EMCEMO EMCEMO ISLAMOFOBIE IN NEDERLAND VISIE EMCEMO, HET CTID EN ISLAMOFOBIE

Transcriptie

1 EMCEMO EMCEMO Het Euromediterraan Centrum voor Migratie en Ontwikkeling (Emcemo) zet zich sinds 1998 in voor mensenrechten. In Nederland besteedt de organisatie veel aandacht aan de rechten van migranten en hun kinderen en kleinkinderen. Het uitgangspunt voor het werk van Emcemo vormen internationale mensenrechtenverdragen en de Nederlandse grondwet waarin is geregeld dat alle Nederlandse burgers, ongeacht hun afkomst, overtuiging of geloof als gelijk worden gezien en beschermd worden door de Nederlandse staat tegen ongelijke behandeling. Vanuit dit uitgangspunt maakt Emcemo zich hard tegen alle vormen van discriminatie en racisme, zoals homofobie, antisemitisme, xenofobie en islamofobie. Emcemo streeft naar een tolerante samenleving waarin plaats is voor iedereen, ongeacht hun afkomst, religie, geslacht, leeftijd en seksuele geaardheid. ISLAMOFOBIE IN NEDERLAND De afgelopen jaren heeft een ongekende verandering plaatsgevonden in het politieke en maatschappelijke klimaat in Nederland ten opzichte van de islam en moslims. Er is een beeld ontstaan waarbij de islam tegenover het vrije westen staat. Het is een tegenstelling, een botsing van beschavingen die door radicalen aan beide zijden wordt gevoed en vergroot. In dit bipolaire beeld wordt iedere moslim een radicaal en een potentële terrorist. Processen van radicalisering en discriminatie versterken elkaar en vormen een voedingsbodem voor verdere polarisatie, onbegrip, angst en haat. Sinds eind 2013 zet Emcemo zich daarom in om deze processen te keren. Daarvoor zoekt Emcemo de samenwerking met ieder die dezelfde doelstelling heeft. Om islamofobie te keren wordt samen gewerkt met andere organisaties en individuen 1

2 in het Collectief tegen Islamofobie en Discriminatie (CTID) in voor de strijd tegen islamofobie. Islamofobie De term islamofobie leidt geregeld tot semantische discussies, die vooral gaan over het gebruik van het woord fobie. Ook wordt gesuggereerd dat de term zou worden gebruikt om kritiek op de islam onmogelijk te maken. Daardoor wordt er soms voor gekozen een andere term te gebruiken, zoals bijvoorbeeld: moslimhaat. Toch is islamofobie een internationaal en in de wetenschap inmiddels ingeburgerde term. Emcemo hanteert de definitie van islamofobie die door onderzoekster Ineke van der Valk wordt gegeven in het boek Islamofobie en discriminatie: Islamofobie is een historisch-maatschappelijk gegroeide ideologie die met behulp van beelden, symbolen, teksten, feiten, interpretaties en gedragingen systematisch en consistent een negatieve betekenis geeft aan de islam en/ of aan moslims. Zo worden de perceptie, de betekenisgeving, het begrip, de attitudes en het gedrag van mensen tegenover de islam en moslims beïnvloed ten gunste van sociale uitsluiting van moslims als de ander en ten gunste van discriminerende, ongelijke behandeling in het culturele, sociale, economische en politieke domein. In dit boek, dat mede dankzij Emcemo in 2012 gepubliceerd werd, geeft Van der Valk een uitgebreide toelichting op haar definitie. Islamofobie en Discriminatie is één van de eerste Nederlandse wetenschappelijke studies naar islamofobie. Een vervolgonderzoek naar agressie tegen moskeeën door van der Valk loopt. Erkenning van islamofobie als aparte discriminatiegrond Islamofobie wordt in Nederland nog niet erkend als aparte discriminatiegrond, zoals dat bijvoorbeeld wel het geval is met homofobie en antisemitisme. Ook discriminatie van moslims door niet alle ADV s apart geregistreerd. Cijfers over de discriminatie van moslims komen dan ook in veel rapportages niet terug. De erkenning en registratie van islamofobie als aparte discriminatiegrond is een belangrijk doel van Emcemo. Deze opgave is lastig omdat islamofobie als term al veel discussie oproept en soms wordt geframed als een verbod op kritiek op de islam (vaak dan als ideologie bestempeld) of een inperking van de vrijheid van meningsuiting. 2

3 Een tekenend voorbeeld zien we in één van de kritische s die Emcemo jaarlijks ontvangt: Laat maar zien hoe goed de Islam is voor iedereen. Niet hier! Ergens anders. Vlucht niet voor uw belachelijke ideologie, wees geen parasiet. Al die bullshit dat het Westen voor dictatuur zorgt, Islam eist dictatuur, sharia. Ga daarheen. Het Westen heeft honderden miljoenen mensen het leven gered, terwijl Islam ervoor gezorgt heeft dat honderden miljoenen mensen werden afgeslacht. Een klein detail, maar toch noemenswaardig. Islamofobie bestaat niet! Dat islamofobie wel degelijk bestaat, is de laatste jaren duidelijk geworden, wordt ook erkend, onder andere door het kabinet. Toch wordt islamofobie (nog) niet zoals antisemitisme als aparte discriminatiegrond erkend en geregistreerd, hoewel moslims en vermeende moslims in Nederland op grond van religieuze (uiterlijke) kenmerken discriminatie ervaren. De Raad van Europa heeft 21 september uitgeroepen tot de Europese dag tegen islamofobie en heeft een oproep gedaan om islamofobie als aparte discriminatiegrond te hanteren. Emcemo en CTID zullen zich juist nu blijven inzetten, om een verdere polarisatie en verscheuring van Nederland door angst, onbegrip, extremisme en populisme tegen te gaan. BEELDVORMING EN RADICALISERING Negatieve beeldvorming over de islam en moslims is de afgelopen jaren toegenomen. Nieuws over gewelddadige extremisten die de Islam als legitimatie noemen voor hun doeleinden, beheersen in steeds grotere mate de media. Door een groeiend aantal Nederlanders wordt de Islam ervaren als een bedreiging van onze seculiere democratische rechtstaat. Deze zomer is deze dreiging via de IS(IS) en jihadstrijders die uit ons eigen land vertrekken om te strijden in Syrië en Irak, zeer dichtbij gekomen. Het gevolg hiervan is een beeldvorming van waarin alle moslims geassocieerd worden met geweld en terrorisme. De erkenning van islamofobie en de bereidheid deze problematiek aan te pakken wordt door deze negatieve beeldvorming bemoeilijkt. Mede door deze beeldvorming heeft de moslim namelijk al een bepaalde positie vergaart als de Ander in het collectieve bewustzijn. Het beeld van de moslim- Ander dat via de media de meeste mensen bereikt is er één van een machtige, 3

4 openlijk gewelddadige, religieuze fanaat. Dit strookt niet met de positie van slachtoffer van discriminatie. Emcemo ziet moslimextremisten zoals de IS(IS) als gevaarlijk en islamofobisch. Dat de gemiddelde medium-moslim of mensen die er voor Nederlanders als een moslim uitzien ook doelwit en slachtoffer zijn van de IS(IS), zien veel mensen niet in. Daarnaast creëert IS(IS) een voedingsbodem voor meer angst en haat tegenover moslims in Nederland. Uiteindelijk kan dit een vicieuze cirkel worden: met een verdergaande verharding van verhoudingen dreigt onder moslims ook de kans op vervreemding, isolering en wrok. Moslimjongeren die met deze gevoelens zitten zijn een gemakkelijker doelwit voor extremisten die de islamitische boodschap verdraaien om jihadstrijders te ronselen. Extremistische personen of organisaties spelen handig in op het gevoel van onrecht dat moslims (wereldwijd) wordt aangedaan en zij buigen het gevoel van onmacht over deze situatie om in de mogelijkheid actie te ondernemen. Daarnaast bieden zij een vaak lang gemist gevoel van identiteit en ergens bij horen voor deze jongeren. Een duidelijk verhaal waar deze jongeren zich aan vast kunnen houden en dat richting en hoop geeft. DEMOCRATISCHE RECHTSTAAT Wij zijn bang voor uw betonnen, absolutistische arrogante religie en uw blinde ondergeschiktheid daaraan.. Word wakker. Leef je (eigen! ) leven. Of ga de Taliban helpen in Afghanistan [..] terug naar de Middeleeuwen te brengen. Wat doet U in het VRIJE, SECULIERE Westen??? De bovenstaande reactie (gericht aan Emcemo) geeft, hoewel heftig verwoord, wel een breed gedragen idee weer over hoe in Nederland naar de Islam wordt gekeken. Het is een feit dat de Islam niet de ontwikkeling heeft doorgemaakt zoals bijvoorbeeld het christendom onder invloed van de Verlichting, met een grote mate van secularisatie en de scheiding van kerk en staat tot uitkomst, zoals we dat in de meeste West-Europese landen kennen. Het politieke element in sommige islamitische stromingen is daarnaast erg belangrijk. Emcemo benadrukt echter dat het overgrote deel van de moslims in Nederland de democratische rechtstaat respecteert en religie als onderdeel van privédomein 4

5 beschouwt. Omgekeerd mogen moslims als elke Nederlandse burger verwachten dat deze democratische rechtstaat bescherming biedt tegen ongelijke behandeling en discriminatie. Tot nu toe lijkt de situatie echter steeds meer te verslechteren en horen we zelfs toenemende geluiden van Turken en Marokkanen die terug willen keren naar hun thuisland vanwege het verhardende klimaat in Nederland, vrezend voor de vrije toekomst die hun kinderen in Nederland nog kunnen hebben. MELDPUNT Het CTID is, door middel van registratie van klachten bij het zelf opgerichte Meldpunt tegen Islamofobie en Discriminatie, bezig een de discriminatie van moslims in Nederland in beeld te krijgen. Het Meldpunt is niet bedoeld als alternatief of concurrentie van reguliere Anti-Discriminatievoorzieningen (ADV s). Daarom worden melders ook aangemoedigd en eventueel ondersteund hun klacht in te dienen bij ADV s. De reden voor een (voorlopig) apart Meldpunt is dat de ADV s islamofobie nog niet als discriminatiegrond gebruiken en het ook niet terugkomt in hun verslagen. Daarnaast heeft het Meldpunt als doel de meldingsbereidheid van allerlei vormen van discriminatie te vergroten. Meldingen die dit jaar (januari- september 2014) binnenkwamen bij het Meldpunt, zijn op verschillende wijzen verzameld. Meldingen komen telefonisch, tijdens een spreekuur of een bijeenkomst binnen. Ze zijn geregistreerd door vrijwilligers en helaas niet allemaal op uniforme wijze. Harde cijfers kunnen daarom nog niet gepresenteerd worden. Het meldpunt kreeg sinds begin dit jaar ongeveer meldingen binnen, van moslims die zich gediscrimineerd voelen. Het volgende voorbeeld van een melding uit Amsterdam, laat zien welke ernstige vorm deze incidenten kunnen aannemen: Met de toevoeging dat ze een kankermoslim is, wordt een Marokkaans meisje van haar fiets getrapt. De verantwoordelijke Nederlandse man trapt daarna nogmaals op haar in. Een andere man snelt toe en de dader neemt de benen. Overige meldingen die binnenkomen lopen uiteen van agressieve incidenten tegen moskeeën (brandstichting, bekladding, ruiten ingooien), tot jongeren die op grond 5

6 van hun achternaam niet worden uitgenodigd voor een sollicitatie en meisjes of vrouwen die voor een baan of stageplek worden geweigerd vanwege het dragen van een hoofddoek. Ook ontvangen we klachten over etnische profilering in het uitgaansleven en door de politie. CTID biedt juridische hulp en ondersteuning aan slachtoffers en heeft overleg en bijeenkomsten met de politie. Daarnaast geven we voorlichting op scholen en in moskeeën en organiseren we conferenties en debatten om islamofobie onder de aandacht te brengen in een breder netwerk. Op Europees niveau is er een samenwerkingsverband met het Islamophobia Monitoring Action Network (IMAN) waarin organisaties uit acht verschillende Europese landen vertegenwoordigd zijn. Zo kan internationaal gebruik worden gemaakt van het IMAN registratiesysteem waarin islamofobe incidenten worden geregistreerd. AANPAK - Voor erkenning en acceptatie van het probleem van discriminatie van moslims is registratie van islamofobische incidenten in de maatschappij en politiek essentieel. Via het Meldpunt en het IMAN registratiesysteem zal het CTID hiermee doorgaan. - Meer bekendheid zal aan het Meldpunt worden gegeven door een website, folders en gerichte benadering van moskeeën. - Debatten en conferenties zullen georganiseerd worden om maatschappelijk betrokken organisaties en individuen met elkaar te verbinden in het bereiken van gezamenlijke doelen. - Trainingen aan de eigen doelgroep in het kader van weerbaarheid, identiteitsvorming en het omgaan met discriminatie en meldingsbereidheid van verschillende vormen van discriminatie. - Trainingen aan partners, politie, maatschappelijk werkers, docenten en andere partijen die te maken krijgen met (vraagstukken over) moslims die zich gediscrimineerd voelen. 6

7 - Netwerkvorming en lokale projecten. Bevordering van de sociale cohesie door meer betrokkenheid bij wijken en scholen, samenwerking met andere (bevolkings-) groepen, joodse organisaties, religieuze instellingen en homo-emancipatiegroepen. - Het verstrekken van informatie en actuele aandachtspunten via website en social media - Lobbyen bij politiek en maatschappelijke instellingen voor erkenning van islamofobie als aparte discriminatiegrond met aparte registratie. Dan pas kan op grond van gegevens lokaal en landelijk beleid worden gevormd. 7

8 8

9 9