MJA-Sectorrapport 2013 Zuivelindustrie

Transcriptie

1 MJA-Sectorrapport 2013 Zuivelindustrie

2

3 Colofon Projectnaam: MJA-monitoring Zuivelindustrie Datum: 3 juni 2014 Status: Definitief Kenmerk: /nnb/TDL/nnb/ Locatie: Utrecht Contactpersoon: Tobias de Ligt Ondersteunend adviesbureau: ARCADIS Nederland BV

4

5 Inhoud Hoofdstuk 1. Inleiding... 1 Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik... 1 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik... 2 Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP... 3 Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler... 4 Hoofdstuk 6. Tabellen... 6

6 Samenvatting Kerngegevens Sectorgegevens Zuivelindustrie Aantal MJA-deelnemers in Aantal beschouwde bedrijven voor 2013 in dit rapport 49 Aantal toetreders in Aantal uittreders in Werkelijk energieverbruik 2013 (TJ) Effecten van maatregelen 2013 t.o.v t.o.v Procesefficiencyverbetering 3,3% 14,7% Besparing in de keten [TJ] 63,3 214,7 Duurzame energie [TJ] 914, ,4 Resultaten Energieverbruik Het totale werkelijke energieverbruik van de sector bedroeg ,6 TJ in Dit is ongeveer 1,2% hoger dan in Het productievolume is in dezelfde periode gestegen met 3,6%. Hieronder wordt ingegaan op het energieverbruik van 2013 in relatie tot dat van Uitvoering van het meerjarenplan van de sector In het meerjarenplan (MJP) heeft de sector toegezegd maatregelen te treffen die in 2016 tot een jaarlijkse besparing van TJ leiden. Na één jaar bedraagt het effect van maatregelen 1.613,5 TJ. Hiermee is 64% van de MJP-doelstelling gerealiseerd. Het in één jaar behalen van 64% van de MJP-doelstelling komt vooral door de gerealiseerde duurzame energiebesparing; 915 TJ is bespaard tegenover 414 TJ gepland voor het jaar De energiebesparing door procesefficiency op koers met 32% van de MJP doelstelling, evenals ketenefficiency: 57% van de MJP doelstelling. Energiebesparing in het proces Procesmaatregelen in 2013 hebben een besparing van 635,3 TJ opgeleverd. De belangrijkste procesmaatregelen zijn: Vervanging van een indamper; Toepassen omgekeerde osmose tot een hoger droge stof gehalte i.p.v. TVR; Diverse good housekeeping maatregelen Energiebesparing in de keten Ketenmaatregelen hebben in 2013 een totale besparing van 222,8 TJ opgeleverd. De belangrijkste ketenmaatregelen in 2013 zijn: Vermindering verpakkingsmateriaal Modal shift vrachtauto naar binnenschip Andere, lichtere verpakkingsmaterialen I

7 Inzet duurzame energie De totale inzet van duurzame energie in de sector bedraagt 2.777,1 TJ in De belangrijkste duurzame-energiemaatregelen in 2013 zijn: Inkoop groene stroom Inkoop 100% CO2 gecompenseerd gas Toepassing biogas waterzuivering Vooruitblik Algemene ontwikkelingen Een belangrijke ontwikkeling voor de zuivelsector in de komende jaren is de aanhoudende groei van de vraag (wereldwijd) naar zuivel producten. Deze groei hangt samen met de groei van de wereldbevolking en de groei van de welvaart in de wereld. De groei van de vraag zal zich het sterkst voordoen in Azië, en in mindere mate in Europa. Nederland behoort tot de landen die een rol spelen bij het voldoen aan deze groeiende vraag. In 2015 komt een eind aan de melkquotering in de Europese Unie. De zuivelverwerkende industrie bereidt zich voor op een groei van de melkproductie. De zuivelsector speelt een belangrijke rol in de Nederlandse economie: 9% van het overschot op de handelsbalans wordt gerealiseerd door de zuivel. De zuivelindustrie zal het aanbod van producten blijven aanpassen aan de veranderende wensen van de consument, door het aanbieden van kleinere porties en differentiatie in producten. Dit heeft een stijging van het energiegebruik tot gevolg door meer verpakkingen en vaker reinigen. De jarenlange ontwikkeling naar schaalvergroting in de zuivelindustrie zal nog doorgaan, dit werkt de verbetering van de energie-efficiency in de hand. Convenantactiviteiten Teneinde de verwachte groei van de melkproductie op een verantwoorde wijze te laten plaatsvinden, hebben de zuivelondernemingen in Nederland en LTO Nederland afspraken gemaakt over ambitieuze doelen voor 2020 in het kader van de Duurzame Zuivelketen. Het LEI Wageningen UR rapporteert jaarlijks over de realisatie van deze doelen. (voor doelen, projecten, resultaten monitoring en ander nieuws zie In aanvulling hier op en samen met LTO heeft de zuivelindustrie aanvullende plannen gepresenteerd om er voor te zorgen dat de groei op maatschappelijk verantwoorde wijze en binnen de gestelde milieu grenzen plaats zal vinden. Op het niveau van de zuivelfabrieken wordt al jaren hard gewerkt, en met succes, aan de verduurzaming. Vele projecten op het gebied van energie, milieu en verpakkingen zijn uitgevoerd. Op vindt u een impressie van Duurzaamheid Initiatieven bij Zuivelfabrieken. Op basis van een advies van Royal Haskoning DHV werken de leden van de NZO (98% van de zuivelindustrie) nu aan het selecteren en vaststellen van gezamenlijke milieudoelen voor de periode op de gebieden water, lucht, bodem, afval en energie. De MJA afspraken zullen hier onderdeel van zijn. II

8 Energieverbruik [TJ primair] Hoofdstuk 1. Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van uw sector in het kader van het MJA3-convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 tot en met 5 geven u overzichten van: de ontwikkeling van het energieverbruik van uw sector vanaf 2009; de verklaring van de verandering in energieverbruik ten opzichte van vorig jaar; de spiegeling ten opzichte van het meerjarenplan (MJP) van uw sector; de ontwikkeling van het effect van de PE-, KE- en DE-maatregelen vanaf 2009, waarbij alle relevante gegevens vanaf 2005 zijn meegenomen. Hoofdstuk 6 geeft de achterliggende informatie weer in tabellen. De cijfers van voorgaande jaren kunnen afwijken van de cijfers gerapporteerd in eerdere sector rapporten. Doordat bedrijven na het verschijnen van deze rapportages door voortschrijdend inzicht energie(besparing)cijfers hebben aangepast in het elektronisch milieujaarverslag (e-mjv), zijn ook de geaggregeerde cijfers in het huidige sectorrapport gewijzigd. Deze wijzigingen hebben echter geen invloed op de conclusies van voorgaande verslagjaren. Indien deze wijzigingen wel een significante invloed hebben, dan is dit expliciet in de rapportage vermeld. Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door bedrijven aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MJA-monitoring. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is afgesproken in het MJA3-convenant. Details over de methodiek kunt u vinden in de Handreiking Monitoring op de website van RVO.nl. Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik Onderstaande grafiek laat het jaarlijkse energieverbruik van uw sector vanaf 2009 zien Jaarlijks primaire-energieverbruik Elektriciteitsverbruik Aardgasverbruik Verbruik overige brandstoffen Warmteverbruik Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Zuivelindustrie Pagina 1 van 7

9 Energie [TJ primair] Energieverbruik vorig jaar PE-maatregelen (besparend) Volume-effect (verhogend) 666 Overige invloedsfactoren (ontsparend) 238 Onverklaard (besparend) - 57 Energieverbruik verslagjaar Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het verslagjaar en het jaar daarvóór verklaren Maatregelen in het proces (PE-maatregelen) hebben een besparend effect tot doel (het relatieve energieverbruik wordt minder). Het Volume-effect (effect door verschil in productiehoeveelheid) is verhogend (meer energieverbruik) bij hogere productie of verlagend bij lagere productie. Het deel Overige invloedsfactoren is de optelsom van alle invloedsfactoren die de sector heeft gerapporteerd, zoals hogere/lagere capaciteitsbezetting ten opzichte van vorig jaar of gunstige/ongunstige weersomstandigheden ten opzichte van vorig jaar. Deze optelsom kan uiteindelijk besparend of ontsparend zijn. De post Onverklaard is de restpost. Deze restpost is besparend wanneer het berekende energieverbruik in het monitoringjaar (de optelsom van de eerste vier posten in de grafiek) hoger is dan het werkelijke energieverbruik. De restpost is ontsparend wanneer het berekende energieverbruik lager is dan het werkelijke energieverbruik. Hoe kleiner de restpost, des te beter het werkelijke energieverbruik in de sector is verklaard. Het energiegebruik in 2013 ten opzichte van 2012 is onder andere toegenomen door productieverhoging (666 TJ) en ontsparende overige invloedfactoren (238 TJ). Aan de andere kant hebben implementatie van procesefficiency maatregelen er voor gezorgd dat in TJ is bespaard. Uiteindelijk blijft 57 TJ besparend energiegebruik onverklaard, dit is gelijk aan 0,3% van het totaal energiegebruik. Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Zuivelindustrie Pagina 2 van 7

10 Aandeel van energieverbruik Aandeel van energieverbruik Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse ontwikkeling aan van het effect van de getroffen EEPmaatregelen binnen de sector ten opzichte van 2012, het jaar voorafgaand aan de beschouwde EEP-periode. De horizontale lijn is de MJP-doelstelling voor 2016 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen. Voortschrijdend resultaat versus MJP-doelstelling 16% Doelstelling Resultaat 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% De MJA3 kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en duurzame energie. Ketenefficiency kan nog worden onderverdeeld in twee categorieën: deelketen productie en deelketen product 1. Voor duurzame energie is eveneens een splitsing mogelijk: inkoop en (eigen) opwekking. Uitsplitsing van de resultaten naar de verschillende pijlers levert onderstaande grafiek op. Ook hier worden de jaarlijkse cijfers gepresenteerd ten opzichte van Voortschrijdend resultaat per pijler 6% PE KE-productie KE-product DE-inkoop DE-opwekking 5% 4% 3% 2% 1% 0% Bij ketenprojecten wordt een onderscheid gemaakt tussen maatregelen in de productieketen (de grondstof- en productiefase) en de productketen (bij de eindgebruiker). Alleen besparingen in de productieketen in Nederland tellen mee in de berekening van de energie-efficiency in de keten. Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Zuivelindustrie Pagina 3 van 7

11 KE-besparing PE-besparing Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler De grafieken geven de jaarlijkse effecten per pijler vanaf 2009 weer, met de kanttekening dat alle relevante gegevens vanaf 2005 in berekeningen van de resultaten zijn verwerkt. Deze resultaten zijn aangegeven als percentage van het energieverbruik van de sector. 16% 14% PE-maatregelen (cumulatief berekend vanaf 2006) 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% PE-maatregelen zijn maatregelen waarbij energie wordt bespaard binnen de grenzen van het bedrijf. Dit zijn bijvoorbeeld maatregelen die direct ingrijpen op het productieproces, maar ook maatregelen die ingrijpen op 'utilities' zoals verlichting en opwekking perslucht. KE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2005) 2,5% Productieketen Productketen 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% KE-maatregelen zijn maatregelen waarbij buiten het bedrijf energie wordt bespaard in en gedurende de productlevensketen. Hiertoe behoren de subcategorieën materiaalbesparing, samenwerking op locatie, optimalisatie in de distributie, vermindering energiegebruik tijdens productgebruik, optimalisatie levensduur en optimalisatie productafdanking en -herverwerking. Als ketenmaatregelen in samenwerking met andere partijen uitgevoerd worden, wordt in principe de helft van de gerealiseerde besparing toegerekend aan het bedrijf. Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Zuivelindustrie Pagina 4 van 7

12 Aandeel DE 16% DE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2005) Inkoop Opwekking 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% In de jaarlijkse monitoringcampagne wordt de hoeveelheid zelf opgewekte en/of ingekochte duurzame energie gerapporteerd. Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Zuivelindustrie Pagina 5 van 7

13 Hoofdstuk 6. Tabellen De eerste tabel hieronder bevat de gerapporteerde gegevens over het jaarlijkse energieverbruik en de uitgevoerde maatregelen vanaf De tweede tabel geeft een overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen op jaarbasis ten opzichte van Er is daarbij niet gecorrigeerd voor gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld het productieniveau). Alle waarden in tabel 1 en 2 zijn in TJ primair per jaar. De derde tabel geeft een overzicht van alle bedrijven die vanaf 2005 hebben gerapporteerd. Van deze bedrijven zijn alle beschikbare cijfers vanaf 2005 tot en met 2013 in het sectorrapport verwerkt. In de derde kolom is per bedrijf aangegeven of de gegevens over 2013 in dit rapport zijn meegenomen. Tabel 1 Energie- en besparingscijfers. Resultaten per jaar [TJ] Werkelijk energieverbruik Besparing door PE-maatregelen KE-besparing in de productieketen KE-besparing in de productketen Inkoop van duurzame energie Opwekking van duurzame energie Tabel 2 Effecten van uitgevoerde maatregelen in Categorie Procesefficiency Ketenefficiency Duurzame energie Subcategorie Effect [TJ] ten opzichte van 2012 Verwacht eindresultaat in 2016 (MJP) Gerealiseerd jaarlijks effect t/m verslagjaar Procesmaatregelen 1.277,0 419,7 Installaties en gebouwen 346,0 106,6 Energiezorg en gedragsmaatregelen 131,0 50,7 Strategische projecten 247,0 58,3 Subtotaal procesefficiency 2.001,0 635,3 Maatregelen in de productieketen 111,0 63,3 Maatregelen in de productketen 0,0 0,0 Subtotaal ketenefficiency 111,0 63,3 Inkoop van duurzame energie 408,0 912,2 Opwekking van duurzame energie 6,0 2,7 Subtotaal duurzame energie 414,0 914,9 Totaal 2.526, ,5 Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Zuivelindustrie Pagina 6 van 7

14 In het monitoringjaar 2013 namen de volgende ondernemingen met in totaal 49 inrichtingen deel aan de MJA. Er waren in 2013 geen toe- of uittreders. Tabel 3 Overzicht van de 49 deelnemende bedrijven Onderneming Inrichting Vestigingsplaats ALFI Beheergroep Lyempf BV Kampen Arla Foods amba Arla Nijkerk Bel Groupe Bel Leerdammer BV Schoonrewoerd Bel Leerdammer BV Dalfsen CONO B.A. CONO Kaasmakers Middenbeemster CZ "Rouveen" u.a. CZ "Rouveen" u.a. Rouveen Delta Milk Zuivelfabriek De Graafstroom Bleskensgraaf DOC Kaas B.A. DOC Kaas BA Hoogeveen DOC Kaas BA Zuivelpark Hoogeveen Friese Ecologische Zuivel Friese Ecologische Zuivel Drachten FrieslandCampina FrieslandCampina s-hertogenbosch FrieslandCampina Born FrieslandCampina Eindhoven FrieslandCampina Ede FrieslandCampina Lutjewinkel FrieslandCampina Maasdam FrieslandCampina Rotterdam FrieslandCampina Holland Cheese Rijkevoort FrieslandCampina DMV Veghel FrieslandCampina Ecomel Limmen Friesland Campina Domo Borculo Friesland Campina Bedum Friesland Campina Butter Lochem Friesland Campina Butter Noordwijk (GN) Balkbrug Dronrijp Gerkesklooster Marum Steenderen Wolvega Workum Leerdam Friesland Campina Kievit Meppel Friesland Campina Professional Nuenen Friesland Campina Domo Beilen Friesland Campina Leeuwarden Groupe Danone Nutricia Cuijk BV Cuijk Nutricia Nederland BV Zoetermeer Hochwald Nahrungsmittel-Werke GmbH Hochwald Nederland BV Bolsward Hyproca Dairy BV Hyproca Dairy BV Ommen Kaptein BV Kaasfabriek Eyssen Oosthuizen Koninklijke Eru Kaasfabriek B.V. Koninklijke Eru Kaasfabriek B.V. Woerden Nestlé Nestlé Nederland BV Nunspeet Vreugdenhil Phoenix BV Scharsterbrug Promelca BV Gorinchem Schipper Kaas B.V. A-ware (voorheen Schipper Kaas B.V.) Zaandam Vika BV Vika BV Ede Yakult Europe B.V. Yakult Europe Almere Zuivelhoeve Zuivelhoeve Hengelo Definitief MJA-Sectorrapport 2013 Zuivelindustrie Pagina 7 van 7