Exportkansen via internationale organisaties in Duurzame energie. speciale aandacht voor Oost- en Centraal-Europa

Transcriptie

1 Exportkansen via internationale organisaties in Duurzame energie speciale aandacht voor Oost- en Centraal-Europa

2 Inhoud Inleiding 3 1 Het Sustainable Energy for All (SE4All) initiatief Voorbeelden van SE4All initiatieven van internationale organisaties Oost/Centraal Europa: energieprojecten EBRD, EU, IFC en WB 5 European Bank for Reconstruction and Development (EBRD) Strategische richting Projectkansen Wereldbank en IFC 7 Trust Funds Strategische richting Projecten winnen Projectkansen Wereldbank projectkansen 9 3 Kansen bij internationale organisaties verzilveren 11 Pagina 2 van 9

3 Inleiding Internationale organisaties zoals de Wereldbank, Verenigde Naties, Europese Unie en regionale ontwikkelingsbanken besteden jaarlijks meer dan 200 miljard dollar aan projecten in transitie- en ontwikkelingslanden. Voor Nederlandse bedrijven bieden deze projecten interessante kansen om goederen en diensten te leveren en zo bij te dragen aan de duurzame economische opbouw van deze landen. Internationale ontwikkelingsbanken financieren daarnaast investeringen voor duurzame economische groei in alle werelddelen. Focus van het dossier Gezien de reikwijdte van de sector en het scala aan mogelijkheden bij vrijwel alle internationale organisaties is Team Internationale Organisaties genoodzaakt om te kiezen voor een regionale afbakening. Het kansendossier zoomt daarom in op Oost- en Centraal Europa, in het bijzonder de kansen die de Wereldbank en IFC, de European Bank for Reconstruction and Development en Asian Development Bank bieden. Dit is geen uitputtende lijst van projectmogelijkheden en bestaande kansen, maar te zien als richtlijn voor de discussie en startpunt voor samenwerkingsmogelijkheden tussen bedrijven, sectoren en de overheid. Het kansendossier geeft, naast voorbeelden van projectkansen en tendermogelijkheden, ook inzicht in het meerjarige thematisch perspectief bij de verschillende organisaties in de sector duurzame energie. Contact Adviseur Wereldbank, MIGA en IFC: Commerijn Plomp Mail: EU cohesie en structuurfondsen en interne programma's: Isabelle Kamphuis Mail: EU Externe hulp programma's: Arthur Sessink Mail: Adviseur VN: Arthur van Leeuwen Mail: Adviseur AfDB, AsDB en IADB: Marianne Birch-van Male Mail: Telefoon: +31 (0) referentie TIO Website: Pagina 3 van 9

4 1 Het Sustainable Energy for All (SE4All) initiatief Het vorig jaar gelanceeerde wereldwijde initiatief Sustainable Energy for All (SE4All) van VN Secretaris-Generaal Ban Ki-Moon loopt als een rode draad door de wereldwijde agenda's van de grote internationale organisaties en internationale financiële instellingen. Het jaar 2012 was het 'Jaar van duurzame energie voor iedereen', maar de Wereldbank en Europese Unie en regionale ontwikkelingsbanken voeren ook dit jaar en de komende jaren uitgebreide programma's uit naar aanleiding van SE4All. Dit gaat gepaard met flinke investeringen en levert veel kansen op voor bedrijven. Het doel is namelijk om in 2030 de volgende doelstellingen te bereiken: Universele toegang tot moderne energievoorzieningen Een verdubbeling van de 'rate of improvement' in energiezuinigheid Een verdubbeling van het aandeel duurzame energie in de wereldwijde energiemix Het initiatief moet dienen als een katalysator voor internationale aandacht voor en publieke en private investeringen in duurzame energie. Wereldwijde toegang tot groene en efficiënt energie wordt zo erkend als centrale prioriteit die de mondiale ontwikkeling-, milieu-, klimaat- en mensenrechtenagenda's verbindt. Tot nu toe is ruim 50 miljard USD toegezegd door landen, organisaties, bedrijven en investeerders. 1.1 Voorbeelden van SE4All initiatieven van internationale organisaties De Wereldbank, de grote regionale ontwikkelingsbanken en de Europese Unie hebben zich, als grote donors en investeerders, aangesloten bij het Sustainable Energy for All Initiative (SE4All). Onder de vlag van SE4ALL zijn talloze programma's gestart of gepland. Hieronder vindt u twee voorbeelden. Wereldbank In het kader van het SE4All initiatief richt ESMAP (Energy Sector Management Assistance Program), een programma dat ontwikkelingslanden en middeninkomenlanden ondersteunt in hun beleid voor duurzame energie een faciliteit in voor technische assistentie, te beginnen voor vijf ontwikkelingslanden: Bangladesh, Honduras, Indonesië, Laos and Zambia. Nederland is een grote donor van ESMAP in de komende jaren. Europese Unie De EU heeft in het kader van SE4All de doelstelling geformuleerd om 500 miljoen mensen in ontwikkelingslanden te voorzien van toegang tot duurzame energie. Daarvoor is bovenop de reguliere ontwikkelingsprogramma's 500 miljoen euro extra vrijgemaakt voor een aantal grote programma's en fondsen, o.a. voor een Technische Assistentie Platform, de Energiefaciliteit, het EU-Africa Infrastructure Trust Fund (ITF) en het Global Energy Efficiency and Renewable Energy Fund (GEEREF). Pagina 4 van 9

5 2 Oost/Centraal Europa: energieprojecten EBRD, EU, IFC en WB In Oost- en Central Europa financieren diverse internationale financiële instellingen en internationale organisaties projecten op het gebied van duurzame energie, uiteenlopend van grote infrastructuurprojecten tot kleinere consultancyopdrachten. Onderstaand overzicht geeft een indruk van de prioriteiten en het type projecten dat de Wereldbank, IFC, de EBRD en de Europese Unie financieren. 2.1 European Bank for Reconstruction and Development (EBRD) Duurzame energie is al enkele jaren een prioriteit voor de EBRD. Tussen 2006 en 2012 investeerde de ontwikkelingsbank 11 miljard euro in 602 projecten op het gebied van duurzame energie in Centraal Europa, Turkije, Rusland en op de Balkan. In 2012 bestond 26% van de investeringsportfolio (138 projecten) uit dergelijke investeringen. Het gaat dan vooral om ondernemingsfinancieringen en projectfinancieringen, bijvoorbeeld in windmolenparken of energiebesparingprogramma's voor bedrijven. Naast deze commerciële investeringen voert de EBRD ook beleidsdialogen met de landen waarin het leningen verstrekt. Dit gaat gepaard met technische assistentie voor energiehervormingen. De EBRD schrijft dan ook kleinere consultancyopdrachten Strategische richting De EBRD is een multilaterale financiële instelling die projectmatig opereert, vandaar dat er minder dan bij andere internationale organisaties sprake is van een programmatische strategie. Tegelijkertijd hanteert de EBRD ambitieuze doelstellingen op het gebied van energiezuinigheid en besteedt de bank veel aandacht aan dit thema in de projecten die ze financiert. Te denken valt aan bevordering van isolatietechnieken of duurzame productietechnieken. Daarnaast financiert de EBRD specifieke energy efficiency kredietlijnen. Lokale banken lenen dit geld uit voor projecten op het gebied van kleinschalige duurzame energie en energiebesparing. De nadruk die de EBRD legt op ontwikkeling van duurzame energie, energiezuinigheid en terugdringen van uitstoot van Co2 is vervat in een overkoepelend initiatief genaamd Sustainable Energy Initiative (SEI). Dit initiatief werd gestart in 2006 en kent tot nu toe verschillende fasen. Voor de jaren is fase 3 aangebroken, waarin de EBRD een financieringsdoel voor duurzame energie van 4,5 tot 6,5 miljard. Dit zijn de prioriteiten binnen het SEI op het gebied van besparing en hernieuwbare energie: Energiezuinigheid in (zware) industrieën Lokale financieringsfaciliteiten voor energiezuinigheid in het MKB Energiezuinigheid in lokale gemeentelijke NUTS-voorzieningen Energiezuinigheid energie-infrastructuur Projectfinanciering en technische assistentie voor uitbreiding van hernieuwbare energie Pagina 5 van 9

6 2.1.2 Projectkansen Voorbeelden van geplande infrastructurele projecten in Oost- en Centraal Europa voor 2013 / 2014: Land Project Omvang Roemenië Crucea Wind Farm 200 miljoen Oekraïne Kroatië o.a. Turkije, Rusland, Wit- Rusland, Moldavië, Bulgarije, Balkan Energy Efficiency Infrastructure Dnipropetrovsk Infrastructure Modernisation (energy efficiency) Sustainable energy financing facilities (kredietlijnen, projectfinanciering via lokale banken) 20 miljoen 40 miljoen + / - 2,7 miljard Voorbeelden van geplande technische assistentie en andere kleinschaligere consultancyopdrachten in Oost- en Centraal Europa: Land Project Omvang Rusland Polen Servië Turkije Developing Financing mechanisms for Energy Efficiency Investments in the Russian Residential Sector and providing regulatory support Support to implementation of the new Polish Sustainable Energy Financing Facility (PolSEFF II): Facility Project Consultant (PC) Review of the Energy Act in Serbia Residential Energy Efficiency Financing Facility (TuREEEFF) Consultancy Support 1,2 miljoen 3.1 miljoen n.n.b. Pagina 6 van 9

7 2.2 Wereldbank en IFC Algemene informatie over de Wereldbank en haar energiebeleid is gegeven in sectie 2.1. Ook in Oost- en Centraal Europa investeert de Wereldbank veel in duurzame energie, net als de International Finance Coorperation (IFC). Daar waar de Wereldbank leningen verstrekt aan overheden, investeert IFC in de private sector. De dienstverlening van IFC is verdeeld in drie grote onderdelen: investment services (financiering via o.a. leningen en deelnemingen), advisory services (o.a. advies en training aan bedrijven, sectoren en overheden) en asset management (management van kapitaalfondsen). Op het gebied van duurzame energie is IFC een grote investeerder in uitbreiding van opwekcapaciteit van zon- en windenergie, biomassa, geothermisch en waterkracht. Daarnaast adviseert IFC overheden in het ontwikkelen van het juiste investeringsklimaat, bijvoorbeeld op het gebied van wet- en regelgeving. Voor veel grote Wereldbank en IFC investeringen geldt dat externe, internationale expertise onontbeerlijk is. Dit biedt kansen voor gespecialiseerde Nederlandse bedrijven Trust Funds Nederland is één van de top 5 Trust Fund donoren van de Wereldbank ( op 4 de plaats na VK, EU en VS). Deze fondsen worden zowel zelfstandig gefinancierd (Single Donor Trust Fund) als gezamenlijk met andere landen (Multi Donor Trust Fund). De Wereldbank heeft in totaal bijna 1100 Trust Funds; Nederland sponsort in totaal ruim 100 Trust Funds. Deze zijn divers in omvang, looptijd, thema en regio. Voorbeelden van trust funds op het gebied van duurzame energie met Nederlandse bijdragen zijn: MDTF for Clean Energy Investment Framework, NIPP Renewable Energy Program (IFC), Energy Sector Management Assistance Program MDTF, en Asia Sustainable and Alternative Energy Program (ASTAE-MDTF) Strategische richting In juli 2013 heeft de WB haar nieuwste Energy Sector Directions Paper gepubliceerd. Hierin ligt de nadruk op uitbreiding van toegang tot energie en duurzame energie. Het paper is in lijn met de eerder genoemde Sustainable Energy for All strategie. Door de jaren heen heeft de Wereldbank veel geïnvesteerd in grote energieprojecten. In de jaren 80 heeft dit de bank zeer veel kritiek opgeleverd, met name vanwege gedwongen verplaatsing van kwetsbare groepen, milieu effecten en gebrek aan inspraak van lokale actoren. Na langere tijd een low profile te hebben aangenomen op het gebied van grootschalige energieprojecten zijn deze nu niet langer taboe. De aandacht verschuift nu echter langzamerhand richting duurzame energie. Hierbij lijkt de Wereld Bank momenteel nog besluiteloos over de uiteindelijke richting: grote on-grid projecten (bv Rusumo falls Hydropower in Oost-Afrika, Luhri Hydro Electric Project in India) versus kleinere off-grid projecten. Gezien deze besluiteloosheid is het spectrum van prioriteiten in het energiebeleid van de bank zeer breed. Aandacht gaat uit naar "concentratie Pagina 7 van 9

8 van installaties zonne-energie", installatie van kleinschalige off-grid zonneenergie, ontwikkeling van windmolenparken, regionale waterkrachtprojecten, en geothermal power. Daarnaast gaat toenemende aandacht uit naar energiebesparing en het vergroten van toegang tot het net. Verdeling duurzame energie projecten naar subsectoren (jan juli 2013) Verdeling duurzame energie projecten naar regio (jan juli 2013) AFR = Afrika ECA = Europa en Centraal Azië EAP = Oost-Azië / Pacifisch Gebied Pagina 8 van 9

9 LCR = Latijns-Amerika en Caribbisch Gebied SAR = Zuid-Azië MNA = Midden-Oosten en Afrika Projecten winnen Een belangrijk startpunt voor informatie over duurzame energie en de Wereldbank is de website van het energie-anchor: Hier zijn relevante gegevens en statistieken beschikbaar, maar ook beleid, strategische plannen, uitkomsten van onderzoek, publicaties en alle informatie, inclusief projectdocumenten van recent goedgekeurde projecten. De Wereldbank is een matrix-organisatie. De kenniscentra en trust fund management zitten in de netwerken (zoals Sustainable Development Network (SDN), en Poverty Reduction and Economic Management Network (PREM)), de projecten en leningen zitten in de regio s. In totaal heeft de Wereld Bank 100 landenkantoren en ontwikkelingsspecialisten. Voor het design en fundament van een project wordt vaak een beroep gedaan op consultants en adviseurs in Washington; voor de daadwerkelijke uitvoering zijn de Task Team Leaders in de regio s echter sleutelfiguren Projectkansen De Wereldbank besteedt zelf rechtstreeks aan, maar ondersteunt landen ook bij het uitschrijven van aanbestedingen voor projecten met geld dat door de bank geleend is. Alle aanbestedingen van en via de Wereldbank zijn te vinden op UN Development Business ( Landen zijn verplicht om hun aanbestedingen, met geld van de Wereldbank, op deze website te publiceren Wereldbank projectkansen Energy Efficiency in WSS utilities training programme (P133442) Consultancy Services Locatie: Waarde: Sectoren: Albanië, Bulgarije, Kroatië, Kosovo, Macedonië, Moldavië, Montenegro, Roemenië, Servië, Oekraïne, Bosnië- Herzegovina $90 miljoen Other Renewable Energy District Heating Efficiency Improvement Project (P132443) Locatie: Moldovië Waarde: $70 miljoen Sectoren: Energy efficiency in power sector, 40%; Public Administration- energy and mining, 40%; Thermal Power Generation, 20% Meer informatie: heating-efficiency-improvement- project?lang=en&tab=overview Pagina 9 van 9

10 Kosovo Power Project (P118287) Renewable Energy Integration (P144534) Locatie: Waarde: Sectoren: Meer informatie: Locatie: Kosovo Waarde: $2 miljard Sectoren: Thermal Power Generation, 100% Meer informatie: Turkije Waarde: $475 miljoen Other Renewable Energy, 80%; Transmission and Distribution of Electricity, 20% IFC Renewable Energy Program ( ) Locatie: Type: Meer informatie: Rusland Advisory Services Program ent/ifc_external_corporate_site/home-rrep/ IFC Balkan Renewable Energy Program ( ) Locatie: Albanië, Bosnië-Herzegovina, Macedonië, Servië, Kosovo, Montenegro en Moldavië Type: regional Advisory Services Program Meer ext_content/r informatie: egions/europe+middle+east+and+north+africa/ifc+in+euro pe+and+central+asia/countries/balkan+renewable+energy +program+(brep) IFC Promoting Cleaner Production ( ) Locatie: Type: Sectoren: Meer informatie: Oekraïne Advisory, Financing ext_content/r egions/europe+middle+east+and+north+africa/ifc+in+euro pe+and+central+asia/countries/promoting+cleaner+product ion+in+ukraine Pagina 10 van 9

11 3 Kansen bij internationale organisaties verzilveren Team Internationale Organisaties (TIO) van Agentschap NL adviseert bedrijven bij het verwerven van opdrachten en financiering van projecten van internationale organisaties. Wij maken hierbij gebruik van ons netwerk en persoonlijke contacten bij o.a. de Nederlandse Ambassade's en de Internationale Organisaties. Dienstverlening projecten en aanbestedingen bij internationale organisaties Tenderinformatie, projecten en programma's. Vraagbeantwoording m.b.t. tenders en werkwijze internationale organisaties. Geschillen beslechting bij aanbestedingsprocedures. Scans internationale organisaties: op maat worden voor u contactpersonen en relevante projecten in kaart gebracht. Ook kunnen wij geheel vrijblijvend voor u uw Expression of Interest screenen. Maatwerk internationale organisaties: Uitgebreide dienstverlening op maat m.b.t projecten en aanbestedingen. Kansen signalering: Samen met het postennetwerk, brengen we u als eerste op de hoogte van nieuwe projectkansen bij internationale organisaties. Trustfunds: via het trustfundprogramma van het ministerie van Buitenlandse zaken, zijn er mogelijkheden om studies en consultancy opdrachten te verrichten voor IFC en EBRD. Partners in International Business: Via het PIB programma kunt u samen met uw consortiumpartners overheidsondersteuning krijgen bij het verwerven van opdrachten en financiering bij internationale organisaties Workshops, missies en trainingen. Pagina 11 van 9

12 Colofon Dit is een publicatie van: Agentschap NL / NL EVD Internationaal / Unit Team Internationale Organisaties Contactpersoon: Arthur Sessink Adviseur EU Prinses Beatrixlaan 2 / 2595 AL den Haag Postbus / 2509 AC Den Haag T +31 (0) E intake@info.agentschapnl.nl (Referentie TIO) Agentschap NL September 2013 Agentschap NL is een agentschap van het ministerie van Economische Zaken. Agentschap NL voert beleid uit voor diverse ministeries als het gaat om duurzaamheid, innovatie en internationaal. Agentschap NL is hét aanspreekpunt voor bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Voor informatie en advies, financiering, netwerken en wet- en regelgeving. Agentschap NL streeft naar correcte en actuele informatie in dit dossier, maar kan niet garanderen dat de informatie juist is op het moment waarop zij wordt ontvangen, of dat de informatie na verloop van tijd nog steeds juist is. Daarom kunt u aan de informatie op deze pagina's geen rechten ontlenen. Agentschap NL aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade als gevolg van onjuistheden en/of gedateerde informatie. Binnen onze website zijn ook zoveel mogelijk relevante externe links opgenomen. Agentschap NL is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de sites waar naar wordt verwezen. Pagina 12 van 9

13 Dit is een publicatie van: Agentschap NL NL EVD Internationaal