ontvangen van andere computersystemen die aangesloten zijn op het Internet. De berichten

Nadere informatie

Hoe schermafdrukken op het forum plaatsen?

Hoe schermafdrukken op het forum plaatsen? Hoe schermafdrukken op het forum plaatsen? Hiervoor moeten twee taken uitgevoerd worden. De schermafdruk maken De schermafdruk op het forum plaatsen. I. Een schermafdruk maken: Om een schermafdruk te maken

Nadere informatie

Training Kit Planning en icalendar

Training Kit Planning en icalendar Training Kit Planning en icalendar Versie: December 2011, Revisie 2 Coachview.net: 2.4 Auteur(s): Remy Remery Dé nieuwe manier van samenwerken Inhoudsopgave 1. INLEIDING...3 DOELSTELLING... 3 MODULES...

Nadere informatie

Handleiding. Measure App. Versienummer:1.4

Handleiding. Measure App. Versienummer:1.4 Handleiding Measure App Versienummer:1.4 Datum: 14-12-2015 Voorwoord Hartelijk dank voor de aanschaf van de Measure App. M App zal u en uw collega s in staat stellen om begeleid in te meten of na te meten.

Nadere informatie

Inloggen in AccountView online voor Mac OS 23 juni 2017 versie 9.1 en hoger

Inloggen in AccountView online voor Mac OS 23 juni 2017 versie 9.1 en hoger Inloggen in AccountView online Welkom bij eserviceware! Deze handleiding begeleidt u bij de stappen die nodig zijn voor het inloggen in AccountView online. Wanneer u gebruik maakt van een Apple computer,

Nadere informatie

www.sencomp.nl 194 Aldi Windows Laatst gewijzigd 15 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek is Aldi. Deze cursus bestaat uit 5 delen.

www.sencomp.nl 194 Aldi Windows Laatst gewijzigd 15 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek is Aldi. Deze cursus bestaat uit 5 delen. www.sencomp.nl 194 Aldi Windows Laatst gewijzigd 15 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek is Aldi. Deze cursus bestaat uit 5 delen. Deel 1 Aldi printsoftware downloaden en installeren Deel

Nadere informatie

HANDLEIDING MEDIATOOLBOX 5 GIDSMODULE :26:45 Holland Combinatie BV 1

HANDLEIDING MEDIATOOLBOX 5 GIDSMODULE :26:45 Holland Combinatie BV 1 HANDLEIDING MEDIATOOLBOX 5 GIDSMODULE 28-2-2011 13:26:45 Holland Combinatie BV 1 INHOUDSOPGAVE INLOGGEN... 3 TABBLAD UITVOER... 4 EDITIES... 5 OBJECTEN TOEVOEGEN... 6 EXTRA VELDEN... 9 OBJECTEN PLAATSEN...

Nadere informatie

Outlook 2010 tips & trucs

Outlook 2010 tips & trucs Outlook 2010 tips & trucs I N H O U D S O P G A V E 1 Algemeen... 1 1.1 Werkbalk snelle toegang... 1 1.2 Snelle stappen... 1 2 E-mail... 2 2.1 Regels... 2 2.2 CC mail onderscheiden... 2 2.3 Verwijderde

Nadere informatie

Formulieren o.b.v. Vrije Overzichten

Formulieren o.b.v. Vrije Overzichten Formulieren o.b.v. Vrije Overzichten EDUscope Administratie Versie 1.0 19-04-2016 Bergerweg 110 6135 KD Sittard 046-4571830 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 1.1 Formulier toevoegen... 3

Nadere informatie

Handleiding Windows Movie Maker

Handleiding Windows Movie Maker Handleiding Windows Movie Maker Bent u van plan om een animatiefilmpje te maken in Windows Movie Maker? Maar u weet niet meer precies hoe dit moet? In deze handleiding staat het nog eens stap voor stap

Nadere informatie

Handleiding Eend NL Game Control. Versie Juni 2012

Handleiding Eend NL Game Control. Versie Juni 2012 Handleiding Eend NL Game Control Versie 2.0 - Juni 2012 Inhoudsopgave 1. Inloggen 2 2. Hoofdscherm - Evenementbeheer 4 2.1 Aanmaken nieuw evenement 4 2.2 Beheren van de chatbox 5 2.3 Beheren van de bonusvragen

Nadere informatie

HANDLEIDING VIEW DESKTOP. Handleiding VIEW Desktop. P. de Gooijer. Datum: 09-01-2013 Versie: 1.3

HANDLEIDING VIEW DESKTOP. Handleiding VIEW Desktop. P. de Gooijer. Datum: 09-01-2013 Versie: 1.3 HANDLEIDING VIEW DESKTOP Document: Auteur: Datum: 09-01-2013 Versie: 1.3 Handleiding VIEW Desktop M. Huibers P. de Gooijer Inleiding Het Hoornbeeck College en Van Lodenstein maakt gebruik van VMware View.

Nadere informatie

Aanmaken en wijzigen van een shapefile met QGIS

Aanmaken en wijzigen van een shapefile met QGIS Wat is het verschil tussen een Layer en een Shapefile? De ESRI Shapefile is een veelgebruikt uitwisselingsformaat voor geografische informatie. De door ESRI gepubliceerde specificaties van juli 1998 vermelden

Nadere informatie

Handleiding Digitaal Aanvraagformulier

Handleiding Digitaal Aanvraagformulier Handleiding Digitaal Aanvraagformulier Deze handleiding wil een summier overzicht geven van de installatieprocedure van het digitaal aanvraagformulier. De handleiding is bedoeld voor de al wat ervaren

Nadere informatie

Handleiding MOBICROSS actie banners

Handleiding MOBICROSS actie banners Handleiding MOBICROSS actie banners Met de kant & klare MOBICROSS actie banners vergroot jij je kans om sneller je netwerk te bouwen. Je kunt je eigen campagne maken door de banners op je website te plaatsen,

Nadere informatie

Hoe moet je een prachtige presentatie maken?

Hoe moet je een prachtige presentatie maken? Hoe moet je een prachtige presentatie maken? www.meestermichael.nl Geef de presentatie een titel. Klik dit vak aan om jouw presentatie een ondertitel te geven. Hier kun je je presentatie een titel geven

Nadere informatie