Zwitserleven Martijn Vos

Transcriptie

1 Zwitserleven Martijn Vos

2 Zin en onzin van ALM? Pensioenbeleggen in een Nieuwe Economische Wereld Welke kant gaan de pensioen(fonds)en op in deze nieuwe economische wereld; Wat is ALM eigenlijk en wat heb je eraan? Wat kan er beter? Wat gaan we doen met ons pensioen - Pensioenakkoord Samenvatting 2

3 Strategie en Risicomanagement - ALM Introductie Pensioenvermogen o 50% gezinsvermogen o NL: 6% BBP per jaar o Du &FR: 0% BBP pj Rendement( gedreven ) 1% rendement = = 30% pensioen = 4 pensioenjaren Supporting disciplines opleiding/advies/modellen o ALM o Risicomanagers o Beleggingsstrategen o Economen o Actuariaat 2e crisis in 10 jaar: o Rente: 100 miljard = 15% BBP o Equity: 100 miljard = 15% BBP o Implementatie 20 miljard 3%BBP Risico s Frijns, Goudswaard-CPB, Don o Hoog mbt rentes/rendementen (E, ) o Hoog mbt lang leven en vergrijzing o Niet geborgd bij achterban o Niet onder controle o Verkeerd nominaal / reëel Exportproduct! 3

4 Zijn we zo rijk en slim dat dit onze toekomst blijft? Sociale partners/overheid/pensioenexperts trekken hard, maar we zijn te somber (!) en zo vreselijk rijk, terwijl markten mean reversion zijn, zodat dit geheel onnodig is.. 4

5 Of, sinking giants? Tekort vereist rend bij 5-jaars herstel 10% 6.2% 20% 8.7% 30% 11.7% 40% 15.2% 50% 19.5% We hebben zulke enorme reële tekorten, en zo n ontkengedrag en slechte governance, terwijl vooruitzichten voor groei en dus voor rendementen uiterst somber zijn, dat het trekken aan het pensioensysteem volstrekt hopeloos is 5

6 Of, kunnen we voor win-win gaan? Kunnen we voor elkaar krijgen dat: o ouderen in het arbeidsproces kunnen blijven zolang dit fysiek en mentaal mogelijk is, en daarna hun levenstandaard op peil kunnen houden? o zonder onredelijke afwenteling van kosten en risico s op jongeren? Of is dit sowieso nodig omdat wij te veel van financiële markten verwachten En wat is hierin de rol van ALM en Strategisch risicomanagement? 6

7 Besluitvorming onder onzekerheid Ayman Hindy (2005): All major management decisions are choices of how much risk to take and how to manage those risks Drie-eenheid: Strategische fase - ALM: bepaal de range & waarschijnlijkheid van mogelijke uitkomsten van een aantal beleidsvarianten; vervolgen op basis hiervan: efficient and effective risk-return tradeoff s Implementatie fase - Beleggingsplan: aligned with the strategy Monitoring Uitgangspunten die aan de strategie ten grondslag liggen 7

8 ALM wat is het? ALM = Asset / Liability Management = Balansmanagement ALM = uitgangspunten, beleid en rekenen (Pistorius 2010) Wat is ALM wat mij betreft niet: optimaliseren van de asset mix gegeven een risicolimiet, een proces wat gestandaardiseerd in een computer wordt uitgevoerd; (Frits Bosch: garbage in, garbage out); De eerste stap in ALM is het bepalen van de combinatie: pensioen ambitie, wat is men bereid voor deze ambitie te betalen, welke risico wil men daarbij lopen; alleen integrale aanpak werkt; Analyse van ALM modellen en hun gebruik langs drie invalshoeken: 1) welke modellen worden gebruikt ; de toegevoegde waarde en beperkingen 2) modeleigenschappen: zijn de modellen goed genoeg; 3) worden de modellen op een verantwoorde wijze toegepast. 8

9 Analyse ALM modellen Is een model een afspiegeling van de werkelijkheid of leveren ze een nuttige fictie op over de werkelijkheid? Een model is een enerzijds een vastlegger van kennis anderzijds is een model per definitie een benadering van de werkelijkheid; Maak een model niet te complex en zeker geen black-box: - A succesful model has limited scope (Derman, 2009); - The only way to make sense of a complex system is to work with models simplified representations of that system - which you hope help you understand how it works. (Krugman, 2008); - Zwarte zwanen (ook de nieuwe) zitten per definitie niet in een model; 9

10 Analyse ALM modellen Voorspellingen doen (middels modellen) in een economische systeem met de complexiteit van financiële markten is een illusie; Onderschatting van de staart-risico s (correlatie, verdeling); ALM speelt een rol in het integraal risicomanagement, maar daarnaast quality of judgement en gezond verstand ; Aansluiting bij implementatie beleggingsbeleid onvoldoende; 10

11 Het gebruik van ALM model Een ALM model wordt te veel gezien als een goede weergave van de werkelijkheid en een automaat ( een ALM-tje doen ); Een ALM model is gebaseerd op de historie; - absurd om niet gebruik te maken van de beschikbare gegevens; - Veel/alle wetenschap is backward looking; maar nog geen theorie voor de aandelen risicopremie; - Historie moet niet klakkeloos worden doorgetrokken naar de toekomst; Risicotolerantie /risicohouding is geen uitkomst maar een input voor een ALM analyse; Volledige transparantie van modelveronderstellingen en economische uitgangspunten maken dat de adviezen met gezond verstand kunnen worden toegepast; 11

12 ALM Wat kan er beter? ALM en het fundament van het pensioencontract: wat kan beter? o Betere modellering onzekere omgeving o Minder focus op kansen, meer op risico= kans X ellende, ook in FTK o Meer focus op padkans = kans dat gebeurtenis ooit een keer optreedt o Beleidsconsequenties kwantificeren tov minst risicovolle beleggingsbeleid betere afweging risico rendement o Beleidconsequenties kwantificeren indien slechtste toegestane event alsnog optreedt preventie sinking giant en niet compleet contract o Beleidsconsequenties kwantificeren voor individuele maatmensen minder abstract, meer begrip beter afweging van uiteenlopende generatiebelangen o Fundamentele ALM sessies meer intensief en interactief (ALM toepassing van technieken, maar beslissingsondersteuning) 12

13 Voorbeeld 1: afdekken van het rente risico Renterisico is zeer dominant (lange verplichtingen, marktwaarde); Moeten we het rente risico afdekken? o Is de rente momenteel laag? Is de rente onzeker? o Welke rente hebben we eigenlijk over (swap, staat en welke?) o Blijft het toezicht op marktwaarde? En nominaal of toch reëel? o Wie is mijn tegenpartij als ik de rente afdek? o Als het risico van een verdere daling optreedt hoe kan ik het dan opvangen? Zonder de rente te kunnen voorspellen, toch nut van het inzicht geven in de effecten van de verschillende scenario s; 13

14 Voorbeeld 2: Pijlers nieuw pensioenakkoord Kosten bevroren op 2010 ofwel meer risico ofwel een lagere pensioenambitie Risico Lagere ambitie Dit wordt vormgegeven door hogere pensioenleeftijd: 2% hogere plt = 0.7% BBP pj Ambitie Kostprijs Meer risico Dit gebeurt niet door het totale beleggingsrisico nog meer uit te breiden (grote fondsen beleggen al ca 70% zakelijk ) Maar door zachte rechten (i.p.v. defined benefit) en meer beleggingsrisico, met name voor jongeren. Jongeren hebben immers : Langere beleggingshorizon Menselijk kapitaal ( meer en langer werken en sparen als het misgaat) Waarom zou je jongeren hier ooit in mee krijgen? 14

15 ALM & Strategisch Risicomanagement Hoe kan ALM helpen? Strategie vaststellen op basis van scenario-analyse; - Verschillende economische wereldbeelden; - Onzekerheid en impact op consequenties binnen een wereldbeeld; Naast elkaar zetten (op identieke set uitgangspunten) van intuïtief moeilijk vergelijkbare alternatieven: - Hoeveel moet pensioenleeftijd omhoog om de premie met 5% te verlagen; - Tot welk verlies in koopkracht leidt een korting van 10%; - Leidt de sluiting van een fabriek tot een verhoging of verlaging van het risico Inzicht geven in de waarde van solidariteit; Het beleggingsbeleid aan laten sluiten bij de combinatie van ambitie, kosten en risico; Bewust zijn van het belang van de implementatie en de communicatie; 15

16 ALM & Strategisch Risicomanagement Hoe kan ALM helpen? o ALM helpt dus een volledig pensioencontract op te stellen; o Dit pensioencontract is gestoeld op diverse aannames: Economische uitgangspunten: Korte termijn / Lange termijn Verwachtingen en volatiliteit Samenhangen en Mean reversion Risicohouding en risicolimieten van alle stakeholders Risicobudgetten van de vermogensbeheerders o Strategisch risicomanagement: Kritisch monitoren of alle aannames nog valide zijn, cq geschonden dreigen te worden cq geschonden zijn ; Risico management heeft dus vooral een detectiefunctie 16

17 Samengevat De dynamiek van de nieuwe economische wereld raakt ook de pensioensector; Dit vraagt eens te meer om een goede, onderbouwde strategie en communicatie hierover ALM kan daarbij ondersteunen; Een goed uitgevoerde ALM analyse: - Brengt balans in ambitie kosten risico; - Vertaalt dit naar een concreet beleid ( volledig pensioencontract ); - Pretendeert niet te voorspellen of te optimaliseren; - Vergeet het verleden niet hoewel deze niet gelijk is aan de toekomst; - Besteed veel aandacht aan de implementatie en evaluatie van het beleid; Kunt u er geen zin in hebben? 17