Gemeentenotitie Alkmaar Jong geleerd is oud gedaan Jeugdenquête 0 tot 4 jaar Noord-Kennemerland

Transcriptie

1 Gemeentenotitie Alkmaar Jong geleerd is oud gedaan Jeugdenquête 0 tot 4 jaar Noord-Kennemerland

2 1 Inleiding In 2006 heeft de GGD een jeugdenquête onder de ouders van de 0- tot 4-jarigen gehouden in de regio Noord-Kennemerland. De gemeente Alkmaar heeft de GGD Hollands Noorden bij aanvang van deze enquête gevraagd om extra informatie op het niveau van haar gemeente. Om deze informatie te kunnen bieden is de steekproef voor de gemeente Alkmaar opged. In de voorliggende gemeentenotitie wordt de op Alkmaar toegespitste informatie gepresenteerd. De notitie is bedoeld als aanvulling op het regiorapport Jong geleerd is oud gedaan, inleidende teksten en definities van begrippen worden om die reden tot een minimum beperkt. De resultaten van het onderzoek voor Alkmaar worden beschreven naar geslacht, leeftijdscategorie en opleidingsniveau. De resultaten van deze gemeentenotitie zijn weergegeven in prevalenties (%) voor de gemeente Alkmaar als geheel. Per onderwerp is nagegaan of er binnen Alkmaar sprake is van verschillen tussen: jongens en meisjes 0- tot 2-jarigen en 2- tot 4-jarigen ouders met verschillende opleidingsniveaus. In bijlage 1 staan de prevalenties van Alkmaar, per onderwerp uitgesplitst naar deze drie aspecten. Ook is gekeken naar verschillen tussen Alkmaar en de regio Noord-Kennemerland (NK). Deze vergelijking wordt in de tekst beschreven bij de achtergrondkenmerken en verder alleen indien er sprake is van een verschil tussen Alkmaar en de regio Noord-Kennemerland. In bijlage 2 vindt u de prevalenties van Alkmaar en Noord-Kennemerland naast elkaar weergegeven. Wanneer er in de tekst gesproken wordt over een verschil tussen geslacht, leeftijdsgroepen en opleidingscategorieën wordt hiermee een statistisch significant verschil bedoeld. De opbouw van de notitie, de hoofdstukindeling en daarbinnen de beschreven onderwerpen, volgt die van het regiorapport. Achter in de notitie staat de geraadpleegde literatuur per hoofdstuk. De vragenlijst is te vinden in de bijlagen van het regiorapport. 2 Onderzoeksopzet De regionale jeugdenquête is uitgevoerd onder de ouders van kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar in Noord-Kennemerland (NK). Noord-Kennemerland omvat de volgende 8 gemeenten: Alkmaar, Bergen, Castricum, Graft-de Rijp, Heerhugowaard, Heiloo, Langedijk en Schermer. Alkmaar telde in januari 2007 ruim kinderen van jonger dan 4 jaar. Dat is bijna 5% van de totale bevolking van de gemeente en 36% van alle 0- tot 4-jarigen in Noord-Kennemerland. Bevolking in Alkmaar en Noord-Kennemerland in januari 2007: totale bevolking en bevolking naar leeftijdsgroep Totaal aantal inwoners Aantal kinderen 0-2 jaar Aantal kinderen 2-4 jaar Aantal kinderen 0-4 jaar % kinderen 0-4 jaar Alkmaar ,7 Noord-Kennemerland ,6 Bron: Gemeentelijke Basis Administratie en CBS 4 Er is een aselecte steekproef getrokken van ouders van alle kinderen tussen de 0 en 4 jaar in Alkmaar. Aan hen is gevraagd deel te nemen aan de jeugdenquête. De ouders hebben de vragenlijst in april 2007 per post thuis gekregen. De vragenlijst bestaat uit 53 vragen. Voor de ouders van kinderen jonger dan 1 of 2 jaar waren niet alle vragen van toepassing. Aan de ouders van kinderen tussen de 2 en 4 jaar is gevraagd alle vragen in te vullen.

3 3 Respons en weging Aan de ouders van kinderen is gevraagd mee te doen aan het onderzoek. 776 van hen stuurden een bruikbare vragenlijst in. De respons in Alkmaar is daarmee 71%. Dat is lager dan in Noord-Kennemerland als geheel (76%). Om te onderzoeken of de kinderen voor wie een bruikbare vragenlijst is ingeleverd ook daadwerkelijk een goede afspiegeling zijn van de jeugd van 0-4 jaar in Alkmaar is gekeken naar leeftijd en geslacht van de totale jeugd in Alkmaar in vergelijking met die in het onderzoek. Kinderen in populatie en in enquête naar leeftijdscategorie en geslacht Werkelijke populatie 1 Jeugdenquête 0-4 jaar Aantal % Aantal % Alkmaar Jongens , ,0 Meisjes , ,0 0- tot 2-jarigen , ,3 2- tot 4-jarigen , ,7 0- tot 2-jarige meisjes , tot 2-jarige jongens , ,7 2- tot 4-jarige meisjes , ,4 2- tot 4-jarige jongens , ,3 Bovenstaande geeft aan dat er een lichte correctie nodig is, om de groep deelnemers aan de enquête een goede afspiegeling te laten zijn van de werkelijke bevolking van Alkmaar voor wat betreft leeftijd en geslacht. Voor deze verschillen is gecorrigeerd door weging. In de vergelijking tussen Alkmaar en Noord-Kennemerland zijn de gegevens van alle deelnemers gewogen voor gemeente, geslacht en leeftijd. Dit is gedaan om de deelnemers aan de enquête voor de regio als geheel representatief te krijgen voor de regio. 4 Achtergrondkenmerken van Alkmaar Van de vragenlijsten is 85% ingevuld door de moeder van het kind. Ruim één op de vijf kinderen (22%) woont bij één ouder. De meeste kinderen (75%) wonen bij de twee eigen ouders. De gezinssituatie in Alkmaar wijkt hiermee niet af van die in Noord-Kennemerland. De opleiding van de ouders wordt gebruikt als indicator voor de sociaal economische status (SES). is ingedeeld in 3 categorieën:, en. : geen opleiding, alleen lagere school, mavo of lbo (lager beroepsonderwijs) : havo, vwo of mbo (middelbaar beroepsonderwijs) : een hbo- of academische opleiding. Voor het opleidingsniveau van het gezin waarin het kind opgroeit, is het opleidingsniveau van de moeder gehanteerd. Wanneer de moeder ontbreekt, is het opleidingsniveau van de vader genomen. 18% van de gezinnen is opgeleid, 41% heeft een opleidingsniveau uit de categorie en 42% is opgeleid. Dit wijkt niet af van de rest van Noord-Kennemerland (respectievelijk 17%, 43% en 39%). Financiële situatie Bij het in kaart brengen van de financiële situatie is gerekend met een inkomen onder of boven modaal. Hierbij is de te van het modale inkomen gebaseerd op de waarden die het Centraal Planbureau (CPB) hanteert. Een inkomen onder modaal is een inkomen van minder dan euro netto per maand per huishouden. In Alkmaar heeft bijna één op de vijf gezinnen (19%) een maandelijks inkomen onder modaal. Dat is vaker dan in de rest van Noord-Kennemerland waar 16% een inkomen beneden modaal heeft.

4 Het percentage gezinnen met een beneden modaal inkomen neemt af naarmate het opleidingsniveau van het gezin toeneemt. Van de opgeleide gezinnen in Alkmaar heeft 48% een inkomen onder modaal, van de gezinnen met een opleidingsniveau uit de categorie 16% en van de opgeleide gezinnen heeft 6% een inkomen onder modaal. Netto maandinkomen onder modaal in Alkmaar en Noord-Kennemerland naar opleidingsniveau (%) Laag Midden Hoog Alkmaar Noord-Kennemerland Etniciteit In Nederland is ongeveer 24% van de kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar van niet-nederlandse afkomst, 7% westers en 17% niet westers. In Noord-Kennemerland is ongeveer 18% van de 0- tot 4-jarigen van niet-nederlandse afkomst: 7% westers en 11% niet-westers 7. In Alkmaar wonen meer kinderen van niet- Nederlandse afkomst dan in de rest van Noord-Kennemerland, namelijk 23%: 15% westers en 8% niet westers. Er is m.b.t. de afkomst van de kinderen een verschil tussen gezinnen met verschillende opleidingsniveaus: onder de opgeleiden gezinnen is 7% van niet-westerse herkomst, onder de gezinnen met een opleidingsniveau uit de categorie 16% en onder de opgeleide gezinnen 32%. 5 Gezondheid Ervaren gezondheid De meerderheid van de ouders beoordeelt de gezondheid van zijn of haar kind positief: 92% van de ouders in Alkmaar geeft aan dat de gezondheid van zijn of haar kind goed of heel goed is. Dit komt overeen met Noord-Kennemerland (93%). Dit betekent dat 8% van de ouders aangeeft de gezondheid van hun kind als minder goed te ervaren. Er is geen verschil in ervaren gezondheid tussen de leeftijdsgroepen, het geslacht van de kinderen en het opleidingsniveau van de ouders. Aandoeningen en allergieën Voor elf verschillende chronische aandoeningen is in de jeugdenquête gevraagd of het kind deze aandoening heeft of in de afgelopen twaalf maanden heeft gehad. Het gaat hierbij om aandoeningen die door een huisarts of specialist zijn vastgesteld. Ongeveer 23% van de kinderen in Alkmaar heeft één of meer chronische aandoeningen. Van de voorgelegde aandoeningen komt eczeem het meeste voor; 14% van de kinderen heeft deze aandoening, gevolgd door astma of bronchitis (8%). Ongeveer 46% van de kinderen in Alkmaar met een chronische aandoening die door een arts is vastgesteld, wordt door de aandoening belemmerd in de dagelijkse bezigheden. In Alkmaar heeft 11% van de kinderen één of meer allergieën, al dan niet vastgesteld door een arts. Het betreft vooral een allergie voor bepaald voedsel (8%). Geneesmiddelengebruik In het onderzoek is onderscheid gemaakt tussen geneesmiddelen die op recept van een arts zijn verkregen en geneesmiddelen die niet voorgeschreven zijn door een arts. Vitamines worden in de jeugdenquête onder geneesmiddelen geschaard. Ongeveer één op de vier kinderen (25%) heeft in de afgelopen twee weken één of meer geneesmiddelen of vitamines op doktersrecept gebruikt. Kinderen tot 2 jaar gebruiken vaker geneesmiddelen op recept (29%) dan kinderen tussen de 2 en 4 jaar oud. 73% van de kinderen heeft in de afgelopen twee weken een of meer geneesmiddelen zonder doktersrecept gebruikt, dat is minder dan in de rest van de regio waar 76% van de kinderen geneesmiddelen zonder recept gebruikt. Ongevallen In de jeugdenquête is gevraagd naar het aantal keren in de afgelopen drie maanden dat het kind letsel of een blessure (met andere woorden: een ongeval) heeft opgelopen. 5% van de kinderen heeft in de afgelopen drie maanden een ongeval gehad, van hen liep 70% het letsel op in of rond het huis.

5 6 Leefstijl Voeding Het (over)gewicht van de kinderen is niet onderzocht in de jeugdenquête omdat vragenlijstonderzoek niet geschikt is om gewicht en lengte betrouwbaar te meten. Wel is gekeken naar het voeding- en beweegpatroon van de kinderen. Aan de ouders zijn vragen gesteld over het ontbijtgedrag, de groente- en fruitconsumptie van het kind en het drinken van zoete drankjes door het kind. De vragen zijn alleen gesteld aan de ouders van kinderen van 1 jaar en ouder. Ontbijt De meeste kinderen (98%) van 1 tot 4 jaar ontbijten 5 dagen of meer per week. Kinderen van opgeleide ouders ontbijten minder vaak (91%) dan kinderen van hoger opgeleide ouders (opleidingsniveau uit de categorie: 98%, opgeleiden: 100%). Fruit en groente en drinken 43% van de kinderen in de leeftijd van 1 tot 4 jaar eet voldoende fruit: ze voldoen aan de anderhalve portie fruit per dag die door het Voedingscentrum wordt aanbevolen. Iets meer dan de helft (53%) van de kinderen eet iedere dag groente. Kinderen tot 2 jaar voldoen vaker (52%) aan de fruitrichtlijn en vaker aan de groente norm (71%) dan kinderen van 2 tot 4 jaar oud (38% voldoende fruit, 43% dagelijks groente). Kinderen uit een gezin met een opleidingsniveau eten minder vaak voldoende fruit (29%) en dagelijks groente (42%), dan kinderen van ouders met een opleidingsniveau uit de categorie (41% voldoende fruit, 50% dagelijks groente) of opgeleide gezinnen (51% voldoende fruit, 59% dagelijks groente). Vanwege het relatief grote aantal calorieën en de hoeveelheid suiker is het raadzaam om niet te veel frisdrank, vruchtensappen en zoete melk- en yoghurtdrankjes aan kinderen te geven. Bijna zes op de tien (57%) kinderen drinken dagelijks frisdrank met suiker of aanmaaklimonade. Dat is minder dan in de rest van Noord-Kennemerland (61%). Zoete melkdrankjes of zoete yoghurtdrankjes worden door 15% van de kinderen dagelijks gedronken. Dit is meer dan in de rest van de regio (12%). Kinderen van 2 en 3 jaar in Alkmaar drinken vaker dagelijks zoete melk-/yoghurtdrankjes (18%) dan 1-jarigen (10%). Naarmate de opleiding van de ouders toeneemt drinken de kinderen minder vaak zoete melk/yoghurtdrankjes: kinderen van opgeleide ouders (23%), kinderen van ouders met een opleiding uit de categorie (16%) en kinderen van opgeleide ouders (9%) Tv en computergebruik en buitenspelen In de jeugdenquête is gevraagd naar het televisie- en computergebruik van kinderen in de leeftijd van 2 tot 4 jaar. Het aantal uren dat kinderen tv, video of dvd kijken en het aantal uren dat kinderen achter de computer zitten is bij elkaar opgeteld. Van de kinderen van 2 tot 4 jaar besteedt 34% minder dan ½ uur per dag aan tv kijken en computeren en 9% doet dit meer dan twee uur per dag. Het percentage kinderen dat veel tv kijkt en computert neemt af naarmate de opleiding van de ouders toeneemt. Van de kinderen uit een opgeleid gezin is 19% meer dan 2 uur per dag bezig met tv kijken en computeren, van de kinderen uit gezinnen met een opleidingsniveau uit de categorie is dat 8% en van de kinderen van opgeleide ouders zit 4% meer dan 2 uur per dag achter tv of computer. Van de kinderen in de leeftijd van 2 tot 4 jaar speelt 62% dagelijks buiten. Dat is minder dan in de rest van de regio (69%). Het aantal dagen en de tijd dat door 2- tot 4-jarigen wordt buiten gespeeld, kan worden ingedeeld in weinig (minder dan een half uur per dag), gemiddeld (een half uur tot twee uur per dag) en veel (meer dan twee uur per dag). Van de 2-4 jarigen speelt 7% weinig buiten en 41% vaak buiten. Van de kinderen van opgeleide ouders speelt 17% weinig buiten, van de categorie 6% en van de ste categorie 1%. Er zijn in Alkmaar meer kinderen die weinig buitenspelen (7%) dan in de rest van de regio (4%). Passief roken Aan de ouders is gevraagd of er in de afgelopen zeven dagen in huis is gerookt in het bijzijn van hun kind. Van de ouders geeft 7% aan dat er in de afgelopen zeven dagen gerookt is in huis in het bijzijn van het kind. Dit is vaker het geval bij kinderen van opgeleide ouders (17%) dan bij kinderen van ouders met

6 een opleiding uit de categorie (6%) of (3%) opgeleide ouders. Ook wordt er vaker gerookt in het bijzijn van 2- tot 4-jarigen (9%) dan in het bijzijn van de 0- tot 2-jarigen (4%). 7 Zwangerschap en ontwikkeling Roken en alcoholgebruik tijdens de zwangerschap In Alkmaar heeft 12% van de moeders tijdens (een gedeelte van) de zwangerschap gerookt. Roken tijdens de zwangerschap komt meer voor bij moeders met een opleidingsniveau (22%) dan bij moeders met een (14%) of opleidingsniveau (6%). Ook heeft 16% van de moeders in Alkmaar alcohol gebruikt tijdens (een gedeelte van) de zwangerschap. Moeders van 2- tot 4-jarigen rapporteren vaker alcohol te hebben gedronken tijdens de zwangerschap (19%) dan moeders van 0- tot 2-jarigen (12%). Hoog opgeleide zwangeren drinken vaker tijdens de zwangerschap (21%), dan zwangeren met een opleiding (14%) of opgeleide zwangeren (9%). Borstvoeding In Alkmaar wordt bij ruim acht op de tien kinderen (82%) gestart met het geven van uitsluitend borstvoeding en 18% van de kinderen krijgt zes maanden of langer uitsluitend borstvoeding. Moeders met een opleiding van de categorie geven minder vaak (13%) zes maanden uitsluitend borstvoeding dan moeders met een opleidingsniveau (21%) of moeders met een opleidingsniveau (23%). 8 Opvoeden en opgroeien Opvoeding In Alkmaar heeft 15% van de ouders in de afgelopen vier weken zodanige zorgen gehad over de opvoeding, het gedrag of de ontwikkeling van het kind, dat er behoefte was aan deskundige hulp of advies. Aan de ouders is tevens gevraagd of er momenteel behoefte is aan advies of ondersteuning met betrekking tot de opvoeding, het gedrag of de ontwikkeling van het kind. 10% van de ouders in Alkmaar geeft aan momenteel behoefte aan advies of ondersteuning te hebben, dit is meer dan in de rest van de regio (8%). Slapen In de jeugdenquête zijn vragen opgenomen over slapen en slaapproblemen. Deze vragen hebben betrekking op de afgelopen twee maanden en gaan over de volgende vier onderwerpen: moeite met in slaap kunnen komen, s nachts wakker worden, verzet tonen bij het naar bed gaan en slapen bij een volwassene in bed. Wanneer een kind vaak of (bijna) altijd één van de vier bovengenoemde problemen heeft, wordt er gesproken van een kind met slaapproblemen. De vragen over slapen zijn alleen gesteld aan de ouders van wie het kind 1 jaar of ouder is. In Alkmaar heeft 27% van de 1- tot 4-jarigen vaak of (bijna) altijd problemen met slapen. Dat is meer dan in de regio waar over 23% van de kinderen slaapproblemen worden gerapporteerd. 9 Opvang Opvang kan worden verdeeld in formele en informele kinderopvang 8. Voorbeelden van formele kinderopvang zijn kinderdagverblijven (crèches) en gastouderbureaus. Voorbeelden van informele opvang zijn opvang door peuterspeelzalen, grootouders of vrienden. In de vragenlijst is gevraagd naar opvang die overdag plaatsheeft. Het betreft zowel formele als informele opvang. Wanneer er gesproken wordt over regelmatig gebruik van opvang, wordt hier minimaal één keer per week mee bedoeld. De meerderheid van de ouders (75%) in Alkmaar maakt regelmatig gebruik van opvang voor hun kind. Voor kinderen van 2 tot 4 jaar wordt vaker gebruik gemaakt van opvang (80%) dan voor de kinderen tot 2 jaar (70%). Ouders met een opleidingsniveau maken vaker gebruik van opvang (85%) dan ouders met een opleidingsniveau (54%). 77% van de ouders met een opleidingsniveau uit de categorie maakt gebruik van opvang.

7 In Alkmaar wordt meer gebruik gemaakt van formele opvang (46%) dan in de rest van de regio (43%): 42% van de kinderen in Alkmaar gaat naar het kinderdagverblijf en 4% wordt opgevangen door een gastouder via een gastouderbureau. De formele opvang wordt vaker gebruikt naarmate opleiding van de ouders hoger is: opgeleide ouders (60%), ouders met een opleiding van de categorie (43%) en opgeleide ouders (26%). In Alkmaar wordt minder gebruik gemaakt van informele opvang (51%) dan in de rest van de regio (54%). Informele opvang in Alkmaar wordt vaker gebruikt door (56%) en hoger (52%) opgeleide ouders dan door opgeleide ouders (36%). Informele opvang wordt meer gebruikt bij kinderen tussen de 2 en 4 jaar (54%) dan bij de kleinste kinderen tot 2 jaar (46%). Voor 21% van de kinderen wordt zowel formele als informele opvang geregeld. Ook deze combinatie komt meer voor bij hoger opgeleiden (27%) en gezinnen met een opleidingsniveau uit de categorie (23%) dan bij de opgeleide gezinnen (8%). Het kinderdagverblijf is met 42% de meeste gebruikte vorm van opvang in Alkmaar. Alkmaar wijkt hiermee af van de rest van NK waar minder kinderen (39%) naar een kinderdagverblijf gaan. Binnen Alkmaar is er verschil naar opleiding. Van de opgeleiden gebruikt 55%, van de gezinnen met een opleiding uit de categorie 40% en van de opgeleide ouders gebruikt 22% het kinderdagverblijf voor hun kind. In Alkmaar wordt 38% van de kinderen minstens één dag per week door een opa of oma verzorgd en opgevoed, dat is minder dan in de rest van de regio (41%). 28% van de kinderen in Alkmaar gaat naar de peuterspeelzaal. De ouders in Alkmaar maken minder gebruik van een betaalde oppas (7%) dan de ouders in de rest van de regio NK (10%). 10 Zorggebruik Bezoek aan het consultatiebureau Van de kinderen in Alkmaar is in de afgelopen twaalf maanden 84% in contact geweest met het consultatiebureau (CB). Kinderen in de leeftijd van 0 tot 2 jaar bezoeken vaker (90%) het CB dan kinderen tussen de 2 en 4 jaar (78%). Kinderen van opgeleide ouders (87%) en van ouders met een opleidingsniveau uit de categorie (84%) bezoeken vaker het CB dan kinderen van opgeleide ouders (77%). In Alkmaar wordt het CB minder vaak bezocht dan in de rest van Noord-Kennemerland (84% vs 85%). Bezoek aan huisarts, medisch specialist en ziekenhuis Bijna vier op de tien kinderen (38%) in Alkmaar heeft in de afgelopen drie maanden de huisarts bezocht. Jongens bezoeken vaker (43%) de huisarts dan meisjes (33%) en kinderen tot 2 jaar (44%) vaker dan kinderen tussen de 2 en 4 jaar oud (34%). 28% van de kinderen is in het voorafgaande jaar met de medisch specialist in contact geweest, jongens (32%) vaker dan meisjes (23%). Van de kinderen is 10%, in het jaar voorafgaand aan de enquête, opgenomen geweest in een ziekenhuis. Kinderen van ouders met een opleidingsniveau uit de categorie zijn het minst opgenomen (7%) en kinderen van opgeleide ouders het meest (18%). Van de kinderen van opgeleide ouders is 11% het voorafgaande jaar in het ziekenhuis opgenomen.

8 Samenvatting In Alkmaar woonden in januari 2007, ruim kinderen tussen de 0 en 4 jaar oud. Van de voor het onderzoek aangeschreven ouders heeft 71% een bruikbare vragenlijst ingestuurd. Hoewel dat percentage lager is dan in Noord-Kennemerland als geheel (76%), is het voor een postenquête in Alkmaar een hoge respons. Deze grote deelname laat zien hoe belangrijk ouders de gezondheid van hun jonge kind(eren) vinden. Alkmaar in vergelijking met de regio Noord-Kennemerland De groep kinderen in Alkmaar wijkt af van de kinderen uit de rest van de regio Noord-Kennemerland: - Op achtergrondkenmerken: - meer kinderen groeien op in een gezin met een onder modaal inkomen - meer kinderen zijn van niet-nederlandse afkomst. - Op leefstijlfactoren: - minder gebruik van geneesmiddelen zonder recept - minder drinken van frisdrank en meer drinken van zoete zuiveldrankjes - minder buitenspelen. - Met betrekking tot opvoeden en opvang : - ouders rapporteren vaker dat zij behoefte hebben aan opvoedingsondersteuning - meer slaapproblemen - ouders maken minder gebruik van het Consultatiebureau. - ouders maken meer gebruik van formele opvang (waaronder het kinderdagverblijf) en juist minder gebruik van informele opvang (waaronder grootouders en betaalde oppas) len binnen Alkmaar. Binnen Alkmaar is het opleidingsniveau van het gezin waar de kinderen in opgroeien, van veel invloed op de in dit onderzoek gevonden resultaten. is gerelateerd aan leefstijl en aan de mate waarin gebruik wordt gemaakt van opvang. Kinderen van opgeleide ouders: - ontbijten minder vaak - eten vaker onvoldoende fruit en groente - groeien vaker op in een huis waar wordt gerookt in het bijzijn van het kind - hebben vaker een moeder die rookt tijdens de zwangerschap - zitten vaker te veel voor tv en computer - spelen minder vaak buiten - bezoeken minder vaak het CB - gaan vaker voor opname naar het ziekenhuis. Laag opgeleide ouders: - maken voor hun kinderen minder gebruik van opvang minder gebruik van formele opvang (waaronder het kinderdagverblijf), van informele opvang (waaronder de grootouders) en van de combinatie van formele en informele opvang. Kinderen van ouders met een opleidingsniveau uit de categorie: - krijgen minder vaak zes maanden lang borstvoeding. Kinderen van opgeleide ouders: - hebben vaker een moeder die drinkt tijdens de zwangerschap Het regionale beeld dat jongens op een aantal specifieke onderwerpen minder goed scoren dan meisjes vinden we in Alkmaar niet terug, al gaan ouders met jongens wel vaker naar de huisarts en worden jongens ook meer opgenomen in het ziekenhuis.

9 Conclusie en aanbevelingen In Alkmaar groeien, vergeleken met de rest van de regio, meer kinderen op in een gezin met een inkomen onder modaal en zijn meer kinderen van niet-nederlandse afkomst. Deze achtergrondkenmerken zijn vaak gekoppeld aan een lager opleidingsniveau. Groepen in Nederland die kwetsbaar zijn voor gezondheidsachterstanden zijn mensen met een lage sociaal-economische positie en allochtonen. Laagopgeleiden leven korter en hebben meer gezondheidsproblemen dan opgeleiden. De gezondheidsachterstanden worden deels veroorzaakt door hun minder gunstige woon- en werkomstandigheden en een relatief ongezondere leefstijl. Helaas komt uit de rapportage van Alkmaar hetzelfde naar voren, verschil in opleiding is gerelateerd aan verschil in leefstijl: de leefstijl van kinderen van opgeleide ouders is slechter dan die van opgeleide ouders. In het regionale rapport Jong geleerd is oud gedaan wordt aanbevolen dat bij alle leefstijlgerichte activiteiten extra inspanning en een creatieve aanpak nodig is om kinderen uit gezinnen met een opleidingsniveau te bereiken. Verder is een belangrijk instrument voor het verkleinen van gezondheidsverschillen de wijkgerichte aanpak beschreven in het Grotestedenbeleid van Alkmaar. De drie Centra voor Jeugd en Gezin in Alkmaar zullen verdere invulling moeten geven aan de wijkgerichte aanpak met aandacht voor gezondheidsverschillen en opvoedingsvragen.

10 Literatuurbronnen naar hoofdstuk Hoofdstuk 1 1. Heemskerk M, Bot M, Leeuwen van J, Spek van der Y. (2008) Jong geleerd is oud gedaan. Jeugdenquête 0 tot 4 jaar Noord-Kennemerland Bot M, Adriaensens L, Boom CLAJ, Huitinck MJH. (2008) Jeugdenquête 0-12 jaar Kop van Noord- Holland Bot M, Adriaensens L, Boom CLAJ, Breebaart G, (2008) Jeugdenquête 0-12 jaar West-Friesland. Hoofdstuk 2 4. Centraal Bureau voor de Statistiek, Regionale kerncijfers. Hoofdstuk 3: 5. CBS (2007) Bevolking per regio naar leeftijd, geslacht en burgerlijke staat. < 6. Van Loon AJ, Tijhuis M, Picavet HS, Surtees PG, Ormel J (2003) Survey non-response in the Netherlands: effects on prevalence estimates and associations. Ann Epidemiol: 13(2): Hoofdstuk 4: 7. CBS (2007) Bevolking per regio naar leeftijd, geslacht en etniciteit. < Hoofdstuk 9: 8. Brancherapporten VWS. Den Haag. Kinderopvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang. [Laatste wijziging 18 mei 2005; geraadpleegd op 28 november 2007]. Beschikbaar op: ng.html

11 Bijlage 1 Resultaten van Alkmaar naar geslacht, leeftijd en opleidingsniveau

12 Tabellen bij Achtergrondkenmerken Tabel 1: Geslacht, leeftijd en opleiding (%) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar Alkmaar ,9 49,1 49,5 50,5 17,7 40,6 41,7 Noord-Kennemerland ,0 49,0 47,6 52,4 17,4 43,3 39,3 Tabel.2: Gezinssamenstelling, opleidingsniveau gezin en inkomen (%) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar Eenoudergezin 22,1 20,6 23,8 21,5 22,8 26,0 20,7 20,6 17,7 19,9 15,1 15,6 19, ,6 39,1 42,2 39,5 41, ,7 40,9 42,7 44,8 38, Inkomen beneden modaal 19,0 20,6 17,4 17,3 20,6 48,4 16,0 6,0 Tabel 3: Etnische achtergrond (%) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar Nederlands 77,5 77,7 77,2 77,3 77,7 59,8 80, Niet-Nederlands, westers 8,0 6,8 9,2 9,1 6,9 8,3 8,2 7,6 Niet-Westers 14,5 15,4 13,6 13,5 15,3 31,8 11,5 7,3 Tabellen bij Gezondheid Tabel 1: Ervaren gezondheid, chronische aandoeningen en belemmering indien chronische aandoening en allergieën(%) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar (Heel) goed ervaren gezondheid 92,2 92,9 91,5 91,6 93,0 90,1 93,1 92,9 Eén of meer chronische aandoeningen, vastgesteld 23,4 23,0 23,9 23,8 23,0 23,5 23,8 23,5 door arts Ja, belemmerd (indien chronische aandoening) 45,7 46,9 44,4 46,8 44,6 64,0 41,8 41,2 Eén of meer allergieën 11,0 12,0 10,0 12,3 9,8 9,6 11,8 11,1

13 Tabel 2: Eén of meer geneesmiddelen gebruikt met en zonder recept in de afgelopen 14 dagen (%) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar Geneesmiddel met recept 25,3 27,1 23,6 29,2 21,8 31,5 21,6 26,5 Geneesmiddel zonder recept 73,1 74,0 72,4 72,0 74,3 69,5 74,9 73,7 Tabellen bij Leefstijl Tabel 1: Voeding (vanaf 1 jaar) (%) Alkmaar Jongen Meisje 1-2 jaar 2-4 jaar Ontbijt 5 dagen per week 97,5 97,7 96,9 98,5 96,9 90,7 98,3 99,6 Eet voldoende fruit 42,5 43,0 42,0 51,9 37,5 29,0 40, Eet dagelijks groente 52,7 51,0 54,4 70,5 43,0 41,5 49,6 58,5 Tabel 2: Drank (vanaf 1 jaar)(%) Drinkt dagelijks frisdrank met suiker of aanmaaklimonade Drinkt dagelijks zoete melk/yoghurtdrankjes Alkmaar Jongen Meisje 1-2 jaar 2-4 jaar 56,6 58,8 54,4 55,4 57,3 51,4 56,3 59,5 14,9 15,7 13,9 9,8 17,5 23,4 16,2 8,9 Tabel 3: Aantal uren tv/dvd/video en computer per dag (vanaf twee jaar) (%) Alkmaar Jongen Meisje 1-2 jaar 2-4 jaar Weinig (< ½ uur per dag) 34,1 31,6 36, ,2 33,8 34,5 Veel ( > 2 uur per dag) 9,3 10,5 8, ,4 7,8 4,3

14 Tabel 4: Buitenspelen (vanaf twee jaar) (%) Alkmaar Jongen Meisje 1-2 jaar 2-4 jaar Ja, dagelijks buitenspelen 62,3 64,6 59, ,9 63,6 65,0 Weinig buitenspelen (< ½ uur per dag) Veel buitenspelen(> 2 uur per dag) 6,9 5,2 8, ,1 5,8 1,4 40,5 46,1 34, ,1 43,5 40,3 Tabel 5: Passief roken (in huis gerookt met kind erbij in de afgelopen 7 dagen) ( %) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar Ja 6,5 5,9 7,1 3,7 9,3 16,9 5,6 2,6 Tabellen bij Zwangerschap en ontwikkeling Tabel 1: Roken tijdens zwangerschap moeder (%) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar Wel eens 12,0 12, ,4 13,7 22,2 13,6 6,1 Tabel 2: Alcohol tijdens zwangerschap moeder (%) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar Wel eens 15,6 14,1 17,0 12,3 18,7 9,2 13,5 21,0 Tabel 3: Borstvoeding direct na de geboorte (%) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar Ja, direct na de geboorte 82,0 81,7 82,4 81,2 82,6 84,0 77,6 85,6 minstens 6 maanden uitsluitend borstvoeding 18,3 18,8 17,9 18,6 18,1 20,5 12,5 23,3

15 Tabellen bij Opvoeden en opgroeien Tabel 1: Zorgen en daarbij behoefte aan hulp afgelopen maand (%) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar Zorgen en behoefte aan hulp afgelopen maand 14,8 14,0 15,6 14,2 15,5 13,1 15,1 15,0 Nu, behoefte aan advies 10,0 9,0 11,0 8,4 11,4 12,9 10,6 7,6 Tabel 2: Slaapproblemen (%) Eén of meer slaapproblemen Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar 26,5 28,0 24,8 22,2 28,8 35,2 25,6 23,5 Tabellen bij Opvang en Zorggebruik Tabel 1: Opvang (%) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar Gebruik opvang 75,4 75,9 75,0 70,4 80,3 54,2 76,6 85,2 Gebruik formele opvang 46,4 47,7 45,0 47,4 45,5 26,0 43,4 59,5 Gebruik informele opvang 50,7 48,9 52,0 46,4 54,3 36,4 55,6 52,2 Gebruik formele en informele opvang 21,6 21,0 22,3 23,4 19,9 8,3 22,6 26,8 Kinderdagverblijf 42,4 43,1 41,7 58,0 57,4 22,1 39,7 54,8 Peuterspeelzaal (2- tot 4- jarigen) 27,8 28,2 26, ,4 26,0 28,0 Grootouders 38,1 36,2 40,1 40,8 35,5 25,2 44,5 39,5 * minimaal1x per week Tabel 2: Bezoek aan consultatiebureau en bezoek aan medisch specialist in de afgelopen 12 maanden en huisarts in afgelopen 3 maanden (%) Alkmaar Jongen Meisje 0-2 jaar 2-4 jaar Consultatiebureau ( afgelopen 12 maanden) 83,8 82,7 84,9 89,8 77,5 77,3 84,1 86,6 Huisarts ( afgelopen 3 maanden) 38,4 43,3 33,4 43,5 33,5 40,8 36,9 38,4 Medisch specialist 27,7 32,2 23,2 26,4 29,1 34,8 25,2 25,8 Ziekenhuisopname 10,4 12,3 8,4 12,0 9,0 18,3 6,6 10,5

16

17 Bijlage 2 Resultaten Alkmaar versus Noord-Kennemerland

18 Overzicht van de belangrijkste resultaten voor Noord-Kennemerland en Alkmaar. Noord- Kennemerland Alkmaar Noord- Kennemerland Alkmaar Achtergrondkenmerken Jongen 51,0 50,9 Meisje 49,0 49,1 0-2 jaar 47,6 49,5 2-4 jaar 52,4 50,5 sniveau ouders Laag 17,4 17,7 Midden 43,3 40,6 Hoog 39,3 41,7 Eenoudergezin 21,8 22,1 Inkomen ouders onder modaal 15,9 19,0 Etniciteit Nederlands 84,1 77,5 Westerse allochtoon 6,3 8,0 Niet-Westerse allochtoon 9,6 14,5 Gezondheid Minder dan goede ervaren gezondheid 7,1 7,8 Eén of meer chronische aandoening(en) 23,5 23,4 Belemmerd in dagelijks leven (indien chronische aandoening) 46,7 45,7 Eén of meer allergie(ën) 11,4 11,0 Geneesmiddelengebruik met recept 26,6 25,3 Geneesmiddelengebruik zonder recept 76,4 73,1 Letsel 4,6 5,2 Leefstijl Ontbijt minder dan 5 dagen per week 1,8 2,5 Voldoende fruit 41,4 42,5 Dagelijks groente 51,7 52,7 Dagelijks frisdrank met suiker of aanmaaklimonade 61,1 56,6 Dagelijks zoete melk- of yoghurtdrankjes 12,3 14,9 Veel inactief ( 2 uur tv en/of compu p.d.) 7,6 9,3 Dagelijks buitenspelen 69,4 62,3 Weinig buitenspelen (minder dan een half uur per dag) 4,4 6,9 Passief roken (in huis gerookt met kind erbij in afgelopen 7 dagen) 5,9 6,5 Zwangerschap en ontwikkeling Roken tijdens zwangerschap door moeder 12,0 12,0 Alcohol tijdens zwangerschap door moeder 15,2 15,6 Geboortegewicht (zeer) 9,2 9,8 Zwangerschapsduur (<37 weken) 7,6 8,7 Minstens zes maanden uitsluitend borstvoeding 17,9 18,3 Direct na geboorte borstvoeding 83,1 81,9 Huilbaby 5,9 6,6 Opvoeden en opgroeien Zorgen plus behoefte aan deskundig advies en ondersteuning 14,1 14,8 Nu behoefte aan opvoedingsondersteuning 8,4 10,0 Slaapproblemen 23,3 26,5 Opvang Gebruik opvang 76,7 75,4 Gebruik formele opvang 43,1 46,4 Kinderdagverblijf / crèche 38,6 42,4 Gastouder 4,9 4,2 Gebruik informele opvang 54,1 50,7 Grootouders 41,3 38,1 Peuterspeelzaal (2 tot 4-jarigen) 28,9 27,8 Betaalde oppas 9,6 7,3 Onbetaalde oppas 3,7 4,1 Andere opvang 1,1 1,1 Gebruik en formele en informele opvang 21,0 21,6 Zorggebruik Huisartsbezoek 40,2 38,4 Ziekenhuisopname 9,8 10,4 Consultatiebureau 85,1 83,8 Medisch specialist 26,3 27,7 Lichtgroen: verschil significant Door het gebruik van een weegfactor, voor de vergelijking met Noord-Kennemerland, kan het percentage van Alkmaar iets afwijken (maximaal één procent) van het percentage in de tekst.